کامل‌ترین مجموعه از دانسته‌هایی که در مورد ارتودنسی به آن نیاز دارید
ارتودنسی دندان نوعی تخصص دندانپزشکی به شمار می‌رود. این تخصص درباره تشخیص، درمان، جلوگیری از نامرتب بودن دندان‌ها یا ساختار استخوان دهان است. تفاوت اصلی بین دندانپزشک و متخصص ارتودنسی این است که متخصصان ارتودنسی از ابزارهای تنظیم کننده در دهان بیمار استفاده می‌کنند.
ارتودنسی چیست؟
شاید شما هم این سوال را داشته باشید که ارتودنسی چیست؟ ارتودنسی، روشی برای صاف کردن یا حرکت دادن دندان‌ها به منظور بهبود ظاهر و نحوه عملکردشان است. ارتودنسی همچنین می‌تواند با پخش فشار در زمان گاز گرفتن روی تمام دندان‌ها به مراقبت طولانی مدت از دندان‌ها، لثه‌ها و مفاصل فک کمک کند.
چرا باید درمان ارتودنسی انجام دهیم؟
بسیاری از افراد دندان‌های نامرتب یا کج دارند. درمان ارتودنسی دندان‌ها را صاف می‌کند یا آن‌ها را در موقعیت بهتری قرار می‌دهد. این اتفاق می‌تواند ظاهر و نحوه چینش دندان را بهبود بخشد، در حالی که تمیز کردن آن‌ها را نیز آسان‌تر می‌کند.
دندان‌های جلویی فوقانی برخی از افراد، ظاهری بد دارند. این دندان‌های «برجسته» بیشتر آسیب می‌بینند، اما درمان ارتودنسی می‌تواند آن‌ها را به حالت استاندارد برگرداند. نحوه برخورد فک بالا و پایین ممکن است باعث ظاهر ناخوشایند دندان‌ها و منجر به جویدن نادرست شود. درمان ارتودنسی امکان دارد بتواند هر دو مشکل را برطرف کند.
وقتی دندان‌ها به درستی به هم نرسند، این موضوع می‌تواند بر عضلات فک فشار وارد کند و باعث مشکلات فک و مفاصل و گاهی سردرد شود. درمان ارتودنسی به افراد کمک می‌کند تا یکنواخت‌تر بجوند و فشار را کاهش دهند.
بیشتر بخوانید: ارتباط دردهای دندان با بیماری های بدن
در چه سنی باید درمان ارتودنسی را انجام دهیم؟
بهترین زمان به طور کلی دوران کودکی است، اما بزرگسالان نیز می‌توانند این درمان را داشته باشند. در کودکان ممکن است لازم باشد قبل از شروع درمان منتظر بمانید تا دندان‌ها به اندازه کافی و مناسب رشد کنند.
آیا برای ایجاد فضا نیاز به کشیدن دندان است؟
ممکن است فضای کافی برای همه دندان‌های دائمی خود نداشته باشید. در این صورت پزشکان دندان‌های دائمی را می‌کشند تا فضا ایجاد شود. تیم دندانپزشکی به فرد می‌گوید که آیا کمبود فضا وجود دارد یا این‌طور نیست. گاهی اوقات می‌توان با استفاده از روش‌های دیگر درمان، فضا ایجاد کرد.
ارتودنسی چگونه انجام می‌شود؟
این درمان را می‌توان با انواع مختلفی از وسایل انجام داد که آن‌ها را «بریس» می‌نامند.
1.بریس متحرک چیست؟
ارتودنسی ساده ممکن است با یک مهاربند دارای قابلیت جابه‌جایی (صفحه‌ای که می‌توان آن را بیرون آورد تا تمیز شود) انجام شود. این وسیله دارای سیم‌ها و فنرهای ظریفی است که با فشار ملایم دندان‌ها را حرکت می‌دهند. این کار در میان مردم به ارتودنسی متحرک هم شناخته می‌شود.
