سزارین داشته باشیم یا زایمان طبیعی؟ کدام راه بهتر است؟
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، سزارین در 10 تا 15 درصد از حاملگی‌ها از نظر پزشکی ضروری است، اما تقاضا برای زایمان با این روش در سطح جهانی رو به افزایش است. در برخی از کشورها مانند برزیل، جمهوری دومینیکن، ایران و چین میزان سزارین‌های انجام شده بسیار بیشتر از میزان توصیه شده سازمان بهداشت جهانی است. حدود 60 درصد زایمان‌ها در این کشورها به شکل سزارین صورت می‌پذیرد که این امر نگران کننده است.
چرا مادران سزارین را انتخاب می‌کنند؟
سزارین‌هایی که دلیل طبی یا مامایی دارند و به هر علت برای نجات جان مادر یا جنین انجام می‌شوند، لازم اند، ولی سزارین انتخابی که به درخواست مادر انجام می‌شود، متفاوت است. علل درخواست برای زایمان غیرطبیعی، کنترل بیشتر روی زایمان، درگیر نشدن با وضعیت اورژانسی، ترس از درد زایمان یا تجربه زایمان بد است. واقعیت امروز این است که بخشی از مادرانی که درخواست زایمان غیرطبیعی می‌کنند، از نظر پزشکی الزامی برای سزارین شدن آنها وجود ندارد.
به طور کلی، برخی از مادران به دلیل اینکه می‌خواهند روز تولد فرزند خود را تعیین کنند، زایمان از طریق جراحی سزارین را بیشتر دوست دارند. برخی از مادران نیز از روند زایمان طبیعی می‌ترسند، آنها می‌خواهند یکپارچگی عضلات لگن خود را حفظ کنند و سعی کنند از تاثیرات زایمان طبیعی روی لگن، جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانید: مهم‌ترین مواردی که باید در مورد آزمایش ژنتیک قبل از بارداری بدانید
معضلات زایمان سزارین برای نوزاد
زایمان از طریق سزارین به این معنی است که نوزادان اولین بار در معرض میکروبیوتا از طریق کانال واژن قرار نمی‌گیرد که این موضوع می‌تواند به معنی افزایش خطر بیماری در مراحل بعدی زندگی باشد. تفاوت در رشد میکروبیوم در نوزادان متولد شده به روش سزارین در مقایسه با نوزادان متولد شده از طریق طبیعی ممکن است تا 4 سالگی ادامه داشته باشد. همچنین عواقب پایدار سلامتی شامل خطر بیشتر اضافه وزن و چاقی، کودکانی که از طریق سزارین متولد شده‌اند را تهدید می‌کند.
یک مطالعه آزمایشی کوچک در سال 2016 نشان داد که آغشته کردن نوزادان متولد سزارین بلافاصله پس از تولد با ترشحات واژن مادر که به عنوان «بذر واژن» شناخته می‌شود، می‌تواند تا حدی میکروبیوم آنها و به ویژه میکروبیوم دهان و پوست را بازیابی کند.
چه مواقعی سزارین لازم است؟
سزارین در مواقعی لازم است که ساختار استخوان لگن و سر نوزاد متناسب نباشد. این بدان معناست که لگن، ستون فقرات کمری و سر نوزاد به دلیل بزرگ بودن سر نوزاد، اندازه یکسانی نداشته باشند. در این حالت زایمان طبیعی چنین نوزادی امکان پذیر نیست. علت این حالت نوزاد می‌تواند وراثت باشد. یعنی سر نوزاد بزرگتر از ساختار استخوان لگن مادر باشد یا بند ناف دوبار دور بدن نوزاد پیچیده شده باشد و او حالت ثابتی نداشته باشد. پیچیدن بند ناف دور نوزاد، خروج یا لغزش را برای او غیرممکن می‌کند.
در شرایط عادی همه باید برای زایمان طبیعی تلاش کنند اما زایمان از طریق جراحی می‌تواند به دلایل موجه پزشکی انجام شود و یک زن نباید در این مورد سرزنش شود. در انتخاب نوع زایمان، حفظ سلامت نوزاد و مادر باید در اولویت قرار گیرد. به طور کلی، تنگ بودن لگن مادر، چندقلو بودن جنین‌ها، درشت بودن جنین، خروج جنین با پا یا ابتلای مادر به بعضی عارضه‌ها، امکان دارد سبب تصمیم پزشکان به انجام عمل سزارین شود. در ادامه به صورت موردی دلایلی را که از نظر پزشکی این جراحی را ضروری می‌کنند، می‌خوانید:
- کار پیشرفت نمی‌کند
- حاملگی‌های متعدد مانند دوقلوها یا سه قلوها رخ داده است
- جنین با یک مشکل اضطراری یا سلامتی شدید روبرو می شود
- جنین دارای هیدروسفالی یا مایع اضافی روی مغز است
- جنین در عرض قرار دارد
- کودک بسیار بزرگتر از آن است که بتواند از طریق دهانه رحم حرکت کند
- مادر دارای یک ویروس مسری مانند تبخال یا HIV است که زایمان طبیعی آن را به نوزاد منتقل می‌کند
- مادر شرایط پیچیده‌ای مانند دیابت یا فشار خون بالا دارد
- مادر دارای شرایط خاص رحمی مثل فیبروم است که دهانه رحم را مسدود می‌کند
- جفت یا بند ناف دارای ناهنجاری‌هایی است
- مادر قبلاً از طریق سزارین زایمان کرده است
بیشتر بخوانید: نکاتی مهم در مورد آمادگی بارداری بعد از سقط
عوارض
یکی از پرشمارترین عمل‌های جراحی در ایران عمل سزارین است. اغلب مادران باردار بدون توجه به عوارض احتمالی، این نوع زایمان را ترجیح می‌دهند. زایمان سزارین با جراحی انجام می‌شود که در طی آن برای خارج کردن نوزاد، شکم را برش می دهند. این جراحی با عوارض بسیاری برای مادر و جنین همراه است و در سراسر جهان از آن به عنوان یک روش برای انجام زایمان در برخی مادران که امکان زایمان طبیعی برای آنها وجود ندارد، استفاده می‌شود.
