عوارض کیست تخمدان؛ 4عارضه نادر اما ممکن، از پیچ‌خوردگی تخمدان تا خونریزی داخلی

عوارض کیست تخمدان یکی از مشکلات شایع زنان به شمار می‌رود. این عوارض اهمیت زیادی دارد، زیرا این عضو به همراه رحم، دستگاه تولید مثل را تشکیل می‌دهند. تخمدان در بخش پایین شکم و در دو طرف رحم قرار دارد و بسیاری از زنان شاید بدون اینکه خودشان بدانند، کیست تخمدان داشته باشند. با این وجود نیازی نیست که در همه مواقع نگران باشید، زیرا بسیاری از کیست‌ها مشکل‌ساز نیستند اما تشخیص آن باید توسط پزشک انجام شود.

در این مطلب از مجله سلامت سیوطب به بررسی عوارض کیست تخمدان و علائم ناشی از آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

کیست تخمدان چیست و چه عوارضی دارد؟ آیا علائم کیست تخمدان خطرناک است؟

عوارض کیست تخمدان پدیده‌ای است که عده زیادی از زنان آن را تجربه کرده‌اند، زیرا این عارضه بین خانم‌ها شایع است. کیست تخمدان، کیسه‌ای‌ پر از مایعات داخل یا سطح تخمدان است.

زنان دو تخمدان دارند که تخمک و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را می‌سازند. تخمک در تخمدان ایجاد می‌شود و فولیکول‌های تخمدان که حاوی تخمک هستند در صورت عدم بارداری، در پایان عادت ماهانه از بین می‌روند.

چنانچه فولیکول از بین نرود یا بافت تخمدان رشد غیرنرمال داشته باشد، کیسه‌های کوچکی به وجود می‌آید که معمولا خطرناک نیستند، مگر اینکه بزرگ یا عفونی شوند. این کیسه‌ها همان پدیده‌هایی هستند که به با نام کیست تخمدان می‌شناسیم.

کیست‌ تخمدان اقسام گوناگونی دارد که بعضی از آن‌ها هیچ نوع درد یا علائم مشخصی ندارند. دقت کنید که تشخیص اینکه چه کیستی خطرناک نیست و چه کیستی به درمان نیاز دارد، بر عهده پزشک است.

کیست تخمدان پدیده عجیبی نیست و اغلب هر زنی که چرخه قاعدگی دارد ممکن است این کیست‌ها در تخمدانش ایجاد شوند.

چه اندازه کیست تخمدان خطرناک است؟ باید نگران باشیم یا خیر؟

در ابتدا باید بگوییم که احتمال تبدیل کیست تخمدان به سرطان بسیار کم است. اما نادر بودن تبدیل کیست به سرطان نباید مانع یا پشت گوش انداختن درمان تخمدان‌های کیستی شود. زیرا ایجاد کیست در تخمدان‌ها عوارضی به دنبال دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

• قاعدگی نامنظم
• ناباروری
• افزایش ابتلا به دیابت
• سکته و حملات قلبی
• سرطان رحم
• چاقی
• استخوان‌های درست
• رویش مو روی صورت و بدن
• آکنه 

و چندین مشکل دیگر که همگی تنها بخاطر کیست‌های کوچک بزرگ در تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. در ادامه بیشتر با عوارض کیست تخمدان بر روی پوست و دیگر اندام‌های بدن آشنا خواهیم شد.

بیشتر بخوانید:11درمان خانگی کیست تخمدان؛ خودتان می‌توانید کیست‌ها را نابود کنید؟

عوارض کیست تخمدان؛ آشنایی با علائم کیست تخمدان خطرناک

اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و به طور طبیعی بدون درمان خود به خود از بین می‌روند. این کیست‌ها علائم اندکی ایجاد می‌کنند. اما در یک مورد نادر، پزشک ممکن است توده سرطانی تخمدان کیستیک را در طی معاینه معمول تشخیص دهد.

پیچ خوردگی تخمدان یکی دیگر از عوارض کیست تخمدان به شمار می‌رود که بسیار نادر است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که یک کیست بزرگ باعث پیچ خوردن یا حرکت تخمدان از موقعیت اصلی خود می‌شود. در این حالت خون‌رسانی به تخمدان قطع می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب یا مرگ بافت شود.