2.بریس ثابت چیست؟
اغلب دندان‌ها باید با دقت بیشتری نسبت به بریس متحرک هدایت شوند. بنابراین بریس ثابت را جایگزین آن می‌کنند. این بریس نوارهایی دارد که به طور موقت به دندان چسبیده‌اند. یک سیم انعطاف‌پذیر به همه براکت‌ها می‌پیوندد و اجازه حرکت دندان‌ها را می‌دهد. شما نمی‌توانید خودتان دستگاه را بیرون بیاورید، بنابراین به این دستگاه، بریس ثابت می‌گویند.
3.بریس های فلزی
بریس‌های فلزی یا سنتی رایج‌ترین نوع بریس‌ها در سراسر جهان هستند و بیش از 100 سال است که وجود دارند. در گذشته بریس‌ها بسیار حجیم بودند. خوشبختانه بریس‌های امروزی هیچ شباهتی به 100 سال پیش ندارند. پیشرفت در نوآوری و فناوری باعث ایجاد تغییرات بسیار مثبتی شده است.
- کوچک‌تر
- سریع‌تر
- راحت‌تر
- موثرتر
بریس‌های فلزی بیشتر در بین کودکان و نوجوانان محبوب هستند. آن‌ها با بستن بریس به دندان‌ها و اتصال با سیم کار می‌کنند. برای جابه‌جایی دندان‌ها، متخصص ارتودنسی هر 4 تا 8 هفته یکبار سیم را تنظیم می‌کند.
4.بریس‌های سرامیکی
بریس‌های سرامیکی، بریس‌هایی هستند که از مواد شفاف و رنگ دندان ساخته شده‌اند. آن‌ها همانند بریس‌های فلزی کار می‌کنند، اما محتاط‌تر و کمتر قابل مشاهده هستند. این بریس در بین بیماران نوجوان و بزرگسالانی که از نظر زیبایی شناسی عمل می‌کنند، محبوبیت بیشتری دارد.
در مقایسه با مهاربندهای فلزی، بریس‌های سرامیکی کمتر به چشم می‌آیند و جایگزین مقرون به صرفه‌ای برای بریس‌های فلزی هستند. اما باید بدانید که آن‌ها کمی بزرگ‌تر از بریس‌های فلزی ساخته می‌شوند و بسته به رژیم غذایی و عادات مسواک زدن می‌توانند لکه‌دار شوند. آن‌ها برای همه مناسب نیستند، اما معتقدیم که یک ابزار ارزشمند در کیف ابزار ارتودنسی خواهند بود.
بیشتر بخوانید: علت لکه های سیاه دندان
5.بریس خود بست
بریس‌های خود چسباننده مشابه مدل‌های فلزی و سرامیکی عمل می‌کنند و از جنس فلز یا مواد شفاف سرامیکی در بازار موجود هستند. آن‌ها همچنین برای حرکت دندان‌ها به سیم متکی خواهند بود. تفاوت بین مهاربندهای خود بند در مقایسه با مهاربندهای فلزی یا سرامیکی این است که بریس‌های خودبند به جای بست‌های لاستیکی الاستیک، از گیره‌هایی برای نگه داشتن سیم استفاده می‌کنند.
بریس‌های خودبسته به دلیل سهولت در تنظیم، زمان‌های ملاقات کوتاه‌تری را با پزشک ایجاد می‌کنند. بنابراین آن‌ها انتخاب خوبی برای موارد زیر هستند.
- بیمارانی که حساسیت بیشتری نسبت به ناراحتی دارند
- بیمارانی که نمی‌توانند مدت طولانی روی صندلی دندانپزشکی بنشینند
- بیماران با تاخیر در رشد و نیاز به ارتودنسی
6.بریس‌های لینگوال
بریس لینگوال پشت دندان، تخصصی‌ترین و کم‌طرفدارترین سیستم ارتودنسی موجود در بازار است. این امر به این دلیل است که آن‌ها به مجموعه متفاوتی از مهارت‌های ارتودنسی نیاز دارند که تعداد کمی از متخصصان برای یادگیری آن‌ها وقت می‌گذارند. بریس‌های لینگوال پشت دندان‌ها در حین آموزش ارتودنسی آموزش داده نمی‌شوند و بنابراین این امر به عهده متخصص است که مهارت کار با آن‌ها را بیاموزد.
