جاوشیر چیست، بررسی فواید آن بر اعصاب و بیماری های سرد بلغمی
جاوشیر یک گیاه دارویی است که در مناطق مختلف ایران نیز می‌روید. این گیاه یک نمونه از گیاهان علفی چند ساله بوده که از تمام قسمت‌های آن در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند. به این صورت که ریشه، صمغ، برگ، تخم و ساقه جاوشیر خاصیت درمانی دارد.
از لحاظ مزاج و طبع، این گیاه در دسته گرم و خشک قرار دارد و به همین علت برای درمان بیماری‌های سرد بلغمی بسیار مفید است. از جاوشیر که آن را با نام‌های جواشیر یا جوشیر نیز می‌شناسند برای رفع نفخ معده و رحم، افزایش خونریزی قاعدگی، سردرد، صرع و تکرر ادرار استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: خواص اسپند| آشنایی با مهمترین فواید و عوارض آن
در ادامه با گیاه جاوشیر و خواص آن بیشتر آشنا خواهیم شد:
جاوشیر چه نوع گیاهی است؟
جاوشیر یک گیاه دارویی بوده که نام علمی آن Opoponax chironium Koch و نام انگلیسی آن Opoponax tree است. این گیاه در دسته گیاهان چند ساله علفی قرار دارد؛ اما می‌توان آن را کشت کرد.
از لحاظ ظاهری باید بگوییم که ساقه این گیاه از تارهای سفید پنبه‌ای مانند تشکیل شده که تعداد زیاد این تارها باعث ایجاد رنگ خاکستری ساقه می‌شوند.
برگ‌های جاوشیر ساده، بیضی شکل، نامنظم، زبر و خشن هستند و کنار آن‌ها دانه‌های بسیار سبزی قرار دارند. در آخر گل‌های آن زرد رنگ و به صورت چتری و خوش‌بو بوده و تخم‌های آن سیاه و ریز هستند.
گل و اسانس حاصل از این گیاه به قدری خوش‌بو است که از آن در تهیه و تثبت بوی بعضی از عطرها استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: فلوس و روش استفاده برای درمان یبوست، نقرس و درد مفاصل
محل رویش جاوشیر
این گیاه بیشتر در دامنه‌های البرز، کوه‌های آهکی جنوب کهگیلویه و شهرستان شوش می‌رود. همچنین به صورت پراکنده در نقاط دیگر کشور نیز یافت می‌شود.
بخش‌های مورد استفاده از این گیاه
می‌توان گفت که تمامی قسمت‌های این گیاه قابل استفاده بوده و بیشتر آن‌ها خواص دارویی دارند؛ اما در طب سنتی از برگ و صمغ آن به کرات استفاده می‌کنند.
برای تهیه صمغ جاوشیر در اوایل تابستان خاک کنار ریشه را 10 تا 12 سانتی‌متر کنار می‌زنند و زیر آن را با برگ‌های تمیز می‌پوشانند. سپس در قسمتی از ریشه شکافی ایجاد می‌کنند و اجازه می‌دهند که صمغ در روزهای گرم به آرامی خارج شود. بعد از مدتی که میزان صمغ خارج شده به اندازه دلخواه رسید و در مجاورت با هوای آزاد سفت شد، آن را جمع‌آوری می‌کنند.
رنگ صمغ این گیاه زعفرانی یا قرمز تیره است و قسمت‌هایی از آن سفید بوده که بعد از قرارگیری در هوای آزاد تیره می‌شوند. طعم صمغ تند بوده و بوی نامطبوعی دارد.
همچنین باید اشاره کنیم که گیاهان صمغ‌زا در رویش و تکثیر گیاهان خودرو و جنگلی بسیار موثر هستند؛ زیرا زنبور عسل از شهد و گل این گیاهان استفاده می‌کند و به این صورت گرده‌افشانی را انجام می‌دهد. پس می‌توانیم بگوییم که وجود جاوشیر و سایر گیاهان صمغ‌زا در طبیعت پیرامون ما لازم و ضروری هستند.
بیشتر بخوانید: ریحان، ریحان مقدس، ریحان تایلندی و تمامی خواص جادویی این گیاهان
نام‌های دیگر جاوشیر
جاوشیر با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود که از آن‌ها می‌توانیم به نمونه‌های زیر اشاره کنیم:
- جاشیر
- جواشیر
- کوشیر
- گاو شیر
- جاوشی
- جوواشور
بیشتر بخوانید : سورنجان چیست و چگونه گیاهی سمی قابلیت درمانی دارد
جاوشیر چه خواص درمانی دارد؟
این گیاه زرد رنگ خوش‌بو خواص درمانی زیادی دارد و از آن در طب سنتی و دارویی استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که تک تک قسمت‌های این گیاه خواص دارویی دارند و در دسته مفردات دارویی قرار می‌گیرند. از خواص این گیاه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
بیشتر بخوانید: قرنفل چیست؟ کاربردها و خواص درمانی گیاه میخک
درمان سیاتیک با جاوشیر
متخصصین طب سنتی از عصاره به دست آمده از برگ‌های این گیاه برای درمان سیاتیک استفاده می‌کنند. عصاره برگ جاوشیر خواص آرام‌بخش، ضدالتهابی و تسکین‌دهندگی دارند. همچنین از این عصاره برای درمان ورم طحال، تسکین درد و ضدعفونی کردن جای دندان سگ هار استفاده می‌شود.