اگرچه غیرمعمول است، پیچ خوردگی تخمدان تقریبا 3درصد از جراحی‌های اورژانسی در حوزه زنان و زایمان را تشکیل می‌دهد. کیست‌های پاره شده که نادر هستند، می‌توانند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شوند. این عارضه خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.

در ادامه به صورت مفصل عوارض کیست تخمدان را که به شکل نادر بروز می‌کنند، معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: درمان بوی بد واژن با روش‌های پزشکی و خانگی

1. پیچ خوردگی تخمدان؛ علائم بزرگ شدن کیست تخمدان و تاثیر آن بر تخمدان‌ها

کیست‌هایی که بزرگ می‌شوند می‌توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال چرخش دردناک تخمدان شما (پیچ خوردگی تخمدان) را افزایش دهند. علائم می‌تواند شامل شروع ناگهانی درد شدید لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد.

پیچ‌خوردگی تخمدان همچنین می‌تواند جریان خون به تخمدان‌ها را کاهش یا متوقف کند.

بیشتر بخوانید: عفونت واژن و شناخت علائم اختصاصی بیماری

2. پارگی و خونریزی داخلی کیست تخمدان؛ بالا بودن خطر پارگی با بزرگ‌تر بودن کیست

کیستی که پاره می‌شود، می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شود. این فرایند یکی از عوارض کیست تخمدان به شمار می‌رود. هر چه کیست بزرگ‌تر باشد، خطر پارگی بیشتر است. فعالیت شدیدی که بر لگن تاثیر می‌گذارد، مانند مقاربت واژینال نیز این خطر را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: تنبلی تخمدان و شناخت عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک

3. کیست تخمدان و باروری؛ آیا کیست مانع پریود میشود؟

کیست‌های تخمدان معمولا مانع باردار شدن شما نمی‌شوند، اگرچه گاهی اوقات می‌توانند باردار شدن را سخت‌تر کنند. اگر برای از بین بردن کیست خود نیاز به عمل جراحی دارید، جراح شما در صورت امکان، باروری شما را حفظ خواهد کرد.

این امر ممکن است به معنای برداشتن کیست و دست نخورده ماندن تخمدان‌ها یا برداشتن تنها یک تخمدان باشد. در برخی موارد، امکان دارد جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان لازم باشد، در این صورت دیگر تخمک تولید نمی‌کنید. قبل از عمل با جراح خود در مورد اثرات بالقوه بر باروری صحبت کنید.

بیشتر بخوانید: سرطان رحم + مواردی که خانم‌ها باید به آن‌ها توجه کنند

4. اندومتریوز و کیست تخمدان؛ افزایش احتمال خونریزی کیست تخمدان

اندومتریوز یکی از عوارض کیست تخمدان است که در آن بافتی که رحم را می‌پوشاند در خارج از آن رشد می‌کند. هنگامی که بافت آندومتر روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شود، می‌تواند نوعی کیست به نام اندومتریوما تولید کند.

این کیست می‌تواند پر از خون و بزرگ شود. اندومتریوز بر باروری تاثیر می‌گذارد، خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد و در صورت پارگی کیست باعث خونریزی داخلی شود. کیست‌های ناشی از آندومتریوز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

بیشتر بخوانید: آندومتریوز چیست و چه علائمی دارد؟

پیشگیری از علائم بزرگ شدن کیست تخمدان و علائم آن

اگرچه هیچ راهی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود ندارد، اما معاینه منظم لگن کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تغییرات در تخمدان‌ها در اسرع وقت تشخیص داده می‌شوند.

نسبت به تغییرات در چرخه ماهانه خود از جمله علائم غیرعادی قاعدگی، به ویژه مواردی که بیش از چند دوره ادامه دارند، هوشیار باشید. در مورد تغییراتی که شما را نگران می‌کند با پزشک خود صحبت کنید.

