دیفتری؛ گلو درد شدید، تب و تورم غدد لنفاوی را جدی بگیرید

دیفتری (Diphtheriae) یک عارضه عفونی باکتریایی خطرناک و بسیار مسری است. این بیماری، غشای مخاطی گلو و بینی را درگیر می‌کند اما با واکسیناسیون می‌توان تا حد زیادی جلوی انتشار و گسترش آن را گرفت.

باکتری Corynebacterium diphtheria عامل ایجاد این معضل است. بیماری دیفتری، عارضه‌ای نیست که بتوان آن را پشت گوش انداخت و در صورت مشاهده علائم این اختلال، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

گلو درد شدید، تب، تورم غدد لنفاوی و ضعف از جمله علائم اصلی Diphtheriae هستند. باکتری کورینه باکتریوم دیفتریا که عامل ایجاد این مشکلات است، می‌تواند برای کودکان و سالمندان کشنده باشد.

بیشتر بخوانید: زخم سرد یا تبخال؛ بلای جان لب، چانه، گونه و بینی+درمان خانگی

دیفتری چیست؟

دیفتری (دیفتیری) یا حناق یک عفونت باکتریایی خطرناک است که امروزه در کشورهایی که مثل ایالات متحده آمریکا و ایران که واکسیناسیون گسترده برای مقابله با آن را انجام داده‌اند، نادر است.

قبل از معرفی واکسن‌ها، Diphtheriae عامل اصلی مرگ و میر کودکان در سراسر جهان از جمله در ایالات متحده بود. با توجه به موفقیت برنامه ایمن‌سازی، دیفتری در حال حاضر تقریبا در کشورها رو به ریشه‌کنی است.

با این حال، این بیماری همچنان در سطح جهانی باعث بیماری‌های عفونی می‌شود و در سال‌های اخیر شیوع‌هایی گزارش شده است. در سال 2018، کشورها بیش از 16 هزار مورد Diphtheriae را به سازمان بهداشت جهانی گزارش کردند و احتمالا موارد بسیار بیشتری نیز وجود دارد.

بیشتر بخوانید: درمان عفونت ناف با ۵ روش راحت در کمتر از یک هفته

دیفتری یک بیماری حاد و باکتریایی است که توسط سویه‌های تولیدکننده سم از Corynebacterium diphtheriae ایجاد می‌شود. عفونت می‌تواند منجر به بیماری تنفسی یا پوستی شود.

دو گونه دیگر Corynebacterium یعنی C. ulcerans و C. pseudotuberculosis نیز می‌توانند سم Diphtheriae تولید کنند. C. ulcerans تولید کننده سم ممکن است باعث بیماری کلاسیک شبیه دیفتری تنفسی در انسان شود اما گسترش فرد به فرد ثابت نشده است.

سویه‌های غیر تولید کننده سم C. diphtheriae نیز می‌توانند باعث بیماری شوند. به طور کلی شدت آن کمتر است و به طور بالقوه باعث گلودرد خفیف و به ندرت فارنژیت غشایی می‌شود.

بیماری تهاجمی، از جمله باکتریمی و اندوکاردیت، برای سویه‌های غیرتولیدکننده سم C. diphtheriae گزارش شده است.

واکسیناسیون در مقابل بیماری‌های ناشی از سویه‌های تولیدکننده سم بسیار محافظت می‌کند اما بدون توجه به وضعیت تولید سم از انتقال C. diphtheriae جلوگیری نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: سرطان ریه، یک بیماری خاموش اما خطرناک با ۵ راه تشخیص

کورینه باکتریوم Diphtheriae

تولید سم (سم‌زایی) تنها زمانی اتفاق می‌افتد که باسیل (یک رده از باکتری‌های گرم مثبت از شاخه فیرمیکوت‌ها) خودش توسط یک ویروس خاص (باکتریوفاژ) حامل اطلاعات ژنتیکی سم (ژن سم) آلوده (لیزوژنزه) شود.

