مزاج گرم و تر، دلیلی برای چاقی و پرخوری؟
افراد خوش‌صحبتی که خیلی زود با دیگران گرم می‌گیرند و معاشرت با آن‌ها جذاب و دوست‌داشتنی است، احتمالا در دسته مزاج «گرم و تر» قرار می‌گیرند که به آن‌ها دموی مزاج هم گفته می‌شود. این افراد شاد و پرانرژی هستند، هرچند که عصبانیت آن‌ها هم احتمالا زبانزد است. افراد دارای مزاج گرم و تر احتمالا کمی چاق و نسبتا پرخور هستند. هرچند کل ماجرا به این سادگی نیست.
مزاج شناسی بخشی از طب سنتی است که در تشخیص بیماری‌ها، خلق وخو و توانایی‌های افراد کاربرد دارد و با ارائه راهکارهایی به بهبود وضعیت سلامتی آن‌ها کمک می‌کند.
علوم تجربی قدیم و طب سنتی معتقدند که نوع مزاج بدن در مضر یا مفید بودن مواد غذایی مصرفی افراد موثرند و می‌توانند تاثیرات مهمی بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها داشته باشند.
با توجه به این اعتقاد، هر کسی با آگاهی از مزاج خود و عوامل تاثیرگذار بر آن، می‌تواند یک برنامه غذایی و ورزشی مناسب برای سلامت روح و جسم خود داشته باشد و از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کند.
پس از قرن‌ها مشاهده و مطالعه بر روی انواع غذاها و تاثیرات آن‌ها بر روی احوالات و میزان انرژی افراد پس از صرف و هضم مواد خوراکی، ابن سینا 9 نوع مزاج را در کتاب «قانون» خود تعریف کرد. این موارد شامل مزاج‌های گرم، سرد، خشک، تر، گرم و تر، گرم و خشک، سرد و تر، سرد و خشک و نهایتا مزاج معتدل می‌شود.
در ادامه با مزاج گرم و تر یا «دموی»، ویژگی‌های آن و موارد مرتبط با سلامت افراد دارای این نوع از مزاج آشنا می‌شویم.
بیشتر بخوانید: افراد دارای مزاج سرد و خشک حتما باید این مطلب را بخوانند
مزاج چیست؟
برای آشنایی با انواع مزاج، ابتدا باید با الفبای آن آشنا شوید. به اعتقاد بقراط، عناصر اولیه یا اربعه در طبیعت چهار نوع است که عبارت‌اند از:
- آب
- باد
- خاک
- آتش
او اعتقاد داشت که همه آنچه در طبیعت اتفاق می‌افتد، حاصل در هم آمیختن این چهار عنصر اصلی و سپس جدا شدن آن‌ها از یکدیگر است.
در امتداد این تفکر، دانشمندان علوم سنتی چهار خلط اصلی برای انسان‌ها و حیوانات تعریف کرده‌اند که تمام حالات جسمی و روحی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این عناصر اربعه متناظر، عبارت‌اند از:
- خون یا دم که معادل باد است (گرم و تر)
- صفرا که معادل آتش است (گرم و خشک)
- سودا که معادل خاک است (سرد و خشک)
- بلغم که معادل آب است (سرد و تر)
بر اساس اعتقاد به طب سنتی، هیچ مزاجی بر دیگری برتری ندارد، بلکه مهم است که با شناخت مزاج پایه بدن و نگهداری آن در حالت تعادل، بدن را در بهترین حالت خود حفظ کنیم.
آشنایی با مزاج گرم و تر (دموی)
در قسمت زیرین صفرا، لایه‌های قرمز و شفافی به نام دم وجود دارد که وظیفه ساخت خون و اعضایی مانند جگر، قلب و عضلات بدن را بر عهده دارد. خون یا دم، بیشترین حجم را در بدن اشغال کرده است.
خون در تمام قسمت‌های بدن منتشر می‌شود. در صورت افزایش حجم خون، بیش از هرچیزی اندام‌های اصلی و مهمی چون مغز و قلب درگیر می‌شوند و پدیده‌ای به نام انسداد عروق پیش می‌آید.
