جراحی لامینکتومی، آیا تنگی کانال نخاعی و فتق دیسک را درمان می‌کند؟
جراحی لامینکتومی کمری که به آن رفع فشار باز نیز می‌گویند، نوعی جراحی برای درمان علائم تنگی مرکزی ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی است. جراحی شامل برداشـتن تمام یا بخشی از لامینا (قسمت خلفی مهره) است تا فضای بیشتری برای نخاع فـشرده شـده یا ریشه‌های عصبی فراهم گردد.
فشار روی نخاع و ریشه‌های عصبی باعث درد و بی حسی یا گزگز در بازوها و پاها خواهد شد. در قسمت پایین کمر فشار روی ریشه‌های عصبی منجر به مشکل در حرکت و اختلال در عملکرد روده و مثانه شود. جراحی لامینکتومی یکی از گزینه‌‌ها برای کمک به تسکین درد به حساب می‌آید.
جراحی لامینکتومی کمری معمولا پس از انجام درمان‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، داروها یا تزریق استروئید اپیدورال توصیه می‌شود. دوره‌ای 8 تا 12 هفته‌ای بدون بهبود برای این جراحی در نظر گرفـته می‌شود. مجله سلامت سیوطب ابعاد کامل این روش درمانی را مورد بررسی قرارداده است تا افراد درک کاملی از روند درمان داشته باشند.
جراحی لامینکتومی چیست؟
یک نوع رایج جراحی ستون فقرات است. در طول این عمل، جراح ستون فقرات، بخش کوچکی از استخوان (به نام لامینا) را از پایین ستون فقرات بر می‌دارد. اغلب در قسمت تحتانی ستون فقرات (لامینکتومی کمری) استفاده می‌شود، اما گاهی در گردن (لامینکتومی گردنی) یا وسط پشت (لامینکتومی توراسیک) نیز مورد نیاز است.
لامینا قطعات استخوانی هستند که از پشت ستون فقرات بیرون می‌آیند. برداشتن آن‌ها با جراحی فشار را از اعصاب فـشرده یا نخاع آزاد می‌کند که می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی و عملکرد گردد.
بیشتر بخوانید: درمان تنگی کانال نخاعی با روش‌های جراحی یا ورزشی و کم خطر
انواع جراحی لامینکتومی کمری برای تنگی کانال نخاعی
با توجه به مقدار لایه برداشته شـده یا تکنیک مورد استفاده برای تسکین فشرده‌سازی عصبی، انواع لامینکتومی کمری عبارتند از:
- جراحی لامینکتومی دوطرفه: هر دو طرف لامینای مهره آسیب‌دیده با یا بدون گشاد شـدن سوراخ بین مهره‌ای یا برداشتن بافت و استخوان مجاور برداشته می‌شود
- جراحی لامینکتومی یک طرفه: قسمتی یا کل لامینا در یک طرف مهره آسیب‌دیده با یا بدون بافت مجاور برداشته می‌شود. لامینوتومی یک طرفه با استفاده از آندوسکوپ (یک لوله کوچک) انجام می‌شود که کم تهاجمی و در مقایسه با جراحی باز، برش کوچکتری دارد.
تکنیک‌های کم تهاجمی بافت و استخوان بیشتری را حفظ و زمان بهبودی را کاهش می‌دهند. میزان موفقیت کلی رفع فشار باز و کم تهاجمی معمولا یکسان است. در برخی از مهره‌های کمری امکان دارد قسمت‌ها به طور جزئی یا کامل برداشته شوند. در چنین مواردی، ادغام مهره‌ها برای حفظ ثبات در نظر گـرفته خواهد شد.
بیشتر بخوانید: عمل جراحی تنگی کانال نخاعی، روش‌ها، شیوه درمان، عوارض
چرا جراحی لامینکتومی انجام می‌شود؟
روند طبیعی پیری استخوان‌های ستون فقرات از حدود 30 سالگی شروع و در بسیاری از افراد منجر به درد یا علائم مرتبط با اعصاب می‌شود. هنگامی‌که این علائم با عملکرد و کیفیت زندگی تداخل پیدا می‌کند، جراحی اغلب بهترین گزینه است. گاهی اوقات لامینکتومی به عنوان بخشی از یک جراحی بزرگتر به دلایل دیگر انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: ورزش برای تنگی کانال نخاعی، به راحتی آب خوردن
آیا جراحی لامینکتومی تنگی کانال نخاعی را درمان می‌کند؟
بله. جراح ستون فقرات شما ممکن است جراحی لامینکتومی را برای درمان تنگی ستون فقرات در نظر بگیرد. کانال نخاعی، تونلی که توسط استخوان‌های ستون فقرات ایجاد می‌شود و طناب نخاعی از آن عبور می‌کند، تنگی کانال، باریک شدن تدریجی این مسیر است. فضای باریک، ریشه‌های عصبی و نخاع را شلوغ می‌کند، باعث درد شدید و حرکت را به روش‌های خاصی دشوار خواهد کرد.