بریس‌های لینگوال پشت دندان باید به عنوان یک گزینه برای همه بیماران واجد شرایط ارائه شوند. زیرا مزایایی را ارائه می‌دهند که هیچ نوع بریس دیگری ارائه نمی‌کند. این موارد شامل نامرئی شدن کامل، سفارشی‌سازی کامل روی دندان‌های خاص و همچنین کارآیی و تنوع بیشتر است.
بریس‌های پشتی دندان به ویژه برای بزرگسالانی که نمی‌خواهند بریس‌های قابل توجهی داشته باشند، اما نیازهای پیچیده ارتودنسی دارند نیز مناسب است.
براکت چیست؟
براکت های ارتودنسی قطعات کوچکی از فلز هستند که با چسب مخصوص در قسمت جلویی یا پشت دندان ها ثابت می‌شوند. این قطعات فلزی در طول درمان روی دندان می‌مانند و سپس در انتها برداشته می‌شوند.
این براکت‌ها محل کوچکی برای عبور سیم فلزی دارند که تمام دندان‌ها را به هم متصل می‌کند. برخی از براکت‌ها همچنین ممکن است قلاب‌های کوچکی برای افزودن نوارهای لاستیکی داشته باشند تا دندان‌ها را به یک جهت بکشد.
برخی از دندان‌ها امکان دارد برای براکت ها مناسب نباشند. دندان‌هایی که مشکلاتی مانند عدم رویش کامل یا نبود سطح صاف مناسب دارند. این دندان‌ها ممکن است باندی را دریافت کنند که به جای قطعه کوچکی که در یک طرف ثابت شده است، در سراسر دندان حرکت می‌کند.
بیشتر بخوانید : سفید کردن دندان ها با جوش شیرین
سرپوش چیست؟
برخی از افراد به غیر از یک بریس، باید از سرپوش هم استفاده کنند. آن‌ها معمولا فقط باید عصر یا شب آن را بپوشند. اگر افراد سرپوش را به روش گفته شده به کار نگیرند، ممکن است در پایان درمان دندان‌های جلویی بیرون بیایند.
بریس نامرئی چیست؟
آن‌ها قالب‌های پلاستیکی محکم و شفافی هستند که برای صاف کردن دندان‌ها استفاده می‌شوند. چندین مجموعه از تراز کننده‌های قالب‌بندی شده و کمی متفاوت برای هر بیمار ساخته می‌شود. هر ست دو هفته پوشیده می‌شود و سپس با ست بعدی تعویض خواهند شد. آن‌ها از پلاستیک شفاف تولید شده، بنابراین تقریبا نامرئی هستند.
الاستیک چیست؟
گاهی اوقات نوارهای الاستیک ظریف به یک بریس ثابت متصل می‌شوند تا به حرکت دندان‌ها کمک کنند. متخصص ارتودنسی در صورت نیاز به استفاده از الاستیک، این موضوع را با بیمار مطرح می‌کند.
مدت زمان درمانی ارتودنسی چه مقدار است؟
طول درمان بستگی به شدت مشکل دارد و ممکن است از چند ماه تا دو سال و نیم طول بکشد. اکثر افراد در یک تا دو سال درمان می‌شوند.
آیا ارتودنسی به دندان‌ها آسیب می‌رساند؟
اگر در طول درمان به درستی از دندان‌ها مراقبت نشود، ممکن است دندان‌ها آسیب ببینند. بریس‌ها خود آسیب نمی‌رسانند، اما تمیز کردن ضعیف و خوردن زیاد نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث آسیب دائمی به دندان‌ها شود. براکت‌ها، سیم‌ها و بریس‌ها می‌توانند غذا را به دام بیندازند و باعث جمع شدن پلاک بیشتر از حد معمول شوند. بنابراین دندان‌ها طی ارتودنسی باید کاملا تمیز شوند.
