عفونت ادراری | چگونه به این عفونت مبتلا نشویم؟

عفونت ادراری به عارضه‌های ناشی از ایجاد عفونت در هر بخش از دستگاه ادراری نظیر مجاری، کلیه‌ها و مثانه اطلاق می‌شود. در بیشتر مواقع باکتری‌ها و قارچ‌ها منشا عفونت ادراری هستند و به ندرت پیش می‌آید که یک ویروس عامل این عارضه باشد. در ادامه بیشتر در مورد عفونت ادراری، علل و درمان آن صحبت خواهیم کرد.

عفونت ادراری چیست؟

عفونت ادراری همانطور که از اسمش پیداست، عفونت دستگاه ادراری است. دستگاه ادراری شامل كليه‌ها، حالب‌ها (لوله‌هایی که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند)، مثانه و پيشابراه است. ممکن است هر کدام از این قسمت‌ها یا تمام مجرای ادراری عفونی شود. عفونت‌ ادراری در خانم‌ها بیشتر از آقایان اتفاق می‌افتد؛ حدود ۵۰ درصد از بانوان حداقل یک بار عفونت ادراری را تجربه می‌کنند.

 عفونت محدود به مثانه شما می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد. با این حال، اگر عفونت ادراری به کلیه‌های شما سرایت کند، ممکن است عواقبی جدی رخ دهد. پزشکان معمولاً عفونت‌های مجاری ادراری را با آنتی‌بیوتیک درمان می‌کنند.

بیشتر بخوانید:  سل، یک بیماری شایع که اگر درمان نشود می‌تواند مرگبار باشد

انواع عفونت ادراری

زمانی‌که عفونت، دستگاه ادراری تحتانی را دچار نماید عفونت مثانه و وقتی دستگاه ادراری فوقانی را درگیر خود کند، به آن عفونت کلیه می‌گویند. عفونت‌های ادراری اغلب در قسمت تحتانی سیستم ادراری یعنی مثانه و مجرای ادراری به وجود می‌آید.

علائم

عفونت‌های دستگاه ادراری همیشه علائم و نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کنند اما در صورت بروز آن‌ها ممکن است علائم شامل موارد زیر باشد:

• تمایل شدید و مداوم به ادرار کردن
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• دفع مکرر اما با مقدار کم ادرار
• ادراری که کدر به نظر می‌رسد
• ادراری که قرمز یا صورتی روشن به نظر می‌رسد
• خون در ادرار
• ادرار با بوی قوی
• درد لگن در زنان به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه واژن

گاهی افراد مسن، به علائم عفونت ادراری بی‌توجهی می‌کنند و آن را ناشی از کهولت سن می‌دانند که می‌تواند عوارض این بیماری را گسترش دهد.

علل

عفونت‌های دستگاه ادراری معمولاً زمانی رخ می‌دهند که باکتری‌ها از طریق مجرای ادراری وارد شده و شروع به تکثیر در مثانه می‌کنند. اگرچه سیستم ادراری برای جلوگیری از چنین مهاجمانی آمادگی دارد اما گاهی این دفاع‌ها شکست می‌خورند. وقتی این اتفاق بیفتد، باکتری‌ها ممکن است خود را تکثیر کنند و به یک عفونت کامل در مجاری ادراری تبدیل شوند.

شایع‌ترین عفونت‌های ادراری عمدتا در زنان رخ می‌دهند و بر مثانه و مجرای ادراری تأثیر می‌گذارند.

عفونت مثانه (سیستیت)

این نوع عفونت ادراری معمولاً توسط نوعی باکتری که معمولاً در دستگاه گوارش یافت می‌شود ایجاد می‌گردد. با این حال، گاهی اوقات باکتری‌های دیگر مسئول هستند.

رابطه جنسی هم ممکن است منجر به التهاب مثانه شود اما ممکن است بدون رابطه جنسی هم دچار این عفونت شوید. همه زنان به دلیل آناتومی خود در معرض ابتلا به سیستیت هستند. فاصله کوتاه مجرای ادرار تا مقعد در زنان و ورود میکروب و باکتری از طریق مجاری به مثانه هنگام دفع ادرار، خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد.

عفونت مجرای ادراری (اورتریت)

این نوع عفونت می‌تواند زمانی رخ دهد که باکتری‌ها از مقعد به مجرای ادرار منتقل می‌شوند. همچنین به دلیل نزدیک بودن مجرای ادراری زنان به مقعد، عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث ایجاد اورتریت شوند.

