دیسک گردن مهره 4 و 5، علل پیدایش و ورزش های درمانی
دیسک گردن مهره 4 و 5 به عارضهای اشاره دارد که در آن، این دیسکهای بین مهرهای دچار مشکل میشوند. یکی از شایعترین محلهای مشکلساز برای معضلات دیسک گردن؛ بین مهرههای گردن ۴ و ۵ است. به دلیل همین شیوع و اهمیت بالای دیسک گردن مهره 4 و 5، در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بیان علل پیدایش و درمانهای این بیماری خواهیم پرداخت.
مهرههای C4 و C5 چیست؟
مهرههای C4 و C5 بخشی از قسمت حرکتی C2 تا C5 گردن هستند. ستون مهرههای گردن که به عنوان ستون فقرات گردنی شناخته میشود، دارای مهرههای 7 عضوی است که از C1 تا C7 شمارهگذاری شدهاند.
بخش C2 تا C5 ستون فقرات گردنی قسمت میانی گردن را تشکیل میدهند. از کل این بخش، C4 و C5 دو عضو پرتحرکتر هستند، اگرچه آنها به اندازه بخشهای پایینی ستون فقرات گردنی، یعنی بخش حرکتی C5 تا C8، حرکت ندارند.
بیشتر بخوانید: گردنبند طبی یا یقه گردنی؛ پشتیبانی که گاهی عوارض دارد
این دو عضو بین مهرهای از طریق مفاصل و دیسک C4 و C5 به هم متصل میشوند. C4 و C5 نیز توسط یک دیسک بین مهرهای به نام دیسک C4-C5 از هم جدا میشوند.
این دیسک وظیفه محافظت از مهرهها و جذب هرگونه ضربه ناگهانی را دارد. این دیسک همچنین به انعطافپذیری ستون فقرات گردنی کمک میکند و به آن اجازه میدهد به راحتی خم شود و در همه جهات حرکت کند. دیسکهای معمولی باعث درد نمیشوند.
بیشتر بخوانید: درمان گردن درد با روشهای طب سنتی تا جراحیهای مدرن و لیزر
دیسک گردن مهره 4 و 5
ستون فقرات یکی از بااهمیتترین قسمتهای بدن ما است و بیرونزدگی دیسک در این ناحیه میتواند در گردن یا کمر رخ دهد. دیسک گردن، فتق یا بیرونزدگی دیسک گردن؛ همه، نامهایی است که برای این عارضه به کار برده میشود.
گاهی از عنوان لغزش دیسک هم استفاده میشود، هرچند دیسک پاره میشود و در واقع نمیلغزد. برآمدگی دیسک گردن مهره 4 و 5 یا فتق دیسک در سطح C4-C5 ستون فقرات گردنی میتواند بر اعصابی که بازوها، دستها، شانهها، گردن، سر، قفسه سینه، چشمها و بسیاری از قسمتهای دیگر بدن را کنترل میکنند، تاثیر بگذارد.
علائم شاید از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما علائم رایج فتق دیسک C4-C5 شامل درد بازو، گزگز و بیحسی یا سوزش است که احتمالا تا نوک انگشتان کشیده شود. عصب تحت فشار در دیسک گردن مهره 4 و 5، باعث درد و گزگز میشود.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز گردن به صورت قطعی با روشهای سنتی و مدرن
معمولا مشکل در دیسک گردن مهره 4 و 5 یا فتق دیسک در اثر نوعی آسیب یا تروما مانند تصادف اتومبیل، سقوط، آسیب ورزشی یا آسیب شغلی ایجاد میشود.
مشکل در دیسک گردن مهره 4 و 5 میتواند در اثر تخریب دیسک در طول زمان رخ دهد. دیسکها احتمال دارد در اثر ساییدگی و پارگی یا به دلیل بیماریهای مفصلی مثل دژنراتیو دیسک که باعث ایجاد لایه بیرونی ضعیف دیسک میشود یا فیبروز حلقوی که میتواند به مرور زمان باعث برآمدگی دیسک گردن مهره 4 و 5 شود، تخریب شوند.
مهره 4 و 5 جزء اعضای اصلی ستون فقرات میانی گردن هستند. این دو عضو بیشترین تحرک را در قسمت میانی گردن دارند و اکثر حرکات رو به جلو و عقب این قسمت از گردن را پشتیبانی میکنند.
بنابراین، دیسک گردن مهره 4 و 5 مستعد آسیبهای مرتبط با حرکت و اختلالاتی مانند فتق دیسک هستند.