هشدار در مورد عوارض کیست تخمدان؛ اگر کیست تخمدان بترکد چه میشود؟

علائمی که ممکن است در صورت پاره شدن کیست تخمدان یا ترکیدن این کیست‌ها تجربه کنید عبارتند از:

• درد ناگهانی و شدید در قسمت پایین شکم یا کمر
• لکه‌بینی یا خونریزی واژن
• نفخ شکم
• فشار و برآمدگی شکم
• سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ و حتی کمی تب

در صورت داشتن درد شکمی با موارد زیر به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید:

• تهوع و استفراغ شدید (ممکن است نشان‌دهنده پیچ‌خوردگی تخمدان باشد)
• تب (ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد)
• خونریزی شدید واژن
• غش یا سرگیجه

دلایل ترکیدن کیست تخمدان چیست؟ و خونریزی کیست تخمدان چند روز طول میکشد؟

در حالت کلی کیست‌های بزرگ مستعد ترکیدن هستند و به همین دلیل پزشکان به بیماران خود توصیه و هشدارهایی در مورد کیست‌های بزرگ می‌دهند. از عوامل موثر بر ترکیدن کیست‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوسانات هورمونی
• بارداری
• درمان‌های ضد انعقاد خون
• مقاربت
• یبوست
• ضربه
• حرکت ناگهانی

همچنین امکان دارد که شرایطی مانند آپاندیس، حاملگی خارج از رحم و خونریزی داخلی باعث ترکیدن کیست تخمدان شوند. در مورد اینکه خونریزی کیست تخمدان چند روز طول میکشد باید گفت که این موضوع به سایز و زمان ترکیدن کیست بستگی دارد. به عنوان مثال اگر ترکیدن کیست همزمان با خونریزی قاعدگی باشد و سایز کیست نسبت کوچک باشد، خونریزی زیاد نخواهد بود. اما اگر کیست از نوع عملکردی باشد (فولیکولار) خونریزی بیشتری خواهند داشت.

بیشتر بخوانید: انسداد لوله‌های فالوپ رحمی؛ عارضه‌ای بدون علائم اما خطرناک برای باروری

عوارض احتمالی کیست تخمدان؛ علائم دفع کیست تخمدان یا سرطانی شدن آن‌ها

اگرچه اکثر کیست‌ها خوش‌خیم هستند، اما در عوارض کیست تخمدان برخی از انواع آن خطر سرطانی شدن دارند. (برای جزئیات بیشتر به مطالب جداگانه‌ای با نام سرطان تخمدان مراجعه کنید.) به ندرت، برخی از کیست‌های تخمدان مقادیر غیرطبیعی از مواد شیمیایی (هورمون) زنانه (یا مردانه) تولید می‌کنند که می‌توانند علائم غیرعادی ایجاد کنند.

گاهی اوقات کیستی که روی ساقه تخمدان رشد می‌کند، ممکن است ساقه را روی خود بپیچد (پیچ خوردگی). این اتفاق جریان خون از طریق ساقه به کیست را متوقف می‌کند و باعث می‌شود کیست منبع خون خود را از دست بدهد. این پدیده می‌تواند باعث درد شدید ناگهانی در زیر شکم شما شود.

کیست‌های بزرگ می‌توانند باعث تورم شکم یا فشار بر ساختارهای مجاور شوند. به عنوان مثال، امکان دارد روی مثانه یا راست روده شما فشار بیاورند که باعث علائم ادراری یا یبوست شود.

کیست تخمدان چقدر طول می‌کشد؟

بسیاری از کیست‌های کوچک تخمدان طی چند ماه برطرف شده و ناپدید می‌شوند. ممکن است به شما توصیه شود که بعد از چند ماه یا بیشتر سونوگرافی مجدد انجام دهید. اگر کیست از بین برود، هیچ اقدام دیگری لازم نیست.

بیشتر بخوانید: اختلالات تخمک گذاری؛ مشکلات هورمونی و معضلات تشکیل لقاح

شیوع عوارض کیست تخمدان؛ بیماری شایع بین زنان و حتی دختران

شیوع واقعی کیست‌های تخمدان ناشناخته است، زیرا بسیاری از بیماران بدون علامت هستند و تشخیص داده نشده‌اند و شیوع آن به جمعیت مورد مطالعه بستگی دارد. تقریبا 4درصد از زنان تا سن 65 سالگی به دلیل کیست تخمدان در بیمارستان بستری خواهند شد.

