زنجبیل| 6 خاصیت مهم این گیاه و فواید درمانی آن را بشناسید
زنجبیل نوعی گیاه گل‌دار است که از آن برای کمک به هضم غذا، کاهش حالت تهوع و کنترل علائم سرماخوردگی و آنفولانزا استفاده می‌کنند و منشا آن جنوب شرقی آسیا است. سابقه استفاده از این گیاه در آشپزی و طب سنتی به گذشته‌های دور برمی‌گردد و تحقیقات در مورد خواص آن همچنان ادامه دارد.
عطر و طعم منحصربهفرد زنجبیل از روغن‌های طبیعی موجود در آن به ویژه جینجرول پدید می‌آید. جینجرول اصلی‌ترین ترکیب فعال زیستی در زنجبیل است و در واقع مسئول بسیاری از خواص دارویی این گیاه محسوب می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که جینجرول دارای اثرات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی است و می‌تواند به کاهش استرس اکسیداتیو بدن کمک کند. استرس اکسیداتیو یکی از شرایط مخاطره‌آمیز برای سلامتی محسوب می‌شود که ناشی از وجود مقدار بیش از حد رادیکال‌های آزاد در بدن است.
در ادامه به بررسی شش مورد از مهمترین خواص این گیاه دارویی شگفت‌انگیز می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: مریم گلی | یک ادویه با 5 خاصیت دارویی فوق‌العاده
زنجبیل چیست؟
زنجبیل که از خانواده زردچوبه و هل است بومی آسیای جنوب شرقی، هند و چین بوده و جزئی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی آن منطقه محسوب می‌شود. این ادویه مطبوع به دلیل کاربردهای آشپزی، دارویی و همچنین رایحه قوی خود ارزشمند به شمار می‌رود و سالیان متمادی مورد توجه قرار گرفته است.
با اینکه احتمالا اسم بیسکوئیت زنجبیلی به گوشتان خورده اما از گذشته این گیاه را فراتر از یک طعم‌دهنده می‌دانستند و خواص دارویی آن را در طول اعصار مورد استفاده قرار داده‌اند. به نظر می‌رسد از زمان‌های خیلی قدیم این گیاه در آشپزی و پزشکی کاربرد داشته است، به طوری که یک درمان خانگی محبوب برای حالت تهوع، درد معده و سایر مشکلات سلامتی به حساب می‌آمد.
زنجبیل را معمولا به صورت تازه یا خشک استفاده می‌کنند و فرآورده‌های آن نیز برای مزایای سلامتی احتمالی این گیاه مصرف می‌شود.
آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر مواد مغذی موجود در زنجبیل ممکن است به پیشگیری یا درمان آرتریت، التهابات و انواع مختلف عفونت‌ها کمک کنند. محققان همچنین پتانسیل درمانی این گیاه را برای کاهش خطر ابتلا به دیابت، سرطان و دیگر مشکلات سلامتی مورد مطالعه قرار داده‌اند.
ارزش غذایی
زنجبیل منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها است اما ارزش غذایی آن از نظر تامین ویتامین، مواد معدنی و کالری پایین است.
مصرف 10 گرم زنجبیل تازه علاوه بر آنتی‌اکسیدان‌ها دارای ارزش غذایی زیر است:
- 4 کیلوکالری
- 2 گرم پروتئین
- 1 گرم چربی
- 8 گرم کربوهیدرات
- 2 گرم فیبر
- 42 میلی‌گرم پتاسیم
بیشتر بخوانید: رزماری و 13 خاصیت از رشد مو تا تسکین درد
فواید زنجبیل برای سلامتی را بشناسید
به نظر می‌رسد زنجبیل دارای خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی، ضد ویروسی و فواید متعددی برای سلامتی است. در ادامه به معرفی برخی از کاربردهای دارویی احتمالی این گیاه می‌پردازیم.
1. ممکن است به بهبود هضم کمک کند
زنجبیل شهرت دیرینه‌ای به عنوان یک ماده ضد نفخ دارد و با دفع گاز اضافی از سیستم گوارش در بهبود قولنج و سوء هاضمه موثر است. مطالعات مختلفی اثرات مصرف این گیاه را روی گازهایی که در حین هضم غذا داخل روده‌ها تشکیل می‌شوند بررسی کرده‌اند. در برخی از این تحقیقات دیده شد که آنزیم‌های موجود در زنجبیل می‌توانند در تجزیه و دفع این گازها به بدن کمک کنند و باعث تسکین درد و ناراحتی‌ها شوند.
از طرف دیگر به نظر می‌رسد که زنجبیل دارای اثرات مفیدی روی آنزیم‌های تریپسین و لیپاز پانکراس است که در هضم غذا موثرند.
همچنین ممکن است زنجبیل باعث بالا رفتن حرکت در دستگاه گوارش شده و بتواند یبوست را بهبود داده یا از بروز آن جلوگیری کند.