بیشتر بخوانید:  درمان سردرد کرونایی مهم‌تر است یا درمان خود کرونا؟

عوامل

عفونت‌های دستگاه ادراری در زنان شایع است و بسیاری از زنان در طول زندگی خود بیش از یک عفونت را تجربه می‌کنند. عوامل خطر ویژه زنان برای عفونت‌های ادراری عبارت‌اند از:

• آناتومی زنانه: یک زن دارای مجرای ادرار کوتاه‌تری نسبت به یک مرد است که فاصله باکتری‌ها را برای رسیدن به مثانه کوتاه می‌کند.
• فعالیت جنسی: زنان فعال از نظر جنسی نسبت به زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند. داشتن شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش می‌دهد.
• استفاده از برخی انواع روش‌های پیشگیری از بارداری
• یائسگی: کاهش استروژن در گردش خون باعث تغییراتی در مجاری ادراری می‌شود که شما را مقابل عفونت آسیب‌پذیرتر می‌کند.

سایر عوامل خطر عفونت ادراری عبارت‌اند از:

ناهنجاری‌های دستگاه ادراری

نوزادان متولد شده با ناهنجاری‌های دستگاه ادراری که اجازه نمی‌دهند ادرار به طور طبیعی از بدن خارج شود یا باعث ایجاد مجدد ادرار در مجرا می‌شوند، در معرض خطر عفونت ادراری هستند. انسداد در دستگاه ادراری نیز ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد. سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می‌تواند ادرار را در مثانه به دام اندازد و خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

سیستم ایمنی ضعیف

دیابت و سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کنند، دفاع بدن مقابل میکروب‌ها را تضعیف می‌کند. این امر می تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید:  بیماری و درمان کمبود گلبول سفید یا لکوپنی

استفاده از کاتتر

افرادی که نمی‌توانند به تنهایی ادرار کنند و از لوله (کاتتر) برای ادرار کردن استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند. این امر ممکن است شامل افرادی باشد که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند که کنترل توانایی ادرار کردن آنها را مشکل می‌کند و افراد دارای ناتوانی‌های حرکتی.

معاینه دستگاه ادراری که شامل ورود ابزار پزشکی به مجاری است نیز می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

عوارض

در صورت درمان سریع و مناسب، عفونت‌های دستگاه ادراری تحتانی به ندرت منجر به عوارض می‌شوند اما بدون درمان، عفونت ادراری می‌تواند عواقبی جدی داشته باشد.

عوارض عفونت ادراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های مکرر به ویژه در زنانی که دو یا چند بار این عارضه را در یک دوره شش ماهه یا چهار ماهه یا بیشتر در طول یک سال تجربه می‌کنند.
• آسیب دائمی کلیه در اثر عفونت حاد یا مزمن کلیه (پیلونفریت) به دلیل عفونت مجاری ادراری بدون درمان.
• افزایش خطر زایمان با وزن کم در هنگام تولد یا زایمان نوزادان نارس در زنان باردار.
• تنگی مجرای ادراری (تنگی) در مردان
• سپسیس (عفونت تهدیدکننده کلیه‌ها)

پیشگیری

برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مایعات زیاد:آب بنوشید. نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند و باعث می‌شود که شخص بیشتر ادرار کند. این امر باعث می‌شود باکتری‌ها قبل از شروع عفونت از مجاری ادراری خارج شوند.
• زنان باید در سرویس بهداشتی، شستشو را از جلو به عقب انجام دهند. انجام این کار پس از ادرار و بعد از دفع مدفوع به جلوگیری از گسترش باکتری‌های ناحیه مقعد به مجرای ادرار کمک می‌کند.
• مثانه خود را بلافاصله پس از مقاربت خالی کنید. همچنین، یک لیوان کامل آب بنوشید تا به از بین بردن باکتری‌ها کمک کند.
• از محصولات زنانه که ممکن است باعث تحریک شوند، اجتناب کنید. استفاده از اسپری‌های خوشبو کننده یا سایر محصولات زنانه مانند دوش و پودر در ناحیه تناسلی می‌تواند مجرای ادرار را تحریک کند.
• روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهید.

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر به پزشک عمومی مراجعه کنید:

• برای اولین بار علائم دارید
• در صورتی که باردار هستید و علائم دارید
• در صورتی که در حال مراقبت از یک فرد مسن و ضعیف هستید که ممکن است عفونت داشته باشد
• علائم عفونت ادراری بعد از عمل دارید
• علائم شما در عرض دو روز بدتر می‌شود یا بهبود نمی‌یابد
• علائم شما بعد از درمان عود می‌کند

بیشتر بخوانید:  انگل چیست؟ نشانه های وجود انگل در بدن چیست؟

درمان

پزشک یا پرستار شما ممکن است توصیه‌های مراقبت از خود را ارائه دهد و مصرف مسکن را توصیه کند. اگر پزشک به این نتیجه برسد که ممکن است به آنتی بیوتیک‌ها نیاز داشته باشید، ممکن است برای شما نسخه تجویز کند. ممکن است از شما خواسته شود که بلافاصله مصرف این داروها را شروع کنید یا منتظر بمانید تا علائم‌تان بهبود یابد. مهم است که تمام دوره آنتی‌بیوتیک‌ها را به پایان برسانید، حتی اگر احساس بهتری داشته باشید.

