زخم معده (heartburn) به زخمهای کوچک در دیواره معده یا روده کوچک میگویند. عموماً بیشتر زخمها در روده کوچک وجود دارند که به این زخمهای گوارشی زخم اثنی عشر نیز میگویند.
علائم زخم معده چیست؟
علائم رایج زخم معده عبارتاند از:
- درد و ناراحتی در بین وعدههای غذایی یا در طول شبها (زخم اثنی عشر)
- احساس درد و ناراحتی هنگام خوردن یا نوشیدن
- معده درد شدید که باعث بیخوابی میشود
- احساس سیری سریع
- نفخ، سوزش یا درد در معده
- دردهای مکرر که در زمانهای خاصی در روز یا هفته عود میکند
- ردهایی در ناحیه معده که چند دقیقه یا چند ساعت طول میکشد
اگر زخم گوارشی تشدید شود تبدیل به خونریزی معده میشود که بسیار ناراحتکننده و آزاردهنده خواهد بود.
بیشتر بخوانید: برای مسمومیت غذایی چی بخوریم؟
علائم خونریزی معده
- حالت تهوع
- استفراغ خون
- کاهش وزن شدید
- وجود خون در مدفوع یا تیره شدن مدفوع
- درد در ناحیه میان دوکتف
علت ایجاد زخم معده چیست؟
زخم معده یک عفونت باکتریایی است. اکثر زخمهای معده توسط یک باکتری بنام هیلوباکتری پیلوری (Heliocobacter pylori) (H. pylori) ایجاد میشود.
اسیدهای موجود در مواد غذایی میتواند درد زخم گوارشی را تشدید کند. یکی از دلایل شایع زخم معده استفاده طولانیمدت از داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن است. استرس و غذاهای تند نیز میتواند زخم معده را بدتر کند.
بیشتر بخوانید: بهترین غذاها برای جلوگیری و بهبود زخم
زخم معده چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص زخم معده از طریق آزمایش آندوسکوپی ممکن است صورت پذیرد. در این روش یک لوله انعطافپذیر مجهز به دوربین وارد گلو و معده میشود و با نمونهبردار از بافتهای معده و آزمایشهای خون، تنفس و مدفوع آزمایشهای برای بررسی وجود هیلو باکتری پیلوری (باکتری معده با H. pylori) انجام میشود.
روشهای پیشگیری از زخم معده
برای پیشگیری از زخم معده ناشی از عفونت هیلو باکتری پیلوری (باکتری معده با H. pylori) میبایست خوردن داروهای ضدالتهابی و آسپیرین را محدود کنید.
برای کاهش ناراحتی از خوردن غذاهای تند و خوراکیهای اسیدی مانند آبپرتقال را کاهش دهید. از مصرف کافئین و الکل نیز خودداری کنید.
یسشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
راههای درمان زخم معده
یکی از راههای درمان زخم معده استفاده از آنتیبیوتیک تجویزشده توسط پزشک هست. استفاده از این آنتی بیوتیک های ممکن است دو یا سه هفته به طول انجامد. همچنین ممکن است پزشک برای درمان پیشنهاد درمان سهگانه را بدهد.
درمان سهگانه زخم معده (سه دارویی) شامل دوآنتی بیوتیک و یک مهارکننده پمپ پروتئین است. همچنین ممکن است پزشک داروهایی برای کاهش اسید معده تجویز کند.
چندین داروی دیگر برای درمان زخم معده استفاده میشود که داروهای مسدودکننده h2 و ppi ازجمله این داروها است.
داروهای ضد اسید معده که بدون نسخه پزشک قابل تهیه میباشد یک تسکیندهنده موقتی برای زخم معده است. مصرف الکل و کشیدن سیگار این دردها را تشدید میکند.
در موارد شدید زخم معده از عمل جراحی استفاده میشود. اگر درمان زخم گوارشی جدی گرفته نشود این عارضه بدتر میشود. در صورت تحریک معده توسط داروهای ضدالتهابی و آسپیرین، معمولاً پزشک داروی میزوپروستول را تجویز میکند.
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
سایر روشهای درمانی زخم معده
-
پروبیوتیک ها
ماست حاوی پروبیوتیک به برقراری تعادل باکتریهای دستگاه گوارش کمک میکند. پروبیوتیک ها موجودات زندهای هستند که به برقراری تعادل باکتریهای دستگاه گوارش و سلامت مطلوب روده، براي درمان زخم نیز کمک میکند.