بیشتر بخوانید: 13درمان خانگی گردن درد،از کمپرس گرم تا مسکنهای بدون نسخه
نکاتی مهم در ارتباط با دیسک گردن مهره 4 و 5
دیسک گردن مهره 4 و 5 به دلیل قرار گرفتن در وسط گردن، به اندازه سایر دیسکهای بین مهرهای که در قسمت پایینی ستون فقرات گردنی قرار دارند، مستعد فتق نیست. دیسکهای C5-C6 یا C6-C7 بیشتر مستعد فتق هستند.
با این حال، دیسک گردن مهره 4 و 5 بیشتر از سایر دیسکها در بخش حرکتی C2-C5 مانند دیسکهای C1-C2 و C2-C3 آسیب میبیند.
شرایطی مانند انحطاط بافت دیسک بیرونی، آسیب و تروما میتواند یکپارچگی دیسک C4-C5 را به خطر بیندازد و باعث فتق آن شود. این فتق زمانی اتفاق میافتد که هسته دیسک به دلیل پارگی به داخل کانال عصبی فشرده میشود.
بدون التهاب، گردن درد وجود نخواهد داشت. پارگی دردناک در پشت دیسک C4-C5 که دچار فتق شده را میتوان با روشهای اندوسکوپی کمتهاجمی ترمیم کرد.
بیشتر بخوانید: فتق دیسک گردن و راههای درمان خانگی و جراحی
مشکلات عصبی دیسک گردن مهره 4 و 5
فتق دیسک گردن مهره 4 و 5 معمولا منجر به التهاب ریشه عصبی C5 میشود. این التهاب زمانی رخ میدهد که ماده درون دیسک C4-C5 به ریشه عصبی C5 برخورد کرده و باعث تحریک آن شود.
ریشه عصبی C5، عصب نخاعی است که بیشتر حرکات و احساسات شانهها، بازوها و ساعد را کنترل میکند. از این رو، هرگونه اختلالی که در این ریشه عصبی ایجاد شود، بر تواناییهای حسی و حرکتی قسمتهای فوقانی بدن تاثیر میگذارد.
ریشه عصبی C5 همچنین دارای شاخههایی است که به سمت عصب فرنیک (اعصاب گردنی سوم، چهارم، پنجم منشا میگیرد و به دیافراگم (میانبند) عصبدهی میکند) امتداد مییابد که دیافراگم را در بر میگیرد و اجازه تنفس طبیعی را میدهد.
بیشتر بخوانید: پارگی دیسک گردن؛ معرفی همه راههای تشخیص و درمان فتق دیسک گردن
علل مشکلات دیسک گردن مهره 4 و 5
دیسک گردن مهره 4 و 5 از حرکت گردن پشتیبانی کرده و در عین حال از مهرههای C4 و C5 مقابل ضربه محافظت میکند. در نتیجه ساییدگی و پارگی طبیعی؛ مشکلات میتوانند در طول زمان شروع به رشد کنند.
رباطهای غضروفی که دیسک را به مهرهها متصل میکنند شاید به مرور زمان انعطافپذیری کمتری داشته باشند و با کوچکترین تحریکی باعث پارگی آن شوند.
فتق دیسک گردن بیشتر در اثر ضربه یا آسیب به ستون فقرات گردنی ایجاد میشوند. فتق دیسک شایع است و با بالا رفتن سن افراد رایجتر میشوند. فتق دیسک هر ساله در کمتر از 2درصد از جمعیت؛ علائم ایجاد میکند که بیشتر موارد در جوانان و افراد میانسال رخ میدهد. بخش حرکتی C2 تا C5 که شامل دیسک C4-C5 است، مستعد آسیب خواهد بود که میتواند باعث انحطاط، فتق دیسک، تروما یا اختلال عصبی شود.
بیشتر بخوانید: جراحی دیسک گردن؛ تعویض دیسک راهکاری نوین برای آزادانه حرکت دادن سر
علائم شایع فتق دیسک گردن مهره 4 و 5
فشردهسازی نخاع در بخشهای حرکتی C2-C5 میتواند منجر به اختلال عملکرد نخاع شود که باعث ضعف یا فلج در بازوها یا پاها خواهد شد. در برخی شرایط، کنترل روده و مثانه شاید از بین برود.
درد ناشی از فتق دیسک C4-C5 میتواند بلافاصله پس از تصادف ظاهر شود. به همین ترتیب، این امر ممکن است در طول زمان ایجاد شود، به خصوص زمانی که دیسک تحت تاثیر تحلیل و فرسایش قرار میگیرد.
در هر دو صورت، سر، گردن، شانه و بازوها معمولا بیشترین آسیب را از درد میبینند. شدت این درد معمولا از متوسط تا شدید متغیر است که باعث ایجاد تغییرات عمده در برنامه روزانه فرد میشود.