تنگی ستون فقرات اغلب با بالا رفـتن سن، زمانی که بافت‌های ستون فقرات به تدریج در طول زمان فرسـوده می‌شوند، اتفاق می‌افتد. تنگی ستون فقرات کمری باعث بروز مشکلاتی می‌شود که عبارتند از:
- درد هنگام راه رفـتن یا خم‌شدن
- بی حسی یا سوزن سوزن شـدن در نزدیکی پاها، کشاله ران یا کمر
- مشکلات مثانه یا روده (که کمتر رایج است اما می‌تواند جدی باشد)
بیشتر بخوانید: عمل جراحی تنگی کانال نخاع گردن و ۶ عامل انتخاب آن به عنوان درمان اصلی
آیا لامینکتومی فتق دیسک را درمان می‌کند؟
بله، جراحان ستون فقرات معمولا نوع خاصی از لامینکتومی را برای درمان فتق دیسک انجام می‌دهند. دیسک‌های بین مهره‌ای، بالشتک‌های نرم و انعطاف‌پذیری بین مهره‌ها با نقش ضربه‌گیر ستون فقرات هستند. فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که بخش داخلی و نرم دیسک از پوشش فیبری خارجی بیرون می‌زند. سپس مواد دیسک اکسترود شـده می‌تواند به عصب نخاعی یا طناب نخاعی فشار وارد کند و منجر به یک مشکل جدی شود. جراح ستون فقرات اغلب جراحی لامینکتومی را برای درمان برخی از شرایط دژنراتیو کمر در نظر می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: تنگی کانال مچ دست؛ راه‌هایی برای درمان و رهایی از درد
خطرات یا عوارض احتمالی لامینکتومی چیست؟
عوارض احتمالی لامینکتومی عبارتند از:
- خون ریزی
- عفونت
- مشکلات پزشکی یا بیهوشی
- لخته‌شدن خون
- آسیب عصبی
- نشت مایع نخاعی
- مشکلات روده یا مثانه (بی اختیاری)
- تشدید کمردرد
بعد از جراحی لامینکتومی چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
امکان دارد در همان روز جراحی بیمار به خانه برود یا یک تا دو روز در بیمارستان بماند (اگر بخشی از یک روش بزرگتر باشد، دور از ذهن نیست بستری شدن در بیمارستان طولانی‌تر باشد). جراحان می‌توانند لامینکتومی را با استفاده از برش‌های بزرگ (جراحی باز) یا برش‌های کوچک با ابزار تخصصی (جراحی ستون فقرات کم تهاجمی) انجام دهند. اگر پزشک از تکنیک‌های کم تهاجمی برای انجام جراحی لامینکتومی استفاده کند، ممکن است زودتر به خانه بروید یا بعد از جراحی درد کمتری تجربه کنید.
چه مدت طول می‌کشد تا پس از جراحی لامینکتومی بهبود یابد؟
هرکس با سرعت متفاوتی بهبود می‌یابد. باید بلافاصله پس از جراحی از حرکات خمشی یا پیچشی خودداری کرد. به تدریج هر روز کارهای بیشتری انجام دهید، همان‌طور که بدن اجازه می‌دهد.
حتما دستورالعمل‌هایی را که پزشک می‌دهد دنبال کنید. فیزیوتراپی (تمرینات و کشش‌هایی که عضلات را تقویت می‌کند) کمک می‌کند راحت‌تر و با درد کمتر حرکت کنید. با توجه به سختی مراجعه به فیزیوتراپی بعد از جراحی باید به فکر جایگزینی برای فیزیوتراپی بود که در ادامه معرفی می‌کنیم.
