سردرد چیست؟ علائم، عوارض و آشنایی با انواع سردرد
همه ما سردرد شدید یا خفیف را در قسمت‌های مختلف سرمان تجربه کرده‌ایم. فارغ از شدت و محل این عارضه، باید دلیل ایجاد آن را بدانیم تا برنامه تسکینی و درمانی بهتری داشته باشیم . در ادامه بیشتر در مورد این عارضه که در زندگی همه ما وجود دارد، صحبت خواهیم کرد.
سردرد چیست؟
سردرد حالتی است که طی آن، در سر یا صورت احساس درد می‌کنید. بسیاری از مردم برای رهایی از این معضل به داروهای بدون نسخه مراجعه می کنند اما می‌توان بدون دارو هم این عارضه را تسکین داد. در اینجا آنچه شما باید در مورد سردرد و درمان آن بدانید را برایتان می‌آوریم. همچنین انواع مختلف سر درد ها با علل مختلف را معرفی می‌کنیم.
انواع سردرد
تنشی
سردردهای تنشی غالباً احساس خستگی، درد سر و سفتی در پیشانی شما ایجاد می‌کنند و اغلب در اثر استرس ایجاد می‌شوند.
میگرنی
سردرد میگرنی مانند ضربان قلب شدید در یک قسمت از سر احساس می‌شود. اینگونه سردردها همچنین می‌توانند ناشی از استرس یا محرک‌های قوی در محیط شما باشند، مانند نورهای روشن و بوهای شدید. میگرن 28 درصد نوجوانان بین 15 تا 19 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. میگرن در زنان بسیار بیشتر از مردان شایع است و باعث درد تپنده یا ضربان دار می‌شود. به طوری که احساس می‌کنید عصبی در سر منفجر شده است. بیماران توضیح می‌دهند که گویی کسی سرشان را چکش می‌زند. به طور کلی، این بیماری به مسکن‌ها و خواب به خوبی پاسخ می‌دهد. مهمترین نکته‌ای که باید در مورد میگرن بدانیم این است که میگرن، یک سردرد تحریک شونده است. محرک های رایج عبارتند از:
- کم خوابی
- حذف وعده های غذایی
- استرس
- مصرف کافئین
- مصرف الکل
- تماشای صفحه نمایش برای مدت زمانی طولانی
بنابراین اگر از این محرک‌ها اجتناب شود، ما می‌توانیم از مواجهه با سر درد میگرن جلوگیری کنیم. انواع مختلف میگرن می‌تواند بر نوجوانان هم تأثیر بگذارد و درس و فعالیت‌های روزمره آنان را مختل کند.
میگرن با هاله
هاله نوعی اختلال حسی است که اندکی قبل از حمله میگرن اتفاق می‌افتد. یک مطالعه مربوط به سال 2014 می‌گوید که حدود 25 درصد از نوجوانان و کودکان میگرن را با هاله تجربه می‌کنند. چنین علائمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اختلالات بینایی مثل چشمک زدن و دیدن نقاط روشن یا اشکال هندسی
- حساسیت به نور یا صدا
- احساس سوزن سوزن شدن در یک طرف بدن
میگرن با هاله ساقه مغز
این نوع میگرن شامل علائم هاله‌ای است که از قاعده مغز سرچشمه می‌گیرد. تقریباً از هر 10 نفری که درد میگرن دارند یک نفر دچار میگرن با هاله ساقه مغز می‌شود. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دید دوگانه
- سرگیجه
- شنیدن صدای زنگ در گوش
- اختلال در شنوایی
- لکنت زبان
- حرکات ناپایدار یا ناهماهنگ
- کاهش سطح هوشیاری
میگرن بدون هاله
یک نوع رایج از میگرن است که شامل علائم عصبی نمی‌شود.
میگرن شکمی
میگرن شکمی باعث درد شدید معده، اغلب با حالت تهوع و استفراغ می‌شود. این علائم معمولاً بین 2 تا 72 ساعت طول می‌کشد و حدود 4 درصد از کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
میگرن مزمن
بر اساس اعلام بنیاد تحقیقات میگرن (MRF) اگر فردی حداقل 4 ساعت در روز به مدت 15 روز در ماه برای حداقل 3 ماه علائم میگرن را تجربه کند، میگرن مزمن دارد. علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اختلالات خواب
- مشکل در تمرکز
- سرگیجه
- اضطراب
- افسردگی
- خستگی
بیشتر بخوانید: درمان میگرن کودکان
سردرد خوشه‌ای
سردردهای خوشه‌ای اغلب به صورت درد شدید در پشت چشم ظاهر می‌شوند و شبیه میگرن هستند.
سینوسی
سردردهای سینوسی اغلب مانند فشار در اطراف پیشانی، گونه‌ها و چشم‌های شما هستند. این معمولاً نشانه ای از احتقان بینی یا سینوس است و ممکن است نشانه عفونت سینوسی باشد.
