علائم روماتیسم پا: نکات مهمی که به درمان کمک می‌کند

علائم روماتیسم پا زمان شروع به خودنمایی می‌کند که سیستم ایمنی بدن به بافت پوششی مفصل حمله و باعث التهاب و سفتی دردناکی می‌شود. آرتریت روماتوئید (RA) می‌تواند به هر قسمتی از بدن ضربه بزند، از جمله پاها که بیشترین تاثیر را از این بیماری می‌پذیرند. در واقع، التهاب و درد از علامت اولیه روماتیسم برای بسیاری از افراد است.

علائم روماتیسم پا می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد مانند درد مداوم در مفاصل پا. همچنین امکان دارد در رباط‌ها که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند، درد پدیدار شود. علائم روماتیسم پا اغلب پس از ایستادن طولانی مدت، راه رفتن یا دویدن شدت بیشتر می‌یابد.

برای برخی از افراد مبتلا به RA، شروع درد پا تدریجی و برای برخی آنی است. نکته حائز اهمیت اینکه اکثر افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید متوجه می‌شوند که درد مفاصل پا راه رفتن را بسیار دردناک می‌کند.

در این مقاله از مجله سلامت سیوطب درد پا به عنوان یکی از علائم روماتیسم پا مورد بحث قرار خواهد گرفت. همچنین برخی از استراتژی‌هایی را که می‌توان برای مدیریت و رفع علائم روماتیسم پا به کار بست در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

چگونه روماتیسم بر پاها تاثیر می‌گذارد؟

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است. هنگام ابتلا به این بیماری سیستم ایمنی بدن سعی می‌کند پوشش مفاصل را که سینوویوم نام دارد، از بین ببرد. همچنین به مایع مفاصل که مایع سینوویال نامیده می‌شود حمله می‌کند، زیرا این قسمت‌های بدن را با مهاجمان بیماری زا اشتباه می‌گیرد.

مفاصل کوچک، مانند مفاصل پا، اصلی‌ترین هدف حملات روماتیسم است. در نهایت، التهاب طولانی مدت سینوویوم را ضخیم می‌کند و این امر باعث از بین رفتن غضروف و استخوان نیز خواهد شد. در پاها و انگشتان پا، مفاصل تغییر شکل می‌دهند. این منجر به دامنه حرکتی ضعیف و درد قابل توجهی در پا می‌شود. علائم روماتیسم پا، راه رفتن، ایستادن و حتی پوشیدن کفش را دشوار می‌کند.

درمان مناسب به کاهش آسیب و التهاب مفاصل پا کمک می‌کند. همچنین از ناهنجاری‌ها و سایر مشکلات جلوگیری یا به تاخیر می‌اندازد.

علائم روماتیسم پا

علائم رواتیسم پا می‌تواند بسیار متفاوت باشد، و قسمت‌های مختلفی از بدن را می‌تواند درگیر سازد. اما شایع‌ترین نشانه‌هایی که هنگام رویارویی با روماتیسم تجربه می‌شود عبارتند از:

• درد یا سفتی در مفاصل انگشتان پا
• درد مفاصل و رباط‌ها در سراسر پا و زانو
• درد مداوم در پاها، به ویژه پس از راه رفتن، دویدن یا ایستادن برای مدت طولانی
• گرمای غیر طبیعی در یک یا چند ناحیه از پا، حتی اگر بقیه بدن نسبتا خنک باشد
• تورم، به خصوص در یک یا چند مفصل انگشت پا یا در مچ پا
• علائم روماتیسم پا همراه با درد فزاینده است، به همین دلیل عملکرد پا بشدت کاهش و تحرک آن دشوار می‌گردد.
• تخریب مفصل یکی دیگر از علائم روماتیسم پا است که در طولانی مدت خود را نمایان می‌سازد. زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان، غضروف و سایر بافت‌های مفصلی از بین می‌روند. این می‌تواند مفاصل پا را ضعیف‌تر و استفاده از آن را بسیار دردناک سازد. در نتیجه تغییر شکل پا دور از ذهن نیست.

معمولا علائم روماتیسم پا تمایل دارد دوره‌هایی را پشت سر بگذارد که علائم شدت یابند. این وضعیت به عنوان شعله‌ور شدن شناخته می‌شوند. با افزایش سن، شعله‌ور شدن علائم روماتیسم پا شدیدتر و دوره‌های بهبودی کوتاه‌تر می‌شود.

