سرطان روده بزرگ به رشد سلول‌های سرطانی در کولون یا رکتوم گفته می‌شود. امکان دارد در مراحل ابتدایی علائم جزئی داشته باشد یا هیچ نشانه‌ای از خود بروز ندهد. این بیماری در واقع رشد توده‌های سرطانی در روده بزرگ است و متاسفانه در ایران شیوع زیادی دارد.
در این مطلب از سیوطب می‌خواهیم به بررسی همه عوامل، علائم، علل و روش‌های درمان سرطان روده بزرگ بپردازیم.
سرطان روده بزرگ چیست؟
روده بزرگ از انتهای روده باریک آغاز می‌شود و تا مقعد ادامه دارد و ایجاد توده در این قسمت از بدن، سومین سرطان شایع در جهان است. طول روده بزرگ به شش متر می‌رسد و سرطان در این بخش از بدن، در مردان شایع‌تر است.
سرطان کولورکتال (CRC)، به عنوان سرطان روده، سرطان کولون یا سرطان رکتوم شناخته می‌شود. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل وجود خون در مدفوع، تغییر در حرکات روده، کاهش وزن و خستگی باشد.
بیشتر سرطان‌های روده بزرگ به دلیل کهولت سن و عوامل سبک زندگی است و تعداد کمی از موارد به دلیل اختلالات ژنتیکی زمینه‌ای رخ می‌دهد.
عوامل خطر عبارتند از :
- رژیم غذایی
- چاقی
- سیگار کشیدن
- عدم فعالیت بدنی
عوامل خوراکی که خطر را افزایش می‌دهند عبارتند از :
- گوشت قرمز
- گوشت فرآوری‌شده
- الکل
بیشتر بخوانید: سرطان معده، علائم، تشخیص و هفت نوع درمان استاندارد
عامل خطر دیگر، بیماری التهابی روده است که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می‌شود.
برخی اختلالات ژنتیکی ارثی مثل پولیپ آدنوماتوز نیز می‌توانند باعث سرطان کولورکتال شوند. با این حال، این مورد کمتر از 5درصد گزارش شده است. سرطان روده بزرگ معمولا به عنوان یک تومور خوش خیم، اغلب به شکل پولیپ، شروع می‌شود که به مرور زمان سرطانی می‌شود.
سرطان روده ممکن است با گرفتن نمونه‌ای از کولون در طی سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص داده شود. سپس تصویربرداری پزشکی انجام شده تا مشخص شود که آیا بیماری گسترش یافته است یا خیر.
غربالگری برای پیشگیری و کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان کولورکتال موثر است. غربالگری، با یکی از روش‌های متعدد، از سن 50 تا 75 سالگی توصیه می‌شود.
پولیپ‌های کوچک ممکن است در طی کولونوسکوپی، برداشته شوند. اگر پولیپ یا تومور بزرگی یافت شود، امکان دارد بیوپسی برای بررسی سرطانی بودن آن صورت بگیرد.
آسپرین و سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، این خطر را کاهش می‌دهند. استفاده عمومی از آن‌ها به دلیل عوارض جانبی توصیه نمی‌شوند. درمان‌های مورد استفاده برای سرطان کولورکتال ممکن است شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی باشد.
توده‌هایی که در دیواره روده بزرگ وجود دارند امکان دارد با جراحی قابل درمان باشند. سرطانی که به طور گسترده گسترش یافته معمولا قابل درمان نیست و اقدامات به سمت بهبود کیفیت زندگی و علائم هدایت می‌شوند.
میانگین زندگی 65درصد از این اشخاص در ایالات متحده 5 سال است. احتمال طول عمر فرد بستگی به این دارد که سرطان چقدر پیشرفته باشد، آیا می‌توان همه توده سرطانی را با جراحی برداشت یا نه و میزان سلامت کلی فرد چگونه برآورد می‌شود.
در سطح جهانی، سرطان کولورکتال سومین نوع شایع سرطان است که حدود 10درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهد. در سال 2018، یک میلیون و 90 هزار مورد جدید و 551 هزار مرگ ناشی از این گونه از بیماری‌های گوارش وجود داشت.
