حساسیت پوستی؛ علائم را بشناسید تا از خطر جلوگیری کنید

حساسیت پوستی زمانی است که پوست بشدت تحریک می‌شود زیرا سیستم ایمنی بدن به چیزی که معمولا بی‌ضرر است واکنش نشان می‌دهد. این واکنش حساسیت پوستی نام دارد. حساسیت پوستی می‌تواند بثورات، خارش، سوزش، قرمزی، برآمدگی، کهیر و تورم را به وجود ‌آورد. بسیاری از آلرژن‌های مختلف می‌توانند باعث واکنش‌های شدیدی شوند و فرد مبتلا را به بیمارستان بکشاند. از جمله حساسیت پوستی که به دستگاه تنفسی نفوذ و تنفس فرد را تحت الشعاع قرار دهد از این دسته‌اند.

حساسیت پوستی ناشی از عوامل مختلفی مانند اختلالات سیستم ایمنی، داروها و عفونت‌ها خواهد بود که درمان هر کدام رویه‌ای متفاوت دارد. پس هنگامی‌که یک آلرژن مسئول ایجاد پاسخ سیستم ایمنی گردد، آنگاه یک بیماری پوستی آلرژیک به وجود می‌آید. این مقاله از مجله سلامت سیوطب ابعاد کامل حساسیت پوستی را مورد بررسی قرار می‌دهد و به شایع‌ترین‌ انواع آن در ادامه خواهد پرداخت.

انواع حساسیت های پوستی با عکس که باید آن‌ها را جدی گرفت

حساسیت‌های پوستی می‌توانند نواحی مختلفی از بدن را تحت الشعاع قرار دهند و عوارض متفاوتی را به وجود بیاورند. برای اینکه بفهمیم حساسیت پوستی به وجود آمده از چه نوعی است آن‌ها را به صورت مجزا دسته‌بندی کردیم. این تفکیک در شناسایی علائم آلرژی‌های پوستی بسیار کمک کننده است.

اگزما (درماتیت آتوپیک) اولین حساسیت پوستی که در کودکان نمایان می‌شود

جامعه آماری بدست آمده از سازمان‌های مختلف بهداشتی، اگزما را شایع‌ترین بیماری پوستی بخصوص در کودکان می‌دانند. این بیماری از هر پنج نوزاد یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما از هر 50 بزرگسال فقط یک نفر را مبتلا می‌کند.

تصور می‌شود که به دلیل نشت بودن سد پوستی است که باعث خشک شدن آن و مستعد تحریک و التهاب توسط بسیاری از عوامل محیطی می‌شود. برخی از کودکان خردسال مبتلا به اگزما حساسیت غذایی دارند و این می‌تواند علائم اگزما را بدتر کند. حدود نیمی ‌از بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک شدید، به دلیل یک ژن معیوب در پوست آن‌ها به نام فیلاگرین به اگزما مبتلا می‌شوند.

برخلاف کهیر، خارش اگزما تنها توسط هیستامین ایجاد نمی‌شود، بنابراین ممکن است آنتی هیستامین‌ها علائم را کاهش ندهند. اگزما اغلب با آسم، رینیت آلرژیک (تب یونجه) یا آلرژی غذایی مرتبط است.

درماتیت تماسی آلرژیک نوعی حساسیت پوستی که با تماس مستقیم ایجاد می‌شود

این نوع حساسیت پوستی زمانی رخ می‌دهد که پوست مستقیما با یک آلرژن تماس پیدا کند. به عنوان مثال، اگر فردی حساسیت به نیکل داشته باشد و پوست او با جواهرات ساخته‌شـده با مقدار بسیار کمی ‌نیکل تماس پیدا کند، احتمالا در محل تماس دچار قرمزی، برآمدگی، پوسته پوسته شدن، خارش یا متورم خواهد شد.

تماس با پیچک سمی، بلوط سمی‌ و سماق سمی ‌نیز می‌توانند باعث درماتیت تماسی آلرژیک شوند. بثورات قرمز و خارش‌دار ناشی از پوشش روغنی این گیاهان است. حساسیت پوستی از لمس واقعی آن‌ها، دست زدن به لباس، حیوانات خانگی یا حتی ابزار باغبانی که با روغن در تماس بوده، رخ می‌دهد.

