درمان خانگی واریس پا که بر اساس شیوه زندگی سالم شکل می‌گیرد در تسکین علائم واریس و نارسایی مزمن وریدی کمک‌های زیادی خواهد کرد.
بر اساس گزارش مجله انجمن پزشکی آمریکا در سال 2012، گزینه‌های درمانی برای واریس از روش‌های محافظه‌کارانه (مانند داروها، جوراب‌های فشاری، تغییرات سبک زندگی) تا کم تهاجمی (مانند اسکلروتراپی یا فرسایش اندولومینال)، تا تهاجمی مانند تکنیک‌های جراحی متغیر دانست.
واریس یک بیماری شایع در ایالات متحده است که 25درصد از زنان و 15درصد از مردان مبتلا به آن هستند. در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به علائم، علل، درمان پزشک و همچنین درمان خانگی واریس پا خواهیم پرداخت.
واریس پا چیست؟
واژه واریس از کلمه لاتین varix به معنای پیچ‌خورده گرفته شده است. رگ‌های واریسی، وریدهای بزرگ و پیچ‌خورده‌ای هستند که معمولا رنگ بنفش مایل به آبی دارند. رگ‌های عنکبوتی که ممکن است رگ‌های واریسی را احاطه کنند، خطوط قرمز یا بنفش کوچک‌تری هستند که نزدیک به سطح پوست ظاهر می‌شوند. دریچه‌های کوچک و یک طرفه‌ای در سیاهرگ‌ها وجود دارد که تضمین‌کننده جریان خون فقط به سمت قلب هستند.
در رگ‌های واریسی بخشی از خون شروع به حرکت به سمت عقب کرده و منجر به تورم غیرطبیعی آن می‌گردد. ضعف در دریچه‌های وریدها موجب ضعف در گردش خون خواهد شد، اگرچه کاملا مشخص نیست که چرا دریچه‌های نهفته در سیاهرگ‌ها در برخی از افراد بیش از دیگران بد کار می‌کنند.
با شروع تجمع خون در رگ‌های واریسی، دیواره‌های سیاهرگ‌ها سفت شده و بخشی از خاصیت ارتجاعی طبیعی و توانایی پمپاژ خون به قلب را از دست می‌دهند و خون در رگ تجمع می‌یابد. با راکد ماندن خون و سفت شدن ورید، رگ منبسط خواهد شد و به صورت ورم دیده می‌شود.
رگ‌های واریسی بیشتر در پاها دیده می‌شوند زیرا رگ‌های پا باید بر خلاف جاذبه عمل کنند. سیاهرگ صافن بزرگ یکی از رایج‌ترین وریدهای ایجادکننده واریس است.
بیشتر بخوانید: درمان واریس، ۴ روش مدرن و ۷ روش خانگی منحصر به فرد
علائم واریس پا را بشناسیم
گاهی رگ‌های واریسی فاقد علامت هستند و نیازی به درمان خانگی واریس پا حس نمی‌شود، اما بیشتر اوقات طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌کنند که عبارتند از:
- پاهای دردناک و ناراحت کننده
- ورم در پاها و مچ پا
- سوزش یا ضربان ناحیه مبتلا به واریس
- گرفتگی عضلات به خصوص در شب
- خارش پوست در ناحیه آسیب‌دیده
- تغییر رنگ پوست در قسمت آسیب‌دیده
- سنگینی یا خستگی در پاها
علائم در هوای گرم، اواخر روز یا زمانی که فرد برای مدت طولانی سرپا ایستاده بدتر می‌شود و لزوم درمان خانگی واریس پا را بیشتر خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: ورم پا در سالمندان؛ مهم‌ترین علل ابتلا و ۷ درمان خانگی این بیماری خطرناک
چه چیزی باعث واریس می‌شود؟
دلیل آبی به نظر رسیدن رگ‌های واریسی وجود خون بدون اکسیژن در آن‌ها است. آن‌ها اغلب روی پاها (به ویژه ران‌ها و ساق پا) ایجاد می‌شوند، اما از آن جایی که هر سیاهرگی می‌تواند به واریس تبدیل شود، دیدن این عارضه در سایر قسمت‌های بدن از جمله صورت، شکم یا کمر نیز دور از ذهن نیست.