در این عمل در کنار مادر، جنین هم در معرض خطر است و آمارها نشان می‌دهد که مرگ و میر در نوزادانی که با روش سزارین به دنیا می‌آیند، بسیار بالاتر از سایر نوزادان است. با توجه به اینکه در زایمان غیرطبیعی نوزادان سر وقت مناسب خود به دنیا نمی‌آید، ریه آنها عمدتا نارس بوده و همین امر موجب می‌شود این نوزدان با مشکلات تنفسی مواجه شوند. از طرفی احتمال پارگی جفت در این روش بالاست و با توجه به اینکه جفت منبع تغذیه جنین است، این اتفاق می‌تواند منجر به مرگ جنین شود.
نوزاد در همان بدو تولد به آغوش و شیر مادر نیاز دارد که در سزارین این امکان فراهم نیست و نوزاد به خاطر حال نامساعد مادر به بخش منتقل می‌شود و از شیر اولیه و آغوش نخست مادر محروم می‌شود و همین امر شیردهی‌های بعدی نوزاد را با مشکل مواجه می‌کند.
زایمان سزارین ممکن است موجب عفونت شدید باکتریایی و بسیار مقاوم شود که تنها با یک آنتی بیوتیک یعنی نوع IV قابل درمان است و فرد باید در بیمارستان بستری شود.
بیشتر بخوانید: ویار صبحگاهی بارداری ، راه های کنترل ویار صبحگاهی در بارداری
7 عارضه سزارین
- خطر ایجاد عفونت مخاط رحم (آندومتریت)
- خونریزی پس از زایمان
- واکنش بدن به بیهوشی
- لخته شدن خون
- عفونت زخم
- آسیب‌ها و عوارض جراحی
- افزایش خطرات در حاملگی‌های آینده
چند روش بیهوشی برای زایمان سزارین وجود دارد؟
برای مادرانی که سزارین را انتخاب کرده‌اند از دو روش بیهوشی عمومی و موضعی استفاده می‌شود. از بیهوشی موضعی می‌توان برای همه اشخاص استفاده کرد، مگر اینکه منعی برای آن وجود داشته باشد. مثلاً خانم‌های بارداری که عفونتی روی ستون فقرات آنها وجود دارد، اشخاصی که مشکلات مغزی دارند یا در ستون فقرات و نخاع خود دچار عارضه هستند در این دسته قرار می‌گیرند. چنانچه بانوان باردار این موارد را نداشته باشند، می‌توانند از بی حسی نخاعی بهره ببرند.
هزینه زایمان چقدر است؟
هزینه زایمان بستگی به طبیعی بودن یا سزارین، حداکثر بین دوازده تا چهارده میلیون تومان است. هزینه زایمان سزارین در بیمارستان خصوصی 4 میلیون قبل از زایمان و 9 میلیون برای خود زایمان سزارین است.
بهبود
پس از سزارین، یک زن و نوزادش می‌توانند انتظار داشته باشند که 2-4 روز در بیمارستان بمانند. مادر به احتمال زیاد به مدت 4-6 هفته در محل برش، گرفتگی و خونریزی با یا بدون لخته همراه با احساس درد خواهد داشت. شدت این علائم در زنان مختلف که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند متفاوت خواهد بود اما با گذشت زمان، این علائم باید به سرعت بهبود یابند.
با هر گونه نگرانی در مورد شدت این علائم یا ادامه علائم بیش از حد انتظار، به پزشک مراجعه کنید. پزشک بهبودی را در طول ویزیت‌های بعد از عمل ارزیابی می‌کند. توصیه می‌شود که هنگام بازگشت به خانه، فعالیت بدنی را محدود کنید. تا زمانی که پزشک نگوید ازسرگیری فعالیت‌های عادی بی‌خطر است، معمولاً 4 تا 6 هفته پس از جراحی، این فعالیت‌ها را آغاز نکنید. پزشکان به طور معمول به بیماران توصیه می‌کنند که از انجام تمرینات سنگین، بلند کردن اجسام سنگین، قرار دادن هر چیزی در واژن یا انجام رابطه جنسی اجتناب کنند.
در دوران نقاهت، یک زن بهتر است کارهای زیر را انجام دهد:
- حفظ آب بدن با نوشیدن مقدار زیادی آب
- مصرف هر دارویی طبق دستور
- استراحت در مواقع ضروری
- حفاظت از برش و شکم با استفاده از کمربند طبی یا بالش بارداری
علائم بعد از سزارین
هرگونه علائمی را که می‌تواند نشان دهنده عفونت یا عوارض دیگر باشد به پزشک گزارش دهید. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- بدتر شدن درد
- افزایش خونریزی واژن
- افزایش قرمزی در محل برش
- تخلیه یا تورم برش جراحی
- درد سینه همراه با قرمزی یا تب
- ترشحات بدبو از واژن
- درد هنگام ادرار کردن
بیشتر بخوانید : عوارض کم تحرکی زنان باردار چیست؟
خلاصه
سزارین یک عمل فشرده است که نسبت به زایمان طبیعی به فرایند بهبودی طولانی‌تری نیاز دارد. فقط هنگامی که پزشک تصویر واضحی از خطرات را ارائه می‌دهد، سزارین را انتخاب کنید.