خارش ناف؛ 6 علت و روش‌های درمان خارش که در مواقع ضروری به کار می‌آیند
خارش ناف و به صورت کلی خارش پوست، بدون توجه به محل، گاهی در حین انجام فعالیت‌های روزانه آزار دهنده خواهد بود. در حالی که خارش پوست در هر جایی از بدن اتفاق می‌افتد، اکثر افراد احتمالا خارش ناف را چه در نزدیکی چه در خود آن احساس کرده‌اند.
ناف معمولا اولین اسکار بدن است که در اثر جدا شدن بند ناف پس از تولد ایجاد می‌شود. همه پستانداران جفت دارای ناف هستند. هنگامی که نوزاد به دنیا می‌آید، بند ناف بریده و ناف به آرامی خود را بهبود می‌بخشد. پس از آن، ناف واقعا هیچ عملکرد بدنی را ارائه نمی‌دهد و اغلب به عنوان بخشی از بدن، فراموش می‌شود.
صرف نظر از نوع، خارش ناف حداقل یک بار در زندگی برای هر کسی اتفاق می‌افتد. با این حال، خارش ناف معمولا یک بیماری جدی نیست و در بیشتر مواقع فقط مقابله با آن تشدید کننده خواهد بود. در ادامه این مقاله از مجله سلامت سیوطب علاوه بر آشنایی با انواع ناف به علل خارش ناف و درمان‌های آن نیز خواهیم پرداخت.
عملکرد ناف چیست؟
جنین در داخل رحم زنان (همه پستانداران) جفتی بسیار بزرگ‌تر از خود دارد که از طریق آن تغذیه می‌کند. جفت در اصل عضوی است که جنین در حال رشد را به رحم متصل می‌کند. از آنجایی که جنین در رحم مادر به مرحله نسبتا دیر رشد منتقل می‌شود، تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق جفت دریافت می‌کند. جفت هم تامین اکسیژن و هم دفع مواد زائد از خون جنین را به عهده دارد.
جفت، خود را به دیواره رحم می‌چسباند و بند ناف جنین از جفت رشد می‌کند. پس از تولد، هنگامی که جفت از نوزاد جدا می‌شود، بافت اسکار حاصل (یک ناحیه توخالی یا گاهی برجسته) از نظر بالینی ناف نامیده می‌شود.
عمدتا ناف را به شش نوع مختلف تقسیم می‌کنند که عبارتند از: بیرون زده، گرد، افقی، عمودی، لامپی شکل و توخالی عمیق.
بیشتر بخوانید: مونونوکلئوز عفونتی مسری و ۳ مورد از عوارض بیماری بوسه
انواع مختلف ناف
- بیرون زده: به ناف بیرون زده اغلب outies گفته می‌شود. تقریبا 10 درصد از جمعیت جهان دارای ناف بیرونی و بقیه از نوع فرو رفته Innie برخوردار هستند. بیرون آمدن زمانی رخ می‌دهد که قسمت باقی مانده از کنده ناف، جایی که بند ناف وصل شده به جای داخل شدن بیرون می‌آید
- توخالی عمیق: اگر سایه‌ای در زیر چین بالای ناف وجود داشته باشد، معمولا یک ناف توخالی عمیق ظاهر می‌شود. این نوع ناف شبیه دهان کمی باز است. برخی از افراد در این دسته ممکن است ناف قیفی شکل داشته باشند که با چربی اضافی شکم رایج است
- عمودی (معمولا باریک): برخی از پزشکان، نوع عمودی را ناف شکاف می‌نامند، زیرا به نظر می‌رسد بخشی از معده یک شکاف جزئی به سمت بالا و پایین دارد. ناف عمودی معمولا پوشش بسیار کمی در بالای خود دارد، بر اساس مقاله‌ای در سال 2010، ناف عمودی رایج‌ترین نوع ناف شناخته شد
- افقی (معمولا باریک): ناف افقی که به نام ناف T نیز شناخته می‌شود، قسمت اعظم تا شدن ناف را به صورت افقی دارد. فرورفتگی در بالای ناف ممکن است مانند خطی باشد که از یک T عبور می‌کند. این نوع با ناف توخالی عمیق متفاوت است زیرا قسمت بالایی پوست تقریبا به طور کامل داخلی‌ترین قسمت ناف را می‌پوشاند
- ناف گرد: یک ناف گرد کاملا بیرونی نیست اما نزدیک است. یک ناف گرد مقعر یا به سمت داخل بیرون زده است. با این حال، هیچ پوششی ندارد، در عوض متقارن و گرد به نظر می‌رسد.