همچنین این احتمال وجود دارد که بیمار دچار سردرد شود و آن ناشی از دردی است که از قسمت فوقانی گردن به پشت سر کشیده میشود. در این صورت، هر حرکت گردن و بازو شاید باعث افزایش درد شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی گردن، بهبود درد گردن و ستون فقرات
یک یا چند ناحیه از ساعد، دست یا یک یا چند انگشت نیز شاید حس طبیعی خود را از دست داده و بیحس شوند. سایر علائم فتق دیسک گردن مهره 4 و 5 میتواند شامل ضعف در یک یا هر دو شانه باشد.
مفاصل در این مکانها نیز احتمالا تحت تاثیر قرار میگیرند، بنابراین حرکات را محدود میکنند. در موارد نادر، شاخههای عصب C4-C5 واقع در عصب فرنیک شاید تحت تاثیر قرار گرفته و ملتهب شوند.
این امر تاثیر نامطلوبی بر دیافراگم خواهد داشت و بیماران احتمالا دچار مشکل در تنفس شوند.
بیشتر بخوانید: تفاوت آرتروز گردن و دیسک گردن؛ از تشخیص تا درمان
درمان و زمان بهبودی فتق دیسک گردن مهره 4 و 5
درمانهای غیرجراحی معمولا برای درمان درد و علائم جزئی در بخشهای حرکتی ستون فقرات C2-C5 استفاده میشوند. در موارد شدید، بیماران شاید دچار اختلالات عصبی مانند فلج و از دست دادن کنترل روده یا مثانه شوند. هنگامی که چنین علائمی مشاهده میشود، عمل جراحی به یک اقدام ضروری تبدیل خواهد شد.
هنگام بررسی جراحی، توجه به این نکته ضروری است که بخشهای حرکتی C2-C5 را میتوان از جلو یا پشت گردن انجام داد. برخی از روشها را میتوان با استفاده از ترکیبی از هر دو روش پیش برد.
جراحی معمولا شامل کاهش فشار روی عصب و از بین بردن درد ناشی از فتق دیسک است. بیماران باید بدانند که برخی از گزینههای جراحی خطر عوارض بیشتری نسبت به سایرین دارند.
این عوارض میتواند شامل عفونت یا از دست دادن بیش از حد خون باشد و اغلب باعث به خطر افتادن یکپارچگی ستون فقرات و سلامت عمومی بیمار میشود.
بیشتر بخوانید: 10 درمان تنگی کانال نخاعی گردن؛ فیزیوتراپی تا جراحی فیوژن قدامی
فیزیوتراپی یکی از مناسبترین راهها برای بهبود وضعیت ستون فقرات گردنی است. جلسات باید همیشه با یک فیزیوتراپیست مجرب انجام بگیرد تا از تشدید آسیب و درد جلوگیری شود.
با این حال، چنین دوره درمانی تنها زمانی باید انجام شود که بیمار هیچ بیماری زمینهای یا آسیب نخاعی ویرانگری نداشته باشد. هنگامی که فیزیوتراپی مناسب تشخیص داده شد، روشهایی مانند کمپرس یخ، گرمادرمانی، ماساژدرمانی، اولتراسوند، الکتروتراپی و سایر روشهای درمانی غیرفعال ارائه میشود.
هدف از فیزیوتراپی غیرفعال؛ کمک به کاهش درد و ادم (ورم) است. فیزیوتراپی فعال همچنین میتواند در رژیم درمانی برای بهبود استحکام ستون فقرات گردنی گنجانده شود.
این عوامل عمدتا شامل حرکات کششی و تمریناتی است که برای کاهش درد گردن و حفظ وضعیت بهتر طراحی شدهاند.
بیشتر بخوانید: تغذیه دیسک گردن؛ از گلوکزامین و پروتئین تا ویتامین C و B
ورزش برای بهبود مشکلات دیسک گردن مهره 4 و 5
1.کشش شانه
ورزش کششی شانه به بهبود وضعیت بدن کمک میکند. وضعیت قرارگیری در ناحیه گردن نقش مهمی دارد و رفع آن باعث شل شدن شانهها و قسمت بالای کمر و در نتیجه تسکین درد میشود.
شما میتوانید این تمرین را بدون توجه به مکان و زمان انجام دهید.
- تمرین را با صاف ایستادن و گرفتن دستان خود در پشت شروع کنید به شکلی که انگشتان در هم گره خورده باشند
- به آرامی بازوها را بلند کنید تا زمانی که کشش خوبی از عضلات شانه را در جلوی شانهها احساس کنید
- این وضعیت را حداقل 15 ثانیه نگه دارید و سپس به حالت عادی برگردید
- این روش را حداقل 4 تا 5 بار تکرار کنید
پس از چند روز تغییر قابل توجهی در درد احساس خواهید کرد.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک گردن توسط دارو، فیزیوتراپی، جراحی و طب سنتی
2. کشش ناحیه فوقانی گردن زیر جمجمه
این حرکت، تمرین مهمی است که توسط اکثر فیزیوتراپیستها توصیه میشود تا سر را در راستای ستون فقرات قرار داده و وضعیت بدن را بهبود بخشد. اگر این تمرین به درستی انجام شود، میتواند به شما در بهبود تحرک، انعطافپذیری و استحکام گردن کمک کند.
