تصلب شرایین شرایطی است که در آن رسوب تکه‌ای از مواد چربی (آتروما یا پلاک‌های آترواسکلروتیک) در دیواره‌های شریان‌های با اندازه متوسط و بزرگ ایجاد می‌شود که منجر به کاهش یا مسدود شدن جریان خون خواهد شد.
این بیماری یکی از دلایل اصلی مرگ در کشورمان ایران هم محسوب می‌شود. به شکلی که به طور متوسط سالانه حدود 300 هزار فوتی به دلایل قلبی در ایران ثبت می‌شود.
نگاهی سریع به بیماری تصلب شرایین
- تصلب شرایین در اثر آسیب مکرر به دیواره شریان‌ها ایجاد می‌شود
- عوامل زیادی در ایجاد این آسیب نقش دارند، از جمله فشار خون بالا، دود تنباکو، دیابت و سطح بالای کلسترول در خون
- انسداد عروق خونی به دلیل تصلب شرایین یکی از دلایل شایع حمله قلبی و سکته است
- اغلب، اولین علامت درد یا گرفتگی در مواقعی است که جریان خون نمی‌تواند با نیاز بافت‌ها به اکسیژن مطابقت داشته باشد
- برای جلوگیری از تصلب شرایین، افراد باید مصرف تنباکو را متوقف کنند، رژیم غذایی خود را بهبود بخشند، به طور منظم ورزش کنند و فشار خون، سطح کلسترول و دیابت خود را کنترل کنند
- آترواسکلروز از مهمترین و شایع‌ترین نوع تصلب شرایین است.آترواسکلروز می‌تواند شریان‌های متوسط و بزرگ مغز، قلب، کلیه‌ها، سایر اندام‌های حیاتی و پاها را درگیر کند
- پیشرفت آترواسکلروز به عوارض تهدید کننده زندگی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی نیاز به درمان اورژانسی دارد
در ایالات متحده و اکثر کشورهای توسعه یافته دیگر، تصلب شرایین علت اصلی بیماری و مرگ است. در سال 2016، بیماری‌های قلبی عروقی، در درجه اول بیماری عروق کرونر (آترواسکلروز که بر شریان‌های خونرسانی به قلب تاثیر می‌گذارد) و سکته مغزی (آترواسکلروز که بر شریان‌های مغز تاثیر می‌گذارد) باعث تقریبا 18 میلیون مرگ در سراسر جهان شد.
بنابراین مسدود شدن جریان خون یا همان تصلب شرایین علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری های قلب؛ از یک ضربان نامنظم تا سکته قلبی
تعریفی دقیق از تصلب شرایین
تصلب شرایین که به معنای سخت شدن (اسکلروز) شریان‌ها است، یک اصطلاح کلی برای چندین اختلال است که در آن دیواره سرخرگ ضخیم‌تر و غیرقابل انعطاف می‌شود. سه نوع تصلب شرایین وجود دارد، که عبارتند از:
- آترواسکلروز
- آرتریولواسکلروز
- تصلب شرایین مونکبرگ
بیشتر بخوانید: علائم فشار خون بالا؛ از سردردهای شدید و خونریزی بینی تا خستگی و عدم تمرکز
آترواسکلروز
رایج‌ترین نوع به معنای سخت شدن پلاک‌ها ناشی از رسوبات مواد چرب است که شریان‌های متوسط و بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آرتریولواسکلروز
به معنای سخت شدن شریان‌های کوچکی است که در درجه اول لایه‌های داخلی و میانی دیواره سرخرگ‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در نتیجه دیواره‌ها ضخیم می‌شوند و شریان‌ها را باریک می‌کنند. از این رو اندام‌هایی که توسط شریان‌های آسیب دیده تامین می‌شوند، خون کافی دریافت نمی‌کنند.
کلیه‌ها اغلب تحت تاثیر این نوع از تصلب شرایین قرار می‌گیرند. این اختلال عمدتا در افرادی که فشار خون بالا یا دیابت دارند رخ می‌دهد. هر یک از این اختلالات ممکن است دیواره شریان‌ها را تحت فشار قرار دهد و در نتیجه ضخیم شود.
