قرص فاموتیدین و تاثیر آن در درمان کرونای گوارشی

قرص فاموتیدین یکی از انواع قرص‌هایی است که برای درمان بیماران گوارشی تجویز می‌شود. از بیماری‌هایی که این دارو برای آن‌ها تجویز می‌شود می‌توان به درد در ناحیه معده، بهبود زخم‌های گوارشی بر اثر بازگشت اسید و محتویات آن به مری و معده اشاره کرد. البته باید بگوییم که سویه‌های جدید کرونا ویروس مانند BF.1، BQ.1 و XBB دستگاه گوارشی را نیز درگیر می‌کند. به همین دلیل برای برخی از افراد مبتلا به کرونا تجویز خواهد شد.

لازم به ذکر است که پزشکان فاموتیدین را به جای قرص رانیتیدین که خاصیت سرطان‌زایی دارد، تجویز می‌کنند. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی قرص فاموتیدین و اینکه آیا مصرف این دارو در درمان کرونای گوارشی تاثیر دارد یا نه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

فاموتیدین در درمان درد معده چگونه عمل می‌کند؟

قرص فاموتیدین در واقع نوعی آنتی هیستامین است. این دارو با مسدود کردن گیرنده هیستامین در معده روی سلول‌های ترشح‌کننده‌ اسید در این قسمت اثر می‌گذارد و میزان اسید آزادشده در معده را کاهش می‌دهد.

مقدار مصرف قرص فاموتیدین در شرایط مختلف

میزان مصرف فاموتیدین با توجه به شدت آسیب توسط پزشک تعیین می‌شود. اما فروش آن به‌صورت بدون نسخه نیز مجاز است. باید اشاره کنیم که فاموتیدین به‌صورت قرص‌های 40 و 20 میلی‌گرمی تولید می‌شود.

میزان مصرف این دارو در افراد و مشکلات مختلف معده:

دوز مصرفی برای بیماری	میزان دوز دارو	زمان یا طول درمان
درمان معده درد بزرگسالان	40 میلی‌گرم یکبار در روز یا 20 میلی‌گرم دو بار در روز	طول درمان 4 هفته
درمان برگشت اسید معده به مری	20 میلی‌گرم دوبار در روز	طول درمان 6 هفته
درمان ترشح زیاد اسید (سندروم زولینگر- الیسون)	20 میلی‌گرم هر 6 ساعت	–
درمان سوء هاضمه و سوزش سر دل	10 تا 20 میلی‌گرم در روز	قبل از مصرف غذا و نوشیدنی که باعث سوزش معده می‌شود.

توجه داشته باشید که میزان و دوز مصرفی این دارو ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد. این جدول تنها رایج‌ترین میزان مصرف قرص فاموتیدین را برای بیماری‌های مختلف نشان می‌دهد.

بهترین زمان مصرف قرص فاموتیدین برای اثرگذاری هر چه بهتر آن در درمان بیماری‌های گوارش

بهترین زمان برای مصرف فاموتیدین شب‌ها پیش از خواب است. البته باید اشاره کنیم که این دارو با غذاهای مختلف تداخلی ندارد و قبل یا بعد از مصرف غذا می‌توان آن را میل کرد.

همچنین لازم به ذکر است که بیماران باید مصرف این دارو را تا زمان بهبودی کامل ادامه دهند. در صورت قطع مصرف فاموتیدین، نیاز است بیمار مدت طولانی آن را مصرف کند. اما دوره استفاده از این دارو با توجه به بیماری و شدت آن متفاوت خواهد بود.

عوارض احتمالی مصرف قرص فاموتیدین

فاموتیدین نسبت به سایر داروهای هم گروه خود از عوارض کمتری برخوردار است. از عوارض این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییراتی در ضربان قلب
• اسهال
• یبوست
• نفخ شکمی
• سردرد
• سرگیجه خفیف

در صورت تشدید شدن این علائم یا طولانی‌شدن دوره بروز آن‌ها به پزشک اصلاع دهید. همچنین در صورت بروز تب، خستگی و تیرگی غیرطبیعی ادرار، مصرف دارو را قطع و به پزشک اطلاع دهید.

