علائم لخته خون در بدن و آشنایی با آن‌ها بسیار حائز اهمیت هستند، زیرا لخته‌های خونی می‌توانند حیات شخص را تهدید کنند. لخته خون را شاید در مواقعی که دست‌تان بریده باشد در محل ایجاد زخم دیده باشید، اما تمام ماجرا آن چیزی نیست که مشاهده می‌شود. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب می‌خواهیم به بیان علائم لخته خون بپردازیم.
لخته خون چیست؟
لخته خون، تشکیل یک توده خون است که از حالت مایع به حالت سیال یا ژلاتین‌مانند درآمده است. به بیان دیگر، لخته خون، توده‌ای از سلول‌ها و پروتئین‌ها است که در خون جمع شده‌اند.
لخته خون، خونریزی را به سرعت متوقف می‌کند و پس از آن، تجزیه می‌شود. اما اگر این تجزیه اتفاق نیفتد، لخته‌های خونی خطرآفرین می‌شوند. لخته خون می‌تواند در هر یک از شریان‌های بدن به وجود بیاید.آ
لخته شدن خون ممکن است یک وضعیت اورژانسی پزشکی باشد. اگر فکر می‌کنید یکی از علائم لخته خون که در ادامه بیان می‌کنیم را دارید و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنید، به نزدیک‌ترین اورژانس بروید تا توسط یک متخصص ارزیابی شوید.
بیشتر بخوانید: تصلب شرایین؛ از گرفتگی رگ‌ها چه می‌دانید؟
علائم لخته خون
آیا تا به حال در حین کار با قیچی، چاقو یا کاغذ دست خود را بریده‌اید؟ هنگامی که این اتفاق می‌افتد، یک لخته خون در محل بریدگی اتفاق می‌افتد. این لخته به سرعت خونریزی را متوقف می‌کند و زمانی که کار خود را انجام داد، معمولا از بین می‌رود.
با این حال، گاهی اوقات احتمال دارد که همه چیز، اشتباه پیش برود. هنگامی که لخته‌های خون تجزیه نشوند، می‌توانند خطرناک باشند و منجر به بیماری‌های جدی شوند.
لخته‌های خونی در رگ‌های هر ناحیه از بدن به وجود می‌آیند. آن‌ها به احتمال زیاد روی پا تاثیر می‌گذارند، به خصوص اگر برای مدت طولانی بنشینید. امکان دارد در شریانی لخته ایجاد شود که اکسیژن را در خون از قلب به تمام سلول‌های بدن می‌رساند.
نتیجه این اتفاق می‌تواند واقعا جدی باشد. این امر احتمالا از رسیدن اکسیژن به قلب، ریه‌ها یا مغز جلوگیری کند و باعث یک وضعیت اورژانسی تهدیدکننده زندگی مانند حمله قلبی یا سکته شود.
همچنین احتمال دارد لخته‌ای در رگی که خون را به قلب برمی‌گرداند ایجاد شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، علائم معمولا به تدریج ظاهر می‌شوند، اما همچنان می‌توانند مشکل‌ساز باشند.
اگر علائم لخته خون را بشناسید، به احتمال زیاد با درمان سریع، به مراحل خطرناک نخواهید رسید. دانستن این نکته مهم است که در برخی موارد، علائم لخته خون، محسوس نیستند.
هنگامی که علائم لخته خون ظاهر می‌شوند، برخی از آن‌ها مانند علائم سایر بیماری‌ها دیده خواهند شد.
هیچ راهی برای تشخیص لخته خونی بدون راهنمایی پزشکی وجود ندارد. اگر رایج‌ترین علائم و عوامل خطر را می‌شناسید، می‌توانید بهترین راه را برای استفاده از زمان انتخاب کنید. جستجوی یک متخصص بهترین راه برای تشخیص درست و درمان به موقع است.
بیشتر بخوانید: ۷علائم فشار خون پایین و بهترین روش‌های درمان و پیشگیری افت فشار
علائم لخته خون در بازوها و پاها
هنگامی که یک لخته خون در یکی از وریدهای عمیق بازو یا پا و زیر سطح پوست تشکیل می‌شود، احتمالا چیزی به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) باشد. این پدیده خطرناک است، زیرا لخته می‌تواند به قلب یا ریه برود.
اگر برای مدت طولانی حرکت نکرده باشید، مثلا بعد از عمل جراحی یا در طول یک سفر طولانی با هواپیما، احتمال اینکه به ترومبوز ورید عمقی مبتلا شوید، بیشتر است. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، نیاز به اقدام اورژانسی پزشکی است:
تورم در محل لختگی
تورم می‌تواند دقیقا در نقطه‌ای که لخته خون تشکیل می‌شود یا در کل پا یا بازو ایجاد شود.