تصلب شرایین مونکبرگ
بر عروق کوچک تا متوسط تاثیر می‌گذارد. کلسیم در دیواره سرخرگ‌ها جمع می‌شود و آن‌ها را سفت می‌کند، اما باریک نمی‌شود. این اختلال اساسا بی‌ضرر معمولا مردان و زنان بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید :عمل قلب باز | این عمل پیچیده و حساس چگونه انجام می‌گیرد؟
علل تصلب شرایین
ایجاد این عارضه پیچیده است، اما به نظر می‌رسد برای ایجاد این بیماری رویداد اولیه که همان آسیب ظریف به پوشش داخلی شریان (اندوتلیوم) است، از طریق مکانیسم‌های مختلف تکرار می‌شود. این مکانیسم‌ها عبارتند از:
- استرس‌های فیزیکی ناشی از جریان خون آشفته (در افرادی که فشار خون بالا دارند)
- استرس‌های التهابی مربوط به سیستم ایمنی بدن (مانند زمانی که افراد سیگار می‌کشند)
- ناهنجاری‌های شیمیایی در جریان خون (مانند کلسترول بالا یا قند خون بالا که در دیابت رخ می‌دهد)
عفونت با برخی از باکتری‌ها یا ویروس‌ها (مانند کلامیدیا پنومونیه یا سیتومگالوویروس) نیز ممکن است باعث افزایش التهاب در پوشش داخلی شریان (اندوتلیوم) شده و منجر به تصلب شرایین شود.
بیشتر بخوانید : آریتمی قلبی آسیبی به ریتم زندگی با تند و کند شدن ضربان قلب
تشکیل پلاک در ابتلا به تصلب شرایین
دیواره یک شریان از چندین لایه تشکیل شده است. آستر یا لایه داخلی (اندوتلیوم) معمولا صاف و بدون شکستگی است.
تصلب زمانی شروع می‌شود که پوشش داخلی آسیب دیده یا بیمار شود. سپس گلبول‌های سفید خاصی به نام مونوسیت‌ها و سلول‌های T فعال شده و از جریان خون خارج می‌شوند و از طریق پوشش یک سرخرگ به دیواره شریان می‌روند.
داخل پوشش، آن‌ها به سلول‌های فوم تبدیل می‌شوند. فوم‌ها سلول‌هایی هستند که مواد چرب (عمدتا کلسترول) را جمع‌آوری می‌کنند و باعث رشد سلول‌هایی در دیواره سرخرگ می‌شوند. با گذشت زمان، این سلول‌های فوم مملو از چربی، جمع می‌شوند.
آن‌ها رسوبات تکه‌ای (آتروما، که پلاک نیز نامیده می‌شوند) را تشکیل می‌دهند که با یک کلاه فیبری در پوشش دیواره شریان پوشانده شده است.
با گذشت زمان، کلسیم در پلاک‌ها جمع می‌شود. پلاک‌ها ممکن است در سراسر شریان‌های با اندازه متوسط و بزرگ پراکنده باشند، اما معمولا از جایی شروع خواهند شد که رگ‌ها منشعب می‌شوند.
این پلاک‌ها ممکن است یک سرخرگ را باریک یا مسدود کنند و جریان خون را کاهش دهند یا متوقف کنند.
سایر پلاک‌ها سرخرگ را مسدود نمی‌کنند، اما ممکن است از هم جدا شده و باعث ایجاد لخته خونی شوند که به‌طور ناگهانی شریان را مسدود می‌کند.
بیشتر بخوانید :سکته قلبی را تشخیص دهید و بعد با 115 تماس بگیرید
پارگی پلاک در ابتلا به تصلب سرایین
پلاک‌ها می‌توانند در دهانه (لومن) سرخرگ رشد کنند و به تدریج باعث باریک شدن آن شوند. هنگامی که آترواسکلروز شریان را باریک می‌کند، بافت‌های تامین شده توسط شریان ممکن است خون و اکسیژن کافی دریافت نکنند. پلاک‌ها همچنین می‌توانند در دیواره سرخرگ رشد کنند.
هر دو نوع پلاک امکان دارد شکافته شوند (پارگی) و مواد داخل را در معرض جریان خون قرار دهند. این ماده باعث پیدایش لخته خون در رگ‌ها می‌شود.