- لامپی شکل: یک ناف به شکل لامپ دارای پوشش بسیار کمی در بالا است، با حالتی کمی بیضی شکل که در قسمت پایین باریک می‌شود، بسیار شبیه به یک لامپ
بیشتر بخوانید: تالاسمی بیماری ارثی خونی با ۳ روش درمانی تخصصی
مراقبت از خارش ناف
ناف به دلایل مختلفی ممکن است خارش کند، اما علت خارش در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، بیماری‌های پوستی، مانند اگزما و درماتیت تماسی خارش ناف را به دنبال دارند، اما این به دلیل هیچ مشکلی در خود ناف نیست.
به گفته متخصصین اگر ناف دچار خارش شود، ممکن است جوش یا عفونتی داشته باشد که منتهی به خارش ناف می‌گردد. کثیفی، پوست مرده و پرز در صورت تجمع بیش از حد در ناحیه ناف زمینه ابتلا به عفونت را فراهم می‌سازد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، احتمالا ترشحات زرد یا قهوه ای از ناف نشت خواهد کرد.
پوسته پوسته شدن و قرمزی نیز از علائم عفونت ناف هستند که باید مراقب آن بود. تمیز و خشک نگه داشتن ناف تضمین می‌کند که فرد دچار عفونت نخواهد شد، خواه مخمر، باکتری یا قارچ باشد. اگر ترشح یا سایر علائم ناراحت‌کننده گریبان شخص را گرفت، با پزشک تماس بگیرید زیرا امکان دارد آنتی بیوتیک تجویز کند.
با این حال، در بسیاری از موارد خارش ناف با یک پاک‌سازی سریع انجام می‌شود. آب و صابون یک ترکیب کلاسیک برای از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌ها و رفع خارش ناف به شمار می‌آید. برای کسانی که ناف عمیق‌تری دارند، قبل از تمیز کردن ناف، یک پارچه شستشو برداشته، به آب نمک آغشته و در ناف قرار داده شود. این کار به از بین بردن هرگونه آلودگی در ناف کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: دیفتری؛ گلو درد شدید، تب و تورم غدد لنفاوی را جدی بگیرید
عواملی که منجر به خارش ناف می‌شوند؛ 6 علت خارش دور ناف که باید بدانید.
به طور معمول، خارش ناف ناشی از جوش در اطراف آن یا عفونت قارچی در ناف است. در ادامه به عفونت به عنوان اصلی‌ترین دلیل خارش ناف و برخی دیگر از دلایل خاص این عارضه خواهیم پرداخت.
1. عفونت قارچی
عفونت‌های قارچی فقط در ناف و محدوده آن اتفاق نمی‌افتد. قارچ‌ها تقریبا در هر نقطه مرطوب و تاریک بدن از جمله ناف امکان ظهور دارند. عفونت مخمری ناف یک عفونت قارچی در پوست ناف است که کاندیدیازیس نامیده می‌شود. این بیماری توسط مخمری به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد خواهد شد.
پوست دارای انواع مختلفی از قارچ‌ها و مخمرهایی است که روی آن زندگی می‌کنند. در افراد سالم، این نوع قارچ معمولا هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد. اما وقتی در نواحی مرطوب و تاریک جمع شود، می‌تواند زیر سطح پوست را حفر کند و باعث عفونت پوست گردد.
کاندیدیازیس تقریبا در هر جایی از بدن ممکن است رخ دهد. اما اغلب در شکاف‌های گرم و مرطوب پوست مانند ناف بروز می‌یابد.
