اختلال شخصیت وابسته؛ وقتی فرد در تصمیم‌گیری فلج می‌شود!

اختلال شخصیت وابسته یا Dependent personality disorder (DPD)، یک بیماری روحی است که در آن، فرد وابستگی روانی زیادی به سایر اشخاص دارد.

فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته برای انجام بسیاری از فعالیت‌های جسمی و روحی خود به دیگران نیاز دارد. این مشکل فقط معطوف به فعالیت‌های کوچک و عادی نمی‌شود و افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، برای تصمیم‌های مهم و سرنوشت‌ساز زندگی خود نیز به دیگران وابسته هستند.

این وابستگی می‌تواند فعالیت‌های روزمره این افراد را مختل کند و ضربات بزرگی در زندگی به آنان بزند. پس، اختلال شخصیت وابسته، عارضه‌ای نیست که بتوان به سادگی و بی‌تفاوت از کنار آن گذشت.

به دلیل همین اهمیت است که در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به سراغ بررسی این اختلال مهم رفته‌ایم. مشکلات شما، دغدغه ماست.

اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته در زمره اساسی‌ترین و شایع‌ترین مشکلات شخصیتی و روانی طبقه‌بندی می‌گردد. همه ما به برخی افراد پیرامون خود دلبستگی داریم اما مشکل از جایی ایجاد می‌شود که شخص بدون این اشخاص، دیگر قادر به تصمیم‌گیری و انجام فعالیت‌های عادی خود نیست.

این وابستگی می‌تواند در فعالیت‌های روزمره مانند انتخاب لباس پوشیدن تا تصمیم‌های بزرگ و سرنوشت‌ساز زندگی باشد. اختلال شخصیت وابسته، زن و مرد نمی‌شناسد و هر دو جنس را درگیر خود می‌کند.

گاهی اختلال شخصیت وابسته، آنقدر شدید می‌شود که شخص همچون یک کودک، به دیگران وابسته خواهد بود. مشخصه بارز شخصیت وابسته، استرس زیاد در شرایط جدید یا مبهم است.

کارشناسان بهداشت اعصاب و روان، شخصیت را به عنوان طرز تفکر، احساس و رفتار یک فرد توصیف می‌کنند. اختلال شخصیت بر نحوه تفکر یا عملکرد افراد تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود در طول زمان رفتار متفاوتی از خود نشان دهند.

اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از 10 نوع اختلالات شخصیت است. انواع دیگر عبارتند از اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت پارانوئید.

بیشتر بخوانید: افراد مشهور دارای اختلال دو قطبی و ۶ راه حل کنترل این بیماری در اشخاص معروف

اختلال شخصیت وابسته معمولا در دوران کودکی یا تا سن 29 سالگی شروع می‌شود. افراد مبتلا به DPD نیاز شدیدی دارند که دیگران از آن‌ها مراقبت کنند.

اغلب، یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، برای نیازهای عاطفی یا فیزیکی خود به افراد نزدیکش متکی است. دیگران شاید آن‌ها را نیازمند یا به اصطلاح آویزان، توصیف کنند.

افراد مبتلا به DPD ممکن است باور کنند که نمی‌توانند از خود مراقبت کنند. آن‌ها شاید در تصمیم‌گیری‌های روزمره، مانند لباس پوشیدن، بدون مشورت با دیگران، مشکل داشته باشند.

آمار نشان می‌دهد که تقریبا 10درصد از بزرگسالان دارای اختلال شخصیت هستند. کمتر از یک درصد از بزرگسالان معیارهای DPD را دارند. زنان بیشتر از مردان مستعد اختلال شخصیت وابسته هستند.

بیشتر بخوانید : ۳ تفاوت شخصیت نمایشی و خودشیفته تا تمایل به جلب توجه

علل اختلال شخصیت وابسته

چه چیزی باعث اختلال شخصیت وابسته  می‌شود؟ کارشناسان بهداشت روان متوجه نشده‌اند که چه چیزی باعث DPD می‌شود. آن‌ها بر این باورند که این مشکل، نتیجه ترکیبی از ژنتیک، محیط و توسعه است.

کارشناسان دریافته اند که اختلال شخصیت وابسته در افرادی که تجربیات زندگی خاصی دارند، بیشتر محتمل است، از جمله:

• روابط توهین‌آمیز

افرادی که سابقه روابط آزاردهنده دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DPD هستند.

• آسیب‌های دوران کودکی

کودکانی که تجربه کودک آزاری (از جمله آزار کلامی) یا بی‌توجهی را داشته‌اند، شاید دچار این بیماری شوند. همچنین این عارضه احتمالا افرادی را که در دوران کودکی یک بیماری تهدید‌کننده زندگی را تجربه کرده‌اند، تحت تاثیر قرار دهد.

• سابقه خانوادگی

فردی که یکی از اعضای خانواده‌اش مبتلا به DPD یا اختلال اضطرابی دیگری است، امکان دارد که احتمال بیشتری برای ابتلا به این اختلال داشته باشد.