این لخته‌های خون می‌توانند به طور ناگهانی تمام جریان خون را از طریق شریان مسدود کنند که علت اصلی حمله قلبی یا سکته مغزی است.
گاهی اوقات این لخته‌های خون شکسته می‌شوند، از طریق جریان خون عبور می‌کنند و یک سرخرگ را در جای دیگری از بدن مسدود خواهند کرد.
به طور مشابه، قطعات پلاک می‌توانند شکسته شده و از طریق جریان خون عبور کرده و شریان را در جای دیگری مسدود کنند.
بیشتر بخوانید: سلامت قلب و عادت های مضر برای قلب
عوامل خطر ابتلا به انواع تصلب شرایین
برخی از عوامل خطر آترواسکلروز را می‌توان اصلاح کرد. به طور کلی عوامل خطر قابل اصلاح عبارتند از:
- مصرف تنباکو و استعمال دخانیات
- سطوح بالای کلسترول در خون
- فشار خون بالا
- دیابت
- چاقی
- عدم تحرک بدنی
- مصرف روزانه کم میوه و سبزیجات
در ادامه به ارتباط بین برخی عوامل خطر با ابتلا به تصلب شرایین اشاره خواهیم کرد:
بیشتر بخوانید : درد قفسه سینه سمت راست نشانه چیست؟
سیگار کشیدن و تصلب شرایین
- یکی از مهمترین عوامل خطر قابل تعدیل سیگار کشیدن است. استفاده از اشکال دیگر تنباکو، مانند تنباکو جویدنی نیز خطر ابتلا به برخی از اشکال آترواسکلروز را در افراد سیگاری افزایش می‌دهد. خطر ابتلا به برخی از اشکال آترواسکلروز مانند بیماری عروق کرونر به طور مستقیم با میزان مصرف تنباکوی روزانه مرتبط است.
خطر حمله قلبی در مردانی که سیگار می‌شکند سه برابر و در زنانی که 20 عدد یا بیشتر سیگار در روز می‌کشیدند شش برابر نسبت به افراد عادی افزایش می‌یابد.
در افرادی که در حال حاضر در معرض خطر بالای بیماری قلبی هستند، استفاده از تنباکو بسیار خطرناک است
- مصرف تنباکو سطح کلسترول (HDL) یا کلسترول خوب را کاهش داده و سطح کلسترول (LDL) یا کلسترول بد را افزایش می‌دهد. سیگار با بالا بردن سطح مونوکسید کربن در خون ممکن است خطر آسیب به دیواره سرخرگ را نیز در پی داشته باشد. استفاده از تنباکو باعث می‌شود شریان‌هایی که قبلا در اثر تصلب شرایین باریک شده‌اند منقبض شوند و میزان خونی که به بافت‌ها می‌رسد کاهش پیدا کند
- علاوه بر این، مصرف دخانیات تمایل خون به لخته شدن را افزایش می‌دهد (با چسبندگی پلاکت‌ها)، به طوری که خطر ابتلا به بیماری شریان‌های محیطی، بیماری عروق کرونر و سکته مغزی را در پی دارد
- ترک مصرف دخانیات همچنین خطر مرگ پس از جراحی بای پس عروق کرونر یا حمله قلبی و خطر بیماری و مرگ را در افرادی که بیماری شریان محیطی دارند کاهش می‌دهد. فواید ترک مصرف دخانیات بلافاصله شروع شده و با گذشت زمان بیشتر می‌شود
- به نظر می‌رسد دود دست دوم (دودی که از سیگار کشیدن شخص دیگری استنشاق می‌شود) نیز خطر را افزایش می‌دهد و باید از آن اجتناب کرد
بیشتر بخوانید: ترک سیگار را همین الان شروع کنید | اتفاقاتی که پس از ترک برایتان رخ می‌دهند
سطح کلسترول خون
- سطح بالای کلسترول LDL یکی دیگر از عوامل خطر مهم قابل تغییر است. رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع شده باعث افزایش سطح کلسترول LDL در افراد مستعد می‌شود. سطح کلسترول نیز با بالا رفتن سن افراد افزایش می‌یابد و به طور معمول در مردان بیشتر از زنان است، اگرچه سطح کلسترول در زنان پس از یائسگی سیر صعودی دارد
- چندین اختلال ارثی منجر به سطوح بالای کلسترول یا سایر چربی‌ها می‌شود. افراد مبتلا به این اختلالات ارثی ممکن است سطح کلسترول بسیار بالایی داشته باشند و (در صورت عدم درمان) در سنین پایین بر اثر بیماری عروق کرونر جان خود را از دست بدهند
- کاهش سطح کلسترول LDL بالا از طریق مصرف دارو می‌تواند به طور قابل توجهی خطر حملات قلبی، سکته مغزی و مرگ را کاهش دهد. بسیاری از انواع داروهای کاهنده چربی در دسترس هستند و استاتین‌ها رایج‌ترین نوع به شمار می‌روند
- همه سطوح بالای کلسترول خطر تصلب شرایین را افزایش نمی‌دهند. از این رو سطح بالای کلسترول HDL (خوب) خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش می‌دهد
بیشتر بخوانید: روش های کاهش کلسترول خون
فشار خون بالا
فشار خون بالا کنترل نشده یک عامل خطر برای حمله قلبی و سکته مغزی بوده که ناشی از تصلب شرایین است.
خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی زمانی شروع به افزایش می‌کند که سطح فشار خون بالاتر از 110/75 میلی‌متر جیوه باشد.
کاهش فشار خون بالا به وضوح خطر را کاهش می‌دهد. پزشکان معمولا سعی می‌کنند فشار خون کمتر از 140/90 میلی‌متر جیوه و اغلب کمتر از 130/80 میلی‌متر جیوه را در افرادی که در معرض خطر بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارند، مانند افراد مبتلا به دیابت یا بیماری کلیوی، به دست آورند.
دیابت شیرین
افرادی که دیابت ندارند معمولا به بیماری‌ای مبتلا می‌شوند که بر عروق کوچک مانند شریان‌های چشم، اعصاب و کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد.
در نهایت منجر به از دست دادن بینایی، آسیب عصبی و بیماری مزمن کلیوی می‌شود. افراد مبتلا به دیابت نیز تمایل به ابتلا به آترواسکلروز در شریان‌های بزرگ دارند. آترواسکلروز در سنین پایین‌تر و گسترده‌تر از افرادی که دیابت ندارند ایجاد می‌شود.
خطر ابتلا به آترواسکلروز برای افراد مبتلا به دیابت، به ویژه زنان، 2 تا 6 برابر بیشتر است. زنانی که دیابت دارند، برخلاف کسانی که دیابت ندارند، ممکن است قبل از یائسگی به تصلب شرایین مبتلا شوند.
افرادی که دیابت دارند مانند افرادی که قبلا حمله قلبی داشته‌اند، خطر مرگ را دارند و پزشکان معمولا سعی می‌کنند به این افراد کمک کنند تا سایر عوامل خطر (مانند سطح کلسترول بالا و فشار خون بالا) را تحت کنترل دقیق قرار دهند.
بیشتر بخوانید: رژیم دیابت | چه غذاهایی برای دیابتی‌ها بهترین هستند؟
تاثیر چاقی در تصلب شرایین
چاقی، به ویژه چاقی شکمی (تنه)، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر (آترواسکلروز شریان‌هایی که خونرسانی به قلب می‌کنند) را افزایش می‌دهد.
چاقی شکمی خطر سایر عوامل خطر آترواسکلروز از جمله: فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و سطح کلسترول بالا را افزایش می‌دهد. لازم به ذکر است که کاهش وزن خطر ابتلا به تمام این اختلالات را کاهش خواهد داد.
بیشتر بخوانید: برنامه ورزشی چاقی و 6 تمرین برای رسیدن به تناسب اندام
عدم تحرک بدنی
به نظر می‌رسد عدم تحرک بدنی خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد و شواهد زیادی نشان می‌دهد که ورزش منظم حتی تا حد متوسط این خطر و مرگ و میر را کاهش خواهد داد. ورزش همچنین می‌تواند به اصلاح سایر عوامل خطر آترواسکلروز کمک کند.