سرطان روده بزرگ در کشورهای توسعه یافته که بیش از 65درصد موارد در آن‌ها دیده می‌شود، شایع‌تر است.
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های سرطان کولورکتال به محل تومور در روده و اینکه آیا در سایر نقاط بدن گسترش یافته (متاستاز) بستگی دارد. علائم هشدار دهنده معمول عبارتند از:
- بدتر شدن یبوست
- وجود خون در مدفوع
- کاهش کالیبر مدفوع (ضخامت)
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- حالت تهوع یا استفراغ در افراد بالای 50 سال
حدود 50درصد از افراد مبتلا به سرطان کولورکتال هیچ علامتی را گزارش نمی‌کنند.
خونریزی مقعدی یا کم خونی از علائم پرخطر در افراد بالای 50 سال است. کاهش وزن و تغییرات در عادات روده‌ای فرد معمولا تنها در صورتی مربوط می‌شود که با خونریزی مقعدی همراه باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
علت سرطان روده بزرگ
75 تا 95درصد موارد سرطان کولورکتال در افراد با خطر ژنتیکی کم یا بدون خطر رخ می‌دهد. یعنی اشخاصی که هیچ موردی در خانواده و فامیل نداشتند و دارای ریسک ژنتیکی ابتلا به سرطان نبودند.
عوامل خطرساز عبارتند از:
- سن بالا
- جنسیت مرد
- مصرف زیاد چربی
- مصرف زیاد شکر
- مصرف زیاد الکل
- مصرف زیاد گوشت قرمز
- گوشت‌های فرآوری شده
- چاقی
- سیگار کشیدن
- کمبود ورزش
تقریبا 10درصد موارد به فعالیت ناکافی مرتبط است.
به نظر می‌رسد خطر ناشی از مصرف الکل با بیش از یک نوشیدنی در روز افزایش می‌یابد. نوشیدن 5 لیوان آب در روز با کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و پولیپ آدنوماتوز مرتبط است. در ادامه بیشتر در مورد این عوامل توضیح خواهیم داد.
بیشتر بخوانید: امپرازول چیست؟موارد استفاده و عوارض امپرازول
عوامل خطرساز
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند عبارتند از:
سن بالا
سرطان روده بزرگ در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما اکثر افراد مبتلا به سرطان کولون بالای 50 سال سن دارند. نرخ سرطان روده بزرگ در افراد کمتر از 50 سال در حال افزایش است اما پزشکان دلیل دقیق آن را نمی‌دانند.
نژاد
نژاد آفریقایی-آمریکایی نسبت به سایر نژادها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
سابقه سرطان کولورکتال یا پولیپ
اگر شخصی قبلا سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های غیرسرطانی روده بزرگ داشته، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آینده بیشتر است.
التهاب روده
بیماری‌های التهابی مزمن روده بزرگ، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
بیشتر بخوانید: درمان سریع مسمومیت غذایی در 10 دقیقه!
وراثت
برخی سندرم‌های ارثی خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. برخی جهش‌های ژنی که از نسل‌های مختلف خانواده منتقل می‌شوند، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
تنها درصد کمی از سرطان‌های روده بزرگ با ژن‌های ارثی مرتبط هستند. شایع‌ترین سندرم‌های ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند، پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندرم لینچ هستند که به عنوان سرطان روده بزرگ غیرپولیپوز ارثی (HNPCC) نیز شناخته می‌شوند.
سابقه خانوادگی
اگر یکی از بستگان شخصی به این بیماری مبتلا شده، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است. اگر بیش از یک عضو خانواده سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم داشته باشند، خطر بیشتر خواهد بود.
رژیم غذایی کم‌فیبر و پرچرب
سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم (راست‌روده) ممکن است با یک رژیم غذایی معمولی مرتبط باشد که فیبر کم و چربی و کالری بالایی دارد. ویژگی‌هایی که اغلب در مورد رژیم غذایی غربی‌ها صدق می‌کند.
تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی داشته است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که از رژیم‌های غذایی سرشار از گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده استفاده می کنند، افزایش می‌یابد.