بیشتر بخوانید: زخم سرد یا تبخال؛ بلای جان لب، چانه، گونه و بینی+درمان خانگی
علائم عفونت قارچی ناف
شایع‌ترین علامت عفونت قارچی ناف، بثورات قرمز روشن در چین‌های پوستی ناف است. بثورات معمولا به شدت خارش دارند و امکان سوزش هم دور از ذهن نیست. همچنین امکان دارد پوسته پوسته شدن، تورم یا ترشح سفید رنگ نیز قابل مشاهده باشد.
عفونت‌های مخمری ناف معمولا باعث ایجاد بو نمی‌شوند. اما اگر عفونت قارچی به دلیل یک بیماری پوستی به نام اینترتریگو باشد، ممکن است متوجه بوی کپک زده شوید. Intertrigo بسیار رایج بوده و به دلیل ترکیبی از گرما، رطوبت و مالش پوست به یکدیگر رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: سرطان ریه، یک بیماری خاموش اما خطرناک با ۵ راه تشخیص
علت عفونت قارچی ناف
با توجه به اینکه مخمری به نام کاندیدا به وجود آورنده عفونت قارچی ناف است، عمدتا در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کند. شرایطی که به کاندیدا اجازه رشد و شکوفایی می‌دهد عبارتند از:
- پوشیدن لباس تنگ
- عوض نکردن منظم لباس
- هوای مرطوب و گرم
- بهداشت ضعیف
- بیماری‌های پوستی مانند اینترتریگو و پسوریازیس
بیشتر بخوانید: آزمایش انعقاد خون چرا باید انجام شود؟+تفسیر آزمایش
عفونت‌های مخمری ناف در برخی از افراد شایع‌تر است. این افراد عبارتند از:
- زنان باردار
- افرادی که اضافه وزن دارند
- افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند: آنتی بیوتیک‌ها معمولا باکتری‌هایی زنده روی پوست را از بین می‌برند. این اتفاق به کاندیدا اجازه رشد می‌دهد و در نهایت به خارش ناف و دیگر مشکلات منتهی می‌گردد
- افرادی که تحت درمان سرطان مانند شیمی‌درمانی هستند
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند: افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند ایدز یا HIV یا دیابت شانس زیادی برای ابتلا به عفونت قارچی و خارش ناف دارند
درمان عفونت و خارش ناف
درمان عفونت قارچی ناف امکان دارد شامل داروهای ضد قارچی باشد. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی کرم، پماد یا پودر ضد قارچ را توصیه و تجویز خواهد کرد. کرم یا پماد ضد قارچ باید مستقیما روی پوست ناف مالیده شود. بسیاری از کرم‌های ضد قارچ، بدون نسخه قابل دستیابی هستند. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی در صورت لزوم یک داروی ضد قارچ تجویزی نیز ارائه خواهد داد.
به عنوان بخشی از درمان، باید ناحیه ناف را تمیز و خشک نگه داشت تا از ایجاد خارش ناف نیز جلوگیری به عمل آورد. تمیز و خشک نگه داشتن ناف به جلوگیری از بازگشت عفونت‌های قارچی کمک زیادی می‌کند. قرار دادن ناف در معرض هوا برای از بین بردن رطوبت آن نیز ممکن است کمک کننده باشد.
در موارد خاص، متخصص کلیه و مجاری ادراری احتمال دارد یک داروی ضد قارچ خوراکی را پیشنهاد کند. داروهایی مانند فلوکونازول به صورت خوراکی مصرف می‌شوند.
از کرم‌های ضد قارچی مانند میکونازول نیترات یا کلوتریمازول برای درمان و رفع خارش ناف استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: ۸ درمان آلرژی فصلی برای رفع خطرات نهفته در واکنش های آلرژیک
2. عفونت باکتریایی از علت خارش زیر ناف مردان
پرز، عرق و پوست مرده معمولا در ناف جمع می‌شود و منجر به رشد باکتری و عفونت خواهد شد. گاهی اوقات عفونت در ناف با ترشحات قهوه‌ای یا زرد همراه می‌شود.