کهیر؛ شایع‌ترین حساسیت پوستی مرتبط با هیستامین

کهیر یک التهاب پوستی است که با ‌ترشح هیستامین توسط سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. باعث نشت رگ‌های خونی کوچک شـده و منجر به تورم در پوست خواهد شد. تورم در لایه‌های عمیق پوست آنژیوادم نامیده می‌شود. عکس حساسیت پوستی کهیر را ببینید تا دو نوع کهیر را بشناسید. این دو نوع که عبارتند از:

• کهیر حاد: پس از خوردن یک غذای خاص یا تماس با یک محرک خاص رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند در اثر عوامل غیر آلرژیک مانند گرما یا ورزش و همچنین داروها، غذاها، نیش حشرات یا عفونت به وجود آید.
• کهیر مزمن: به ندرت توسط محرک‌های خاصی ایجاد می‌شود و بنابراین آزمایش‌های آلرژی برای تشخیص معمولا مفید نخواهند بود. کهیر مزمن امکان دارد ماه‌ها یا سال‌ها به درازا بیانجامد. اگرچه کهیر اغلب ناراحت‌کننده و گاهی دردناک است، اما مسری نیست.

آنژیوادم؛ حساسیت پوستی که در عمق بافت‌های پوست شکل می‌گیرد

تورم در لایه‌های عمیق پوست و اغلب همراه با کهیر دیده می‌شود. آنژیوادم بارها در بافت‌های نرم مانند پلک‌ها، دهان یا اندام تناسلی رخ می‌دهد. آنژیوادم حاد اغلب مدت کوتاهی مانند چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد و سپس از بین خواهد رفت. این حساسیت پوستی حاد معمولا در اثر واکنش آلرژیک به داروها یا غذاها شکل می‌گیرد. آنژیوادم عودکننده مزمن زمانی است که در یک دوره زمانی طولانی عود می‌کند و علت قابل شناسایی ندارد.

آنژیودم ارثی (HAE)؛ نوع نادری از حساسیت پوستی

نوعی بیماری ژنتیکی نادر اما جدی است که شامل تورم در قسمت‌های مختلف بدن از جمله دست‌ها، پاها، صورت، دیواره روده و راه‌های هوایی است. این بیماری به درمان با آنتی هیستامین‌ها یا آدرنالین پاسخ نمی‌دهد، بنابراین مراجعه به متخصص برای کنترل و درمان آن ضروری است.

علائم انواع حساسیت پوستی در کودکان و بزرگسالان

متخصص پوست برای اینکه مسیر درستی از درمان را پیش بگیرد با مشاهده علائم به تشخیص نوع حساسیت پوستی می‌پردازد. علام حساسیت‌های پوستی نسبت به هم تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

علائم و راه‌های تشخیص اگزما یا درماتیت آتوپیک

خارش، قرمزی یا خشکی پوست از اصلی‌ترین نشانه‌های قابل مشاهده این حساسیت پوستی به شمار می‌آیند. در کودکانی که پوست ‌تراوش، پوسته پوسته شدن و دردناک است، عفونتی که نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد احتمالا محرک اولیه خواهد بود. نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به اگزمای شدیدتر باید از نظر حساسیت غذایی مورد ارزیابی قرار گیرند.

در نوزادان، اگزما اغلب در صورت خود را نشان می‌دهد. کودکان مستعد ابتلا به بثورات در ناحیه خم مفصل آرنج، مچ دست، پشت زانو و پشت گوش هستند. نوجوانان و بزرگسالان جوان نیز این بثورات را در همان مکان‌های کودکان و همچنین روی دست‌ها و پاها تجربه می‌کنند. بیماران مبتلا به ژن معیوب فیلاگرین اغلب اگزمای دست با خطوط ریز بیش از حد روی پوست کف دست خود دارند.

علائم کهیر و آنژیوادم و نحوه شناسایی این دو حساسیت پوستی شایع

کهیر برجستگی‌های خارش‌دار، قرمز و سفید برجسته یا جوش‌هایی است که ‌اندازه آن‌ها متفاوت است. معمولا در هر جایی از بدن امکان ظهور دارد. آنژیوادم اغلب در صورت، اطراف چشم‌ها، گونه‌ها یا لب‌ها نمایان می‌شوند. این لایه عمیق‌تر تورم می‌تواند روی دست‌ها، پاها، اندام‌های تناسلی یا داخل روده و گلو نیز رخ دهد و فرد را به سمت مرگ ببرد. در کهیر حاد، جوش‌ها در عرض چند دقیقه تا چند هفته ناپدید می‌شوند. کهیرهای مزمن ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه دارند.

انواع درمان‌‌ حساسیت پوستی خارش و قرمزی

طرح درمان به علت خارش بستگی دارد. برای افرادی که پوست خشک دارند، ممکن است یک مرطوب‌کننده خوب تمام چیزی باشد که نیاز است.

