فلج صورت در بارداری؛ یک بیماری خاص در بین زنان باردار

فلج صورت در بارداری که به آن فلج بل یا بلز نیز می‌گویند وضعیتی است که امکان دارد در هر سنی رخ دهد. اگر چه همه افراد حتی کودکان در معرض خطر ابتلا به فلج صورت هستند، اما خانم‌های باردار به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی بیشتر در معرض خطر هستند. متاسفانه خطر شیوع آن در زنان باردار 3. 3 برابر بیشتر از خانم‌های غیرباردار است.

البته عواملی مانند عفونت ویروسی، افزایش وزن و استرس بارداری نیز واقعا در ابتلا به این عارضه تاثیر دارند. برای آشنایی بیشتر با فلج صورت در بارداری این مطلب از مجله پزشکی سیوطب را بخوانید.

فلج صورت در بارداری چرا و چگونه رخ می‌دهد؟

فلج صورت نوعی بیماری است که باعث فلج شدن صورت خواهد شد. این مشکل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود، فقط یک طرف صورت را درگیر می‌کند، هیچ دلیل مشخصی ایجاد نخواهد کرد و معمولا موقتی است.

زنان باردار زمانی‎ که به انواع سرماخوردگی یا عفونت گوش ناگهانی مبتلا می‌‎شوند، بیشتر در معرض خطر مواجهه با فلج عصب هفتم جمجه‌ای قرار می‎گیرند. این وضعیت بر سلامت و زیبایی زنان تاثیر می‌گذارد.
تجربه ثابت کرده است که برخی از تغییرات فیزیکی در دوران بارداری مانند موارد زیر باعث افزایش خطر ابتلا به فلج بل در زنان باردار می‌‎شوند.

• بروز اختلالات انعقادی و لخته شدن خون در اثر تغییرات هورمونی
• اکلامپسی یا فشار خون بالا در دوران بارداری در اثر افزایش وزن یا استرس باردار
• افزایش حجم آب در بدن یا احتباس مایعات (این مشکل به نواحی اطراف اعصاب فشار وارد می‌‎کند)
• تغییرات در سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون
• اختلال در سطح تحمل گلوکز خون و بروزدیابت بارداری
• افزایش سطح هورمون کورتیزول بدن (معمولا کورتیزول در ۳ ماهه دوم شروع به افزایش می‎کند و در چند هفته آخر قبل از تولد به دو تا سه برابر بیشتر از حد طبیعی خود می‎رسد. تصور می‏‌شود که این هورمون در رشد مغز و بلوغ ریه نوزاد نقش دارد).

ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس معمولا در سه ماهه آخر بارداری یا در هفته اول پس از زایمان بیشتر شایع است. این بیماری ویروسی به‎ دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود و زنان باردار را در معرض خطر ابتلا فلج بل قرار می‌دهد.

چه چیزی باعث فلج صورت یا فلج بل می‌شود؟

دلیل بروز فلج بل ناشناخته است. اما تصور می‌شود که امکان دارد با یک ویروس مثلا ویروس تبخال مرتبط باشد. این ویروس روی یکی از اعصاب صورت به حالت خفته قرار می‌گیرد و سپس دوباره فعال می‌شود. سایر ویروس‌ها مانند آبله مرغان و زونا نیز ممکن است باعث فلج بل شوند.

علائم فلج صورت در بارداری چیست؟

شروع علائم فلج صورت در بیشتر موارد بسیار سریع اتفاق می‌افتد. اغلب در طی چند ساعت یا یک شب ایجاد می‌شود. علامت اصلی این بیماری فلج کامل یا ضعف در یک طرف صورت است. همچنین امکان دارد که فلج صورت در بارداری موارد زیر را در پی داشته باشد:

• افتادگی ابرو
• مشکل در بستن چشم
• افتادگی دهان در یک طرف صورت
• جاری شدن آب دهان از یک طرف
• لکنت زبان
• خشکی یا آبریزش چشم آسیب‌دیده
• برگشتن پلک پایین

حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به فلج بل در عرض سه هفته بهبود می‌یابند. همچنین 20 درصد دیگر به صورت تدریجی و در طی ۳ تا ۶ ماه بهبود خواهند یافت. زیرا در این مدت عصب بازسازی می‌شود.

