7 علت خون در مدفوع؛ چه زمانی خون در مدفوع خطرناک است؟
علت خون در مدفوع باید بادقت بررسی شود؛ چه آن را در حین پاک کردن پس از اجابت مزاج و چه در آزمایشی که توسط پزشکتان تجویزشده، کشف کنید. وجود خون در مدفوع هم می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد و هم می‌تواند مشکلی رایج ،اما کم خطر مانند شقاق را نشان دهد.
در این مطلب از مجله پزشکی سیوطب آنچه شما باید در مورد انواع علت خون در مدفوع بدانید و آنچه شما و پزشکتان در صورت کشف مشکل باید انجام دهید، آورده شده است. با ما همراه باشید.
انواع علت خون در مدفوع
وجود خون در مدفوع به این معنی است که جایی در دستگاه گوارش شما خونریزی دارد. گاهی مقدار خون آنقدر کم است که فقط با آزمایش پنهان مدفوع (که خون پنهان در مدفوع را بررسی می‌کند) قابل‌تشخیص است. در مواقع دیگر ممکن است روی دستمال توالت یا پس از اجابت مزاج در توالت به‌صورت خون قرمز روشن قابل‌مشاهده باشد.
خونریزی‌هایی که در بالای دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد معمولا مدفوع را سیاه و قیری رنگ نشان می‌دهد. علت خون در مدفوع موارد بسیاری می‌تواند باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1. هموروئید؛ شایع‌ترین علت خون روشن بعد از مدفوع
شایع‌ترین علت خونریزی رکتوم، هموروئید، وریدهای متورم رکتوم (بواسیر داخلی) یا مقعد (بواسیر خارجی) است. ممکن است به دلایل زیادی از جمله یبوست مزمن، زور زدن در حین اجابت مزاج، بارداری، بلند کردن اجسام سنگین، داشتن رابطه مقعدی و داشتن وزن بیشتر (چاقی) به هموروئید مبتلا شوید. بواسیر یک اورژانس پزشکی نیست و خونی که روی دستمال توالت یا توالت می‌بینید نگرانی آن‌چنانی نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: خونریزی در بارداری؛ دلایلی که هرگز فکرش را نمیکنید!
2. شقاق مقعدی؛ عامل سوزش و علت خون در مدفوع
این بیماری که گاهی با بواسیر نیز اشتباه گرفته می‌شود، شکاف یا پارگی در پوست اطراف مقعد است. شقاق مقعدی زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع بسیار سفت دارید که دفع آن دشوار است. درنتیجه فشار اضافی حرکت روده باعث می‌شود پوست مقعد باز شود.
شقاق مقعدی باعث می‌شود هنگام رفتن به دستشویی خون ببینید و احساس سوزش مقعدی بعد از دفع و همچنین در هنگام اجابت مزاج داشته باشید. شقاق مقعدی معمولا با گذشت زمان خودبه‌خود از بین می‌رود.
بیشتر بخوانید: عوارض کیست تخمدان؛ از پیچ‌خوردگی تخمدان تا خونریزی داخلی
3. آبسه مقعدی یا فیستول؛ علت خون در مدفوع
درواقع غدد کوچکی در داخل مقعد وجود دارند که به دفع مدفوع کمک می‌کنند. این غدد می‌توانند عفونی شوند و آبسه یا فیستول ایجاد کنند. هنگامی‌که غده داخل مقعد چرک ایجاد می‌کند و باعث انسداد می‌شود، آبسه است. فیستول مقعدی یک تونل کوچک است که آبسه را به پوست اطراف مقعد متصل می‌کند. این شرایط می‌تواند ناشی از بیماری التهابی روده، سل یا پرتودرمانی باشد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی ابله مرغان و ۱۰ راهکار عالی برای تسریع بهبودی کودکتان
4. دیورتیکولوز/دیورتیکولیت؛ علت خون در مدفوع و درد شکم
این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه‌های کوچک – به نام دیورتیکول – در بخش‌های ضعیف روده شما ایجاد می‌شوند. این دیورتیکول‌ها می‌توانند از دیواره‌های روده شما بیرون بزنند و باعث خونریزی و عفونت شوند. هنگامی‌که این کیسه‌ها عفونی می‌شوند، علائمی مانند درد شکم، تب و تغییر ناگهانی در عادات روده ایجاد خواهند کرد.