درمان عفونت باکتریایی
پزشک آنتی بیوتیک‌هایی مانند پنی سیلین یا سفالوسپورین (کفلکس) را تجویز می‌کند. تمیز و خشک نگه داشتن ناف از ابتلا به عفونت باکتریایی و ابتلا به خارش ناف جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: زرد زخم و آشنایی با ۳ نمونه رایج این یبماری مسری عفونی
3. اگزما
معمولا به عنوان درماتیت آتوپیک شناخته می‌شود، اگزما وضعیتی است که می‌تواند پوست داخل و اطراف ناف را به خارش انداخته و قرمز کند.
درمان آگزما
هیچ درمانی برای اگزما وجود ندارد. شستن با صابون ملایم و سپس به صورت کامل خشک کردن به درمان اگزما کمک کرده و خارش ناف را تا حدودی از بین می‌برد. اگر فرم ناف بیرون زده باشد، باید آن را دو بار در روز مرطوب کرد. دقت کنید که نباید ناف تو رفته را مرطوب کرد بلکه باید آن را خشک نگه داشت.
بیشتر بخوانید: بیماری های خود ایمنی؛ ۱۵ نمونه حمله به خودی توسط سیستم ایمنی بدن!
4. درماتیت تماسی
هنگامی که پوست با ماده‌ای تماس پیدا می‌کند که باعث واکنش آلرژیک یا محرک می‌شود، این واکنش درماتیت تماسی نام دارد. درماتیت تماسی معمولا همراه با خارش است و به صورت دانه‌های قرمز رنگی ظاهر می‌شود که گاهی اوقات تبدیل به تاول خواهند شد. درماتیت تماسی از عمده‌ترین علت قرمزی دور ناف به شمار می‌رود.
درمان درماتیت تماسی
باید از مواد حساسیت‌زا یا محرک به شدت اجتناب کرد. کرم ضد خارش موضعی بدون نسخه (OTC) با حداقل یک درصد هیدروکورتیزون گزینه مناسبی برای رفع خارش ناف ناشی از آن است. علاوه بر این کرم از آنتی هیستامین‌های خوراکی OTC نیز برای درمان خارش ناف می‌توان بهره برد که عبارتند از:
- ستیریزین
- کلرفنیرامین
- دیفن هیدرامین
بیشتر بخوانید : درمان تبخال دهان با ۱۵ روش برای خشک شدن سریع تاول‌های تبخال
5. سوراخ کردن ناف عفونی
درست مانند هر سوراخ دیگری، سوراخ کردن ناف نیز امکان عفونی شدن دارد.
درمان عفونت ناف ناشی از سوراخ کردن
پیرسینگ را در ناف قرار داده و ناحیه تمیز و خشک نگه داشته شود. از آنتی بیوتیک‌های موضعی مانند Neosporin یا Duospore استفاده کنید. ممکن است پزشک آنتی بیوتیک خوراکی نیز تجویز کند.
بیشتر بخوانید: کم خونی یا آنمی؛ بیماری شایع در کودکی و بزرگسالی را بشناسید و درمان کنید
6. نیش حشرات
پشه‌ها، عنکبوت‌ها، ساس‌ها و کک‌ها همگی نیش‌هایی دارند که با گزیدن، برجستگی‌های ریز و قرمز به وجود می‌آورند.