برخی از دلایل زمینه‌ای که به تجمع خون در رگ می‌انجامد عبارتند از:
- تغییرات هورمونی، مانند بارداری یا یائسگی: مطالعات نشان می‌دهد که زنان بیشتر از مردان به دلیل اثرات هورمونی در معرض ابتلا به واریس هستند. اعتقاد بر این است که هورمون‌های زنانه غالبا رگ‌ها را شل و احتمال نشت خون را افزایش می‌دهند، به ویژه در دوران بارداری، بلوغ، هنگام مصرف قرص‌های ضد بارداری یا در دوران گذار به یائسگی.
زنان باردار همچنین مقدار بیشتری خون برای حمایت از نوزاد در حال رشد تولید می‌کنند، بنابراین در برابر تجمع خون در پاها یا نزدیک معده حساس هستند.
- ناهنجاری‌های ساختاری (مادرزادی) وریدها
- وریدهای ملتهب یا لخته شدن خون در داخل وریدها
- آسیب به رگ‌ها، بیماری قلبی یا انسدادی که جریان طبیعی خون را مسدود کند
- افزایش وزن: با افزایش وزن گردش خون کاهش می‌یابد، در صورتی که فرد افزایش التهاب را تجربه کند، مخصوصا زمانی که وزن بدن بالاتری باید توسط پاها حمل شود، رگ‌ها تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند و احتمال ایجاد واریس زیاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: اسپیلاوایزر زانوبند فراصوت بهترین راه برای درمان زانو درد
چه کسانی بیشتر به واریس مبتلا می‌شوند؟
با توجه به بخش رادیولوژی و جراحی مداخله‌ای در بیمارستان دانشگاه پنسیلوانیا، افرادی که بیشترین احتمال ابتلا به واریس را دارند عبارتند از:
- افراد مسن، به ویژه افراد بالای 40 سال
- افرادی دارای اضافه وزن یا چاق
- افراد شاغلی که باید ساعت‌های زیادی بنشینند یا بایستند، که باعث تجمع خون در پاها یا کندی جریان خون در آن می‌شوند.
- کسانی که فعالیت بدنی کم و سبک زندگی کم تحرک دارند
- افرادی که گردش خون ضعیف و سطوح بالایی از التهاب دارند، ناشی از مواردی مانند رژیم غذایی نامناسب، ورزش نکردن، آسیب به اندام‌ها، عدم تعادل هورمونی و استرس زیاد.
- زنان باردار یا کسانی که به تازگی زایمان کرده‌اند
- نوجوانانی که در دوران بلوغ هستند، زنانی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند یا زنانی که در دوران یائسگی هستند
- کسانی که اعضای خانواده‌شان رگ‌های واریسی داشته باشند
- افرادی با پوست روشن که سطوح بالایی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و آسیب پوست را تجربه کرده‌اند
آیا واریس یک مشکل جدی است و باید نگران آن بود؟
در بیشتر مواقع، رگ‌های واریسی دردسرساز نیستند و اغلب به عنوان یک موضوع زیبایی افراد را درگیر خود می‌کنند که به فکر درمان خانگی واریس پا بیفتند. با این حال، می‌توان آن‌ها را به عنوان یک علامت هشدار‌دهنده در نظر گرفت و به فکر درمان خانگی واریس پا افتاد چون باید بپذیریم که چیزی جریان خون طبیعی را مختل کرده است.
در برخی موارد، رگ‌های واریسی پاره شده و عوارضی مانند زخم‌های باز روی پوست و تورم ایجاد می‌کنند. هنگامی که علائم دردناک فرد را درگیر سازد که شایع‌ترین آن‌ها درد ماهیچه‌ها یا تورم در مچ پا و ساق پا است خواب راحت، کار، ورزش و راه رفتن عادی را برای او دشوار خواهد کرد. عدم درمان خانگی واریس پا در این حالت امکان دارد که فرد را با عوارض جدی‌تری روبرو سازد.