5. بیماری التهابی روده (IBD)؛ علت خون در مدفوع و درد شکم
بیماری التهابی روده (IBD) تورم روده کوچک یا بزرگ است. دو نوع IBD وجود دارد – بیماری کرون و کولیت. بیماری کرون وضعیتی است که در آن تورم‌هایی در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. در کولیت، تورم عمدتا در روده بزرگ است. افراد مبتلا به IBD معمولا تب، اسهال، درد و گرفتگی شکم، انسداد روده و خونریزی رکتوم را تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید: ۷ درمان خانگی زگیل دهانی، با ساده‌ترین مواد از سیر تا زردچوبه
6. زخم‌ها؛ علت خون در مدفوع بدون درد مقعدی
بسیاری از زخم‌های گوارشی در اثر عفونت با باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) ایجاد خواهند شد. مصرف طولانی‌مدت یا دوزهای بالای داروهای ضدالتهابی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن نیز می‌تواند باعث ایجاد زخم شود.
همچنین وقتی مقدار مایعات گوارشی در روده‌های شما از تعادل خارج شود، می‌تواند به پوشش دستگاه گوارش شما آسیب برساند و باعث ایجاد زخم شود. درنتیجه این زخم‌ها خونریزی می‌کنند و باعث می‌شوند مدفوع سیاه‌رنگی داشته باشید که گاهی ظاهری شبیه قیر دارد.
7. پولیپ‌های بزرگ؛ مهم‌ترین علت خون در مدفوع که باید سریعا به پزشک مراجعه کنید!
پولیپ شبیه قارچی است که از کنار روده شما رشد می‌کند. پولیپ‌های بزرگ می‌توانند خونریزی کنند و باعث خونریزی مقعدی شوند. در برخی موارد، پولیپ‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند به سرطان تبدیل شوند. بررسی خونریزی مقعدی مرتبط با پولیپ بسیار مهم است؛ زیرا نشانه سرطان روده بزرگ خواهد بود. خون در مدفوع بیمار سرطانی معمولا تیره است.
بیشتر بخوانید: علائم بواسیر؛ از خارش مقعد تا نشت مدفوع
تشخیص؛ چگونه علت خون در مدفوع تشخیص داده می‌شود؟
مهم است که پزشک هرگونه خونریزی در مدفوع را ارزیابی کند. هر جزئیاتی که در مورد خونریزی بدهید به پزشک کمک می‌کند تا عامل اصلی خونریزی را پیدا کند. برای مثال:
- مدفوع سیاه‌رنگ و قیری به‌احتمال‌زیاد یک زخم یا مشکل دیگری در قسمت فوقانی دستگاه گوارش است.
- خون قرمز روشن یا مدفوع قهوه‌ای‌رنگ معمولاً نشان‌دهنده مشکلی در قسمت تحتانی دستگاه گوارش مانند هموروئید یا دیورتیکولیت است.
پس از گرفتن سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت خونریزی تجویز کند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
1. لوله‌گذاری از بینی به معده؛ رایج‌ترین روش برای کمک به کشف علت خون در مدفوع
آزمایشی ک به‌وسیله آن پزشک شما مطمئن می‌شود که خونریزی در قسمت فوقانی یا تحتانی دستگاه گوارش هست یا خیر. این روش شامل برداشتن محتویات معده از طریق لوله‌ای است که از طریق بینی وارد معده می‌شود. اگر در معده شواهدی از خون وجود نداشته باشد، ممکن است خونریزی متوقف یا در قسمت پایینی دستگاه گوارش باشد.
2. آندوسکوپی یا ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD)
روشی که شامل واردکردن یک آندوسکوپ یا لوله انعطاف‌پذیر با دوربین کوچک در انتهای آن، از طریق دهان و پایین مری تا معده و دوازدهه است. پزشک می‌تواند از این روش برای جستجوی منبع خونریزی استفاده کند. همچنین می‌توان از آندوسکوپی برای جمع‌آوری نمونه‌های کوچک بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ (بیوپسی) استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: برای درمان اسهال چی بخوریم؟ ۳ دسته از غذاهای مفید برای اسهال
3. کولونوسکوپی
روشی مشابه EGD است؛ با این تفاوت که اسکوپ از طریق رکتوم برای مشاهده کولون وارد می‌شود. همانند EGD، کولونوسکوپی نیز برای جمع‌آوری نمونه‌های بافتی برای بیوپسی استفاده می‌شود.
4. انتروسکوپی
انتروسکوپی روشی مشابه EGD و کولونوسکوپی است که برای بررسی روده کوچک به کار می‌رود. در برخی موارد شامل بلعیدن یک کپسول با یک دوربین کوچک در داخل است که تصاویر را هنگام عبور از دستگاه گوارش به یک مانیتور ویدیویی منتقل می‌کند.
5. آنژیوگرافی
روشی که شامل تزریق یک رنگ مخصوص به ورید است که رگ‌های خونی را در اسکن اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری (CT) قابل‌مشاهده می‌کند. این روش خونریزی را به‌عنوان نشت رنگ از رگ‌های خونی در محل خونریزی تشخیص می‌دهد.