بیشتر بخوانید: علت و درمان سفیدی زبان|درمان لکوپلاکیا در طب سنتی
عوارض احتمالی ارتودنسی
هر درمانی برای بهبود اتفاق می‌افتد. اما می‌دانیم که حتی قرص‌هایی که تا به حال هیچ آسیبی از آن‌ها ندیده‌ایم هم امکان دارد برای هر شخصی عوارض داشته باشند. در بسیاری از موارد هم عوارض پیش آمده ممکن است به دلیل سهل‌انگاری یا اشتباهات خود بیمار رخ دهند.
در هر صورت باید بدانیم که ارتودنسی در کنار تمامی مزایای بزرگی که برای زیبایی -به خصوص زیبایی دندان- دارد، شاید عوارضی را هم ایجاد کند. عوارضی که در بسیار از موارد نادر بوده و خیلی از مواقع می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد. در ادامه به تعدادی از عوارض احتمالی ارتودنسی اشاره می‌کنیم.
1.پوسیدگی دندان
در مجموع وسایل ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند. بیماری لثه، پوسیدگی دندان و علامت‌گذاری دائمی (کلسیفیکاسیون) روی دندان‌ها در صورتی رخ می‌دهد که بیماران ارتودنسی از غذاهای حاوی قند زیاد استفاده کنند. همچنین استفاده ناردست از مسواک یا عدم استفاده از آن هم می‌تواند موثر باشد. این مشکلات امکان دارد به صورت طبیعی هم رخ دهد، اما این خطر برای افرادی که از بریس استفاده می‌کنند، بیشتر است. در طول درمان ضروری است که بهداشت دهان و دندان را بیشتر رعایت کنید.
2.عود دوباره مشکلات دندان
فکر کنید ارتودنسی دندان فاصله‌دار انجام داده‌اید و این موضوع بعد از درمان دوباره عود می‌کند. باید بدانید که دندان‌ها ممکن است تمایل به تغییر موقعیت خود پس از درمان داشته باشند. استفاده طولانی مدت از نگهدارنده‌ها این تمایل را کاهش می‌دهد. دندان‌ها می‌توانند هر زمان که بخواهند حرکت کنند، خواه درمانی داشته باشند یا نه. این امر به ویژه در اواخر دوره نوجوانی که رشد فعال استخوان‌های صورت در حال پایان است، بیشتر دیده می‌شود. آسیب‌پذیرترین دندان‌ها، دندان‌های جلو هستند. در طول زندگی، دندان نیش می‌تواند به دلایل مختلفی مانند رویش دندان عقل، رشد یا تغییرات در بلوغ، تنفس از دهان، نواختن آلات موسیقی و سایر عادات دهان و دندان تغییر کند. گاهی اوقات حرکات دندان به حدی شدید خواهد بود که برای اطمینان از نتیجه رضایت‌بخش، نیاز به دوره درمانی بیشتری دارد.
3.سلامت پریودنتال
سلامت استخوان و لثه‌هایی که از دندان‌ها حمایت می‌کنند، ممکن است تحت تاثیر حرکت ارتودنسی دندان قرار بگیرند. اگر پلاک باکتریایی روزانه با رعایت بهداشت دهان و دندان از بین نرود، التهاب لثه و از دست دادن استخوان حمایت کننده ممکن است رخ دهد.
4.تحلیل ریشه
گاهی تحلیل یا کوتاه شدن ریشه‌ها در حین درمان اتفاق می‌افتد. در مواردی این مشکل چیزی نیست جز کمی تیز شدن نوک ریشه که مشکلی درازمدت برای آن دندان‌ها ایجاد نمی‌کند. به ندرت برای برخی از بیماران ممکن است کوتاه شدن ریشه یه میزان نصف یا بیشتر رخ دهد. این می‌تواند بر سلامت طولانی مدت و ثبات دندان‌های آسیب دیده تاثیر قابل توجهی بگذارد.
