سکته قلبی یا آنفارکتوس میوکارد زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون در قسمتی از قلب کم شود و به عضلات آن ناحیه آسیب برساند. به یاد داشته باشید که نشانه‌های سکته قلبی نظیر درد قفسه سینه همیشه آشکارا اتفاق نمی‌افتند و گاهی ممکن است آنفارکتوس بدون علائم ایجاد شود. در ادامه بیشتر در مورد سکته قلبی، علل، عوامل و درمان آن توضیح خواهیم داد.
سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که مواردی نظیر انسداد ناشی از چربی و کلسترول بالا جلوی خون‌رسانی کافی به قلب را بگیرد و باعث آسیب رساندن آن شود. در حقیقت وجود خون برای قلب به عنوان یک ماهیچه، حیاتی است. این به آن معنا است که نرسیدن خون به بخشی از ماهیچه قلب، ممکن است سبب مرگ دائمی سلول‌های آن ناحیه و اختلال در عملکرد آن قسمت شود.
در حقیقت عدم خون‌رسانی کافی به قلب سبب کمبود اکسیژن این عضو ضروری بدن ما می‌شود. با پیشرفت شیوه‌های تشخیص و درمان، شانس نجات و بهبودی اشخاصی که دچار حمله قلبی می‌شوند بسیار بیشتر شده است. هوای خیلی سرد، افسردگی، فشار کاری، غذاهای دیرهضم و عارضه‌های لثه می‌توانند باعث سکته قلبی شوند.
علل سکته قلبی
حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که یک یا چند عروق کرونری مسدود شود. با گذشت زمان، تجمع رسوبات چربی، از جمله کلسترول، موادی به نام پلاک ایجاد می‌کند که می‌تواند عروق را تنگ کند (تصلب شرایین). این بیماری که بیماری عروق کرونر نامیده می‌شود، بیشتر حملات قلبی را ایجاد می‌کند.
در طول حمله قلبی، پلاک می‌تواند پاره شده و کلسترول و سایر مواد را به جریان خون بریزد. در محل پارگی، لخته خون ایجاد می‌شود. اگر لخته بزرگ باشد، می‌تواند جریان خون را از طریق عروق کرونر مسدود کرده و اکسیژن و مواد مغذی را در قلب گرسنه کند (ایسکمی).
انسداد عروق کرونر ممکن است به صورت کامل یا جزئی به وجود بیاید. انسداد کامل به این معنی است که فرد دچار انفارکتوس میوکارد ارتفاع شده است. انسداد جزئی نیز به معنای سکته ناقص قلبی است.
بسته به نوع عارضه، تشخیص و درمان ممکن است متفاوت باشد. یکی دیگر از علل حمله قلبی، اسپاسم عروق کرونر است که جریان خون را در قسمتی از ماهیچه قلب قطع می‌کند. استفاده از دخانیات و مواد مخدر مانند کوکائین می‌تواند باعث اسپاسم تهدیدکننده زندگی شود.
عفونت با COVID-19 همچنین ممکن است به طریقی به قلب آسیب برساند که منجر به حمله قلبی شود.
بیشتر بخوانید : درد قفسه سینه سمت راست نشانه چیست؟
عوامل ایجاد سکته قلبی
بیماری عروق کرونر (CAD)، اسپاسم شدید و انقباض ناگهانی عروق کرونر که می‌تواند جریان خون به عضله قلب را متوقف کند، جزو عوامل شایع سکته قلبی هستند. دقت کنید که فارغ از عوامل ایجادکننده سکته قلبی، هرچه زمان بیشتری برای بازگرداندن جریان خون بدون درمان بگذرد، آسیب بیشتری به عضله قلب وارد می‌شود.
علائم سکته قلبی
علائم اصلی سکته قلبی عبارت‌اند از:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه: بیشتر حملات قلبی شامل ناراحتی در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه است که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد یا از بین می‌رود و بر می‌گردد. این ناراحتی می‌تواند مانند فشار یا درد باشد.
- عرق سرد: البته با احساس ضعف، سبکی سر یا ضعف نیز ممکن است دچار عرق سرد شوید.