بیشتر بخوانید: آزمایش انعقاد خون چرا باید انجام شود؟+تفسیر آزمایش

انتقال باکتری

انتقال اغلب از طریق فرد به فرد از دستگاه تنفسی منتقل می‌شود. به ندرت، انتقال از ضایعات پوستی یا اشیاء آلوده به ترشحات ضایعات افراد آلوده (فومیت‌ها) رخ می‌دهد.

دوره نهفتگی Diphtheriae معمولا 5-2 روز است (محدوده: 1-10 روز). دیفتری می‌تواند تقریبا هر غشای مخاطی را درگیر کند. برای اهداف بالینی، طبقه‌بندی دیفتری به نوع علائم، بسته به محل درگیری بدن، به صورت زیر است:

•  تنفسی
•  بینی
•  حلق و لوزه
•  حنجره
•  پوستی

بیشتر بخوانید: ۸ درمان آلرژی فصلی برای رفع خطرات نهفته در واکنش ‌های آلرژیک

نوع تنفسی شروع تدریجی دارد و با موارد زیر مشخص می‌شود:

• تب خفیف
• گلو درد
• مشکل در بلع
• بدحالی
• از دست دادن اشتها
• گرفتگی صدا (اگر حنجره درگیر باشد)

مشخصه دیفتری تنفسی یک غشای کاذب است که در عرض 2 تا 3 روز پس از بیماری روی پوشش مخاطی لوزه‌ها، حلق، حنجره یا نارس ظاهر می‌شود و می‌تواند به داخل نای گسترش یابد.

اگر غشای کاذب به داخل حنجره یا نای کشیده شود یا قسمتی از آن جابجا شود، می‌تواند منجر به انسداد کشنده شود. دیفتری پوستی ممکن است به صورت راش پوسته‌دار یا زخم‌هایی با لبه‌ها و غشای مشخص ظاهر شود اما هر ضایعه پوستی مزمن شاید حاوی C. diphtheriae همراه با سایر ارگانیسم‌ها باشد.

به نظر می‌رسد عوارض سیستمیک ناشی از دیفتری پوستی با سویه‌های سمی کمتر از سایر نقاط باشد.

بیشتر بخوانید: زرد زخم و آشنایی با ۳ نمونه رایج این یبماری مسری عفونی

علل ابتلا به دیفتری

Diphtheriae یک عفونت جدی است که توسط سویه‌هایی از باکتری به نام Corynebacterium diphtheriae ایجاد می‌شود که یک نوع سم تولید می‌کند. این سمی است که می‌تواند باعث شود افراد به شدت بیمار شوند.

باکتری Diphtheriae از فردی به فرد دیگر معمولا از طریق قطرات تنفسی مانند سرفه یا عطسه پخش می‌شود. افراد همچنین می‌توانند از لمس زخم‌های باز یا زخم عفونی، بیمار شوند.

بیشتر بخوانید: بیماری های خود ایمنی؛ ۱۵ نمونه حمله به خودی توسط سیستم ایمنی بدن!

علائم بیماری Diphtheriae

Diphtheriae می‌تواند دستگاه تنفسی (بخش‌هایی از بدن که در تنفس نقش دارند) و پوست را آلوده کند. علائم دیفتری به قسمتی از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته است، بستگی دارد.

بیشتر بخوانید: انواع بیماری های عفونی و ۳ راهکار مصونیت در برابر این بیماری‌‌ها

دیفتری تنفسی

باکتری‌ها معمولا سیستم تنفسی و بخش های شامل آن را آلوده می‌کنند. هنگامی که باکتری وارد لایه داخلی دستگاه تنفسی می‌شود و به آن متصل می‌گردد، می‌تواند باعث ایجاد علائم زیر شود:

• ضعف
• گلو درد
• تب خفیف
• غدد متورم در گردن

این باکتری‌ها، سمی می‌سازند که بافت‌های سالم در سیستم تنفسی را از بین می‌برد. در عرض دو تا سه روز، بافت مرده یک پوشش ضخیم و خاکستری تشکیل می‌دهد که می‌تواند در گلو یا بینی جمع شود.

