اسکولیوز چیست؟ جراحی یا بریس، بهترین روش، رمز درمان قطعی است
اسکولیوز چیست؟ یک انحنای جانبی غیر طبیعی در ستون فقرات است که اغلب در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی قابل تشخیص خواهد بود. انحنای نرمال ستون فقرات در نواحی گردنی، قفسه سینه و کمر در سطح ساژیتال رخ میدهد. این منحنیهای طبیعی سر را روی لگن قرار میدهند و به عنوان ضربهگیر عمل میکنند تا استرس مکانیکی را در حین حرکت توزیع کنند.
اکنون که به مفهوم چیستی اسکولیوز دست پیدا کردیم از آن اغلب به عنوان انحنای ستون فقرات در صفحه کرونال تعریف میشود. در حالی که درجه انحنا در صفحه تاج اندازه گیری میشود، اسکولیوز در واقع یک مشکل پیچیدهتر و سه بعدی است که سطوح زیر را شامل میشود:
- صفحه تاجی یا کرونال: صفحهای عمودی از سر تا پا و موازی با شانهها است که بدن را به دو قسمت قدامی(جلو) و خلفی (پشت) تقسیم میکند.
- صفحه ساژیتال: بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم میکند.
- صفحه محوری: موازی با سطح زمین و در زوایای قائم با صفحات تاجی و ساژیتال قرار دارد
در ادامه همراه مجله سلامت سیوطب باشید تا بیماری اسکولیوز را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.
اسکولیوز چه زمانی رخ میدهد و چقدر شایع است؟
آیا اسکولیوز باعث فلج شدن میشوداسکولیوز دو تا سه درصد از جمعیت یا حدود 6 تا 9 میلیون نفر در آمریکا را تحت تاثیر قرار میدهد. اسکولیوز میتواند در دوران نوزادی یا اوایل کودکی ایجاد شود. اما سن اولیه شروع اسکولیوز 10-15 سالگی و بین دختران و پسران به طور مساوی رخ میدهد.
زنان هشت برابر بیشتر در معرض انحراف ستون فقرات هستند و به همین دلیل نیاز بیشتری به درمان در آنها پدید میآید. هر سال، بیماران مبتلا به اسکولیوز بیش از 600000 بار ویزیت میشوند. حدود 30000 کودک برای درمان اسکولیوز بریس نصب میکنند و 38000 بیمار نیز تحت عمل جراحی فیوژن ستون فقرات قرار میگیرند.
بیشتر بخوانید: انحراف شست پا؛ از علل ارثی تا پوشیدن کفش نامناسب
علت اسکولیوز چیست؟
بیماری اسکولیوز یا کجی ستون فقرات را میتوان بر اساس علت در سه سطح طبقهبندی کرد که عبارتند از:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: زمانی تشخیص داده میشود که همه علل دیگر کنار گذاشته شوند و حدود 80 درصد از موارد را شامل میشود. اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان شایعترین نوع اسکولیوز است و معمولا در دوران بلوغ قابل تشخیص است. نوع ایدیوپاتیک جواب سوال اسکولیوزیس چیست به حساب میآید چون شایعترین انحنای کمر محسوب میشود.
- اسکولیوز مادرزادی: ناشی از ناهنجاری جنینی یک یا چند مهره است و امکان دارد در هر مکانی از ستون فقرات رخ دهد. ناهنجاریهای مهرهای باعث انحنا و سایر مشکلات ستون فقرات میشوند زیرا یک ناحیه از ستون فقرات با سرعت کمتری نسبت به بقیه رشد میکند. هندسه و محل ناهنجاریها میزان پیشرفت اسکولیوز را با رشد کودک تعیین میکند. از آنجایی که این ناهنجاریها در بدو تولد وجود دارند، اسکولیوز مادرزادی معمولا در سنین پایینتر از اسکولیوز ایدیوپاتیک شناخته میشود.
- اسکولیوز عصبی عضلانی: با بیماریهای عصبی یا عضلانی ارتباط مستقیم دارد. اسکولیوز همراه با فلج مغزی، ترومای نخاع، دیستروفی عضلانی، آتروفی عضلانی نخاعی و اسپینا بیفیدا از جمله انحنای کمر عصبی است. این نوع اسکولیوز عموما سریعتر از نوع ایدیوپاتیک پیشرفت میکند و اغلب با جراحی درمان خواهد شد.
بیشتر بخوانید: درمان انحراف زانو؛ بررسی عوامل موثر و راههای درمان
علائم و نشانههای اسکولیوز چیست؟
علائم متعددی وجود دارد که نشاندهنده احتمال اسکولیوز است. اگر یک یا چند مورد از علائم زیر مشاهده شد، یک قرار ملاقات با پزشک بگذارید تا بفهمید نشانههای اسکولیوز چیست.
- شانهها ناهموار هستند و یک یا هر دو تیغه شانه حالت بیرون زدگی دارد
- سر مستقیما بالای لگن قرار ندارد
- یک یا هر دو باسن برآمده یا به طور غیرعادی بالا هستند
- قفسه سینه در حالتهای مختلف قرار دارند
- کمر صاف نیست
- ظاهر یا بافت پوست روی ستون فقرات تغییر میکند (گودی، لکههای مودار، ناهنجاریهای رنگی)
- تمام بدن به یک طرف خم میشود
بیشتر بخوانید: کمر درد؛ ۹ علتی که انواع دردهای کمر ریشه در آن دارند
راههای تشخیص اسکولیوز چیست
اسکولیوز معمولا از طریق معاینه فیزیکی، عکس برداری با اشعهایکس، رادیوگرافی ستون فقرات، سی تی اسکن یا ام آر آی تایید میشود. تشخیص مثبت اسکولیوز بر اساس انحنای کرونر اندازهگیری شـده در رادیوگرافی خلفی- قدامی انجام میشود. اگر منحنی بیشتر از 25 تا 30 درجه باشد، قابل توجه و منحنیهای بیش از 45 تا 50 درجه شدید در نظر گرفـته میشوند. نوع شدید اسکولیوز اغلب به درمان تهاجمیتری نیاز دارد.