سایر انواع سر درد
انواع سردرد در زنان جوان می‌تواند در هنگام قاعدگی رخ دهد و در صورتی که بیش از حد آنها را آزار می‌دهد، باید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند. سردرد در کودکان نیز شایع است. در بیشتر اوقات، هیچ مورد نگران کننده‌ای وجود ندارد و سر درد به دلیل بیماری‌های جزئی، ضربه خفیف به سر، کمبود خواب، کمبود غذا یا نوشیدنی یا استرس ایجاد می‌شود. میگرن در دوران کودکی نیز دیده می‌شود اما با جلوگیری از عوامل محرک، معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله انواع سردرد را مطالعه نمایید.
انواع دیگر سردرد به شرح زیر است:
- آلرژیک
- سردرد ترک قهوه
- سردرد ناشی از مفصل فکی
- گوارشی
- دردسر ناشی از آرتریت گیجگاهی
کرونا
با توجه به شیوع کرونا در ایران، توجه به سردردها، بیشتر شده است؛ چون یکی از نشانه‌های رایج کرونا، سر دردهای شدید و مستمر است. ویروس خود می‌تواند مستقیماً عامل سردرد باشد اما استفاده مداوم از ماسک در دوران پاندمی کرونا هم به طور غیرمستقیم باعث افزایش و تشدید سردردها شده است.
6 درمان خانگی طبیعی
نوشیدن آب و مصرف ویتامین‌ها یکی از بهترین راه‌ها برای از بین بردن سر درد به طور طبیعی است. اینکه کدام درمان برای شما مناسب‌تر است به نوع عارضه شما بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر سردرد عصبی دارید، باید مدیتیشن یا تمرین تنفسی را امتحان کنید. کمپرس گرم هم می‌تواند به مبارزه با علائم برخی سر دردها کمک کرده و به شما تسکین دهد. در اینجا چند راهکار ساده وجود دارد که می‌توانید در خانه برای تسکین این نوع بیماری‌ها امتحان کنید:
از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید
برای سردردهایی که از یک ناحیه شروع می‌شود و به ناحیه دیگر گسترش می‌یابد مانند میگرن، می‌توان کمپرس سرد را در نقطه‌ای که درد از آن نشأت می‌گیرد، قرار داد. سرما اثر بی‌حس کننده دارد که می‌تواند درد را کاهش دهد. آنها همچنین می‌توانند رگ‌های خونی را منقبض کنند که ممکن است به تسکین میگرن کمک کند. می توانید کمپرس سرد خود را با قرار دادن یک حوله مرطوب در فریزر به مدت حدود 10 دقیقه تهیه کنید. یک کیسه یخ نیز در اینجا کاربرد دارد.
گرما برای سردردهای عصبی مناسب‌تر است که اغلب در پیشانی شما درد و احساس سفتی ایجاد می‌کنند. سر دردهای عصبی معمولاً در اثر استرس ایجاد می‌شوند و شل شدن و سفت شدن عضلات گردن و شانه می‌تواند به تسکین این معضل کمک کند. به عنوان مثال، می‌توان حوله داغ را روی عضلات گردن و شانه انداخت تا به شل شدن ماهیچه‌ها کمک کند.
طب فشاری را امتحان کنید
طب فشاری عبارت است از اعمال فشار محکم بر نقاط خاصی از بدن برای یک تا دو دقیقه در هر ناحیه. این امر برای میگرن در پشت گردن یا قاعده جمجمه مفید است و به کاهش تنش در عضلات تثبیت کننده واقع در گردن کمک می‌کند. شما می‌توانید این کار را خودتان در خانه انجام دهید. بهترین روش برای این کار این است که از انگشت اشاره و انگشت شست استفاده کنید. از انگشت اشاره به عنوان تکیه‌گاه استفاده کنید و با انگشت شست به شکل دایره‌ای محل درد را ماساژ دهید، دقت کنید فشار وارده نباید به گونه‌ای باشد که شما آسیب ببینید. فاصله انگشت شست و اشاره را می‌توانید برای تعیین میزان فشار، کم یا زیاد کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله نقاط موثر فشار برای سردرد را بخوانید.
تکنیک‌های تمدد اعصاب را تمرین کنید
تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و تمرینات تنفسی می‌تواند در مدیریت برخی از سردردها، به ویژه خوشه‌ای مفید باشد. سردرد خوشه‌ای که اغلب به صورت درد شدید در پشت چشم ظاهر می‌شود، اغلب با تمرینات تنفسی عمیق برطرف می‌شود. به عنوان مثال شما می‌توانید با تنفس‌های طولانی و آهسته و شمارش آهسته تا پنج، در هنگام دم و بازدم یک تمرین تنفسی که به نام تنفس موزون معروف است را انجام دهید. علاوه بر این، سردردهای عصبی و میگرن اغلب با استرس مرتبط هستند. یوگا و مدیتیشن می‌توانند برای این مشکلات مفید باشند زیرا می‌توانند به آرامش بدن و کاهش استرس در طول زمان کمک کنند.