کارشناسان پزشکی این پوشش ضخیم و خاکستری را «شبه غشاء» می‌نامند. این شبه غشا می‌تواند بافت‌های بینی، لوزه‌ها، تارهای صدا و گلو را بپوشاند و تنفس و بلع غذا را بسیار سخت کند.

اگر سم وارد جریان خون شود، می‌تواند باعث آسیب قلب، اعصاب و کلیه گردد.

بیشتر بخوانید : درمان تبخال دهان با ۱۵ روش برای خشک شدن سریع تاول‌های تبخال

عفونت پوستی دیفتری

این باکتری همچنین می‌تواند پوست را آلوده کرده و باعث ایجاد زخم عادی یا باز شود. با این حال، عفونت‌های پوستی Diphtheriae به ندرت منجر به بیماری‌های شدید دیگری می‌شوند.

بیشتر بخوانید: پایین آوردن تب کودک در سنین مختلف با ۵ روش عالی و کاربردی

عوارض Diphtheriae

دیفتری تنفسی می‌تواند به عضله قلب آسیب برساند. عوارض ناشی از دیفتری تنفسی (زمانی که باکتری قسمت‌هایی از بدن را آلوده می‌کند) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• انسداد راه هوایی
• آسیب به عضله قلب (میوکاردیت)
• آسیب عصبی (پلی نوروپاتی)
• از دست دادن توانایی حرکت (فلج)
• نارسایی کلیه

برای برخی افراد، دیفتری تنفسی می‌تواند منجر به مرگ شود. حتی با درمان، از هر 10 بیمار مبتلا به دیفتری تنفسی، یک نفر جان خود را از دست می‌دهد. بدون درمان، تا نیمی از بیماران شاید بر اثر این بیماری جان خود را از دست بدهند.

Diphtheriae می‌تواند دستگاه تنفسی (بخش هایی از بدن که در تنفس نقش دارند) و پوست را آلوده کند. تشخیص و درمان بستگی به نوع دیفتری دارد.

بیشتر بخوانید: هپاتیت C را جدی بگیرید؛ خطر ابتلا به سیروز و سرطان کبد

تشخیص دیفتری

در صورتی که پزشک فکر کند فردی مبتلا به Diphtheriae است، شروع سریع درمان مهم است. پزشکان معمولا با جستجوی علائم و نشانه‌های رایج تصمیم می‌گیرند که آیا فرد  به دیفتری مبتلا است یا خیر.

متخصصان می‌توانند پشت گلو یا بینی را با ابزار سواب بررسی و آن را برای تشخیص باکتری‌هایی که باعث Diphtheriae می‌شوند، آزمایش کنند. پزشک همچنین می‌تواند از یک زخم باز نمونه‌برداری کند و سعی کند باکتری را رشد دهد.

اگر باکتری رشد کند و سم بسازد، پزشک می‌تواند مطمئن شود که بیمار Diphtheriae دارد. با این حال، رشد باکتری به زمان نیاز دارد، بنابراین اگر پزشک مشکوک به دیفتری تنفسی باشد، باید فورا درمان را شروع کرد.

بیشتر بخوانید: سینوزیت مزمن؛ علائم، تشخیص و راهکارهای خانگی برای درمان

درمان Diphtheriae

امروزه درمان Diphtheriae شامل موارد زیر است:

استفاده از آنتی‌توکسین دیفتری برای جلوگیری از آسیب سم ساخته شده توسط باکتری به بدن

این درمان برای عفونت‌های دیفتری تنفسی بسیار مهم است اما به ندرت برای عفونت های پوستی دیفتری استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: کم خونی یا آنمی؛ بیماری شایع در کودکی و بزرگسالی را بشناسید و درمان کنید

استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری‌ها

این روش برای هر دو نوع عفونت دیفتری در سیستم تنفسی و پوستی مهم است. حتی با درمان، از هر 10 نفر مبتلا به دیفتری تنفسی، یک نفر می‌میرد. افراد مبتلا به Diphtheriae معمولا 48 ساعت پس از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک دیگر قادر به آلوده کردن دیگران نیستند.