درمان نیش حشرات از علت خارش ناف در کودکان
از کرم ضد خارش موضعی OTC حاوی حداقل یک درصد هیدروکورتیزون استفاده شود یا از آنتی هیستامین‌های خوراکی OTC مانند:
- برومفنیرامین
- فکسوفنادین
- لوراتادین
بیشتر بخوانید : مالاریا و هر چیزی که باید در مورد آن بدانید| علائم، درمان و پیشگیری
علت خارش ناف در زنان چیست؟ بررسی خارش ناف در بارداری
- تغییرات در سطوح هورمونی فرد که موجب خشکی پوست و در نتیجه به خارش ناف و شکم منتهی می‌گردد
- کشش پوست از انبساط شکم، به خصوص در اطراف ناف خارش ناف را تشدید می‌کند
- پاپول‌ها و پلاک‌های خارش‌دار حاملگی که اغلب به آن راش حاملگی یا اریتم بارداری نیز می‌گویند
درمان خارش ناف در طب سنتی
اگرچه این درمان‌ها توسط مطالعات بالینی تایید نشده‌اند، اما طرفداران درمان طبیعی، تعدادی پیشنهاد برای مقابله با خارش ناف دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- خمیری از پودر زردچوبه و آب مستقیما روی ناحیه خارش‌دار قرار داده شود. پس از خشک شدن کامل خمیر، کاملا تمیز شود
- استفاده از مخلوط روغن درخت چای رقیق شده در روغن نارگیل، این محلول چندین بار در روز برای درمان خارش ناف روی آن مالیده شود
- یک تکه پنبه را در چای گل همیشه بهار ولرم آغشته و سپس آن را به مدت 12 دقیقه روی ناف فشار دهید. این کار به درمان خارش ناف می‌انجامد
بیشتر بخوانید: کاهش پلاکت خون و ارتباط آن با کرونا ویروس + ۹ علت ترومبوسیتوپنی
یادداشت پایانی
خارش ناف از عارضه‌هایی به شمار می‌رود که همه انسان‌ها به آن مبتلا می‌شوند و به خودی خود درمان می‌شود. خارش ناف خطرناک نیست و معمولا به خاطر عواملی مانند عفونت‌های قارچی، نیش حشرات، درماتیت تماسی، اگزما، عفونت باکتریایی و سوراخ کردن ناف به وجود می‌آید. برای درمان خارش ناف کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه‌‌ای در دسترس هست که نگرانی را برطرف می‌سازد.
تمیز نگه داشتن و خشک بودن ناف از رفتارهایی است که از ایجاد عفونت و بیماری‌های ناف جلوگیری کرده و مانع از ایجاد خارش ناف خواهد شد.
برخی‌ها معتقدند که پارچه آغشته به آب نمک و استفاده از خمیر زردچوبه به درمان خارش ناف کمک می‌کنند اما شواهد بالینی معتبری برای این راه‌کارها هنوز مطرح نشده است.
سولات متداول خارش ناف :
چگونه می‌توانم از عفونت قارچی ناف جلوگیری کنم؟
با تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه ناف از عفونت‌های قارچی می‌توان تا حدودی جلوگیری کرد. کاهش وزن نیز به جلوگیری از رشد بیش از حد مخمر در ناحیه ناف کمک خواهد کردد. در صورت ابتلا به دیابت حتما کنترل قند خون باید به درستی حفظ شود.
خارش ناف چگونه درمان می‌شود؟
بدون شک عفونت‌ها از جمله عامل‌های شایع خارش ناف هستند. هنگامی که ناحیه ناف تمیز و خشک نگه داشته شود، عفونت‌های مخمری ناف اغلب خود به خود بهتر می‌شوند. افراد سالم معمولا می‌توانند عفونت‌های قارچی ناف را با داروهای ضد قارچ درمان کنند. داروها عبارتند از: کرم‌های ضد قارچ میکونازول نیترات و کلوتریمازول
اگر خارش ناف ناشی از درماتیت تماسی باشد معمولا ستیریزین و کلرفنیرامین کمک‌کننده هستند.
عفونت قارچی ناف چقدر طول می‌کشد؟
عفونت قارچی ناف باید ظرف دو هفته پس از شروع درمان ضد قارچی از بین برود.
چه عوارضی ممکن است در اثر عفونت مخمری ناف رخ دهد؟
عفونت‌های مخمری ناف اغلب برمی‌گردند، به خصوص اگر ناحیه ناف سالم و خشک نباشد. احتمال بازگشت عفونت‌های مخمری در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر است.