- درد یا ناراحتی در فک، گردن یا پشت
- درد یا ناراحتی در یک یا هر دو دست یا شانه
- تنگی نفس: سکته قلبی اغلب با ناراحتی قفسه سینه همراه است اما تنگی نفس نیز می‌تواند قبل از ناراحتی قفسه سینه رخ دهد.
علائم دیگر حمله قلبی می‌تواند شامل خستگی غیرمعمول یا بدون دلیل و حالت تهوع یا استفراغ باشد. زنان بیشتر به این علائم مبتلا می‌شوند.
هر 40 ثانیه یک نفر در ایالات متحده دچار حمله قلبی می شود. در ایران در صورت مشاهده علائم حمله قلبی در خود یا شخص دیگر، فوراً با 115 تماس بگیرید. هرچه زودتر به اورژانس برسید، زودتر می‌توانید درمان را انجام دهید تا میزان آسیب عضله قلب را کاهش دهید. در بیمارستان، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند آزمایش‌هایی را برای اطلاع از وقوع حمله قلبی انجام دهند و بهترین درمان را تعیین کنند.
در برخی موارد، حمله قلبی نیاز به احیای قلبی ریوی (CPR) یا شوک الکتریکی (دفیبریلاسیون) به قلب دارد تا پمپاژ دوباره انجام شود. افرادی که برای استفاده از CPR یا دفیبریلاتور آموزش دیده‌اند ممکن است بتوانند تا رسیدن پرسنل فوریت‌های پزشکی به شما کمک کنند.
به یاد داشته باشید که شانس زنده ماندن در حمله قلبی هرچه زودتر درمان اورژانسی آغاز شود، بیشتر است.
بیشتر بخوانید: سلامت قلب و عادت های مضر برای قلب
عوامل خطرساز در بروز سکته قلبی
عوامل خاصی به تجمع ناخواسته رسوبات چربی (تصلب شرایین) کمک می‌کنند. این اتفاق، عروق را در سراسر بدن باریک می‌کند. فرد می‌تواند بسیاری از این عوامل خطر را بهبود بخشیده یا از بین ببرد تا شانس ابتلا به اولین یا یک حمله قلبی را کاهش دهد. عوامل خطرساز حمله قلبی عبارت‌اند از:
سن
مردان بالای 45 سال و زنان بالای 55 سال بیشتر از مردان و زنان جوان در معرض حمله قلبی هستند.
تنباکو
این عامل شامل سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دود سیگار است.
فشار خون بالا
با گذشت زمان، فشار خون بالا می‌تواند به عروق منتهی به قلب آسیب برساند. فشار خون بالا که با سایر بیماری‌ها مانند چاقی، کلسترول بالا یا دیابت رخ می‌دهد، ریسک سکته قلبی را بیشتر می‌کند.
سطح کلسترول یا تری گلیسیرید بالای خون
سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین LDL) یا کلسترول بد) به احتمال زیاد عروق را تنگ می‌کند. سطح بالای تری‌گلیسیرید (نوعی چربی خون) نیز خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. با این حال، سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (کلسترول خوب) ممکن است خطر را کاهش دهد.
چاقی
چاقی با سطوح بالای کلسترول خون، سطح بالای تری‌گلیسیرید، فشار خون بالا و دیابت ارتباط دارد. از دست دادن 10 کیلو از وزن بدن می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
دیابت
عدم تولید کافی هورمون ترشح شده از لوزالمعده (انسولین) یا عدم پاسخ مناسب به انسولین باعث افزایش سطح قند خون بدن شما می‌شود و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
سندرم متابولیک
این سندرم زمانی رخ می‌دهد که فرد دارای چاقی، فشار خون بالا و قند خون باشد.
سابقه خانوادگی حملات قلبی
اگر خواهر و برادر، والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شخص دچار حمله قلبی اولیه شده باشند (در 55 سالگی برای مردان و تا 65 سالگی برای زنان)، ممکن است شخص در معرض خطر بیشتری باشد.