اگر مشکوک به فلج بل یا صورت هستید، نباید آن را نادیده بگیرید. زیرا درمان فوری شانس بیشتری به شما برای بهبودی کامل و سریع‌تر خواهد داد.

پزشک معمولا با صحبت با بیمار و نگاه کردن به صورت او می‌تواند مشکل را تشخیص دهد. همچنین ممکن است پزشک آزمایشاتی را برای سایر مشکلاتی که می‌تواند باعث فلج صورت شود تجویز کند.

درمان خانگی فلج صورت در بارداری با مواد غذایی و خوراکی

از آنجایی که هیچ درمان قطعی برای فلج بل یا فلج صورت وجود ندارد، بهتراست بهبود را با روش‌‌های زندگی خود شروع کنید .برای این منظور باید بدانید که چه چیزی بخورید و چگونه عضلات آسیب‌دیده صورت خود را حرکت دهید.

موادغذایی مفید برای فلج بل یا صورت

ابتدا باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. برای رسیدن به این هدف لازم است که میوه‌‌ها، سبزیجات، آجیل و پروتئین‌های سالم را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید. چرا که این مواد منبع غنی از آنزیم‌ها، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. همه مواد مغذی مانند مواد معدنی و ویتامین‌ها برای تقویت سیستم ایمنی بدن، عضلات صورت و اعصاب بسیار ضروری هستند.

تاثیر ویتامین‌ها‌ در بهبود علائم فلج صورت

تامین میزان مناسبی از ویتامین‌های B12 و B6 برای عملکرد صحیح سیستم عصبی لازم هستند. این ویتامین‌ها نقش مهمی در بهبود سلامت چشم ایفا می‌کنند و به همین دلیل بیشترین تاثیر را در بهبود علائم فلج بل دارند.

دوز روزانه توصیه شده ویتامینB6 برای افراد19  تا 50 سال حدود ۱.۳ تا ۱.۷میلی‌گرم است. می‌توان این ویتامین را از مصرف بوقلمو، مرغ، بلدرچین، ماهی، هویچ و موز دریافت کرد.

زمان طلایی درمان فلج صورت در بارداری چه موقع است؟

از نظر متخصصان طب پزشکی اگر ظرف ۶ ماه این مشکل درمان نشود، امکان بهبودی آن به حداقل می‎رسد. پس هرچه سریع‏تر به فکر درمان باشید. همچنین مشخص شده است که علم پزشکی زمانی به درمان قطعی فلج بل کمک می‌کند که بیمار همزمان درمان‌های زیر را پیگیری کند:

• فیزیوتراپی
• کاردرمانی
• روش‎های درمان خانگی فلج صورت
• مصرف مواد غذایی مفید

البته ناگفته نماند تقریبا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به فلج بل متاسفانه با عوارض طولانی‎ مدت مواجه می‎شوند.

ورزش های خانگی در درمان فلج صورت در بارداری و بعد از آن

مشخص شده است که فیزیوتراپی و انجام تمرینات آن به افزایش قدرت عضلانی و بازیابی هماهنگی اعضای فلج‌شده در صورت کمک می‌کنند. اصولا تمرینات ورزش فلج صورت باید سه یا چهار بار در روز انجام شوند و هر بار تا ۳۰ مرتبه تکرار شوند.

همچنین ماساژ صورت با روغن‌های ضروری مانند روغن زیتون یا روغن گرچک به روند بهبود کمک شایانی می‌کند. زیرا ماساژ صورت با این روغن‌ها برای افزایش گردش خون، تخلیه لنف و بهبود وضعیت اعصاب و عضلات صورت موثر است.

ماساژ دادن صورت به مدت 20 دقیقه در روز درمانی موثر برای افرادی است که از فلج صورت رنج می‌برند. ماساژ صورت ناحیه فلج‌شده را تحریک می‌کند و درد ناشی از فلج اعصاب صورت را کاهش می‌دهد.