با خصوصیات افراد دارای مزاج گرم و تر آشنا شوید
عنصر اصلی این مزاج، هوا یا باد است که در انسان معادل خون یا دم است. افراد دارای مزاج دموی، خصوصیاتی شبیه به هوا دارند. این افراد درست مثل هوا، توانایی پنهان کردن چیزی را در خود ندارند و راز نگهدارهای خوبی نیستند. این افراد در کنار ظاهر آرام‌شان، می‌توانند باطنی طوفانی داشته باشند.
مانند سایر طبع‌ها، افراد دارای مزاج گرم و تر نیز، خصوصیات ظاهری و روحی خود را دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: درمان سرماخوردگی با داروهای سنتی چینی
افراد دموی مزاج چه ویژگی‌های جسمی و ظاهری دارند؟
افرادی که موارد زیر در ظاهر آن‌ها وجود دارد، احتمالا دارای مزاج گرم و تر هستند:
- اندامی درشت، تنومند و بدنی ماهیچه‌ای و عضلانی دارند.
- پوست سبزه و گلگون، یا سرخ و سفید دارند.
- قد این افراد متوسط تا بلند است. همچنین قفسه سینه پهن و اندامی چهارشانه دارند.
- موهای پرپشت، ضخیم و حالت‌دار دارند. این افراد معمولا ریزش مو ندارند اما استعداد طاسی، به خصوص در قسمت میانه سر آن‌ها بالا است.
- منافذ پوستی درشت و تعریق فراوان دارند.
- روی دست‌ها و پاها، گردن و حتی پیشانی، رگ‌ها واضح و برجسته‌ای دارند.
- نبض آن‌ها قوی، پر، وسیع، سریع و نرم می‌زند.
- سفیدی چشم این افراد به دلیل پرخون بودن، گرایش به قرمزی دارد و عروق چشمی دیده می‌شود.
- دهانشان معمولا آبدار و مزه صبحگاهی آن شیرین است.
- زبان افراد دارای مزاج گرم و تر، به رنگ قرمز پررنگ است.
- قدرت بدنی بالایی دارند و بسیار پرانرژی هستند.
- هرچند که سرعت عمل صفراوی‌ها را ندارند، اما استقاومت بیشتری دارند و مثل صفراوی‌ها زود خسته نمی‌شوند و کنار نمی‌کشند.
- در تکلم نسبتا سریع هستند و صدای قوی و محکمی دارند.
- خوش‌خواب هستند و دیدن رویاهایی با رنگ غالب قرمز در آن‌ها رایج است.
- بسیار پراشتها هستند و توان هضم بالایی هم دارند.
- از لحاظ میل و توان جنسی، بسیار پرشور و حرارت هستند.
ویژگی شخصیتی و روحی مزاج گرم و تر چیست؟
داشتن مجموعه‌ای از خصلت‌های زیر می‌تواند نشان‌دهنده مزاج گرم و تر در افراد باشد:
- این افراد روابط اجتماعی خوبی دارند و به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند.
- افرادی خونگرم، شوخ و بذله‌گو هستند.
- دست و دلباز هستند و به راحتی پول خرج می‌کنند.
- مهربان و خوش‌اخلاق هستند.
- با حوصله‌اند و به راحتی عصبانی نمی‌شوند، ولی اگر عصبانی شوند دیگر به این راحتی آرام نمی‌گیرند. در این مواقع حتی ممکن است رفتارهایی از آن‌ها سر بزند که اصلا انتظارش را ندارید. این‌ها همان‌هایی هستند که اصطلاحا، موقع عصبانیت خون جلوی چشم‌شان را می‌گیرد و هرکاری ممکن است از آن‌ها سر بزند.
- باهوش هستند و حافظه نسبتا خوبی دارند.
- به حوزه‌های هنری مانند ادبیات، شعر و موسیقی علاقه‌مندند و استعداد خوبی هم در این زمینه‌ها دارند.
- بلندپروازی، شجاعت و جسارت از خصوصیات بارز افراد دموی است. خصوصیاتی که آن‌ها را برای رهبری مناسب می‌کند.
- دموی‌ها افرادی پرتحرک، پرانرژی، پرشور و حرارت، با اراده، قوی و با اعتماد به نفس هستند.
- این افراد کارهای تکراری را دوست ندارند و از تغییر استقبال می‌کنند.