اگرچه علت دقیق این امر به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که بستن بریس در مدت زمان طولانی (بیش از 2-3 سال) شانس وقوع آن را افزایش می‌دهد. بسیاری از متخصصان از اشعه ایکس اولیه، میانی و نهایی استفاده می‌کنند تا تعیین کنند که آیا در طول درمان تجزیه ریشه رخ می‌دهد یا خیر.
5.مفاصل فک
گاهی اوقات بیماران ممکن است از درد یا اختلال عملکرد در مفاصل فک (TMJ) رنج ببرند. این اختلال امکان دارد به صورت درد مفاصل، سردرد یا مشکلات گوش ظاهر شود. این مشکلات شاید حتی بدون هیچ فرایند درمانی هم رخ دهند. هر یک از علائم ذکر شده در بالا باید به متخصص ارتودنسی گزارش شود.
مطالعات متعدد نشان داده است که حرکت دندان‌ها در طول درمان ارتباطی با شروع مشکلات TMJ ندارد. درست مانند شرایط دردناک سایر مفاصل، ناراحتی در TMJ می‌تواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد با روش های معالجه فوری دارویی و خانگی
6.نشاط دندان
گاهی اوقات ممکن است دندان در اثر تصادف قبلی دچار آسیب شده باشد. همچنین دچار پوسیدگی بوده یا دارای پرشدگی‌هایی باشد که می‌تواند به عصب دندان آسیب برساند. حرکت دندان با ارتودنسی در برخی موارد این وضعیت را تشدید می‌کند و در موارد نادر ممکن است منجر به از دست دادن شادابی دندان و تغییر رنگ آن شود. برای بازگرداندن رنگ دندان نیاز به درمان کانال ریشه و سایر درمان‌های دندان است.
7.وسایل شل و ایجاد ناراحتی
ممکن است لثه‌ها، گونه‌ها یا لب‌ها با وسایل تازه قرار داده شده در دهان دچار خراش یا تحریک شوند. به بیمار دستورالعمل‌هایی برای به حداقل رساندن این تاثیرات داده می‌شود. به ندرت وسایل ارتودنسی شل ممکن است به طور تصادفی بلعیده یا تنفس شوند. فرد باید به محض مشاهده علائم غیرمعمول یا شکسته شدن وسایل شل شده، متخصص خود را مطلع کند.
8.رشد غیر معمول
تغییرات بیش از حد یا نامتقارن در رشد فک‌ها ممکن است توانایی ارتودنتیست را در دستیابی به نتیجه مطلوب محدود کند. اگر رشد در طول درمان نامتناسب شود، شاید درمان طولانی شود. تغییرات رشدی که پس از درمان هم رخ می‌دهد امکان دارد کیفیت نتایج درمان را تغییر داده و نیاز به درمان ارتودنسی را بیشتر کند. در رشد غیر معمول، ممکن است دندان نیش آن‌قدر تغییر کند که برای دستیابی به بهترین نتیجه به جراحی دهان نیاز باشد.
9.عکس‌العمل‌های آلرژیتیک
به ندرت ممکن است یک بیمار نسبت به لاستیک موجود در الاستیک‌ها یا فلز مورد استفاده در بریس واکنش آلرژیک نشان دهد. اگر بیمار به نیکل یا لاتکس حساسیت دارد، قبل از شروع هرگونه درمان باید متخصص خود را مطلع کند. در این موارد، الاستیک‌های بدون لاتکس و فلزات جایگزین وجود دارد که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
10.آسیب‌های بافت نرم و زخم‌های پوستی
هنگام استفاده از بریس، داخل گونه‌ها، لب‌ها و لثه‌های بیمار ممکن است در محل تماس با براکت‌ها و سیم‌های فلزی احساس درد کنند. همچنین ممکن است دچار زخم‌های پوستی شوند این اتفاق به دلیل مالیده شدن بافت‌های حساس داخلی دهان به اجزای فلزی سخت بریس‌ها است. در صورت بروز هر یک از این موارد، متخصص می‌تواند درمان مناسب را برای کاهش درد و سوزش تجویز کرده و به بهبود نقاط حساس کمک کند.