برای انجام ماساژ و تمرینات صورت به زیر عمل کنید:

• مقابل آیینه بنشینید.
• ابروها را به آرامی بالا ببرید، در صورت لزوم می‌توانید ابروها را با انگشت بالا ببرید.
• سپس ابروها را به سمت هم بکشید و اخم کنید.
• بینی‌تان را چین دهید.
• از راه بینی یک نفس عمیق بکشی و سعی کنید سوراخ‌های بینی را گشاد کنید.
• به آرامی سعی کنید که گوشه‌های دهان‌ را بالا ببرید.
• سعی کنید هر دو سمت صورت را مانند هم حرکت دهید.
• می‌توانید از انگشتان خود برای حرکت دادن عضلات کمک بگیرید.
• پس از آن که با انگشت گوشه لب‌ها را در موقعیت دلخواه قرار دادید، انگشتانتان را بردارید و ببینید که آیا می‌توانید همچنان لبخند به لب داشته باشید یا خیر.
• یک گوشه از دهان را بالا ببرید.
• سپس گوشه سمت دیگر دهان را بالا ببرید.

این تمرینات را به‌صورت مرتب انجام دهید تا روند درمان شما سریع‌تر پیش رود.

درمان فلج صورت با داروهای خاص این بیماری

واضح است که برای خانم‌های باردار مصرف دارو فقط در موارد اضطراری توصیه می‌شود. چنانچه منش بیماری مشخص باشد، برای مثال عفونت عامل فلج شدن صورت باشد، درمان دارویی مناسب شروع می‌شود. همچنین از استروئیدهایی مانند پردنیزون به منظور کاهش التهاب و ورم استفاده می‌شود.

داروهای دیگری مانند آسیکلوویر با هدف مقابله با عفونت‌های ویروسی مانند هرپس سیمپلکس تجویز خواهند شد تا دوره بیماری کوتاه‌تر شود. مسکن‌هایی مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن نیز درد را کاهش می‌دهند. البته باید اشاره کنیم که به دلیل تداخلات دارویی، بیماران باید تمامی داروهای تجویز شده خود را به پزشک اطلاع دهند.

همچنین مصرف پردنیزولون که نوعی هورمون درمان است به بهبودی سریع‌تر بیماران کمک می‌کند. طبق تحقیقات، در صورت تجویز پردنیزولون ظرف 72 ساعت پس از شروع عارضه، شدت و بروز علائم را پس از 12 ماه به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. این دارو باعث کاهش التهاب و تسریع روند بهبودی عصب آسیب‌دیده می‌شود.

درمان فلج صورت در بارداری با طب سنتی

بیشترین تاکید متخصصان طب سنتی روی طب سوزنی و ماساژ روزانه صورت با روغن کرچک است. البته این متخصصین مصرف میوه‌های سیاه، انگور، دمنوش انیسون، مرزنجوش و گل سرخ را نیز پیشنهاد می‌دهند.

محافظت از چشم در عارضه فلج صورت

فلج بل اجازه نمی‌دهد که عمل باز و بسته شدن طبیعی چشم به‌صورت عادی انجام شود. در نتیجه چشم تحریک‌پذیر می‌شود و بیمار دچار مشکل خشکی چشم خواهد شد. بنابراین مرطوب نگه داشتن چشم و محافظت از آن در برابر ورود ذرات و آسیب‎‌دیدگی، به ویژه هنگام شب، بسیار مهم است.

معمولا پزشکان در این حالت قطره اشک مصنوعی برای روز و پماد چشمی لوبریکانت برای شب را تجویز می‌کنند. استفاده از قطره‌های لوبریکانت چشمی، مانند اشک مصنوعی یا ژل یا پمادهای چشمی و چشم‌بند از آسیب‌دیدن چشم جلوگیری می‌کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در هر مقطعی از بارداری متوجه علائم فلج صورت شدید، باید با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید. ارزیابی پزشکی به راحتی نشان می‌دهد که عامل اصلی این مشکل چیست. همچنین این ارزیابی گزینه‌های درمانی مناسب را برای اصلاح علائم فلج بل یا فلج صورت در بارداری قبل از تشدید آن ارائه می‌دهد.

 

پاسخ به سوالات متداول در زمینه درمان فلج صورت در بارداری