• رفتارهای فرهنگی و مذهبی یا خانوادگی

برخی از افراد احتمال دارد که به دلیل اعمال فرهنگی یا مذهبی که بر اقتدار تأکید دارند، دچار DPD شوند. اما انفعال یا ادب به تنهایی نشانه این معضل نیست.

بیشتر بخوانید : ۹ درمان اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین؛ مقابله با تغییرات سریع در خلق‌و‌خو

علائم اختلال شخصیت وابسته  (DPD)

فردی که دچار اختلال شخصیت وابسته است می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد، از جمله:

• پرهیز از مسئولیت شخصی
• تنها بودن
• ترس از رها شدن و احساس درماندگی در پایان روابط
• حساسیت بیش از حد به انتقاد
• بدبینی و عدم اعتماد به نفس
• مشکل در تصمیم‌گیری‌های روزمره

بیشتر بخوانید: عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی را بشناسید

تشخیص اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته چگونه تشخیص داده می‌شود؟

متخصص، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا بفهمد آیا بیماری دیگری می‌تواند باعث علائم شود یا خیر. یک ارائه دهنده سلامت روان تشخیص DPD را انجام می‌دهد.

یک ارائه دهنده سلامت روان با شخص در مورد سابقه سلامت روان گذشته او صحبت خواهد کرد. سوالات، ممکن است شامل احساس فرد، هرگونه نگرانی دیگر در مورد سلامت روان و هرگونه مشکل مصرف مواد باشد.

بیشتر بخوانید : درمان اختلال دو قطبی به روش‌های دارویی، بیمارستانی

اختلال شخصیت وابسته در dsm 5

متخصص، پاسخ‌های فرد را با عوامل ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی  (DSM-5) مقایسه می‌کند. برای تشخیص DPD، یک ارائه دهنده به دنبال پنج مورد از معیارهای تشخیصی DSM-5 خواهد بود. این عوامل عبارتند از:

• ترس فراگیر و غیرواقعی از رها شدن
• احساس اضطراب یا درماندگی در هنگام تنهایی
• ناتوانی در مدیریت مسئولیت‌های زندگی بدون کمک گرفتن از دیگران
• مشکلات در اظهار نظر به دلیل ترس از دست دادن حمایت یا تایید
• انگیزه قوی برای دریافت حمایت از دیگران، حتی انتخاب انجام کارهای غیر لذت‌بخش برای دریافت آن
• مشکل در تصمیم گیری‌های روزمره بدون نظر یا اطمینان از جانب دیگران
• مشکل در شروع یا تکمیل پروژه‌ها به دلیل عدم اعتماد به نفس یا توانایی تصمیم‌گیری
• اصرار به جستجوی یک رابطه جدید برای ارائه حمایت و تایید زمانی که یک رابطه نزدیک، پایان می‌یابد

بیشتر بخوانید : انواع اختلال شخصیت و روش تشخیص هرکدام

درمان اختلال شخصیت وابسته

چگونه می‌توانیم اختلال شخصیت وابسته را مدیریت یا درمان کنیم؟ یک متخصص سلامت روان می‌تواند به شخص در مدیریت DPD کمک کند. شاید فرد به روان‌درمانی (گفتار درمانی) مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT) نیاز داشته باشد.

این مراقبت، راه‌های جدیدی را برای مدیریت شرایط سخت به فرد می‌آموزد. روان درمانی و CBT برای اینکه شخص احساس بهتری داشته باشد، زمان می‌برند.

با روان‌درمانی و CBT، متخصص، فرد را راهنمایی می‌کند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهد. شخص تلاش خواهد کرد تا فعال‌تر و متکی به خود شود. متخصص همچنین در مورد یافتن روابط مثبت بیشتر با فرد صحبت خواهد کرد.

یک رابطه مثبت و معنادار می‌تواند اعتماد به نفس ایجاد کند و به شخص کمک کند بر برخی از علائم DPD غلبه کند. اگر این بیماری باعث افسردگی یا اضطراب شود، شاید متخصص، دارو تجویز کند.

شاید داروهای افسردگی مانند فلوکستین  (Prozac) تجویز شوند یا داروهای آرام‌بخش مانند آلپرازولام  (Xanax)را توصیه کنند.

بیشتر بخوانید : اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی در زنان و مردان

پیشگیری از اختلال شخصیت وابسته

آیا می‌توان از اختلال شخصیت وابسته پیشگیری کرد؟

احتمالا نتوان از این بیماری جلوگیری کرد اما درمان می‌تواند به افرادی که در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند کمک کند تا راه‌هایی برای اجتناب از موقعیت‌های دشوار یا مدیریت آن‌ها پیدا کنند.

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که روابط سالم امکان دارد که به جلوگیری از ابتلای کودک به DPD در مراحل بعدی زندگی کمک کند. اگر کودک حتی یک رابطه قوی با یک دوست، والدین یا معلم داشته باشد، می‌تواند با اثرات مضر دیگران مقابله کند.