بنابراین به طور کلی مصرف این گیاه دارویی را در سلامت و بهبود عملکرد دستگاه گوارش موثر می‌دانند.
2. می‌تواند در رفع حالت تهوع موثر باشد
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف زنجبیل می‌تواند به کاهش حالت تهوع صبحگاهی و همچنین تسکین حالت تهوع پس از درمان سرطان کمک کند.
به نظر می‌رسد ریشه این گیاه می‌تواند علائم ناشی از شرایط مرتبط با حرکت مانند سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و عرق سرد را کاهش دهد. ممکن است این خاصیت بتواند به افرادی که تحت شرایط بعد از عمل جراحی هستند یا دچار تهوع ناشی از شیمی درمانی شده‌اند نیز کمک کند. اگرچه تحقیقات بیشتری برای تایید قطعی خواص زنجبیل مورد نیاز است، اما از آن برای کاهش حالت تهوع و استفراغ مرتبط با بارداری نیز استفاده شده است.
توجه: توصیه می‌شود زنان بارداری که نزدیک زایمان هستند یا سقط جنین داشته‌اند از مصرف این گیاه اجتناب کنند. همچنین افراد با سابقه خونریزی واژینال و اختلالات انعقادی نیز منع مصرف دارند. در هر صورت برای مصرف گیاهان دارویی با پزشک خود مشورت کنید و استفاده از آن‌ها را خودسرانه شروع نکنید.
3. برخی خواص زنجبیل برای سرماخوردگی و آنفولانزا نیز مورد توجه هستند
گذشتگان به شدت معتقد بودند که مصرف چای این گیاه در شروع سرماخوردگی معجزه می‌کند. البته از آنجایی که این گیاه به دلیل معرق بودن باعث بالا رفتن تعریق در بدن می‌شود، از این خاصیت برای مقابله با تب در بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی و تب استفاده می‌کنند. با این حال همچنان شواهد قطعی مبنی بر خواص زنجبیل برای سرماخوردگی یافت نشده است.
همچنین به نظر می‌رسد ریشه تازه زنجبیل برخلاف حالت خشک‌شده دارای خواص ضدویروسی است. یک مطالعه در سال 2013 اثرات هر دو حالت تازه و خشک را روی یک ویروس تنفسی در سلول‌های انسانی مطالعه کرد. نتایج به دست آمده نشان داده که زنجبیل تازه ممکن است به محافظت از سیستم تنفسی کمک کند در حالی که نوع خشک‌شده تاثیر مشابهی نداشت.
بیشتر بخوانید :سرماخوردگی کودکان؛ چرا بچه ها بیشتر مریض می‌شوند؟
4. ممکن است باعث کاهش التهاب و تسکین درد شود
بسیاری از خواص زنجبیل به خاصیت ضد التهابی قوی آن مربوط می‌شود. البته معمولا این اثرات در استفاده موضعی از این گیاه مورد نظر است. هرچند مصرف خوراکی آن نیز ممکن است خواص مشابهی داشته باشد. به هر حال برای سال‌ها از کمپرس زنجبیل در تسکین علائم آرتروز استفاده شده است. همچنین به نظر می‌رسد مصرف موضعی این گیاه به کمک افزایش گردش خون باعث بهبود سوختگی می‌شود.
بهبود و تسکین آرتروز
ریشه این گیاه که بیشترین استفاده را در اشکال جایگزین درمانی دارد، سرشار از روغن‌های فرار و حاوی ترکیبات فعال زیستی نظیر جینجرول است. به نظر می‌رسد وجود این ترکیبات ضد التهابی می‌تواند توضیح دهد که چرا افراد مبتلا به استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید در شرایطی که به طور منظم از زنجبیل استفاده می‌کنند کاهش سطح درد و بهبود تحرک را تجربه کرده‌اند.
یک مطالعه روی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در سال 2011 نشان داد که با استفاده موضعی از ترکیب زنجبیل، کندر، دارچین و روغن کنجد می‌توان به کاهش درد و خشکی مفاصل کمک کرد. برخی معتقدند خواص زنجبیل و دارچین در کنار ترکیباتی دیگر می‌تواند در تسکین و کاهش التهابات مفصلی موثر باشند.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز زانو ، موثر ترین روش های معالجه آرتروز زانو
کاهش درد قاعدگی
یکی از کاربردهای سنتی از این گیاه، استفاده از آن برای کاهش درد قاعدگی یا دیسمنوره است. مطالعاتی محدود در سال 2009 نشان داد که مصرف حدود 250 میلی‌گرم زنجبیل می‌تواند اثراتی مشابه با مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) داشته باشد.
بیشتر بخوانید:بهترین تغذیه دوران قاعدگی چیست؟
5. خواص زنجبیل برای قلب نیز مفید است
مطالعات حیوانی انجام گرفته روی خواص زنجبیل برای قلب نشان داده‌اند که مصرف این گیاه ممکن است به مدیریت سطح کلسترول، کاهش آسیب به شریان‌ها و همچنین کاهش فشار خون بالا کمک کند.