تغییر رنگ بازو یا پا
احتمالا متوجه شوید که بازو یا پای شما رنگ قرمز یا آبی به خود می‌گیرد یا دچار خارش می‌شود.
درد در صورت بدتر شدن لخته
علائم لخته خون از یک درد مبهم تا درد شدید می‌تواند متغیر باشد. احتمالا متوجه ضربان درد در پا، شکم یا حتی بازو شوید.
گرم شدن پوست
گرم شدن پوست اطراف نواحی دردناک یا پوست بازو یا پا با ترومبوز ورید عمقی در ارتباط است. در این شرایط، پوست این نواحی گرم‌تر از سایر نواحی احساس می‌شود.
مشکل در تنفس
اگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند به این معنی باشد که لخته از بازو یا پا به ریه منتقل شده است. همچنین احتمالا سرفه‌های بد و حتی سرفه همراه با خون اتفاق بیفتد. ممکن است در قفسه سینه درد داشته باشید یا دچار سرگیجه شوید. برای دریافت کمک پزشکی فورا با 115 تماس بگیرید.
گرفتگی عضلات ساق پا
اگر لخته در ساق پا باشد، شاید احساس گرفتگی عضلات ایجاد شود.
تجمع مایع (ادم)
ترومبوز ورید عمقی می‌تواند باعث تجمع مایع (ادم) در بازوها یا پاها شود. تجمع مایع (ادم) معمولا در زمان ترومبوز ورید عمقی، خیلی سریع اتفاق می‌افتد. وقتی روی ناحیه متورم فشار داده شود، می‌تواند باعث ایجاد گودی شود که برای چند ثانیه باقی می‌ماند.
رگ‌های متورم و دردناک
درد احتمالا با لمس افزایش یابد که به معنی ایجاد تورم در رگ‌ها است و نیاز فوری به پیگیری دارد.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری های قلب؛ از یک ضربان نامنظم تا سکته قلبی
علائم لخته خونی و حمله قلبی
لخته خونی که در داخل یا اطراف عروق و مویرگ‌ها تشکیل شود، احتمالا باعث حمله قلبی خواهد شد. مراقب این علائم لخته خون باشید:
- درد شدید در قفسه سینه و بازو
- تعریق غیرعادی
- مشکل در تنفس
بیشتر بخوانید: علائم فشار خون بالا؛ از سردردهای شدید و خونریزی بینی تا خستگی و عدم تمرکز
علائم لخته خون در ریه‌ها
لخته خون در ریه معمولا از یک ورید عمیق در بازو یا پا شروع می‌شود، سپس حرکت می‌کند و به ریه می‌رود. وقتی این اتفاق می‌افتد، شخص دچار عارضه‌ای می‌شود که به آن آمبولی ریه می‌گویند.
آمبولی ریه یک وضعیت بسیار خطرناک است، اگر علائم لخته خون به صورت زیر باشند نیاز به مراجعه سریع به پزشک است:
- احساس تنگی نفس یا مشکلات تنفسی
- درد در قفسه سینه
- سرفه
- عرق کردن غیرعادی
- احساس سرگیجه
بیشتر بخوانید: عمل قلب باز | این عمل پیچیده و حساس چگونه انجام می‌گیرد؟
علائم لخته خون در مغز
لخته شدن خون احتمالا ناشی از رسوبات چربی در دیواره رگ‌های خونی باشد که خون را به مغز می‌رسانند. گاهی اوقات علائم لخته خون به دلیل ضربه‌ای به سر که منجر به ضربه مغزی شود، ایجاد می‌شوند.
در موارد دیگر، لخته‌ای که در قسمت‌های مختلف بدن، مانند قفسه سینه یا گردن شروع می‌شود، ممکن است وارد جریان خون شده و به مغز برود، جایی که می‌تواند باعث سکته شود.
مراقب این‌گونه علائم لخته خون باشید:
- مشکلات بینایی یا گفتار
- تشنج
- احساس ضعف عمومی
بیشتر بخوانید: آریتمی قلبی آسیبی به ریتم زندگی با تند و کند شدن ضربان قلب
علائم لخته خون در شکم
لخته‌های خون در سیاهرگ‌هایی که خون را از روده منتقل می‌کنند، ایجاد می‌شود. آن‌ها می‌توانند ناشی از شرایطی مانند دیورتیکولیت یا بیماری کبدی یا حتی قرص‌های ضدبارداری باشند.