- شجاعت در ریسک کردن در کنار هوش بالا، آز آن‌ها افرادی مخترع، مبتکر و مکتشف می‌سازد.
- افرادی تنوع‌طلب هستند و نظم و ترتیب خاصی در کارها و برنامه‌شان ندارند.
- ذاتا افرادی خوش‌بین و بیخیال هستند و هیچ چیزی را خیلی سخت نمی‌گیرند.
بیشتر بخوایند: داروهای خانگی برای رشد مژه ها
افراد با مزاج گرم و تر در چه شغل‌هایی موفق‌ترند؟
دموی مزاج‌ها افرادی باهوش و با حوصله هستند و سرعت عملکرد و استقامت بالایی در انجام امور دارند. تمام مشاغلی که نیازمند تحرک، هوش و قدرت تصمیم‌گیری زیاد باشند برای این افراد مناسب هستند. افراد دارای مزاج گرم و تر، هوش هیجانی بالایی دارند و بنابراین به عنوان پزشک اورژانس، فرمانده نظامی، خلبان یا یک خبرنگار متعهد فوق‌العاده هستند.
با این حال این افراد با خصوصیات منحصر به فرد خودشان، می‌توانند در تمام مشاغل موفق باشند و کارها را به بهترین شکل انجام دهند.
رژیم غذایی مناسب برای مزاج گرم و تر
در ادامه با مجموعه‌ای از خوراکی‌ها که برای برقراری تعادل در افراد دموی مزاج مفید هستند آشنا می‌شویم. با این حال باید بدانیم که علاوه بر مواد غذایی، موارد دیگری مانند سن، آب و هوا و… در سوخت و ساز بدن اثرگذار هستند. با توجه به همه موارد موثر بر سوخت و ساز، می‌توان یک رژیم غذایی مناسب و معتدل برای حفظ سلامتی در نظر گرفت.
به طور کلی رعایت یک اصل در تنظیم رژیم غذایی مبتنی بر مزاج‌ها ضروری است. مواد غذایی را با مصلحاتشان مصرف کنید. یعنی برای یک فرد با مزاج گرم و تر، خوردن یک ماده غذایی با خاصیت گرمی، باید با خوراکی دیگری با طبع سرد همراه شود تا اثرات گرمی آن معتدل شود.
این را می‌توان قاعده کلی رژیم غذایی مزاج گرم و تر دانست: افراد دموی باید با مصرف مواد غذایی سرد و خشک، تعادل مزاجی خود را حفظ کنند.
غذاهای مناسب
انواع غذاهای مناسب برای افراد با مزاج گرم و تر عبارت‌اند از:
- آبگوشت سنتی با نخود و زردچوبه، بدون گوجه فرنگی یا رب گوجه، همراه با گوشت بره و دنبه زیاد
- انواع سوپ‌ها یا آش‌های ایرانی با رعایت اصل متعادل ساختن طبع
- انواع خورشت‌های ایرانی
- برنج، عدسی و سیرابی
میوه‌های مناسب برای مزاج دموی
مصرف میوه‌های زیر در برقراری تعادل در مزاج گرم و تر موثرند:
- انار ترش
- بالنگ
- تمر هندی
- گریپ فروت
- نارنج
- سیب
- گلابی
- زغال‌اخته
- شاه‌توت
- انواع مرکبات (ترش و شیرین)
- ازگیل
- زرشک
- سنجد
- زیتون
- غوره
- لیمو عمانی
سبزیجات و صیفی‌جات مفید
افراد دموی مزاج می‌توانند با مصرف موارد زیر به برقراری تعادل در بدن خود کمک کنند:
- هندوانه
- طالبی
- خربزه
- ریواس
- ترشک
- انواع سبزی از جمله گشنیز و اسفناج
- کاهو
- عدس
- ماش
- ارزن
- ذرت
- جو
- انواع جوانه‌ها مانند جوانه گندم
نوشیدنی‌ها
مصرف نوشیدنی‌ها می‌تواند به اشکال مختلف باشد و تفاوتی در استفاده از آن‌ها به صورت عرقیجات، شربت یا دمنوش وجود ندارد. برخی از نوشیدنی‌های مفید برای افراد با مزاج گرم و تر عبارت‌اند از: شیرخشت، بابونه، آلبالو، عناب، زرشک، ترنجبین و خاکشیر.