دیگر روش‌ها
- باریم اشعه ایکس: روشی که از ماده حاجب به نام باریم استفاده می‌کند تا دستگاه گوارش را در عکس اشعه ایکس نشان دهد. باریم ممکن است بلعیده شود یا وارد رکتوم شود.
- اسکن رادیونوکلئید: روشی که شامل تزریق مقادیر کمی از مواد رادیواکتیو به ورید و سپس استفاده از دوربین مخصوص برای دیدن تصاویر جریان خون در دستگاه گوارش برای تشخیص محل خونریزی است.
- لاپاراتومی: یک روش جراحی که در آن پزشک شکم را باز و معاینه می‌کند. درصورتی‌که سایر آزمایشات نتوانند علت خونریزی را پیدا کنند، ممکن است از این روش استفاده شود.
- آزمایش‌های آزمایشگاهی: این آزمایشات ممکن است مشکلات لخته شدن، کم‌خونی و وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری را بررسی کنند.
علائم خونریزی مقعدی
علائم خونریزی مقعدی با توجه به علت خون در مدفوع متفاوت خواهد بود. بیشتر علل خونریزی مقعدی قابل‌درمان هستند و جدی نیستند. در برخی موارد، خونریزی مقعدی نشانه یک بیماری جدی مانند سرطان کولورکتال است.ازآنجایی‌که تشخیص علت خونریزی مقعدی در خانه دشوار است، معمولا اگر خونریزی مقعدی دارید، بهتر است حتما به پزشک مراجعه نمایید. برخی از علائمی که ممکن است با خونریزی مقعدی داشته باشید عبارتند از:
- احساس درد یا فشار مقعدی
- دیدن خون قرمز روشن در مدفوع، لباس‌زیر، دستمال توالت یا داخل کاسه توالت
- داشتن مدفوع به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا سیاه
- داشتن مدفوعی که ظاهری قیر مانند دارد
- تجربه آشفتگی ذهنی
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- غش کردن
در برخی موارد بسیار شدید، خونریزی مقعدی به شوک منجر می‌شود. علائم شوک عبارتند از:
- افت ناگهانی فشار خون
- داشتن ضربان قلب سریع
- عدم توانایی در دفع ادرار
- لغزیدن در بیهوشی
درمان خون در مدفوع
پزشک از چندین روش برای توقف خونریزی حاد و درمان سریع خون در مدفوع استفاده می‌کند. مانند:
- استفاده از آندوسکوپی برای تزریق مواد شیمیایی به محل خونریزی
- درمان محل خونریزی با جریان الکتریکی یا لیزر
- بستن نوار یا گیره برای انسداد رگ خونریزی
- استفاده از آنژیوگرافی برای تزریق دارو به رگ‌های خونی
- استفاده از آنتی‌بیوتیک برای درمان هلیکوباکتر پیلوری
- خوردن داروهای سرکوب‌کننده اسید معده
- مصرف داروهای ضدالتهابی برای درمان کولیت
- جراحی برای برداشتن پولیپ‌ها یا قسمت‌هایی از روده بزرگ که در اثر سرطان، دیورتیکولیت یا بیماری التهابی روده آسیب‌دیده‌اند
با این حال، بسته به علت، درمان ممکن است شامل کارهای ساده‌ای باشد که می‌توانید خودتان انجام دهید:
- خوردن یک رژیم غذایی با فیبر بالا برای رفع یبوست
- حمام سیتز که به معنای نشستن در آب گرم برای درمان خونریزی مقعدی هنگام دفع مدفوع و تسکین شقاق و هموروئید
- زور نزدن زیاد در هنگام اجابت مزاج
- رفتن به توالت به‌محض احساس دفع
- خوردن غذاهایی برای شل شدن مدفوع و خروج راحت
- خوردن آب زیاد
سوالات متداول در مورد علت خون در مدفوع
1. چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟
نمی‌توان تشخیص یا جدیت را معطوف به میزان خون در مدفوع کرد. هر مقدار خونریزی مقعدی می‌تواند به‌طور هم‌زمان جدی و خطرناک یا غیر جدی با درمانی ساده باشد.
2. علت خون در مدفوع چیست؟
برخی از دلایل شایع عبارتند از: هموروئید، شقاق، زخم‌های گوارشی و… . انواع علت خون در مدفوع به‌طور کامل در مقاله فوق بررسی‌شده است.
3. آیا زور زدن بیش‌ازحد برای اجابت مزاج باعث خونریزی مقعدی می‌شود؟
زور زدن بیش‌ازحد در طول اجابت مزاج می‌تواند باعث خونریزی مقعدی شود. این مورد به دلیل یبوست است. وقتی زور می‌زنید، می‌توانید شرایطی مانند هموروئید یا شقاق مقعدی ایجاد کنید.