مراقبت بعد از جراحی لامنیکتومی به کمک کمربند پلاتینر
کمربند پلاتینر کمربندی برقی و مجهز به تکنولوژی پیشرفته UIC است. این تکنولوژی متشکل از سه بخش اولتراسوند، اینفرارد و کلاک پالس است که عملکرد حرکتی کمر را از طریق افزایش جریان خون بشدت بهبود می‌بخشد. برای کمک به سرعت بهبودی جراحی باید از این کمربند روزی 45 دقیقه تا یک ساعت به مدت یک ماه استفاده کرد.
میزان موفقیت جراحی لامینکتومی کمری برای تنگی کانال نخاعی
میزان موفقیت لامینکتومی کمری برای کاهش درد پا ناشی از تنگی کانال نخاعی به طور کلی مطلوب است. تحقیقات نشان می‌دهد:
85 تا 90 درصد از بیماران مبتلا به تنگی ستون فقرات مرکزی کمر پس از جراحی لامینکتومی باز از درد پا خلاص شده‌اند. 75 درصد بیماران تا 10 سال بعد از عمل نتایج رضایت بخشی ارائه کرده‌اند. اگرچه نتیجه لامینکتومی کمری معمولا خوب است، اما حدود 10 تا 15 درصد از بیماران با عوارض بعد از عمل جراحی روبرو هستند. تشخیص نامناسب، تغییر شرایط فیزیکی قبل یا بعد از جراحی و استعمال دخانیات چند نمونه از علل شکست جراحی هستند.
چه زمانی بعد از جراحی لامینکتومی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مورد هر گونه علائمی‌که پس از جراحی شما را نگران می‌کند، می‌توان به پزشک مراجعه کرد. اما باید بیشتر به علائم احتمالی عفونت یا عوارض جدی‌تر توجه ویژه‌ای داشته باشید. موارد زیر بیانگر رجوع به پزشک است:
- قرمزی، تورم یا بوی بد در نزدیکی محل برش
- تورم یا حساسیت پا
- تشدید درد در نزدیکی محل برش، شانه یا شکم
- تب
- مشکل در تنفس یا بلع
- سرگیجه
- مشکلات کنترل روده یا مثانه
یادداشتی کلی درباره جراحی لامینکتومی
فـشرده شدن عصب در ستون فقرات یک مشکل رایج مرتبط با افزایش سن افراد است. امکان دارد علائم شدیدی مانند کمردرد ایجاد و بر خلق و خوی فرد تاثیر گذارد و او را از انجام فعالیت‌های لذت بخش محروم سازد. اغلب، دارو درمانی و فیزیوتراپی یا استفاده از کمربند پلاتینر می‌تواند علائم را تسکین دهد. هنگامی‌که مشکل تنگی کانال نخاعی در مرحله‌ای حاد قرار می‌گیرد و سایر درمان‌ها تاثیرگذار نیستند جراحی ممکن است یک گزینه درمانی باشد. جراحی لامینکتومی یکی از انواع جراحی ستون فقرات است که در 80 درصد موارد کمردرد مزمن را تسکین می‌دهد.
سوالات متداول
1.جراحی لامینکتومی چقدر موثر است؟
اکثر بیماران (70 تا 80 درصد) پس از جراحی لامینکتومی، کاهش قابل توجه کمردرد و بهبود علائم را تجربه می‌کنند. جراحی مشکل اساسی را که باعث فرسودگی تدریجی بافت‌های ستون فقرات می‌شود، اصلاح نمی‌کند. به همین دلیل، علائم امکان دارد عود کند. برخی از افراد پس از جراحی لامینکتومی همچنان تشدید درد و بدتر شـدن علائم را تجربه می‌کنند
2. مدت زمان جراحی لامینکتومی چقدر است؟
جراحی معمولا حدود دو ساعت طول می‌کشد. اما اگر بخشی از یک روش پیچیده‌تر باشد و سطوح زیادی نیاز به بررسی داشته باشد، امکان دارد بیشتر طول بکشد.
3. آیا جراحی لامینکتومی همان دیسککتومی است؟
لامینکتومی (برداشتن استخوان لامینا) و دیسککتومی (برداشتن بافت آسیب‌دیده دیسک) هر دو نوع جراحی رفع فشار ستون فقرات هستند. پزشک امکان دارد دیسککتومی یا تکنیک‌های دیگر (مانند اتصال دو مهره به نام فیوژن ستون فقرات) را در طول عمل لامینکتومی انجام دهد.