درمان توسط متخصص اورولوژی

اگر پزشک شما فکر می‌کند که به درمان دارویی نیاز دارید، آنتی‌بیوتیک‌ها رایج‌ترین درمان عفونت‌های دستگاه ادراری هستند. مطمئن شوید که از تمام داروهای تجویز شده خود استفاده می‌کنید، حتی بعد از اینکه احساس بهبود پیدا کردید. آب زیادی بنوشید تا باکتری‌ها از بدن شما دفع شوند. همچنین ممکن است پزشک برای تسکین درد به شما دارویی بدهد. ممکن است یک پد گرمکن مفید باشد.

توت قرمز حاوی تانن است که ممکن است مانع از چسبیدن باکتری‌ها ایجادکننده عفونت‌های مجاری ادراری به ویژه در دیواره های مثانه شود. متخصصان همچنین به دنبال روش های جدیدی برای درمان و پیشگیری از عفونت ادراری هستند از جمله واکسن‌ها و مواردی که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

بیشتر بخوانید:  راه های افزایش سیستم ایمنی بدن

درمان عفونت‌های ادراری مزمن

برخی از باکتری‌ها می‌توانند به سلول‌های بدن حمله کرده، تکثیر شده و باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک ایجاد کنند. آن‌ها سپس قادر هستند که از سلول‌ها خارج شده و دوباره به مجاری ادراری شما حمله ‌کنند. اگر سه بار یا بیشتر در سال دچار این عارضه می‌شوید، از پزشک خود بخواهید که برنامه جامع یا بلندمدت درمانی را توصیه کند. برخی از گزینه‌ها شامل موارد زیر است:

دوز کم آنتی بیوتیک در یک دوره طولانی‌تر برای جلوگیری از عفونت‌های مکرر و یک دوز واحد آنتی بیوتیک پس از رابطه جنسی که یک عامل شایع عفونت است. هر بار که علائم ظاهر می‌شوند، آنتی بیوتیک‌ها به مدت یک یا دو روز تجویز می‌شوند.

خلاصه

اگر زن هستید، احتمال ابتلا به عفونت ادراری زیاد است. برخی از متخصصان مورد ابتلا به بیماری عفونی را در طول زندگی شما حداقل یک بار می‌دانند در حالی که بسیاری از زنان گاهی اوقات سال‌ها دچار عفونت‌های مکرر می‌شوند. از هر 10 مرد یک نفر در طول عمر خود به عفونت ادراری مبتلا می‌شود.

عفونت‌های ادراری یکی از دلایل اصلی این است که چرا پزشکان به زنان می‌گویند بعد از استفاده از دستشویی ناحیه مورد نظر را از جلو به عقب پاک کنند. مجرای ادرار، لوله‌ای است که از مثانه به خارج از بدن ادرار را هدایت می‌کند و در زنان تا نزدیک مقعد می‌رسد. گاهی اوقات باکتری‌های روده بزرگ می‌توانند از مقعد خارج شده و وارد مجرای ادرار شوند. از آنجا، آن‌ها می‌توانند تا مثانه حرکت کنند و اگر عفونت درمان نشود، می‌توانند کلیه‌های شما را آلوده کنند.

زنان پیشابراه کوتاه‌تری نسبت به مردان دارند. این موضوع باعث می‌شود که باکتری‌ها به مثانه برسند. داشتن رابطه جنسی می‌تواند باکتری‌ها را به مجاری ادراری شما نیز وارد کند.

برخی از زنان به دلیل ژن‌های خود بیشتر احتمال دارد به عفونت‌های ادراری مبتلا شوند. شکل مجاری ادراری آن‌ها احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. زنان مبتلا به دیابت ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند زیرا سیستم ایمنی ضعیف آن‌ها باعث می‌شود کمتر بتوانند با عفونت‌ها مبارزه کنند. سایر شرایطی که می‌توانند خطر عفونت ادراری را افزایش دهند شامل تغییرات هورمونی، مولتیپل اسکلروزیس و هر چیزی که بر جریان ادرار تأثیر می‌گذارد مانند سنگ کلیه، سکته مغزی و آسیب نخاعی هستند.