سبک زندگی بی‌تحرک
افرادی که غیرفعال هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند. انجام فعالیت بدنی منظم ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
دیابت
افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
چاقی
افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، هم بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند و هم آمار مرگ و میر در آن‌ها بالاتر است.
سیگار کشیدن
افرادی که سیگار می‌کشند ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
الکل
مصرف الکل خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.
پرتودرمانی برای سرطان
پرتودرمانی که برای درمان سرطان‌های قبلی روی شکم انجام می‌شود، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: زخم معده چیست؟ علت زخم معده، علائم زخم معده، روش های درمان خانگی زخم معده
پیشگیری
غربالگری
پزشکان توصیه می‌کنند که افراد با خطر متوسط ابتلا به سرطان روده بزرگ، غربالگری را در حدود سن 50 سالگی در نظر بگیرند. اما افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند، مانند کسانی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارند، باید زودتر غربالگری را در نظر بگیرند.
چندین گزینه غربالگری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. بیمار باید در مورد گزینه‌های خود با پزشک صحبت کند و با هم می‌توانند تصمیم بگیرید که کدام آزمایش برای او مناسب است.
تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر ابتلا
شما می‌توانید با ایجاد تغییراتی در زندگی روزمره خود اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده انجام دهید. اقدامات لازم را انجام دهید:
انواع میوه‌ها و سبزیجات را مصرف کنید
انواع میوه‌ها و سبزیجات را مصرف کنید. میوه‌ها، سبزیجات و غلات حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که ممکن است در پیشگیری از سرطان نقش داشته باشند.
انواع میوه‌ها و سبزیجات را انتخاب کنید تا مجموعه‌ای از ویتامین‌ها و مواد مغذی را دریافت کنید.
الکل ننوشید
مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به ویژه در مردان می‌افزاید.
سیگار نکشید
با پزشک خود در مورد راه‌هایی برای ترک سیگار صحبت کنید که ممکن است برای شما مفید باشد.
ورزش
بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. سعی کنید در اکثر موارد حداقل 30 دقیقه ورزش کنید. اگر کم تحرک بوده‌اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج تا 30 دقیقه افزایش دهید. همچنین قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.
وزن سالم
با ترکیب یک رژیم غذایی سالم و ورزش روزانه سعی کنید وزن سالمی داشته باشید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، با پزشک خود در مورد راه‌های سالم برای رسیدن به هدف‌تان مشورت کنید. با افزایش مقدار ورزش و کاهش کالری دریافتی، به آرامی وزن کم کنید.
برخی از داروها خطر ابتلا به پولیپ‌های پیش‌سرطانی یا سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهند. به عنوان مثال، برخی شواهد کاهش خطر ابتلا به پولیپ و سرطان روده بزرگ را با مصرف منظم آسپرین یا داروهای مشابه آسپرین مرتبط می‌دانند. اما مشخص نیست که چه دوز و چه مدت زمان برای کاهش خطر سرطان روده بزرگ مورد نیاز است.
مصرف روزانه آسپرین خطراتی از جمله خونریزی گوارشی و زخم را به همراه دارد. این گزینه‌ها به طور کلی برای افرادی با خطر بالای سرطان روده بزرگ در نظر گرفته شده است.
شواهد کافی برای توصیه این داروها به افرادی که در معرض خطر متوسط سرطان روده هستند، وجود ندارد. اگر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش یافته، باید عوامل خطرساز را با پزشک در میان گذاشت تا مشخص شود آیا داروهای پیشگیرانه بی‌خطر هستند یا خیر.
بیشتر بخوانید: مشکلات گوارشی که باید جدی بگیرید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر متوجه علائم مداومی شدید که شما را نگران می‌کند، به پزشک مراجعه کنید. با پزشک در مورد زمان شروع غربالگری صحبت کنید. دستورالعمل‌ها به طور کلی توصیه می‌کنند که غربالگری سرطان روده بزرگ در حدود 50 سالگی شروع شود.
در صورت داشتن سایر عوامل خطرساز، مانند سابقه خانوادگی این بیماری، پزشک ممکن است غربالگری مکرر یا زودتر را توصیه کند.