تداخل دارویی قرص فاموتیدین با دیگر داروها

تداخل داروی فاموتیدین با دیگر داروها امکان دارد که تاثیر و عملکرد این دارو را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض آن شود. به همین دلیل در صورت مصرف داروهای زیر حتما به پزشک خود برای تجویز فاموتیدین اطلاع دهید:

• کتوکونازول
• ایتراکونازول
• سایر آنتی اسیدها
• دیگوکسین
• تیزانیدین
• داروهای مهارکننده مغز استخوان

همچنین مصرف قرص فاموتیدین همراه با داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند باعث کاهش اثر این داروها خواهد شد. از داروهای خنثی‌کننده اسید معده می‌توان به شربت‌های معده مانند آلومینیوم ام جی اس و منیزیم هیدروکساید اشاره کرد.

به علت تاثیر فاموتیدین روی آنزیم‌های کبدی و با توجه به اینکه که بسیاری از داروها در بدن توسط کبد از بین می‌رود. بهتر است پیش از مصرف فاموتیدین لیستی از داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.

نکات مهم در هنگام‌ مصرف فاموتیدین که باید بدانید

 در حین مصرف قرص فاموتیدین این نکات را رعایت کنید:

• در صورتی که این دارو را به مدت طولانی مصرف می‌کنید مصرف ویتامین B12 توصیه می‌شود.
• در صورت وجود مشکلات کبدی یا کلیوی با احتیاط مصرف شود.
• هنگام مصرف فاموتیدین از دیگر داروهای ضد اسید مثل سایمتیدین یا رانیتیدین مصرف نکنید.
• قبل از مصرف فاموتیدین در صورت ابتلا به سابقه سرطان معده و سایر مشکلات تنفسی به پزشک خود اطلاع دهید.
• از پرخوری و خوردن غذای چرب در زمان مصرف قرص فاموتیدین خودداری کنید. زیرا باعث کاهش اثر درمانی فاموتیدین می‌شود.
• از مصرف سیگار در دوره مصرف فاموتیدین خودداری کنید. زیرا این عمل نیز اثر درمانی فاموتیدین را کاهش می‌دهد.
• فاموتیدین را بیش از 2 هفته مصرف نکنید. مگر اینکه درمانگر دوره درمان را به شما توصیه کرده‌باشد.

با رعایت این نکات از عوارض ناشی از مصرف این دارو پیشگیری خواهید کرد. در ادامه با شرایط خاص و موارد منع مصرف فاموتیدین آشنا خواهیم شد.

مصرف قرص فاموتیدین برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی متوسط یا شدید

افرادی که مشکلات کلیوی دارند، احتمال دارند که بدن آن‌ها (کلیه و کبد) نتواند به خوبی این دارو را از بدن دفع کند. در این حالت ناراحتی کلیوی سطح فاموتیدین را در بدن افزایش می‌دهد. افزایش سطح دارو ممکن است عوارض جانبی بیشتری مانند گیجی و ریتم نامنظم قلب را ایجاد کند.

مصرف قرص فاموتیدین در زنان باردار و شیرده

مطالعات کافی برای بررسی تاثیرات مصرف فاموتیدین در دوران بارداری بر جنین انجام نشده‌است. اما تحقیقات روی حیوانات خطری برای جنین در هنگام مصرف دارو توسط مادر نشان نداده‌است. با این حال مطالعات حیوانی همیشه نحوه واکنش انسان‌ها را پیش بینی نمی‌کنند.

همچنین فاموتیدین از طریق شیر مادر به کودک منتقل خواهد شد. در این حالت امکان دارد که برای کودک عوارضی ایجاد کند. به همین دلیل توصیه می‌شود که زنان باردار و شیرده برای مصرف این دارو با پزشک مشورت کنند.

مصرف قرص فاموتیدین در سالمندان

سالمندان کلیه‌های ضعیفی دارند و به همین دلیل داروها در بدن آن‌ها کندتر پردازش می‌شود. در نتیجه داروها مدت طولانی‌تری در بدن آن‌ها باقی‌می‌ماند. در این حالت عوارض جانبی داروها بیشتر یا طولانی‌تر خواهد شد.

مصرف قرص فاموتیدین برای کودکان

ممکن است پزشکان برای کودکان مبتلا به بیماری‌های گوارشی فاموتیدین را تجویز کند. از این بیماری‌ها می‌توان به زخم پپتیک مانند زخم اثنی عشر یا معده و بیماری ریفلاکس معده به مری اشاره کرد.