بیشتر بخوانید :8 ورزش لاغری پهلو؛ تمرینات آسان برای خلاص شدن از شر چربی‌ها
رژیم غذایی
شواهد قابل توجهی وجود دارد که مصرف منظم سبزیجات و میوه‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را کاهش دهد.
مشخص نیست که آیا میوه‌ها و سبزیجات به دلیل مواد (مواد شیمیایی گیاهی) موجود در آن‌ها مفید به نظر می‌رسند یا اینکه افرادی که میوه و سبزیجات زیادی می‌خورند، چربی اشباع کمتری مصرف می‌کنند و احتمالا بیشتری در فیبر و ویتامین دارند.
با این حال، مواد شیمیایی گیاهی به نام فلاونوئیدها (در انگورهای قرمز و بنفش، چای سیاه و ماءالشعیر تیره) محافظ به نظر می‌رسند. اما هیچ مطالعه‌ای ثابت نمی‌کند که خوردن غذاهای غنی از فلاونوئید یا استفاده از مکمل‌ها به جای غذاها از تصلب شرایین جلوگیری می‌کند.
توجه داشته باشید، فیبر بیش از حد در جذب برخی مواد معدنی و ویتامین‌ها اختلال ایجاد می‌کند. به طور کلی، غذاهای غنی از فیتوکمیکال‌ها و ویتامین‌ها نیز سرشار از فیبر هستند.
چربی بخشی ضروری از رژیم غذایی است. این تصور که خوردن چربی کمتر برای یک رژیم غذایی سالم مهم است تنها تا حدی درست است زیرا نوع چربی نیز اهمیت دارد.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی DNA، بهترین رژیم غذایی بر حسب دی ان ای
مصرف الکل
مصرف بیش از حد متوسط الکل می‌تواند مشکلات سلامتی قابل توجهی ایجاد کند و خطر مرگ را افزایش دهد.
افرادی که مقدار زیادی الکل می نوشند باید مصرف خود را کاهش دهند. افرادی که اصلا الکل نمی نوشند، نباید این عادت را شروع کنند.
سطوح بالای هموسیستئین خون (هیپرهموسیستئینمی)
افرادی که دارای سطوح بسیار بالایی از هموسیستئین (یک اسید آمینه) در خون خود هستند، معمولا به دلیل یک اختلال ارثی، در سنین پایین خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهند.
با این حال، مشخص نیست که چرا سطوح بالای هموسیستئین با آترواسکلروز مرتبط است. به نظر نمی‌رسد که دادن داروهایی که سطح هموسیستئین را کاهش می‌دهد، خطر مرگ را کاهش دهد.
عوامل خطر که قابل اصلاح نیستند عبارتند از:
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به آترواسکلروز زودرس (یعنی داشتن یکی از اقوام نزدیک مرد که قبل از 55 سالگی به این بیماری مبتلا شده یا داشتن یک زن نزدیک که قبل از 65 سالگی به این بیماری مبتلا شده است)
- بالا رفتن سن
- جنسیت مرد
عوامل خطر زیادی وجود دارد که در حال مطالعه هستند، مانند:
- سطوح بالای پروتئین واکنش‌گر C (یک پروتئین التهابی) در خون
- سطوح بالای برخی از اجزای کلسترول مانند آپولیپوپروتئین B یا لیپوپروتئین (a)
- عوامل روانی اجتماعی: مانند اضطراب و وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین
بیشتر بخوانید: 8علت خارش دهان چیست؟ آیا هر خارشی باعث آنافیلاکسی می‌شود؟
علائم ابتلا به تصلب شرایین
علائم ابتلا به این بیماری بستگی به شرایطی دارد:
- جایی که شریان آسیب دیده قرار دارد
- این که آیا شریان آسیب دیده به تدریج باریک شده یا به طور ناگهانی مسدود می‌شود
علائم باریک شدن تدریجی
با باریک شدن تدریجی، آترواسکلروز معمولا علائمی ایجاد نمی‌کند تا زمانی که داخل شریان بیش از 70درصد تنگ شود.
اولین علامت باریک شدن شریان ممکن است درد یا گرفتگی در مواقعی باشد که جریان خون نمی‌تواند با نیاز بافت‌ها به اکسیژن مطابقت داشته باشد.