لبنیات برای افراد دارای مزاج گرم و تر
کشک و قره‌قروت از جمله لبنیاتی هستند که با مزاج گرم و تر سازگار هستند. این موارد دارای طبعی سرد و خشک هستند و باعث برقراری تعادل برای افراد دموی مزاج می‌شوند.
همچنین استفاده از شیر، دوغ، ماست، پنیر، خامه، سرشیر و کره محلی گاوی با مصلحات آن‌ها (پونه، نعنا، عسل، سیاه‌دانه) مانعی ندارد، هرچند نباید در مصرف آن‌ها زیاده‌روی شود.
بیشتر بخوانید: درمان عرق زیر بغل با راهکارهای خانگی + درمان های پزشکی
خوراکی‌های ناسازگار با مزاج گرم و تر را بشناسید
خوردن هر نوع ماده غذایی که رطوبت و حرارت داخلی بدن را بالا ببرد و بدون همراهی با مصلحات آن‌ها مصرف شود، برای یک فرد دموی مزاج مضر است.
از اصلی‌ترین موارد غذایی نامناسب برای این افراد، می‌توان به غذاهای سرخ‌شده، چرب و حجیم اشاره کرد. به طور کلی اجتناب از پرخوری، برای این دسته از افراد ضروری است.
موارد زیر با مزاج گرم و تر سازگاری ندارند و بهتر است تا حد امکان از سبد غذایی افراد دموی حذف شوند:
- شیرینی‌جات قنادی
- دوغ و ماست
- میوه‌هایی مانند انگور، انجیر، خرما، کشمش، توت خشک و…
- نوشیدن مایعات همراه با غذا
- نوشابه‌های گازدار
- گوشت حتی از نوع سفید
- غذاهای نشاسته‌دار و نان گندم
- آب یخ و بستنی
- ادویه‌جات تند مانند فلفل سیاه و زنجبیل
- غذاهای شور
- بادمجان
- تخم‌مرغ تولید شده به روش صنعتی
- سس‌ها
- رب گوجه‌فرنگی کارخانه‌ای
- سیر
- چای سبز و سیاه
- انواع فست‌فود
- ماکارونی
- قهوه، شکلات و کاکائو
- انواع ساندویچ‌ها
غلبه خلط چیست و علائم آن برای افراد دموی چگونه است؟
در شرایطی که مزاج فرد از تعادل خارج شود، غلبه خلط اتفاق می‌افتد. افراد با مزاج گرم و تر، گاهی دچار غلبه گرمی و گاهی دچار غلبه تری می‌شوند.
در حالت غلبه گرمی، شخصی که تا دیروز خوشحال، خوش‌صحبت و آرام بود، دچار بی‌قراری می‌شود؛ زیرا غلبه خلط او به سمت صفراوی شدن پیش رفته است.
در حالتی که غلبه تری اتفاق افتاده باشد، غلبه دم به سمت بلغمی شدن پیش می‌رود و فرد دچار رخوت، کسالت، پرخوری و پرخوابی می‌شود.
با بررسی موارد زیر، می‌توان غلبه خلط دم را تشخیص داد:
- سرخ شدن صورت و احساس خارش روی پوست
- قرمزی زبان
- کندی حواس و کند فهمی
- احساس سنگینی در بدن، به ویژه در قسمت سر، شقیقه‌ها و پشت چشم‌ها
- خونریزی در لثه‌ها، بینی یا مقعد
- دیدن خواب‌های هیجان‌انگیز یا دیدن خون در خواب
- خستگی بدون علت
تعادل مزاج گرم و تر را چگونه حفظ کنیم؟
اگر گرما و رطوبت در فرد دموی از تعادل خارج شوند، فشار وارده به بدن بالا می‌رود. یک فرد با مزاج گرم و تر باید با کنترل اشتها و قوای هاضمه، بخارات داخلی بدن و همچنین حرارت آن را کنترل کند و از وارد آمدن فشار بیش از حد به اعضای داخلی مانند قلب، مغز و کبد جلوگیری کند.
برای حفظ تعادل و اصلاح مزاج گرم و تر، موارد زیر را در برنامه روزانه خود قرار دهید:
- ورزش کنید. پیاده‌روی صبحگاهی، شنا، کوهنوردی در هوای خنک و به طور کلی ورزش‌های متوسط و نه چندان سخت برای افراد دموی مزاج مفید هستند.