چگونه مشخص می‌شود که آیا این اتفاق افتاده یا خیر؟ اگر مشکلاتی از این قبیل موارد زیر دارید با پزشک خود مشورت کنید:
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شدید در شکم که احتمالا بعد از خوردن غذا بدتر شود
- اسهال
- مدفوع خونی
- احساس نفخ
بیشتر بخوانید: سکته قلبی را تشخیص دهید و بعد با ۱۱۵ تماس بگیرید
علائم لخته خون در کلیه‌ها
لخته شدن خون در کلیه‌ها می‌تواند آن‌ها را از دفع مواد زائد از بدن باز دارد که احتمالا باعث فشار خون بالا یا حتی نارسایی کلیه شود. این اختلال خطرناک است، بنابراین به این‌گونه علائم لخته خون توجه کنید:
- درد در پهلوها، شکم، ران یا نقاط دیگر پا
- خون در ادرار
- تب
- حالت تهوع یا استفراغ
- فشار خون بالا
- تورم شدید ناگهانی پا
- مشکل در تنفس
بیشتر بخوانید: سلامت قلب و عادت های مضر برای قلب
لخته شریانی
هنگامی که لخته خون در یک سرخرگ رخ می‌دهد، به آن آمبولی شریانی می‌گویند. این نوع لخته بلافاصله علائم را ایجاد می‌کند و نیاز به درمان اورژانسی دارد. علائم لخته شریانی عبارتند از:
- احساس سرما در ناحیه آسیب دیده
- جریان خون در بازو یا پا کاهش یافته یا وجود ندارد
- فلج یا عدم حرکت در ناحیه آسیب دیده
- درد
- رنگ پریدگی در بازو یا پا
- ضعف
- تاول روی پوست اطراف شریان آسیب‌دیده
- پوست پوست شدن
- زخم‌های پوستی
- تغییر رنگ یا آسیب (نکروز) پوست اطراف شریان آسیب‌دیده
بیشتر بخوانید: درد قفسه سینه سمت راست نشانه چیست؟
لخته وریدی
لخته خونی که در ورید ایجاد می‌شود، آمبولی وریدی نام دارد. سرعت ایجاد این نوع لخته‌ها احتمالا با گذشت زمان کندتر می‌شود، اما همچنان می‌توانند تهدیدکننده زندگی باشند. علائم لخته خون وریدی عبارتند از:
- ورم
- درد یا حساسیت
- گرم شدن پوست
- گرفتگی
- قرمز شدن پوست
جدی‌ترین نوع لخته وریدی، ترومبوز ورید عمقی است. در ترومبوز ورید عمقی، یک لخته در یکی از وریدهای اصلی در عمق بدن تشکیل می‌شود. معمولا این اتفاق در یکی از پاها رخ می‌دهد، اما احتمال دارد که در هر دو پا نیز اتفاق بیفتد:
- بازوها
- لگن
- ریه‌ها
یادداشت پایانی در ارتباط با علائم لخته خون
لخته خون، توده‌ای از خون است که از حالت مایع به حالت ژله‌مانند یا نیمه جامد تبدیل شده است. لخته شدن یک فرآیند ضروری است که می‌تواند از دست دادن بیش از حد خون در هنگام بریدگی جلوگیری کند.
وقتی لخته‌ای داخل یکی از رگ‌ها تشکیل می‌شود، همیشه خود به خود حل نخواهد شد. این پدیده می‌تواند یک وضعیت بسیار خطرناک و حتی تهدید کننده زندگی باشد.
لخته خون بی‌حرکت به طور کلی آسیب نمی‌رساند، اما این احتمال وجود دارد که حرکت کند و خطرناک شود. اگر یک لخته خون آزاد شود و از طریق وریدها به قلب و ریه برسد، می‌تواند گیر کرده و از جریان خون جلوگیری کند. این یک وضعیت اورژانسی پزشکی است.
عوامل متعددی می‌توانند باعث لخته شدن خون شوند و علت آن معمولا با توجه به نوع لخته قابل تشخیص است.
وقتی لخته‌های خون در شریان‌ها ایجاد می‌شوند، معمولا توسط تکه‌هایی از پلاک‌ها متشکل از رسوبات چربی یا مواد معدنی به وجود آمده‌اند که می‌شکنند و جریان خون را مسدود می‌کنند.
همین پدیده است که احتمال دارد علائم لخته خون را ایجاد کند، بنابراین هر نشانه‌ای را جدی بگیرید و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم، علائم لخته خون احتمال دارد که گاهی محسوس نباشند.