به عنوان مثال، در حین ورزش، فرد ممکن است احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه کند، زیرا اکسیژن رسانی به قلب کافی نیست.
این درد قفسه سینه (آنژین صدری) در عرض چند دقیقه پس از توقف فعالیت فرد از بین می‌رود یا در حین راه رفتن، فرد ممکن است گرفتگی پا را احساس کند، زیرا اکسیژن‌رسانی به عضلات پا کفایت نمی‌کند.
اگر شریان‌های تامین کننده یک یا هر دو کلیه باریک شوند، نارسایی کلیه یا فشار خون خطرناک بالا نیز می‌تواند ایجاد شود.
علائم انسداد ناگهانی شریان
- اگر سرخرگ‌های تامین کننده قلب (رگ‌های کرونری) به طور ناگهانی مسدود شوند، ممکن است حمله قلبی ایجاد شود
- انسداد در رگ‌های تغذیه کننده مغز می‌تواند باعث سکته شود
- انسداد رگ‌های پا می‌تواند باعث قانقاریای انگشت، پا یا ساق پا شود
بیشتر بخوانید:درمان سوزش چشم؛ دست از خاراندن چشم‌ها بردارید!
تشخیص ابتلا به تصلب شرایین
- آزمایش خون برای بررسی عوامل خطر
- آزمایش‌های تصویربرداری برای جستجوی پلاک‌های خطرناک
نحوه تشخیص آترواسکلروز بستگی به این دارد که آیا فرد علائمی دارد یا خیر.
افرادی که علائم دارند
علائمی که نشان دهنده انسداد شریان است، آزمایشاتی را برای بررسی محل و میزان انسداد می‌طلبد. بسته به اینکه چه اندامی درگیر به نظر می‌رسد، از آزمایشات مختلفی استفاده می‌شود.
به عنوان مثال، اگر پزشکان مشکوک به انسداد یک شریان در قلب باشند، معمولا نوار قلب (ECG)، آزمایش خون برای مواد (مارکرهای قلبی) که نشان‌دهنده آسیب قلبی است و گاهی اوقات آزمایش استرس یا کاتتریزاسیون قلب انجام می‌دهند.
افراد مبتلا به شریان‌های آترواسکلروتیک در یک اندام اغلب در شریان‌های دیگر آترواسکلروز دارند. بنابراین، هنگامی که پزشکان انسداد آترواسکلروتیک را در یک شریان، به عنوان مثال در پا، پیدا می‌کنند، معمولا آزمایشاتی را برای یافتن انسداد در سایر شریان‌ها، مانند شریان‌های قلب، انجام می‌دهند.
پزشکان همچنین عوامل خطر خاصی را در افرادی که انسداد آترواسکلروتیک دارند آزمایش می‌کنند. برای مثال، سطح گلوکز، کلسترول و تری گلیسیرید خون را اندازه‌گیری می‌کنند. پزشکان معمولا این آزمایشات را نیز به عنوان بخشی از معاینه معمول سالانه در بزرگسالان انجام می‌دهند.
از آنجایی که برخی از پلاک‌ها در شریان‌ها بیشتر از سایرین احتمال شکستن و ایجاد لخته را دارند، پزشکان گاهی آزمایش‌هایی را برای یافتن چنین پلاک‌های خطرناکی انجام می‌دهند.
هیچ آزمایشی قطعی نیست، اما پزشکان از آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT)، سونوگرافی داخل عروقی (که پروب اولتراسوند روی نوک کاتتر قرار داده شده داخل شریان استفاده می‌کند) در حین کاتتریزاسیون قلب و آنژیوگرافی عروق کرونر و تعدادی دیگر از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند و همچنین آزمایش خون نیز انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: تعویض مفصل زانو؛ جراحی سخت با نتیجه ایده‌آل با اطمینان گام بردار!
افراد بدون علائم (غربالگری)
در افرادی که برخی از عوامل خطر آترواسکلروز را دارند، اما علائمی ندارند، پزشکان معمولا آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح گلوکز، کلسترول و تری گلیسیرید در خون انجام می‌دهند. پزشکان این آزمایشات را نیز به عنوان بخشی از معاینه معمول سالانه در بزرگسالان در نظر می‌گیرند.