در یک نمونه تصادفی از 335 زن 24 تا 40 ساله بدون علامت، شیوع ضایعه آدنکس (حفره‌هایی داخل یا روی سطح تخمدان) 7.8درصد بود. مطالعه دیگری که کیست‌های تخمدان را در زنان یائسه مورد بررسی قرار داد، شیوع کیست آدنکس تک حلقه‌ای ساده را 2.5درصد نشان داد.

در یک بررسی از 33739 زن یائسه، 46.7درصد کیست آدنکس در سونوگرافی ترانس واژینال داشتند، که 63.2درصد نشان‌دهنده رفع این ناهنجاری در سونوگرافی‌های بعدی بود.

زنان یائسه، 18درصد می‌توانند یک یا چند فولیکول ایجاد کنند که در تصویربرداری به صورت کیست ظاهر می‌شوند. اکثر این کیست‌ها خوش‌خیم هستند. تراتوم سیستیک بالغ (نوعی تومور تخمدان غیر سرطانی) یا درموئید (نوعی کسیت تخمدان) بیش از 10درصد از نئوپلاسم‌های تخمدان (نوعی سرطان تخمدان) را تشکیل می‌دهند.

کیست‌های تخمدان شایع‌ترین تومور در نوزادان و جنین‌ها با بیش از 30درصد شیوع است. در ایالات متحده، سرطان تخمدان را در بیش از 21 هزار زن در سال تشخیص می‌دهند که باعث مرگ هزاران زن می‌شود.

بیشتر بخوانید: اگر فیبروم رحمی شما را نگران کرده است، این مطلب را بخوانید

سخن آخر در ارتباط با عوارض کیست تخمدان که باید بدانید

برخی از زنان ممکن است با کیست تخمدان دچار عوارض غیرعادی شوند. پزشک شما امکان دارد این موارد را در طول معاینه لگنی تشخیص دهد، بنابراین انجام معاینات منظم مهم است.

اگر کیست‌ها بزرگ شوند، می‌توانند تخمدان‌ها را به حرکت درآورند و بپیچند. این پیچ‌خوردگی (پیچ‌خوردگی تخمدان) بسیار دردناک است. کیست‌ها می‌توانند باز شوند و باعث درد شدید و خونریزی شوند، به خصوص اگر کیست‌ها بزرگ باشند. رابطه جنسی واژینال و سایر فعالیت‌ها می‌توانند احتمال پارگی را افزایش دهند.

یک کیست پاره شده گاهی اوقات خود به خود بهبود می‌یابد اما گاهی نیز ممکن است فرد به مراجعه فوری به پزشک نیاز داشته باشد. کیست تخمدان عفونی می‌تواند در پاسخ به عفونت لگن ایجاد شود و آبسه را تشکیل دهد. اگر آبسه بترکد، باکتری‌های خطرناک می‌توانند در بدن شما پخش شوند.

گاهی اوقات، پزشک شما کیست‌ها را در طول معاینه لگن پیدا می‌کند. او درباره درد و سایر علائم شما سؤالاتی می‌پرسد. کیست می‌تواند پر از مایع، جامد یا مخلوط باشد. برای تشخیص نوع کیست، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را توصیه کند.

مثبت بودن تست بارداری امکان دارد به این معنی باشد که شما کیست جسم زرد دارید. از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم و تخمدان‌ها استفاده می‌شود.

پزشک شما می‌تواند تایید کند که کیست دارید، محل آن را مشخص کند و نوع آن را تشخیص دهد. در لاپاراسکوپی نیز پزشک یک ابزار باریک با نور و دوربین را از طریق برشی کوچک وارد شکم شما می‌کند. پزشکان می‌توانند تخمدان‌ها را ببینند و هرگونه کیست تخمدان را از بین ببرند.

اگر کیست تخمدان نیمه جامد دارید، پزشک ممکن است بخواهد خون شما را برای سطح پروتئین آنتی ژن سرطان آزمایش کند. اغلب در زنان مبتلا به سرطان تخمدان و در افرادی که دارای شرایطی مانند فیبروم رحم، اندومتریوز و بیماری التهابی لگن (PID) هستند، این آنتی‌ژن بیشتر است.

با توجه به عوارض کیست تخمدان و برخی دیگر از موارد بیماری زنان، بهتر است هرگونه علائمی را جدی بگیرید و با پزشک خود مشورت کنید.

سوالات متداول در مورد عوارض کیست تخمدان