همچنان تحقیقات انسانی در این مورد محدود است اما شواهد نشان داده‌اند مصرف زنجبیل ممکن است در بهبود سیستم قلبی-عروقی موثر بوده و باعث کاهش ناهنجاری‌ها در بخش‌های مختلف آن شود.
6. می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان موثر باشد
مطالعات نشان داده‌اند که زنجبیل نمی‌تواند تامین‌کننده پروتئین یا دیگر مواد مغذی و لازم بدن باشد، اما یک منبع عالی از آنتی‌اکسیدان است.
این ماده طبیعی شگفت‌انگیز می‌تواند انواع مختلف استرس اکسیداتیو که عامل بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان است را کاهش دهد.
استرس اکسیداتیو زمانی اتفاق می‌افتد که رادیکال‌های آزاد -که تحت تاثیر متابولیسم یا سایر عوامل تولید می‌شوند- بیش از حد در بدن انباشته شده باشند.
در واقع بدن باید دائما رادیکال‌های آزاد را از بین ببرد تا از ایجاد آسیب‌های سلولی که می‌توانند به انواع بیماری‌ها منجر شوند، جلوگیری کند. آنتی‌اکسیدان‌ها به بدن کمک می‌کنند تا از شر رادیکال‌های آزاد خلاص شود.
با اینکه همچنان تحقیقات بیشتری مورد نیاز است اما محققان امیدوارند مصرف زنجبیل در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله سرطان روده بزرگ موثر باشد.
بیشتر بخوانید : سرطان تخمدان | در این مورد حتی جوانان هم باید علائم را جدی بگیرند
فواید زنجبیل برای مردان چیست؟
با اینکه میزان منگنز موجود در این گیاه کمتر از آن است که در جدول ارزش غذایی آن آورده شود، اما به علت وجود همین مقدار نیز آن را در افزایش هورمون تستوسترون موثر می‌دانند. منگنز همچنین باعث بهبود بسیاری از مشکلات عصبی می‌شود و به همین دلیل می‌تواند موجب آرامش و بهبود سلامت روانی در آقایان باشد. همچنان تحقیقات بیشتری در این مورد لازم است اما به نظر می‌رسد می‌توان افزایش قدرت باروری را از فواید زنجبیل برای مردان دانست.
چه کسانی نباید از زنجبیل استفاده کنند؟
با اینکه به نظر می‌رسد مضرات زنجبیل برای شرایطی که از آن در حد اعتدال استفاده شود هیچ است؛ اما باید توجه داشت که در هر صورت با یک گیاه قوی مواجه هستیم. تمام گیاهانی که از خواص دارویی آن‌ها استفاده می‌شوند نیازمند دقت در مصرف هستند و باید زیر نظر پزشک در رژیم غذایی فرد گنجانده شود.
مصرف این گیاه نیز ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد و با شرایط پزشکی آن‌ها تداخل پیدا کند. بعضی از این موارد که به دلیل مضرات زنجبیل برای سلامتی‌شان نباید از آن استفاده کنند عبارت‌اند از:
- افرادی که سابقه سنگ کلیه حاوی اگزالات دارند
- کسانی که غالبا دچار سوزش سر دل یا رفلاکس اسید معده هستند
- افرادی که فشار خون پایین دارند یا از داروهای فشار خون استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد این پرهیز به خاصیت زنجبیل در کاهش فشار خون مرتبط است
در هر صورت مصرف گاه به گاه برای بیشتر افراد بی‌خطر است؛ اما برای استفاده دارویی یا قرار دادن آن در برنامه غذایی روزانه خود باید ابتدا با پزشک مشورت کنید.
بیشتر بخوانید :خواص اسپند| آشنایی با مهمترین فواید و عوارض آن
خلاصه
زنجبیل را به علت عطر و طعم منحصربهفرد آن می‌شناسند. استفاده از این ادویه کم‌نظیر طی سالیان باعث شد تا برخی از خواص درمانی آن را بشناسند و از تاثیرات فوق‌العاده آن بر دستگاه گوارش و سلامت قلب استفاده کنند.
این گیاه معطر به دلیل دارا بودن مواد شیمیایی موثر از بروز لخته خون و گرفتگی عروق جلوگیری می‌کند. به این ترتیب به نظر می‌رسد افرادی که از آن در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند کمتر دچار بیماری و مشکلات قلبی-عروقی خواهند شد.
افراد با سابقه حساسیت غذایی برای استفاده از این گیاه به ویژه برای نخستین بار باید حتما میزان کمی از آن استفاده کنند. زنجبیل علاوه بر بعضی عوارض احتمالی، یکی از گیاهانی است که در برخی افراد باعث تشدید علائم آلرژی می‌شود.
بنابراین مضرات زنجبیل را در نظر بگیرید و با توجه به شرایط پزشکی خود و مشورت با یک متخصص آن را در برنامه سلامتی روزانه‌تان مورد استفاده قرار دهید.