بیشتر بخوانید: روماتیسم مفصلی عامل درد، تورم و خشکی مفاصل

مشکلات اسکلتی عضلانی که با علائم روماتیسم ماهیچه ای پا بروز می‌یابند

مفاصل زیر در پا بیشتر تحت تاثیر روماتیسم قرار می‌گیرند:

• مفاصل بین فالانژیال (IP): مفاصل کوچک بین استخوان‌ها هستند که انگشتان پا را تشکیل می‌دهند.
• مفاصل متاتارسوفالانژیال (MP): مفاصلی هستند که استخوان‌های انگشت پا یا فالانژها را به استخوان‌های بلندتری که قسمت اعظم پا را تشکیل می‌دهند، به نام متاتارس‌ها متصل می‌کنند.
• مفصل ساب تالار: مفصل بین استخوان پاشنه و استخوانی که پا را به استخوان‌های ساق متصل می‌کند، به نام استخوان تالار قرار می‌گیرد.
• مفصل مچ پا: مفصل دو استخوان ساق پا (استخوان درشت نی و نازک نی) را به استخوان تالار متصل می‌کند.

با توجه به تعداد دفعاتی که روزانه از پا استفاده می‌شود، درد و تورم فعالیت‌های روزانه این مفاصل را مختل می‌سازد. همچنین انجام کارهای اساسی مانند راه رفتن دچار مشکل خواهد شد. هنگامی‌که علائم روماتیسم پا تشدید می‌شود، سعی کنید از پاهای خود دور بمانید و ورزش را کاهش دهید تا زمانی که علائم شروع به بهبودی کنند. فعالیت بیش از حد درد یا سفتی را بدتر خواهد کرد.

از دیگر علائم روماتیسم پا بورسیت است. زمانی رخ می‌دهد که بورس‌ها (کیسه‌های پر از مایع که مانع ساییده شدن مفاصل به هم می‌شوند) ملتهب می‌شوند. هنگامی‌که پا تحت فشار قرار بگیرد، درد یا ناراحتی خود را نشان خواهد داد.

توده‌هایی روی پوست که به نام ندول شناخته می‌شوند، امکان دارد روی پاشنه پا، تاندون آشیل و گوی پای نیز به وجود آیند. با گذشت زمان، آرتریت روماتوئید درمان نشده موجب ایجاد انگشتان چکشی خواهد شد.

مشکلات پوستی که همراه با علائم روماتیسم عصبی پا بروز می‌یابند

تغییر در شکل پا منجر به انتشار فشار به طور ناموزون روی پای در حین راه رفتن شود. فشار بیش از حد در این وضعیت بیماری‌های پوستی را به دنبال دارد که عبارتند از:

• بونیون‌ها: برجستگی‌های ضخیم و استخوانی هستند که در مفصل پایه انگشت شست پا یا انگشت پنجم پا ایجاد می‌شوند.
• میخچه‌ها: لکه‌های پوستی ضخیم و سفت شده‌ای هستند که ممکن است بزرگتر و کمتر از بقیه پوست پای حساس باشند.

هم بونیون و هم میخچه در صورت عدم درمان می‌توانند به زخم تبدیل شوند. این‌ها زخم‌های بازی هستند که در نتیجه تخریب پوست به دلیل فقدان گردش خون یا آسیب بافتی در پا به وجود می‌آیند. زخم‌ها می‌توانند عفونی شوند و درد و آسیب بیشتر پا را به فرد تحمیل کنند.

بیشتر بخوانید: علائم روماتیسم پا؛ نکات مهمی که به درمان کمک می‌کند

مشکلات گردش خون مرتبط با علائم روماتیسم پا

برخی از مشکلات رایج گردش خون در پاها که می‌توانند ناشی از RAروماتیسم باشد عبارتند از:

• آترواسکلروز: سخت‌شدن شریان‌ها نیز نام دارد و زمانی اتفاق می‌افتد که شریان‌ها در اثر تجمع پلاک باریک می‌شوند. وضعیتی که باعث درد و گرفتگی عضلات پایین ساق خواهد شد.
• پدیده رینود: زمانی است که خون به طور جزئی یا کامل از رسیدن به انگشتان پا مسدود شده باشد. اسپاسم عروق خونی، ایجاد بی‌حسی و تغییر رنگ غیر طبیعی در انگشتان پا از سفید به آبی تا قرمز در امتداد آن شکل می‌گیرد. انگشتان پا اغلب به دلیل کاهش جریان خون تمابل به سردی دارند.
• واسکولیت: التهاب رگ‌های خونی است و منجر به بثورات پوستی، زخم و سایر علائم احتمالی مانند تب، از دست‌دادن اشتها و خستگی می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع زانو درد؛ ۱۰ نوع زانودردی که در ایران شایع‌تر است!