برخی از افراد، به ویژه زنان باردار، دچار سنگینی یا پُری در پاها، بی‌قراری، خستگی، درد، گرفتگی عضلات، زخم‌های پوستی، خارش، ضخیم شدن و تغییر رنگ پوست می‌شوند. خطر کوچکی که وجود دارد و لزوم درمان خانگی واریس پا را محرز می‌سازد این است که وریدهای واریسی منجر به لخته شدن خون (ترومبوفلبیت) می‌شوند، در این صورت درمان فوری باید در دستور کار قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: زاپیامکس معجزه‌ای غیر قابل انکار برای دردهای زانو
انواع درمان خانگی واریس پا
بسیاری از افراد در مواجهه با این عارضه اولین سوالی که به ذهن می‌آورند این است که برای درمان واریس چی بخوریم؟ باید در جواب گفت که از یک روش به عنوان درمان قطعی واریس پا نباید یاد کرد. بلکه چندین روش و استراتژی خانگی وجود دارد که رعایت آن‌ها تا حد بسیار زیادی واریس را درمان می‌کند. این اقدامات عبارتند از:
1. درمان خانگی واریس پا با بالا بردن پاها
بالا بردن پاها از سطح قلب به کاهش علائم واریس کمک می‌کند. می‌توان این کار را با دراز کشیدن و قرار دادن چند بالش زیر پای خود انجام داد. در وریدهای واریسی خفیف تا متوسط، بالا بردن پا در بهبود جریان خون به قلب و کاهش تورم ناشی از آن نقش دارد.
بیشتر بخوانید: علت پا درد از زانو به پایین و بهترین روش‌های درمان خانگی و پزشکی
2. درمان خانگی واریس پا با ورزش
امتحان کردن هر نوع تمرین بدنی که روی عضلات پاها تاثیر بگذارد خالی از لطف نیست. ماهیچه‌های پا به رگ‌ها کمک می‌کنند تا خون را در برابر نیروی گرانش به سمت قلب برگردانند. با ورزش، عضلات پا از ایجاد رگ‌های واریسی جدید نیز جلوگیری به عمل می‌آورند. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا از جمله ورزش‌های سبکی هستند که به درمان واریس کمک می‌کنند.
3. کاهش وزن درمانی مهم برای واریس پا
اضافه وزن یا چاقی یکی از عوامل اصلی ایجاد واریس است. وقتی اضافه وزن دارید، سیاهرگ‌ها در فشار دادن خون به سمت قلب مشکل پیدا می‌کنند که در دراز مدت منجر به واریس خواهد شد. کاهش وزن به رگ‌ها کمک می‌کند تا خون راحت‌تر به سمت قلب برگردد و از تشکیل واریس جدیدتر نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.
4. درمان خانگی واریس با پوشیدن جوراب‌های فشاری
جوراب‌های فشرده به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به فشار دادن پاها و بهبود گردش خون کمک می‌کنند. این بهبودی جریان خون به قلب را تشویق می‌کند. علاوه بر این، جوراب‌های فشاری درد، تورم و ناراحتی مرتبط با واریس را تسکین می‌دهند. زنان بارداری که دارای رگ‌های واریسی هستند می‌توانند در طول دوران بارداری خود از جوراب‌های فشاری استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: درمان زانودرد، معالجه درد زانو با روش‌های موثر خانگی و دارویی
5. پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت
اگر سبک زندگی کم‌تحرکی دارید یا شغلتان مستلزم نشستن یا ایستادن طولانی مدت است، بهتر است هر 30 دقیقه یک بار استراحت‌های کوچکی برای ایستادن و قدم زدن در دستور کار قرار دهید. پیاده‌روی به ماهیچه‌های پا اجازه می‌دهد تا خون را به قلب برگردانند.
درمان واریس پا با طب سنتی نیز در تسکین رگ‌های واریسی یک روش موثر محسوب می‌شود. این درمان‌های طبیعی که به عنوان داروی واریس پا از آن‌ها یاد می‌شود به بهبود رگ‌های واریسی کمک می‌کنند. آن‌ها عبارتند از:
6. درمان خانگی واریس پا با زنجبیل
زنجبیل دارای فواید بسیاری برای سلامتی مانند بهبود جریان مایعات بدن و تحریک گردش خون در بدن است. همچنین در کاهش فشار خون بالا نیز نقش قابل توجهی دارد. از چای زنجبیل برای تسکین رگ‌های واریسی بهره می‌برند.
7. درمان خانگی واریس پا با سیر
برای تسکین رگ‌های واریسی می‌توانید سیر مصرف کنید. سیر با بهبود گردش خون و کاهش فشار، بهبود تورم و گردش خون مرتبط با ورید واریسی در تسکین آن نقش دارد. سیر تازه را با افزودن آن به غذاهای مختلف در رژیم غذایی خود قرار دهید تا عوارض واریس از بین برود و از ابتلای دوباره به آن در امان بمانید.