عدم فعالیت بدنی
غیرفعال بودن باعث افزایش سطح کلسترول خون و چاقی می‌شود. افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند از سلامت قلب بهتری برخوردارند، از جمله فشار خون پایین.
فشار
استرس می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
مصرف مواد مخدر
استفاده از داروهای محرک، مانند کوکائین یا آمفتامین، می‌تواند باعث اسپاسم عروق کرونری شود که می‌تواند باعث حمله قلبی شود.
سابقه پره اکلامپسی
این وضعیت باعث فشار خون بالا در دوران بارداری می‌شود و خطر بیماری قلبی را در طول زندگی افزایش می‌دهد.
وضعیت خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
این موارد نیز می‌توانند خطر حمله قلبی را افزایش دهند.
بیشتر بخوانید: التهاب مفاصل| عوامل خطرساز آرتریت را بشناسید
عوارض
عوارض اغلب مربوط به صدمه‌ای است که در طول حمله قلبی به قلب وارد می‌شود که می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی)
ممکن است برای درمان سکته قلبی، اتصال کوتاه الکتریکی ایجاد شود. در نتیجه این اقدام، امکان دارد ریتم غیرطبیعی قلب ایجاد شود که برخی از آنها می‌توانند جدی باشد و ممکن است منجر به مرگ شوند.
نارسایی قلبی
حمله قلبی ممکن است آنقدر به بافت قلب آسیب برساند که ماهیچه باقی‌مانده قلب نتواند خون کافی را از قلب پمپ کند. نارسایی قلبی می‌تواند موقتی باشد یا می‌تواند یک بیماری مزمن باشد که از آسیب گسترده و دائمی به قلب ناشی می‌شود.
ایست قلبی ناگهانی
در این حالت، قلب بدون هشدار به دلیل یک اختلال الکتریکی که باعث ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی) می‌شود، متوقف می‌گردد. حملات قلبی، خطر ایست قلبی ناگهانی را افزایش می‌دهند. این وضعیت بدون درمان فوری باعث مرگ می‌شود.
پیشگیری
اگر فردی دچار حمله قلبی شده باشد، ممکن است قلب او آسیب ببیند. این پدیده می‌تواند بر ریتم قلب او و توانایی پمپاژ خون به بقیه بدن تأثیر بگذارد. فرد همچنین ممکن است در معرض حمله قلبی دیگر یا شرایطی مانند سکته مغزی، اختلالات کلیوی و بیماری شریانی محیطی (PAD) باشد.
با طی کردن این مراحل می‌توانید شانس ابتلا به مشکلات سلامتی را در پی سکته قلبی کاهش دهید:
فعالیت بدنی
فرد باید با تیم مراقبت‌های بهداشتی در مورد کارهایی که هر روز در زندگی و کار خود انجام می‌دهد، صحبت کند. پزشک ممکن است بخواهد بعد از حمله قلبی، کار، مسافرت یا فعالیت جنسی برای مدتی محدود شود.
تغییر سبک زندگی
داشتن رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی، ترک سیگار و مدیریت استرس علاوه بر مصرف داروهای تجویز شده، می تواند به سلامت قلب و کیفیت زندگی فرد کمک کند. شخص باید از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود درباره شرکت در برنامه‌ای به نام توان‌بخشی قلب سوال کند تا به او در ایجاد این تغییرات در شیوه زندگی کمک شود.
توان‌بخشی قلبی
توان‌بخشی قلبی یک برنامه مهم برای افرادی است که از حمله قلبی، نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلبی که نیاز به جراحی یا مراقبت‌های پزشکی دارند، بهبود می‌یابند. توان‌بخشی قلبی یک برنامه تحت نظارت است که شامل موارد زیر می‌شود:
- فعالیت بدنی
- آموزش در مورد زندگی سالم
- تغذیه سالم
- مصرف دارو طبق دستورالعمل
- راه هایی که به ترک سیگار کمک می‌کنند
مشاوره برای یافتن راه‌هایی برای کاهش استرس و بهبود سلامت روان
گروهی از افراد ممکن است از طریق توان‌بخشی قلبی به اشخاص کمک کنند؛ از جمله تیم مراقبت‌های بهداشتی، متخصصان ورزش و تغذیه، فیزیوتراپیست‌ها و مشاوران یا متخصصان بهداشت روانی.