درمان نفخ و گاز رحم با تخم جاوشیر
مصرف تخم گیاه جاوشیر برای رفع نفخ معده، گاز رحم، افزایش ترشح و خونریزی در عادات ماهانه زنان بسیار مناسب است. همچنین در گذشته از تخم این گیاه در اندازه مشخص برای سقط جنین استفاده می‌کردند. به همین دلیل مصرف این گیاه برای زنان باردار ممنوع است.
بیشتر بخوانید: فواید حجامت برای پوست صورت و بدن
درمان بیماری‌های سرد بلغمی و سرد مزاجی با صمغ جاوشیر
جاوشیر یک گیاه با طبیعت گرم و خشک است و به همین دلیل از آن برای درمان سرد مزاجی بیش از حد و بیماری‌های ناشی از بلغمی بودن استفاده می‌کنند. مصرف پنج گرم از این گیاه برای درمان بیماری‌های زیر مناسب است:
- تکرر اردار
- یرقان
- معالجه قطره قطره ادرار کردن
- نفخ رحم
- خرک کردن سنگ مثانه وکلیه
- خنثی کردن سموم
همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که اگر دو گرم از صمغ این گیاه را با کمی آب دم کرده و با گیاه مرزنجوش مخلوط کنید، می‌تواند نفخ شدید معده و روده خود را از بین ببرید. باید اشاره کنیم که از صمغ جاوشیر به دلیل خواصی که دارد برای درمان و رفع گرفتگی و انسداد مجاری استفاده می‌کنند.
با توجه به خاص زیادی که این دارو دارد امروزه شرکت‌های تولیدکننده دارو، از آن در تولید داروهای مختلف استفاده می‌کنند.
درمان بعضی از بیماری‌ها با ریشه این گیاه
در گذشته از ریشه این گیاه برای درمان زخم‌های کهنه و همچنین بریدگی‌های شدید (استخوان عاری از گوشت) استفاده می‌کردند. در حال حاضر نیز از آن در تولید داروهایی که برای ترمیم زخم و بریدگی‌های عمیق به کار می‌روند استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: حجامت درمانی و مزاياي درماني آن
درمان بیماری‌های اعصاب و دندادن درد با گیاه جواشیر
جاوشیر دارای خاصیت اعتدال‌دهندگی اعصاب است، به صورت که می‌تواند اعصاب ضعیف را قوی و اعصاب قوی و حساس را منعطف کند. با توجه به این خاصیت از این گیاه در درمان بیماری‌های سرد بلغمی، به ویژه بیماری‌های اعصاب نظیر سردردهای عصبی، فلج، صرع، درد مفاصل، کوفتگی و درد استخوان شکسته استفاده می‌کنند.
از دیگر خواص درمانی این گیاه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- درمان و ترمیم استخوان شکسته
- رفع خونریزی
- تسکین سرفه‌های بلغمی نافع
- تسکین درد دندان پوسیده (مقداری از گیاه را روی دندان پوسیده گذاشته یا روی آن بمالید)
- افزایش بینایی (ماساژ چشم با این گیاه)
- کاهش سنگینی گوشی (حل کردن مقداری از این گیاه با آب و ریختن چند قطره از آن در گوش)
بیشتر بخوانید: رایحه درمانی چیست؟ کاربردها و مزایای روغن درمانی
تذکر در مورد مصرف گیاه جواشیر
همان‌طور که گفته شد این گیاه خواص گیاهی و درمانی مختلفی دارد، به همین دلیل توصیه می‌شود که بدون تجویز پزشک از آن استفاده نکنید؛ زیرا می‌تواند عوارض و مشکلات را ایجاد کند. به عنوان مثال مصرف مقدار ناچیزی از گیاه جاوشیر در دوران بارداری باعث خونریزی و حتی سقط جنین می‌شود.
لازم به ذکر است که افرادی که گرم مزاج یا صفراوی هستند بدون تجویز پزشک از این گیاه استفاده نکنند. این گیاه طبیعت گرمی داشته و مصرف آن می‌تواند برای افراد گرم مزاج مشکلاتی ایجاد کند.
خلاصه
جاوشیر یکی از پرکاربردترین گیاهان در طب سنتی و حتی داروسازی امروز است. دلیل این پرکاربرد بودن چیزی جز خواص فراوان و موثر این گیاه نیست.
جاوشیر یک گیاه با طبع گرم و خشک بوده که از آن برای درمان بیماری‌های سرد بلغمی مانند انواع سردرد، صرع، تکرر ادرار و درمان سیاتیک استفاده می‌شود. این گیاه با خواص تسکین‌دهندگی و آرام‌بخشی خود می‌تواند برای درمان بیماری‌های اعصاب نیز مفید باشد.
از مشخصات ظاهری جاوشیر می‌توانیم به گل‌های زرد، تخم‌های ریز و سیاه، برگ‌های باریک و نامنظم و ساقه پوشیده شده از تارهای سفید پنبه‌ای اشاره کنیم. جالب است بدانید که تمام قسمت‌های این گیاه از جمله صمغ آن کاربرد دارد و حتی از اسانس آن در عطرسازی نیز استفاده می‌کنند.