8. درمان خانگی واریس پا با فلفل کاین
فلفل کاین از تشکیل لخته‌های خونی جلوگیری و به شکستن لخته‌های خون موجود نیز کمک می‌کند. این کار همچنین باعث بهبود گردش خون را بهبود و تسکین رگ‌های واریسی خواهد شد.
9. درمان خانگی واریس پا با مصرف فلاونوئیدهای بیشتر
افزودن غذاهای حاوی فلاونوئید به فرد کمک می‌کند تا رگ‌های واریسی خود را کوچک کند. فلاونوئیدها گردش خون را بهبود، جریان خون را حفظ و احتمال تجمع آن در رگ‌ها را کاهش می‌دهد. آن‌ها همچنین به کاهش فشار خون در شریان‌ها کمک می‌کنند و با شل کردن رگ‌های خونی، واریس را به شدت کاهش خواهند داد.
غذاهای حاوی فلاونوئید که به عنوان یک روش درمان خانگی واریس پا مطرح هستند، عبارتند از:
- سبزیجات، از جمله پیاز، فلفل دلمه‌ای، اسفناج و کلم بروکلی
- مرکبات و انگور، گیلاس، سیب و زغال اخته
- کاکائو
- سیر
10. عصاره‌های گیاهی و نقش آن‌ها در درمان خانگی واریس پا
یک مطالعه مروری در سال 2006 نشان می‌دهد که عصاره شاه بلوط در کاهش درد پا، سنگینی و خارش پا در افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی که یکی از دلایل اصلی واریس است، کمک می‌کند.
یک مطالعه مروری در سال 2010 گزارش می‌دهد که عصاره کاج دریایی، کاج ماریتیما، و عصاره جارو قصاب هر دو ممکن است تورم پا یا ادم را که اغلب با رگ‌های واریسی مرتبط است، کاهش دهند.
عصاره‌های گیاهی و اسانس‌ها باید قبل از استفاده موضعی یا برای رایحه درمانی در روغن‌های حامل رقیق شوند.
11. درمان خانگی واریس پا با تغییرات رژیم غذایی
غذاهای نمکی یا غنی از سدیم می‌توانند باعث حفظ آب در بدن شوند، بنابراین کاهش مصرف غذاهای نمکی احتباس آب را به حداقل می‌رساند. غذاهای سرشار از پتاسیم به کاهش احتباس آب کمک می‌کنند و گنجاندن آن‌ها در دستور غذایی نوعی درمان خانگی واریس پا محسوب می‌شود.
غذاهایی که پتاسیم بالایی دارند عبارتند از:
- بادام و پسته
- عدس و لوبیا سفید
- سیب‌زمینی‌ها
- سبزیجات برگ‌دار
- برخی از ماهی‌ها مانند سالمون و تن
غذاهای حاوی فیبر به حرکت روده‌ها و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند. این ممکن است مهم باشد، زیرا زور زدن امکان دارد دریچه‌های آسیب‌دیده را تشدید یا آن‌ها را بدتر کند. غذاهایی که فیبر بالایی دارند عبارتند از:
- آجیل، دانه‌ها و حبوبات
- جو، گندم و بذر کتان
- غذاهای سبوس‌دار
افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر احتمال دارد واریس را تجربه کنند، بنابراین، کاهش وزن اضافی فشار وارده بر رگ‌ها را کاهش و تورم و ناراحتی را به حداقل می‌رساند.
درمان‌های پزشکی برای واریس پا
اگر روش‌های درمان خانگی واریس پا موثر نباشد یا باعث ناراحتی شدید فرد شود، درمان پزشکی نیز برای کمک به مقابله با رگ‌های واریسی در دسترس است. پزشک در کنار درمان خانگی واریس پا ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- فرسایش اندوترمال: روشی که در آن از گرما برای مهروموم کردن وریدهای آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
- فلبکتومی سرپایی: این جایی است که پزشک پوست را سوراخ کرده و رگ‌های واریسی را از طریق شکاف‌های کوچک خارج می‌کند.
- اسکلروتراپی: این روش شامل تزریق فومی به نام اسکلروزانت در ورید واریسی است. کف ناشی از این ماده باعث اسپاسم، اسکار و لخته شدن ورید می‌شود و سپس رگ را می‌بندد.