- این تمرین را با ایستادن، صاف و باز کردن پاها و شانهها شروع کنید
- به جلو نگاه کنید و چانه را به سمت جلو بکشید تا جایی که کشش را در پایه سر و بالای گردن خود احساس کنید
- این وضعیت را حداقل 5 ثانیه نگه دارید
- به حالت عادی برگردید و مراحل را حداقل 10 بار تکرار کنید
در ابتدا احساس ناراحتی خواهید کرد اما با گذشت زمان، تسکین رضایتبخشی از درد را احساس خواهید کرد
بیشتر بخوانید: دیسک گردن، فتق یا بیرونزدگی؛ بررسی همه علل و درمانها
3. تمرین برای تیغه شانه
این حرکت یک تمرین مفید برای مفاصل کمر است و قدرت، انعطاف و تحرک آنها را افزایش میدهد. این تمرین روی فشردن و کشیدن تیغههای شانه به هم تمرکز میکند و به انجام راحتتر فعالیتهای روزانه، کمک خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: صدا دادن گردن وحس ناخوشایند ساییدگی استخوانها
عضلات مرکزی کمر پس از انجام تمرین، قوی میشود و به بهبود وضعیت بدن یاری میرساند.
- تمرین را با نشستن روی صندلی و قرار دادن کف پا به شکل صاف روی زمین شروع کنید
- سینه خود را به سمت جلو ببرید تا کمر شما صاف شود
- شانهها، گوشها، کمر و باسن خود را در یک راستا نگه دارید
- دستان خود را با آرنجهای خمیده و کف دستهای رو به جلو به سمت شانهها بلند کنید
- بازوهای خود را به سمت عقب حرکت دهید تا تیغههای شانه را به هم فشار دهید
- این وضعیت را حداقل 10 ثانیه نگه دارید و به حالت عادی بازگردید
- این مراحل را حداقل 5 بار در روز تکرار کنید
با انجام این تمرین، تا حد قابل توجهی از درد تسکین خواهید یافت.
بیشتر بخوانید: ورزش دیسک گردن| حرکات اصلاحی+کششی برای تقویت عضلات
4.کشش گردن با کمک حوله
تمرینات کششی و تقویتی در زمان فتق دیسک، بسیار مفید هستند. ورزش کشش گردن برای فتق دیسک اهمیت بسزایی دارد و باعث افزایش تحرک و قدرت گردن میشود.
بیشتر بخوانید: مراقبت بعد از جراحی دیسک گردن همتراز با جراحی دیسک گردن
این تمرین وضعیت بدن را بهبود میبخشد و درد را تسکین میدهد. در فتق دیسک، تنش در ناحیه گردن ایجاد شده و باعث درد میشود. تمرین کشش گردن به رفع تنش از آن ناحیه کمک میکند و آرامش را برای ما فراهم خواهد کرد.
- با صاف نشستن و قرار دادن حوله پشت گردن شروع کنید
- سپس انتهای حوله خود را در هر دست نگه دارید
- به سمت بالا یا به سمت سقف نگاه کنید، گردن خود را صاف کنید، همزمان حوله را به سمت جلو بکشید
- تلاش کنید حوله را به سمت جلو و همزمان گردن خود را به سمت عقب ببرید تا گردن به حوله فشار وارد کند
بیشتر بخوانید: جراحی گردن و مراقبت های بعد از آن
یادداشت پایانی در ارتباط با دیسک گردن مهره 4 و 5
هنگامی که دیسک گردن دچار فتق میشود، مواد داخلی نرم و پروتئینهای التهابزای آن شروع به نشت به درون لایه بیرونی محافظ و احتمالاً به ستون فقرات میکنند.
فتق دیسک معمولاً با التهاب یا فشرده کردن ریشه عصبی مجاور باعث ایجاد درد تیز یا شوک مانند در گردن یا بازو میشود. سایر ساختارهای مجاور مانند نخاع نیز شاید ملتهب و دردناک شوند.
این اتفاق برای دیسک گردن مهره 4 و 5، زیاد اتفاق میافتد به همین دلیل در این مقاله، علل، درمانها و ورزشهای مناسب برای دیسک گردن مهره 4 و 5 را به شما معرفی کردیم.