روش‌های درمان و رفع علائم روماتیسم و سردی پا

روماتیسم به طور کامل قابل درمان نیست. اما راهکارهای زیادی برای کمک به کاهش علائم روماتیسم پا و همچنین کاهش تعداد شعله‌ها و جلوگیری از آسیب مفاصل وجود دارد. برخی از رایج‌ترین درمان‌های RA در پا عبارتند از:

اصلاح شیوه زندگی برای درمان علائم روماتیسم کف پا

• استفاده از روش RICE (استراحت، یخ، فشرده سازی، ارتفاع) برای تسکین درد و تورم
• خیساندن پا در آب گرم یا استفاده از کمپرس گرم برای کنترل التهاب مزمن
• پوشیدن کفی‌های سفارشی یا درج‌های ارتوتیک در کفش‌های خود که به کاهش فشار روی پای در هنگام برداشتن گام کمک می‌کند.
• مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، برای کمک به درد ناشی از التهاب
• پوشیدن بریس یا چکمه‌های تخصصی برای کاهش فشار روی مفاصل پشت پای
• تزریق مستقیم استروئید به مفاصل برای کاهش التهاب
• مصرف داروهای تجویزی، مانند داروهای ضد روماتیسمی ‌اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)، که به توقف درد و التهاب کمک می‌کند. همچنین استفاده از شکل جدیدتر DMARD به نام بیولوژیک، مسیرهای خاصی از التهاب را هدف قرار می‌دهد.
• جراحی برای برداشتن بقایای اضافی یا بافت ملتهب در مفصل، برداشتن غضروف آسیب‌دیده و جوش‌دادن دو استخوان با هم یا جایگزینی کامل مفصل

چند نکته مهم برای کمک به کاهش علائم روماتیسم شدید پا که باید رعایت شوند

• پوشیدن کفش‌های جلو باز: این‌ مدل کفش‌ها مانع از گرفتگی یا ناراحتی بیش از حد انگشتان و پاها می‌شود.
• گرم نگه‌داشتن: مفاصل را با جوراب‌ها یا کفش‌های ضخیم و راحت برای کاهش سفتی گرم نگه دارید.
• حمام آب گرم: آب گرم علاوه بر استراحت دادن به پاها در حالی که در وان دراز کشیده‌اید، می‌تواند به کاهش سفتی مفاصل نیز کمک خواهد کرد.
• پرهیز از ورزش هنگام تشدید درد: این می‌تواند فشار و فشار بیشتری را روی مفاصل وارد کند که تحمل علائم را بسیار سخت‌تر می‌کند.
• انتخاب رژیم غذایی ضد التهابی: میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و امگا 3 موجود در ماهی، به کاهش التهابی که باعث علائم روماتیسم پا می‌شود کمک می‌کند.
• خواب منظم: استراحت کافی، حدود 6 تا هشت ساعت در شب، به بدن اجازه می‌دهد تا استراحت کند و خود را بازیابی کند. خواب منظم می‌تواند به تسکین علائم روماتیسم پا کمک کند.
• کاهش استرس: استرس گاهی باعث التهاب شده و منجر به شعله‌ور شدن آن خواهد شد. مدیتیشن، گوش‌دادن به موسیقی، چرت زدن یا هر چیزی که در کاهش اضطراب نقش دارد را امتحان کنید.
• ترک سیگار: مصرف سیگار می‌تواند شدت علائم روماتیسم پا را افزایش دهد و حتی امکان دارد ایجادکننده روماتیسم شود.

کلیاتی درباره علائم روماتیسم پا

همه افراد مبتلا به RA دچار مشکلات پا نمی‌شوند. ولی اکثر افراد مبتلا به RA حداقل برخی از علائم روماتیسم پا را تجربه می‌کنند. افراد مبتلا به RA ممکن است علائمی‌ مانند درد در مفاصل و رباط‌های پا داشته باشند. در صورت عدم درمان روماتیسم، امکان بدشکلی پا دور از ذهن نیست.

درد پاشنه، سوزش و سوزن‌ سوزن شدن در قوس یا کف پا، ندول‌ها و بثورات پوستی از دیگر علائم روماتیسم پا به حساب می‌آیند.

تسکین درد پا در گرو درمان روماتیسم است. کفش‌های مخصوص، داروهای ضد التهابی و کاردرمانی نیز از راه‌های مهمی است که در رفع علائم روماتیسم پا نقش دارند. در برخی موارد برای درمان و مدیریت علائم روماتیسم پا باید سراغ جراحی رفت.

سوالات متداول