بیشتر بخوانید : اختلال شخصیت مرزی و مشکلات بسیاری که به وجود می‌آورد

آینده فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

چشم انداز فردی با اختلال شخصیت وابسته چیست؟

فرد مبتلا به DPD در صورت دریافت درمان از یک متخصص سلامت روان می‌تواند از نظر عاطفی زندگی سالمی داشته باشد. یادگیری روش‌های جدید برای کنار آمدن با موقعیت‌های دشوار می‌تواند در دیدگاه کلی آن‌ها تفاوت ایجاد کند.

افرادی که تحت درمان قرار نمی‌گیرند احتمال دارد که در معرض خطر افسردگی و اضطراب باشند. بدون درمان، فرد ممکن است مشکلاتی مانند اعتیاد به مواد مخدر یا اعتیاد به الکل پیدا کند.

بدون درمان، افراد به احتمال زیاد درگیر روابط ناسالم یا سواستفاده شوند. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید در یک رابطه خطرناک یا توهین‌آمیز است، با خط تلفن اورژانس اجتماعی با شماره 123، تماس بگیرید.

این سرویس، پشتیبانی رایگان و محرمانه ارائه می‌دهد. متخصصان، 24 ساعت شبانه روز و 365 روز سال در دسترس هستند.

بیشتر بخوانید: شخصیت خودشیفته و آسیب‌های خودشیفتگی

زندگی با اختلال شخصیت وابسته

چه زمانی باید در مورد اختلال شخصیت وابسته به یک متخصص مراجعه کنیم؟

متخصص می‌تواند به شخص کمک کند که تصمیم بگیرد آیا نیاز به مراجعه به یک مشاور بهداشت روان دارد یا خیر. برخی از دلایل برای صحبت در مورد سلامت روان با ارائه دهنده خود عبارتند از:

• احساس مکرر اضطراب
• تحریک‌پذیری یا بدخلقی
• از دست دادن یا تغییر در اشتها
• افکار منفی مداوم در مورد خود
• مشکل در تمرکز

بیشتر بخوانید : اختلالات و علائم سوماتیک

نکات مهم در ارتباط با اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته در صورت عدم درمان می‌تواند باعث اضطراب و افسردگی شود. اما یک متخصص سلامت روان می‌تواند به فرد کمک کند راه‌های جدیدی برای کنار آمدن با موقعیت‌های دشوار پیدا کند.

همچنین شخص می‌تواند یاد بگیرد که اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد. شاید زمان ببرد اما یک متخصص می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد.

بیشتر بخوانید: درباره اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) چه می دانید؟ راه های درمان سوء ظن

تست اختلال شخصیت وابسته

تست 3 دقیقه‌ای اختلال شخصیت وابسته:

دستورالعمل‌ها: در لینک زیر لیستی از سوالات مربوط به تجربیات زندگی مشترک در میان افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت وابسته تشخیص داده شده‌اند، آمده است.

لطفاً هر سؤال را با دقت بخوانید و مشخص کنید که آیا برای شما صدق می‌کند یا خیر. حریم خصوصی شما محفوظ است. همه نتایج ناشناس هستند.

https://www.idrlabs.com/3-minute-dependence/test.php

اختلال شخصیت وابسته و ازدواج

ترس از رها شدن و نیاز به مراقبت داشتن، ممکن است سبب گردد که فرد بیمار از ابراز عقایدش خودداری کند. شخصیت وابسته، مستعد آن است که از طرف دیگران مورد سوءاستفاده قرار بگیرد.

اگر با فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته زندگی می‌کنید، باید با مراجعه به مشاور و اقدام به درمان، به بازگشت استقلال و قدرت به شخصیت شریکتان کمک کنید.

بیشتر بخوانید : گاموفوبیا یا ترس از تعهد چیست؟ چقدر درمورد گاموفوبیا ازدواج میدانید؟

اختلال شخصیت وابسته در زنان

شیوع این عارضه، ۵درصد از کل موارد اختلالات شخصیتی است و در میان خانم‌هایی که آخرین فرزند خانواده هستند و همچنین اشخاصی که در خردسالی، به بیماری مزمن فیزیکی مبتلا بوده‌اند، بالاتر است.

یادداشت پایانی

اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از شایع ترین اختلالات شخصیتی است. این معضل باعث احساس ناتوانی، تسلیم شدن، نیاز به مراقبت و عدم اطمینان دائمی و ناتوانی در تصمیم گیری‌های روزمره بدون توصیه و کسب اطمینان از سوی دیگران می‌شود.

دقت کنید مشورت با دیگران به معنی وابستگی به آن‌ها نیست. این اختلال در مردان و زنان رخ می‌دهد و معمولا در بزرگسالی یا بعدا با شکل‌گیری روابط مهم بزرگسالان آشکار می‌شود.

اختلال شخصیت وابسته در واقع  نوعی اختلال شخصیت مضطرب است. افراد مبتلا به DPD اغلب احساس درماندگی، تسلیم یا ناتوانی در مراقبت از خود می‌کنند.

آن‌ها شاید در تصمیم‌گیری‌های ساده دچار مشکل شوند اما، با کمک و درمان، فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته می‌تواند اعتماد به نفس و اتکا به خود را بیاموزد.