همچنین این دارو در کودکان زیر ۱۸ سال برای درمان بیماری‌های پرترشح پاتولوژیک یا کاهش خطر عود زخم اثنی عشر مورد مطالعه قرار نگرفته‌است. از طرفی دیگر قرص فاموتیدین برای استفاده در کودکان با وزن کمتر از ۴۰ کیلوگرم توصیه نمی‌شود. زیرا میزان دوزهای موجود فاموتیدین بیشتر از دوز توصیه‌شده برای کودکان است. به همین خاطر برای کودکان از نوع دیگر این دارو، یعنی سوسپانسیون خوراکی استفاده خواهد شد.

تاثیر فاموتیدین در بیماری کووید -۱۹ چگونه است؟

در ابتدای شیوع کووید 19 مقالاتی منتشر شد که نشان می‌داد مصرف این دارو باعث کاهش مدت بستری و میزان مرگ‌ومیر بیماران مبتلا به کرونا خواهد شد. اما مطالعات بعدی این اثر را نشان نداد و در واقع مطالعات و مقالات اولیه دچار خطاهای تحقیقاتی بوده‌اند و قابل استناد نیستند. باید اشاره کنیم که مطالعات همچنان ادامه دارد و در ادامه به معرفی چند نظریه از منابع معتبر خواهیم پرداخت.

انجمن متخصصان عفونی و سیلیسی استفاده از فاموتیدین را با هدف درمان کووید -۱۹ پیشنهاد نمی‌کنند. البته اگر بیمار مبتلا به کرونا از عوارض گوارشی رنج می‌برد می‌توان برای این شخص فاموتیدین را تنها با هدف درمان عوارض گوارشی، نه درمان کرونا تجویز کرد.

یک مطالعه فوق تخصصی دقیق توسط محققان دانشگاه ویرجینیا ایالات متحده و دانشگاه هامبولت آلمان روی یافته‌های تحقیقاتی انجام شده‌است. این مطالعه نشان می‌دهد که داروی فاموتیدین در کنار آسپرین از شدت بیماری و مرگ‌ومیر در مبتلایان به کووید ۱۹ جلوگیری می‌کند. تیم مطالعه معتقد است که فاموتیدین در درمان کووید ۱۹ مفید است.

تجزیه و تحلیل دقیق پرونده پزشکی بازماندگان کرونایی نشان داده‌است که تعداد قابل توجهی از آن‌ها مبتلا به سوزش معده مزمن بوده‌اند. سپس برای درمان این عارضه خود از داروی ارزان قیمتی به نام فاموتیدین استفاده می‌کردند.

به گفته محققان به نظر می‌رسد فاموتیدین در دوزهای بالا، شانس زنده ماندن برای بیماران مبتلا به کووید ۱۹ را افزایش می‌دهد. به ویژه هنگامی که با آسپرین همراه باشد. همچنین به نظر می‌رسد که مصرف فاموتیدین مانع از شدت پیشرفت بیماری می‌شود و بیماران کمتر به مرحله‌ای می‌رسند که به لوله‌گذاری یا دستگاه تنفس مصنوعی نیاز داشته باشند.

دانشمندان ایالات متحده گزارش داده‌اند که استفاده از فاموتیدین در بیماران با بهبود نتایج بالینی و کاهش خطر لوله‌گذاری یا مرگ ناشی از COVID-19 همراه است. با این حال نحوه دقیق عمل، مکانیسم اتصال و هدف مولکولی دقیقCOVID-19 که فاموتیدین با آن تعامل دارد هنوز مشخص نشده‌است.

پس از علائم اولیه امیدوارکننده، مطالعه داروی محبوب سوزش سر دل نتایج متفاوتی را در برابر کووید-19 نشان داده‌است. به گزارش سی ان ان در فوریه ۲۰۲۲ در آغاز همه‌گیری، این امید وجود داشت که قرص فاموتیدین داروی محبوب و ارزان بدون نسخه سوزش سر دل، نویدبخش درمان کووید ۱۹ باشد. اما یک مطالعه جدید منتشرشد و نتایج متفاوتی را نشان داد.

در کارآزمایی بالینی افراد مبتلا به کووید-19 خفیف تا متوسط که دوزهای بسیار بالایی از فاموتیدین مصرف کردند. نسبت به افرادی که دارونما مصرف کردند، سریع‌تر علائم خود را بهبود بخشیدند. اما طی تحقیقات بعدی، تاثیر قرص فاموتیدین در درمان کرونا چندان چشمگیر نبود. از بین 55 بیمار که قرص فاموتیدین را مصرف کرده‌بودند، 50 درصد کاهش علائم را در 8.2 روز مشاهده کردند.