بیشتر بخوانید: نقرس چیست و چرا بیماری افراد ثروتمند لقب گرفته است؟
زمان مراجعه به پزشک
فوراً اقدام کنید. برخی از افراد به دلیل عدم تشخیص علائم و نشانه‌های مهم، بیش از حد منتظر می‌مانند. در صورت داشتن این علائم، مراحل زیر را انجام دهید:
برای کمک فوری پزشکی تماس بگیرید. اگر شک دارید که دچار حمله قلبی شده‌اید، باز هم دریغ نکنید. بلافاصله با 115 تماس بگیرید. اگر به خدمات فوریت‌های پزشکی دسترسی ندارید، از شخصی بخواهید شما را به نزدیک‌ترین بیمارستان برساند.
تنها در صورتی که هیچ گزینه دیگری وجود ندارد، خودتان رانندگی کنید. از آنجا که وضعیت شما می‌تواند بدتر شود، رانندگی، خود شما و دیگران را در معرض خطر قرار می‌دهد.
درمان
در صورت تجویز پزشک، نیتروگلیسیرین مصرف کنید. در حالی که در انتظار کمک اضطراری هستید، آن را طبق دستور مصرف کنید. در صورت توصیه پزشک، آسپرین مصرف کنید. مصرف آسپرین در هنگام حمله قلبی می تواند با کمک به جلوگیری از لخته شدن خون، آسیب قلبی را کاهش دهد.
مدت زمان بهبودی پس از حمله قلبی بستگی به میزان آسیب عضله قلب دارد. آسپرین می‌تواند با سایر داروها تداخل داشته باشد بنابراین آسپرین مصرف نکنید مگر اینکه پزشک یا پرسنل فوریت‌های پزشکی آن را توصیه کنند. در بیمارستان، درمان حمله قلبی بستگی به شدت آن دارد. دو درمان اصلی عبارت‌اند از:
- استفاده از داروها برای حل لخته خون
- جراحی برای بازگرداندن خون به قلب
اگر فردی را دیدید که ممکن است دچار حمله قلبی شده باشد، چه باید بکنید؟
اگر فردی را دیدید که بیهوش است و فکر می‌کنید که دچار حمله قلبی شده است، ابتدا با اورژانس پزشکی تماس بگیرید. سپس بررسی کنید که آیا فرد تنفس می‌کند و نبض دارد یا خیر. اگر فرد تنفس نمی‌کند یا نبض پیدا نمی‌کند، فقط باید CPR را شروع کنید.
با ریتم نسبتاً سریع به سینه شخص فشار بیاورید؛ حدود 100 فشار در دقیقه. اگر در زمینه CPR آموزش ندیده‌اید، پزشکان توصیه می‌کنند فقط فشار قفسه سینه را انجام دهید. اگر در زمینه CPR آموزش دیده‌اید، می‌توانید راه هوایی را باز کنید.
خلاصه
حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد یا MI) یک وضعیت اورژانسی جدی پزشکی است که در آن خون‌رسانی به قلب به طور ناگهانی، معمولاً توسط لخته خون مسدود می‌شود. انسداد اغلب در اثر تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد است که در عروق تغذیه‌کننده قلب (عروق کرونر) پلاک ایجاد می‌کند.
گاهی اوقات، پلاک می‌تواند پارگی و لخته‌ای ایجاد کند که جریان خون را مسدود می‌کند. جریان خون قطع شده می‌تواند به قسمتی از ماهیچه قلب آسیب برساند یا آن بخش را از بین ببرد.
سکته قلبی می‌تواند کشنده باشد اما درمان در طول این سال‌ها به طرز چشمگیری بهبود یافته است. اگر فکر می‌کنید ممکن است دچار سکته قلبی شده‌اید، بسیار مهم است که با اورژانس تماس بگیرید.