این نوع لخته خطرناک نیست و به مرور زمان ورید واریسی از بین می‌رود. گاهی لازم است در همان رگ بیش از یک بار تزریق اسکلروتراپی انجام شود. اسکلروتراپی نیازی به بیهوشی ندارد و آن را در مطب به راحتی می‌توان انجام داد.
- لیزر درمانی: لیزر درمانی انفجارهای شدیدی از نور را روی رگ می‌فرستد که باعث می‌شود ورید به آرامی محو و ناپدید گردد. در لیزر درمانی هیچ برش یا سوزنی به کار نمی‌رود.
- روش‌های مبتنی بر کاتتر با استفاده از فرکانس رادیویی یا انرژی لیزر: این روش درمانی ترجیحی برای وریدهای واریسی بزرگتر است. پزشک یک لوله نازک (کاتتر) را در رگ بزرگ شده قرار می‌دهد و نوک کاتتر را با استفاده از فرکانس رادیویی یا انرژی لیزر گرم می‌کند. با برداشتن کاتتر، گرما باعث از بین رفتن ورید و بسته شدن آن می‌شود.
- بستن بالا و سلب ورید: این روش شامل بستن ورید قبل از پیوستن به سیاهرگ عمیق و برداشتن رگ از طریق بریدگی‌های کوچک است. یک روش سرپایی برای اکثر افراد است. برداشتن ورید مانع از جریان یافتن خون در ساق پا نمی‌شود، زیرا سیاهرگ‌های عمیق‌تر در ساق از حجم بیشتر خون مراقبت می‌کنند.
چه زمانی به دنبال کمک پزشکی برای درمان واریس باشیم؟
رگ‌های واریسی خطرناک نیستند و معمولا هیچ مشکل جدی برای سلامتی به وجود نمی‌آورند. در صورت مشاهده علائم زیر همراه با رگ‌های واریسی به پزشک مراجعه کنید:
- تورم بیش‌ازحد در پا
- خون‌ریزی
- لمس دردناک و گرم
- تغییر رنگ شدید
یادداشت پایانی درمان خانگی واریس پا
ورید واریسی در زیر سطح پوست، متورم یا برآمده به نظر می‌رسد و به رنگ آبی یا بنفش متمایل است. افراد زیادی مبتلا به واریس هستند ولی هیچ عارضه و دردی را تجربه نمی‌کنند. برخی افراد وجود رگ‌های واریسی را ناراحت‌کننده و نگران‌کننده به حساب می‌آورند.
روش‌های زیادی به عنوان درمان خانگی واریس پا وجود دارد که نگرانی‌ها را برطرف می‌سازد مانند ورزش، پیاده‌روی، بالا بردن پاها و پوشیدن جوراب‌های فشرده که همگی در رفع رگ‌های واریسی منبسط شده نقش دارند. با توجه به اینکه عمده‌ترین دلیل ایجاد واریس افزایش وزن محسوب می‌شود، از اصلاح الگوی رژیم غذایی و کاهش وزن به عنوان مهم‌ترین روش خانگی درمان واریس پا نام می‌برند.
با این حال، اگر درمان خانگی واریس پا کارساز نبود و رگ‌های واریسی بهبود نیافت و همچنین علائم دیگری مانند خون‌ریزی، تغییر رنگ و درد را احساس کردید، مراجعه به پزشک گزینه بهتری خواهد بود.
سوالات متداول درمان خانگی واریس پا:
درمان‌های خانگی برای تسکین واریس چیست؟
روش‌های زیادی به عنوان درمان خانگی واریس پا در دسترس است. ورزش بدنی، پوشیدن جوراب‌های فشاری و بالا بردن پاها برای شروع بهترین هستند. کاهش وزن به کاهش علائم واریس کمک می‌کند. برخی از مواد معمولی مانند زنجبیل، سیر و فلفل هندی در تسکین رگ‌های واریس نقش دارند.
عوارض واریس چیست؟
واریس در بیشتر مواقع عوارضی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در موارد نادر، افراد ممکن است دچار عوارضی مانند التهاب وریدها و تشکیل لخته‌های خون شوند.
آیا زنجبیل می‌تواند به درمان واریس کمک کند؟
زنجبیل فواید متعددی برای سلامتی در تسکین رگ‌های واریسی دارد. زنجبیل گردش خون را بهبود می‌بخشد، جریان مایعات بدن را افزایش و فشار خون بالا را کاهش می‌دهد.