ویژنگ لی نویسنده چینی و همکارانش در Dig Dis به نتایج رسیدند. براساس تحقیقات آن‌ها روی چندین بیمار کرونایی هیچ مدرکی نشان نمی‌دهد که فاموتیدین خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را در بیماران کووید-19را کاهش می‌دهد.

امید به بهبودی با مصرف فاموتیدین از کشور چین آغاز شد

به گفته دکتر کوین تریسی، رئیس موسسه تحقیقات پزشکی فاینشتاین در Northwell Health در نیویورک، یکی از نویسندگان مطالعه روده، امید به فاموتیدین برای درمان کووید-19 ریشه در چین دارد.

در آوریل 2020 دکتر تریس به CNN گفت که پزشکان در چین چه چیزی را مشاهده کرده‌اند. پزشکان چینی دیده‌اند که برخی از افراد که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند، سوزش سردل زیادی داشتند و با مصرف قرص فاموتیدین بهبود یافتند‌.

دکتر ویلیام شافنر، متخصص بیماری‌های عفونی که به عنوان مشاور تولید واکسن در مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده خدمت می‌کند. می‌گوید: من کاملا تحت تاثیر قدرت دارویی فاموتیدین در درمان کرونا قرار گرفته‌ام. همچنین زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در دسامبر 2020 به دلیل کووید-19 در بیمارستان بستری شد، دوباره با این دارو تحت درمان قرار گرفت.

سردبیر مجله Gut در مطلبی که درباره تاثیر فاموتیدین بر کرونای گوارشی منتشر کرد، بهبود بیماران با فاموتیدین را “متواضع اما قابل توجه” خواند. دکتر عماد العمر خاطرنشان کرد که پس از دو هفته، افرادی که فاموتیدین مصرف کرده‌اند، نسبت به افرادی که داروهای دیگر را در درمان کرونا دریافت کرده‌اند زودتر بهبود یافتند.

انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا استفاده از فاموتیدین را برای درمان بیماران کووید -19در بیمارستان توصیه نمی‌کند. همچنین هیچ توصیه‌ای برای استفاده یا عدم استفاده از آن در افراد غیر بستری ندارد.

در آوریل 2020 انیستیتوی ملی سلامت اعلام کرد که یک مشارکت عمومی و خصوصی برای تسریع مطالعه داروهای بالقوه برای درمان کووید 19 انجام شده‌است. داروهای زیادی در این لیست وجود دارد که حتی فاموتیدین جزء آن‌ها قرار نگرفته‌است.

نتایج بعدی مطالعات درباره تاثیر قرص فاموتیدین در درمان کرونای گوارشی مشخص نیست

اکنون مطالعه فاموتیدین برای درمان کووید-19در یک دوراهی قرار دارد. تیم Northwell و Cold Spring Harbor در حال بررسی بهترین روش طراحی یک کارآزمایی بالینی بزرگ‌تر هستند. در این مطالعه قصد دارند فاموتیدین را در معرض آزمایش قرار دهند.

شافنر و دل ریو، متخصصان بیماری‌های عفونی می‌گویند دلیلی برای صرف هزینه برای یک کارآزمایی بالینی بزرگ برای فاموتیدین وجود ندارد. به ویژه به این دلیل که در ایالات متحده، داروهای ضد ویروسی و یک آنتی‌بادی مونوکلونال مجاز برای درمان کووید در مراحل اولیه وجود دارد. آن‌ها اضافه کردند که فرد مبتلا به کووید-19 اگر بخواهد فاموتیدین را امتحان کند، احتمالا هیچ ضرری برای او خواهد داشت.

شافنر، متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز پزشکی دانشگاه واندربیلت می‌گوید: مصرف فاموتیدین هیچ ضرری ندارد. بنابراین حتما آن را امتحان کنید، اما انتظار زیادی نداشته باشید. یکی دیگر از متخصصان بیماری‌های عفونی، نقاط قوت بیشتری را در فاموتیدین می‌بیند.

کلام آخر

نظرات و نتایج در مورد مصرف قرص فاموتیدین و تاثیر آن در درمان کرونای گوارشی با توجه به منابع معتبر بسیار گسترده است. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به چندین اثر این دارو اشاره کردیم. به‌طوری‌که برخی از محققین مصرف آن را در دوران کرونا توصیه و برخی دیگر مصرف آن را بی تاثیر می‌بینند. در هرصورت اگر به کرونای گوارشی مبتلا شدید، حتما قبل از مصرف با پزشک متخصص بیماری‌های عفونی مشورت کنید.

سوالات متداول در مورد قرص فاموتیدین