با این حال، مهم است که دوره کامل آنتی‌بیوتیک‌ها را به پایان برسانید تا مطمئن شوید که باکتری‌ها به طور کامل از بدن حذف می‌شوند. پس از پایان درمان کامل بیمار، پزشک آزمایشاتی را انجام می‌دهد تا مطمئن شود که باکتری؛ دیگر در بدن بیمار وجود ندارد.

بیشتر بخوانید : کاهش پلاکت خون و ارتباط آن با کرونا ویروس + ۹ علت ترومبوسیتوپنی

پیشگیری از دیفتری

برخی از راه‌های پیشگیری از این بیماری عبارتند از:

واکسیناسیون Diphtheriae

به روز نگه داشتن واکسن‌های توصیه شده بهترین راه برای جلوگیری از Diphtheriae است. در ایالات متحده، 4 واکسن برای جلوگیری از دیفتری وجود دارد: DTaP، Tdap، DT و Td.  هر یک از این واکسن‌ها از دیفتری و کزاز جلوگیری می‌کند. DTaP و Tdap همچنین به پیشگیری از سیاه سرفه کمک می‌کنند. به طور کلی واکسن‌ها را می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:

• DTaP در مقابل دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (سیاه سرفه) محافظت می‌کند
• DT در مقابل دیفتری و کزاز محافظت می‌کند
• Tdap از کزاز، دیفتری و سیاه سرفه محافظت می‌کند
• Td از کزاز و دیفتری محافظت می‌کند

بیشتر بخوانید: درمان خانگی خلط گلو با ۹ ماده غذایی از زنجبیل تا زردچوبه

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده آمریکا یا Centers for Disease Control and Prevention  (CDC)؛ واکسیناسیون Diphtheriae را برای افراد در تمام سنین توصیه می‌کند.

کودکانی که نباید واکسن‌های حاوی سیاه سرفه را دریافت کنند، می‌توانند DT را برای محافظت مقابل Diphtheriae و کزاز دریافت کنند. با یک پزشک صحبت کنید تا بدانید چه چیزی برای وضعیت خاص شما بهترین است.

بیشتر بخوانید: مالاریا و هر چیزی که باید در مورد آن بدانید| علائم، درمان و پیشگیری

واکسن‌های دیفتری بی‌خطر هستند

اکثر افرادی که واکسن Diphtheriae را دریافت می‌کنند هیچ مشکل جدی با آن ندارند. با این حال، عوارض جانبی احتمال دارد که رخ دهد. بیشتر عوارض جانبی خفیف هستند، به این معنی که بر فعالیت‌های روزانه تاثیر نمی‌گذارند.

بیشتر بخوانید: برونشیت یک بیماری تنفسی شایع در بین افراد مختلف، حتی کودکان

آنتی‌بیوتیک‌ها

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به Diphtheriae، برای جلوگیری از بیمار شدن، آنتی‌بیوتیک دریافت کنند.

این امر برای افراد مبتلا به Diphtheriae که سیستم تنفسی (بخش هایی از بدن درگیر در تنفس) و پوست را آلوده می‌کند، مهم است.

بیشتر بخوانید: کزاز و عوارض تهدید کننده آن برای زندگی + ۵ مرحله مهم

یادداشت پایانی

Diphtheriae می‌تواند دستگاه تنفسی (بخش‌هایی از بدن که در تنفس نقش دارند) و پوست را آلوده کند. این بیماری در دستگاه تنفسی، باعث ایجاد یک پوشش ضخیم و خاکستری در گلو یا بینی می‌شود.

این پوشش می‌تواند تنفس و بلع را سخت کند. عفونت‌های پوستی دیفتری می‌توانند باعث زخم‌های باز یا زخم‌های کم‌عمق شوند. سپاس از اینکه تا انتها با ما همراه بودید.