رژیم غذایی خود را بهبود بخشید
غذاهای حاوی فنیل آلانین و تیرامین ممکن است برای برخی از افراد، دفعات میگرن را افزایش دهند. فنیل آلانین یک اسیدآمینه است که اغلب در موارد زیر یافت می‌شود:
- شیرین کننده‌های مصنوعی
- غذاهای حاوی نیترات مانند گوشت فرآوری شده و هات داگ
تیرامین هم ترکیبی است که در اثر تجزیه اسیدهای آمینه تولید می‌شود و اغلب در موارد زیر یافت می شود:
- غذاهای دودی یا تخمیر شده
- نوشیدنی‌های الکلی
- پنیر پارمزان
برای پیشگیری از سردرد، در طول روز به جای یک تا دو وعده غذایی بزرگ، سه تا چهار وعده غذایی کوچک بخورید. غذاهای غنی از پروتئین و فیبر مانند بادام و گیلاس نیز ممکن است به رفع این بیماری کمک کنند.
بیشتر بخوانید : سردرد کودکان و توصیه‌هایی برای کنترل و درمان آن
هیدراته بمانید
نوشیدن آب بیشتر و نوشیدن قهوه می‌تواند از سردرد جلوگیری کند. وقتی متوجه درد در سر می‌شوید، هر 2 تا 3 ساعت یک لیوان 8 تا 16 اونس (240 تا 480 میلی‌لیتر) آب بنوشید، زیرا میگرن اغلب به خوبی به این روش پاسخ می‌دهند. البته دقت کنید که کافئین خود می‌تواند عامل اصلی سردرد باشد، به ویژه اگر از چیزی استفاده می‌کنید که به طور منظم مصرف می کردید اما سپس استفاده از آن را متوقف کرده یا کاهش داده‌اید.
کافئین می‌تواند به برخی از سردردها مانند میگرن کمک کند اما نوشیدن بیش از حد آن می‌تواند منجر به کم آبی بدن و سردرد گردد. الکل هم می‌تواند محرک میگرن باشد، به ویژه اگر استرس دارید یا مضطرب هستید. نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند آب بدن شما را کم کرده و روز بعد باعث سردرد شوند.
ویتامین و مکمل مصرف کنید
ویتامین‌ها، مکمل‌ها و داروهای گیاهی زیادی وجود دارند که می‌توانند سردردها به ویژه میگرن را کاهش داده یا از آن جلوگیری کند. این داروهای طبیعی با بهبود گردش خون، اثر ضدالتهاب، رساندن اکسیژن بیشتر به بافت‌ها، ایجاد آرامش عضلانی یا تسکین مستقیم درد، باعث تسکین این عارضه می‌شوند.
در همین زمینه، متخصصان توصیه می‌کنند از این مواد استفاده کنید:
- منیزیم
- ریبوفلاوین
- کوآنزیم Q10
- بابونه
- مسکن تب بر
بیشتر بخوانید: چند ترفند ساده برای تسکین سردرد
زمان مراجعه به پزشک
در حالی که داروهای خانگی و داروهای بدون نسخه می‌توانند به سردرد کمک کنند، متخصصان توصیه می‌کنند که با پزشک خود برای تعیین علت اصلی و درمان سردردهای مکرر مشورت نمایید. به عنوان مثال، میگرن و دردهای عصبی ناحیه سر اغلب به دلیل بی خوابی ، استرس، گردش خون ضعیف، خستگی چشم، آلرژی و عادات غذایی ضعیف ایجاد می‌شوند. اگر دچار سردردهای مکرر و شدید می‌شوید که زندگی شما را مختل می‌کند، باید به پزشک یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. چنین فردی می‌تواند شرایط موثر بر بیماری شما را تشخیص داده و به وسیله این شناخت، شما را درمان کند.
پیشگیری
برای مقابله با سردردهای عصبی یا میگرن، پزشکان توصیه می‌کنند که شش تا هشت ساعت در شب بخوابید، حداقل 64 اونس (2 لیتر) آب در روز مصرف کنید، حداقل 20 دقیقه برای سه تا پنج بار در هفته ورزش کنید و تغذیه سالم داشته باشید. داشتن خواب کافی و با کیفیت می‌تواند به جلوگیری و درمان سردرد کمک کند. مطالعات مختلف کمبود خواب را با انواع مختلف این معضل مرتبط کرده است. داشتن مقدار مناسب خواب برای سلامتی ضروری است. با خوابیدن، بدن خود را ترمیم می‌کند. در واقع خواب به عملکرد مطلوب بدن و مغز کمک می‌کند. بدون این استراحت ممکن است فرد مشکلاتی از جمله سردرد را تجربه کند.
کم‌خوابی
کم خوابی می‌تواند در کوتاه مدت باعث سردرد شود اما باعث سردرد مزمن نمی‌شود. محققان خواب را به طرق مختلف با این مشکل مرتبط کرده‌اند. به نظر می‌رسد این ارتباط در هر دو جهت وجود داشته باشد یعنی خواب به رفع سردرد هم کمک می‌کند.
خلاصه
با استفاده از روش‌های خانگی که در این مقاله بیان شد، ممکن است بتوانید به طور طبیعی سردردها را تسکین داده یا حتی از آنها جلوگیری کنید. اما اگر دائماً از سردرد یا میگرن رنج می‌برید باید با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است برای شما دارو تجویز کند یا با شما همکاری کند تا شیوه زندگی‌تان را تغییر دهید.