- زمان ماندن در حمام را کوتاه کنید. برای دوش گرفتن، دمای آب را هماهنگ با دمای بدن یا خنک‌تر از آن تنظیم کنید.
- از مصرف غذاهای پرکالری، چرب و سنگین پرهیز کنید.
- به اعصاب خود مسلط شوید و از جر و بحث دوری کنید. خوردن یک لیوان شربت با طبع خنک (مانند بیدمشک و بهارنارنج) به آرامش اعصاب کمک می‌کند.
- غذاها و به خصوص سبزیجات را به صورت بخارپز مصرف کنید.
- میوه‌ها و سبزیجات تازه را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید.
- مصرف آجیل، نمک و ادویه‌جات را به حداقل برسانید.
- از مصرف غذاهای دیرهضم دوری کنید.
- غذاهای دریایی مصرف کنید.
- غذاهایی با فیبر بالا مصرف کنید. این خوردنی‌ها در اجابت طبیعی و حال بهتر موثرند.
- سعی کنید سحرخیز باشید و صبح‌ها زود از خواب بیدار شوید.
- بیشتر از 8 ساعت در شبانه‌روز نخوابید. معمولا 6 تا 7 ساعت خواب برای افراد دموی مزاج کافی است.
- بهتر است خوابیدن در طول روز را حذف کنید. با این حال در صورت ضرورت و در تابستان، یک چرت کوتاه نیم‌ساعته بعد از غذا مانعی ندارد.
- انجام حجامت برای افراد دموی مزاج مفید است. این کار باعث کاهش غلظت خون می‌شود. سالانه دو تا سه بار حجامت در فصول بهار و تابستان به این افراد توصیه می‌شود.
- برای جلوگیری از فشار خون در فصل بهار، به مناطقی با آب و هوای سرد و خشک سفر کنید.
- حفظ تعادل و حد متعارف در رابطه جنسی به شما کمک می‌کند.
- از فعالیت‌هایی که باعث تنهایی و دورافتادن از جمع می‌شود اجتناب کنید.
بیشتر بخوانید: چای سبز یا قهوه؟ کدام برای سلامتی مناسب است؟
دموی مزاج‌ها مستعد ابتلا به کدام بیماری‌ها هستند؟
همانطور که اشاره شد، هیچ مزاجی بر مزاج دیگر برتری ندارد و داشتن یک طبیعت متعادل است که به حفظ سلامت انسان کمک می‌کند.
با این حال افرادی که دچار غلبه دم یا خون شوند، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های زیر هستند:
- گرگرفتگی
- حواس‌پرتی و کندی ذهن
- بی‌قراری
- بروز دمل و بثورات جلدی
- آلرژی فصل بهار
- سوزش ادراری
- تپش قلب
- فشار خون بالا
- کهیر و جوش‌های پوستی
- بیماری‌های قلبی-عروقی
- سکته مغزی
- کلسترول بالا
- بیماری‌های خونی
- دیابت
- آبله
- نقرس
- دیفتری
- حصبه
- ورم طحال و دستگاه تناسلی
استعداد چاقی در افراد دموی مزاج بالا است و به خاطر خوش‌اشتها بودن، بیشتر در معرض اضافه وزن هستند. این افراد در اوایل پاییز و نیمه دوم زمستان، تمایل کمتری به پرخوری دارند. بنابراین بهترین وقت سال برای لاغری در افراد دارای مزاج گرم و تر، همین بازه زمانی است.
متخصصان طب سنتی معتقدند که با داشتن آگاهی در مورد مزاج و عوامل موثر بر آن، می‌توان زندگی باکیفیت‌تر، حال بهتر و روان آرام‌تری داشت.
عالی بود واقعا ممنونم
ممنون از توجه شما خوشحالیم که براتون مفید واقع شده است
بسیار مطالب عالی و مفید بود سپاسگزارم
خوشحالیم براتون مفید واقع شده است
عالی بود ممنون
فقط یه سوال به طور کلی گرم مزاج ها خوردن گرمی برایشان سخت است؟
بسیار عالی و کاربردی
بسیار کامل و عالی ??