افرادی که شرایطی مانند پسوریازیس دارند یا اگر دلایلی برای اجتناب از درمان دارویی وجود داشته باشد، درمان‌های جایگزین توصیه خواهد شد. نور درمانی یا فتوتراپی یکی از این روش‌های درمانی است. شامل قراردادن پوست در معرض طول موج‌های خاصی از اشعه ماوراء بنفش است تا به کنترل خارش کمک کند.

پماد حساسیت پوستی خارش و قرمزی ناشی از اگزما، درماتیت و کهیر

برای مدیریت و درمان این شرایط، متخصص پوست کرم‌های کورتیکواستروئیدی را توصیه کند. این پماد را می‌توان مستقیما روی پوست اعمال کرد تا به رفع خارش کمک کند. گاهی اوقات، پزشک مهارکننده‌های موضعی کلسینئورین یا آنتی هیستامین‌های خوراکی را برای کنترل حساسیت پوستی توصیه می‌کند.

روش‌های درمان آلرژی‌های فصلی پوست

آنتی هیستامین‌های خوراکی از داروهای رایج ضد حساسیت هستند. برخی از نمونه‌های بدون نسخه ستیریزین، لوراتادین و دیفن هیدرامین هستند.

درمان حساسیت پوستی ناشی از عفونت‌های قارچی

درمان‌های موضعی شامل کرم‌ها و شامپوها است. برای عفونت‌های شدید، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند ‌تربینافین تجویز کند.

درمان‌ خانگی حساسیت پوستی خارش و قرمزی

روش‌های متفاوتی برای کنترل و مدیریت انواع آلرژی‌ها و حساسیت‌های پوستی وجود دارد. در ادامه به برخی از درمان‌های خانگی می‌پردازیم که به کاهش خارش کمک می‌کند:

• مصرف آب بیشتر برای کمک به حفظ رطوبت پوست: مصرف میوه‌ها و سبزیجات به افزایش مایعات بدن کمک می‌کند. هنگام تعریق شدید به دلیل ورزش یا گرما یا از دست دادن مایعات به دلیل استفراغ یا اسهال، نوشیدنی‌های الکترولیتی را باید در نظر بگیرید.
• استفاده از کرم مرطوب‌کننده با کیفیت بالا بر روی پوست و استفاده از آن حداقل یک یا دو بار در طول روز
• استفاده از کمپرس خنک و مرطوب در ناحیه آسیب‌دیده
• به کارگیری بهترین پماد برای حساسیت پوستی مانند کرم هیدروکورتیزون
• گرفتن حمام ولرم
• انتخاب صابون‌های ملایم بدون رنگ یا عطر
• استفاده از مواد شوینده ملایم یا بدون عطر
• اجتناب از مواد خاصی که باعث واکنش پوستی می‌شوند، مانند نیکل، جواهرات و پشم حیوانات خانگی
• شاید مهمترین اقدام خودمراقبتی اجتناب از خراشیدن باشد. خاراندن در نهایت می‌تواند منجر به التهاب و آسیب بیشتر به پوست شود و خارش و حساسیت پوست را بدتر خواهد کرد.

اگر کرم‌های بدون نسخه برای درمان حساسیت پوستی موثر عمل نکنند و بثورات پوستی گسترش بیابند بهتر است به متخصص پوست مراجعه کرد.

نگاهی کلی به موضوع حساسیت پوستی

حساسیت‌ پوستی اغلب خود به خود از بین می‌رود. بهترین راه برای جلوگیری از حساسیت پوستی دوری از آلرژن و عامل‌های به وجود آورنده آن است. پزشک روش‌های متفاوتی برای تشخیص علت دقیق حساسیت پوستی به کار می‌برد. چون بر اساس علت ابتلا، مسیر درمان متفاوت خواهد بود.

اگر فردی یک آلرژن بالقوه لمس کرد، در اسرع وقت محل تماس را باید با آب و صابون بشوید. از دیگر نکاتی که برای مدیریت حساسیت پوستی باید در نظر گرفت باید به این موارد اشاره کرد: لباس‌های گشاد، کمپرس‌های خنک، لوسیون کالامین و کرم‌های هیدروکورتیزون از جمله این موارد هستند.

اگر حساسیت پوستی واقعا آزاردهنده باشد یا بیش از چند هفته دوام داشته باشد، مراجعه به پزشک را در اولویت قرار دهید. آن‌ها با تجویز آنتی هیستامین‌ها یا استروئیدهای قوی‌تری کمک می‌کنند تا سریع‌تر بهبودی یابید.

در موارد نادر، حساسیت پوستی می‌تواند منجر به یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده زندگی به نام آنافیلاکسی شود. اگر فردی به دلیل حساسیت پوستی تنفسش خس خس ‌کند، گرفتگی قفسه سینه یا مشکل در تنفس داشته باشد، باید فورا تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد.

سوالات متداول