11.کلسیم زدایی و حفره‌ها
همان‌‍طور که قبلا اشاره کردیم، رعایت بهداشت دندان‌ها در زمان ارتودنسی هم برای سلامت و هم ظاهر دندان‌ها بسیار مهم است. کلسیفیکاسیون به صورت لکه‌های سفید روی دندان‌ها ظاهر می‌شود و اگر غذا و پلاک به طور منظم برداشته نشوند، حفره‌ها به سرعت ایجاد خواهند شد. خوشبختانه با مسواک زدن کامل، نخ دندان کشیدن و رژیم کم قند از این مشکلات پیشگیری می‌شود.
12.آنکیلوز
آنکیلوز عبارت است از پیوند ریشه دندان با استخوان که یکی دیگر از عوارض نادر، اما جدی است. اگر دندان قبلا به استخوان فک زیرین جوش خورده باشد، بریس‌ها نمی‌توانند آن دندان را حرکت دهند. در واقع، همه دندان‌های اطراف شروع به حرکت در اطراف آن دندان می‌کنند. این موضوع اجازه نمی‌دهد که دندان‌ها صاف شوند.
مورادی که بیمار باید بداند و رعایت کند
زمان درمان
کل زمان مورد نیاز برای تکمیل درمان ممکن است از برآورد اولیه تجاوز کند. همکاری ضعیف در استفاده از دستگاه یا الاستیک در ساعات مورد نیاز برای هر روز، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، خرابی وسایل و قرارهای ناموفق با پزشک می‌تواند زمان درمان را طولانی کرده و کیفیت نتایج را تحت تاثیر قرار دهد.
همکاری با پزشک
همکاری در طول درمان بهترین تضمین برای دستیابی به یک لبخند دلپذیر و یک دندان نیش خوب است. عدم همکاری می‌تواند متخصص را مجبور به تغییر رویه‌ها و اهداف درمان کند. حتی پزشک به عنوان آخرین راه حل ممکن است مجبور به تعلیق شود. عواقب تعلیق زودهنگام احتمال دارد بدتر از عدم درمان باشد.
دندانپزشکی زیبایی مکمل
اگر تعداد دندان‌ها از نظر اندازه یا شکل دندان‌ها متفاوت از حالت عادی باشد، دستیابی به نتیجه ایده‌آل (برای مثال بسته شدن کامل فضای اضافی) ممکن است نیاز به درمان ترمیمی داشته باشد. رایج‌ترین انواع درمان‌های مکمل شامل باندینگ زیبایی، مراقبت‌های ترمیمی تاج و بریج و درمان پریودنتال می‌شوند.
آیا هنوز انجام ارتودنسی ارزشش را دارد؟
بدون‌شک عوارضی در درمان ارتودنسی وجود دارد، اگرچه برخی از آن‌ها در صورت وقوع ممکن است مشکلات قابل توجهی ایجاد کنند، اما احتمال وقوع آن‌ها بسیار کم است. همچنین برای ایجاد نظم در دندان‌ها و زیبایی آن‌ها، هیچ روش بهتری وجود ندارد که همچنان از دندان طبیعی خود استفاده کنید.
شاید انجام ایمپلنت شرایط مطلوبی را برای زیبایی دندان فراهم کند، اما نباید فراموش کنید که در ایمپلنت شما دیگر دندان طبیعی نخواهید داشت. اکثر بیماران احساس می‌کنند که شانس اندک خطرات به اندازه کافی برای چشم پوشی از مزایای درمان قابل توجه نیست و ارتودنسی را انجام می‌دهند.
به هر صورت هر درمان یا بهبودی شاید عوارضی را ایجاد کند. اما بدون شک ارتودنسی دندان فاصله دار یا درمان ارتودنسی دندان کج به اندازه‌ای می‌تواند در زیبایی و بهداشت دهان و دندان موثر باشد که بتوان از عوارض آن چشم‌پوشی کرد. خوب می‌دانیم که هزینه ارتودنسی میزان کمی نیست، اما نتیجه به دست آمده از آن ارزش بسیار بیشتری برای فرد دارد.