برخی از پزشکان آزمایش‌های تصویربرداری را برای بررسی انسداد آترواسکلروتیک در افرادی که دارای عوامل خطر هستند، اما علائمی ندارند به عنوان بخشی از یک استراتژی پیشگیری توصیه می‌کنند.
چنین آزمایشاتی شامل CT پرتو الکترونی قلب و سونوگرافی از شریان‌های گردن ( شریان‌های کاروتید) است.
سی تی همچنین می‌تواند برای تشخیص پلاک سخت شده (کلسیفیه) در شریان‌های کرونری استفاده شود.
نتیجه این آزمایش گاهی اوقات نمره کلسیم نامیده می‌شود. سونوگرافی شریان‌های کاروتید می‌تواند ضخیم شدن دیواره شریان را تشخیص دهد که نشان دهنده تصلب شرایین است.
بیشتر بخوانید: 13 درمان خروپف عاملی برای دوری از کشمکش‌های خانوادگی
پیشگیری و درمان تصلب شرایین
- تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر عوارض
- کاهش استعمال دخانیات
برای کمک به جلوگیری از تصلب شرایین، افراد باید:
- رژیم غذایی سالم داشته باشند
- ورزش کنند
- کاهش وزن داشته باشند اگر اضافه وزن دارند
- مصرف دخانیات را متوقف کنند
- سطح کلسترول LDL را کاهش دهند
- فشار خون را پایین بیاورند
- سطح گلوکز خون را کاهش دهند
- گاهی اوقات، داروهایی مانند استاتین مصرف کنند
داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به کاهش خطر تصلب شرایین کمک کند. رژیم غذایی با چربی‌های اشباع نشده، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و الکل و میوه‌ها، سبزیجات و فیبر زیاد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد. اگر فردی دارای اضافه وزن یا چاق باشد، رژیم غذایی سالم و ورزش می‌تواند باعث کاهش وزن شود.
افرادی که در معرض خطر بالای تصلب شرایین هستند نیز ممکن است از مصرف برخی داروها سود ببرند. داروهای مفید شامل استاتین‌ها هستند که کلسترول را کاهش می‌دهند (حتی اگر سطح کلسترول طبیعی باشد یا کمی بالا باشد) و در برخی موارد، آسپرین یا سایر داروهای ضد پلاکت (داروهایی که از چسبیدن پلاکت‌ها به هم و ایجاد انسداد در رگ‌های خونی جلوگیری می‌کنند).
آسپرین و سایر داروهای ضد پلاکت می‌توانند باعث خونریزی شوند، بنابراین این داروها تنها در صورتی باید مصرف شوند که بیماران در معرض خطر ابتلا به آترواسکلروز باشند.
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت نیز به کاهش خطر تصلب شرایین کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: 10 درمان خانگی نارسایی کلیه،نابودی تجمع سموم در بدن
درمان عوارض تصلب شرایین
هنگامی که آترواسکلروز به اندازه‌ای شدید شود که عوارض ایجاد کند، خود عوارض باید درمان شوند. عوارض شامل:
- آنژین
- حمله قلبی
- ریتم غیرطبیعی قلب
- نارسایی قلبی
- بیماری مزمن کلیوی
- سکته
- گرفتگی عضلات پا
- قانقاریا
یادداشت پایانی
تصلب شرایین زمانی رخ می‌دهد که پلاک در دیواره داخلی رگ‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب از دوران کودکی شروع می‌شود و با گذشت زمان بدتر خواهد شد.
فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سایر شرایط می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. مهم است که هر سال یک چکاپ برای تشخیص و مدیریت هرگونه شرایط مرتبط انجام دهید. انتخاب شیوه زندگی سالم، داروها و روش‌های جراحی می‌تواند از عوارض آترواسکلروز جلوگیری کند.
به خاطر داشته باشید درمان گیاهی تصلب شرایین ممکن است در صورت پیشرفت درمان، راه حل مناسبی نباشد. بنابراین با توجه به عوامل پیشگیری کننده که در بالا ذکر شد و همچنین مراجعه به موقع (در زمان مشاهده علائم) از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کنید.