درمان سرطان روده بزرگ
درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- اندازه و محل تومورها و مرحله سرطان
- آیا سرطان عودکننده است یا خیر؟
- سلامت کلی فرد
گزینه‌های درمانی شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی است. روش‌های مبتنی بر تسکین درد نیز می‌توانند به مدیریت علائمی مانند درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
عمل جراحی
جراحی، اولین درمان سرطان کولورکتال به شمار می‌رود که محدود به روده بزرگ است. هدف آن حذف بافت سرطانی از جمله تومورها و غدد لنفاوی مجاور و جلوگیری از گسترش سرطان بیان می‌شود.
جراح معمولا روده را دوباره به هم می‌دوزد؛ اما ممکن است نیاز به قرار دادن کیسه استومی و کلستومی برای تخلیه داشته باشد. این امر اغلب موقتی است.
جراحی ممکن است تمام آثار سرطان در مراحل اولیه را از بین ببرد. در مراحل بعدی، جراحی نمی‌تواند از گسترش سرطان جلوگیری کند اما رفع انسداد می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی، سلول‌های سرطانی را در سراسر بدن از بین می‌برند. این امر ممکن است به درمان سرطان روده بزرگ یا کوچک کردن تومور قبل از جراحی کمک کند.
همچنین این امر می‌تواند به تسکین علائم در مراحل بعدی کمک کند. با این حال، این رویکرد می‌تواند اثرات نامطلوب گسترده‌ای داشته باشد؛ زیرا هم سلول‌های سرطانی و هم سلول‌های سالم را هدف قرار می‌دهد.
مصرف دارو
این امر شامل مصرف داروهایی است که پروتئین‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند تا رشد سلول‌های سرطانی را کند یا از آن جلوگیری کنند. عوارض جانبی این داروها معمولا کمتر از شیمی درمانی است، زیرا این داروها فقط سلول‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند.
ایمونوتراپی
این درمان دارویی به بدن کمک می‌کند تا از سیستم ایمنی بدن خود برای شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده کند. این راه ممکن است به برخی از افراد مبتلا به سرطان کولورکتال پیشرفته کمک کند.
عوارض جانبی احتمالی آن شامل یک واکنش خودایمنی است که در آن بدن به اشتباه به سلول‌های خود حمله می‌کند.
پرتو درمانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای تخریب سلول‌های سرطانی و جلوگیری از تکثیر آن‌ها استفاده می‌کند. پزشک ممکن است آن را برای کمک به کوچک کردن تومور قبل از جراحی سرطان رکتوم توصیه کند. آن‌ها همچنین ممکن است از آن در کنار شیمی درمانی، استفاده کنند.
بیشتر بخوانید :سرطان معده، علائم، تشخیص و هفت نوع درمان استاندارد
سخن آخر
سرطان روده بزرگ نوعی سرطان است که از روده بزرگ (کولون) شروع می‌شود. روده بزرگ قسمت پایانی دستگاه گوارش است. سرطان روده بزرگ معمولا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد.
سرطان روده بزرگ معمولا به صورت توده‌های کوچک و غیرسرطانی (خوش‌خیم) سلولی به نام پولیپ شروع می‌شود که در داخل روده بزرگ ایجاد می‌شوند.
با گذشت زمان برخی از این پولیپ‌ها می‌توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند. پولیپ‌ها ممکن است کوچک باشند و علائم کمی ایجاد کنند. به همین دلیل، پزشکان آزمایش‌های غربالگری منظم را برای کمک به پیشگیری از سرطان روده بزرگ با شناسایی و حذف پولیپ‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان توصیه می‌کنند.
اگر سرطان روده بزرگ ایجاد شود، درمان‌های زیادی برای کمک به کنترل آن در دسترس هستند، از جمله جراحی، پرتودرمانی و درمان‌های دارویی، مانند شیمی‌درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی (نوعی درمان سرطان است که به مقابله سیستم ایمنی در برابر سرطان کمک می‌کند).
سرطان کولون گاهی اوقات سرطان کولورکتال نامیده می‌شود، اصطلاحی ترکیبی است از سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم که از رکتوم شروع می‌شود.