طبق یک بررسی از سال 2014، پروبیوتیک ها مقدار باکتری موجود روده را کاهش میدهند و روند بهبودی را تسریع کرده و برخی علائم را بهبود میبخشند. همچنين هنگامیکه در کنار سایر روشهای درمانی استفاده شود به ریشهکن کردن باکتریهای مضر کمک میکند.
-
زنجبیل
زنجبیل براي درمان معده و شرایط گوارشی مانند یبوست، نفخ شکم و ورم معده استفاده میشود. علاوه بر اين زنجبیل به زخم معده ناشی از باکتری H. pylori کمک میکند واز زخمهای ناشی از NSAID جلوگیری میکند.
بیشتر بخوانید: ۱۱ درمان خانگی سوزش معده با موادی که در هر خانهای پیدا میشود!
-
میوههای رنگی
بسیاری از میوهها حاوی ترکیباتی به نام فلاونوئیدها و پلی فنول هستند. فلاونوئیدها در رنگ برخی میوهها وجود دارد.
طبق یک بررسی در سال 2011، پلی فنول ها به بهبود و جلوگيري زخم گوارشی کمک میکنند و به طیف وسیعی از سایر مشکلات هضم ازجمله اسپاسم و اسهال کمک میکند. فلاونوئیدها از معده در برابر ایجاد زخم محافظت میکند و اين کار را با افزایش مخاط معده که مانع رشد هلیکوباکترپیلوری میشود، انجام میدهند.
فلاونوئیدها در میوههایی مانند:
- سیب
- بلوبری
- گیلاس
- لیمو و پرتقال
- آجیل
- عسل
عسل دارای خواص ضد میکروبی است که در درمان زخم مفید هست. عسل یک شیرینکننده طبیعی و محبوب است كه داراي اثرات ضد میکروبی باكتري H. pylori معده است و میتواند برای درمان زخم معده مفید باشد. مهرومومها است كه از عسل برای تسریع زخمهای پوستی، سوختگی و زخم معده استفاده میشود.
-
زردچوبه
زردچوبه یکی از ادویههای معروف است که اغلب در هند و دیگر مناطق جنوب آسیا و ايران استفاده میشود. زردچوبه مانند فلفل چیلی حاوی ترکیبی به نام کورکومین است.
کورکومین دارای فعالیتهای ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی است که به جلوگیری از زخم گوارشی کمک میکند. همچنين زردچوبه در درمان زخمها و تسكين آنها کمک میکند.
-
بابونه
چایهای بابونه برای درمان اضطراب جزئی، اسپاسم روده و التهاب توصيه میشود. عصارههای بابونه خاصیت ضد زخم دارد و زخم گوارشی را مهار کرده و زمان بهبودی آنها را کاهش دهد.
-
آلوئه ورا
آلوئه ورا در بسیاری از لوسیون ها، مواد آرایشی و غذاها یافت میشود آلوئه ورا زخمها را به روشی مشابه داروی ضد زخم معالجه میکند؛ اما تحقيقات بيشتري نياز است.
بیشتر بخوانید: درمان سرماخوردگی با داروهای سنتی چینی
زندگی با زخم معده
اگر زخم معده دارید از کارهایی که باعث تشدید زخم میشود مانند سیگار کشیدن، استفاده از غذاهای تند و مصرف الکل اجتناب کنید.
در صورت اجبار به استفاده از آسپیرینها یا ایبوپروفن حتماً ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است او داروی جایگزین به شما پیشنهاد کند.
رژیم غذایی خود را متعادل نگهدارید. سعی کنید هنگام درد معده وعدههای غذایی کوچک و مکرر بخورید.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
✔ چگونه میتوان تفاوت بین زخم معده و آنفولانزای معده را تشخیص داد؟
✔ زخم معده من در کجا قرار دارد؟
✔ آیا من درخطر ابتلا به زخمهای متعدد معده هستم؟
✔ عوارض جانبی استفاده از داروهای زخم معده چیست؟
✔ آیا زخم معده نشانه وجود بیماریهای دیگر است یا نه؟
منابع (1)