یک امتحان استاندارد که گاهی توسط پزشکان اطفال و در غربالگریهای مدارس ابتدایی استفاده میشود، آزمون خمشدن به جلو است. کودک با پاهای کنار هم به جلو خم و از ناحیه کمر در حالت 90 درجه قرار میگیرد. از این زاویه، هرگونه عدم تقارن تنه یا انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به راحتی توسط معاینهکننده قابل تشخیص خواهد بود.
این یک تست غربالگری اولیه ساده است که به تشخیص مشکلات احتمالی کمک میکند، اما دقیق نیست و نباید فقط به آن اکتفا کرد. آزمایشات رادیوگرافی برای تشخیص دقیق و مثبت مورد نیاز است. وقتی این سوال، اسکولیوز چیست، به ذهن میرسد ناخودآگاه فکر درگیر ام آر آی برای تشخیص میشود.
بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر در پاها؛ انواع روشهای درمان
اسکولیوز در کودکان؛ 3 نوع اصلی آن را بدانید
اسکولیوز در کودکان بر اساس سن طبقهبندی میشود:
- در کودکان 3 سال و کمتر، اسکولیوز نوزادی
- در کودکان 4 تا 10 ساله، اسکولیوز جوانی
- در کودکان 11 تا 18 ساله اسکولیوز نوجوانی
اسکولیوز ایدیوپاتیک اکثریت قریب به اتفاق مواردی را تشکیل میدهد که در دوران نوجوانی ظاهر میشوند. با توجه به شدت و سن کودک، اسکولیوز با رعایت دقیق بسـتن بریس و جراحی درمان خواهد شد.
اسکولیوز مادرزادی کودکان، زمانی میتوان گفت این نوع اسکولیوز چیست که سایر ناهنجاریهای مادرزادی کودک روند افزایشی داشته باشد. بیشتر با نخاع (20درصد)، دستگاه تناسلی ادراری (20 تا 33درصد) و قلب (10 تا 15درصد) مرتبط است. هنگام تشخیص اسکولیوز مادرزادی، ارزیابی سیستم عصبی، دستگاه تناسلی و قلبی عروقی بسیار مهم خواهد بود.
بیشتر بخوانید: کمردرد؛ ۹ علتی که انواع دردهای کمر ریشه در آن دارند
ویژگی اسکولیوز در بزرگسالان؛ 3 عامل اثرگذار انحراف ستون فقرات چیست
اینکه نوع اسکولیوز چیست، باید گفت آنچه در بزرگسالی رخ میدهد با اسکولیوز دوران کودکی متمایز است. زیرا علل و اهداف اساسی درمان در بیماران بزرگسال که قبلا به بلوغ اسکلتی رسیدهاند متفاوت است.
بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز به دستههای زیر تقسیم میشوند:
- بیماران اسکولیوز بزرگسالی که در دوران نوجوانی تحت عمل جراحی قرار گرفتند
- بزرگسالانی که در جوانی تحت درمان قرار نگرفتند
- بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز دژنراتیو
اسکولیوز دژنراتیو بیشتر در ستون فقرات کمری رخ میدهد و معمولا افراد 65 سال و بالاتر را تحت تاثیر قرار میدهد. اغلب با تنگی کانال نخاعی همراه و اعصاب نخاعی را تحت فشار قرار میدهد. همچنین عملکرد طبیعی طناب نخاعی را مختل میکند.
کمردرد همراه با اسکولیوز دژنراتیو معمولا به تدریج شروع و با میزان فعالیت ارتباط تنگاتنگی دارد. انحنای ستون فقرات نسبتا جزئی است، بنابراین جراحی تنها زمانی توصیه میشود که روشهای محافظه کارانه نتوانند درد مرتبط با این بیماری را کاهش دهند.
بیشتر بخوانید: ایا دیسک کمر در بارداری خطرناک است؟ ۵ شرط برای زایمان سزارین
روشهای درمان اسکولیوز چیست؛ موثرترین راههای بهبودی که باید شناخت
بعدا از اطلاع دقیق از اینکه اسکولیوز چیست و قطعیت ابتلا به آن، چندین موضوع برای ارزیابی وجوددارد که به تعیین گزینههای درمانی کمک میکند. این موضوعات عبارتند از:
- بلوغ ستون فقرات
- درجه و میزان انحنا
- محل انحنای ستون فقرات
- امکان پیشرفت منحنی
اما درمان انحراف ستون فقرات به چه صورت است، پس از ارزیابی این متغیرها، گزینههای درمانی زیر پیش روی بیمار قرار میگیرد:
- مهاربندی (بریس)
- عمل جراحی
بیشتر بخوانید: ایا دیسک کمر در بارداری خطرناک است؟ ۵ شرط برای زایمان سزارین
مهاربندی یا بریس روشی بدون عوارض برای درمان اسکولیوز
بریسها فقط در بیمارانی که به بلوغ اسکلتی نرسیدهاند موثر است. اگر کودک در حال رشد باشد و انحنای او بین 25 تا 40 درجه است، تجویز یک بریس برای جلوگیری از پیشرفت منحنی گزینه اول درمان به حساب میآید. در طراحی بریس پیشرفتهایی صورت گرفـته و مدلهای جدیدتر زیر بازو قرار میگیرند نه دور گردن.
انواع مختلفی از بریسها موجود است و میتوان بر اساس نوع و شدت بیماری پی برد که تاثیر بریسها بر اسکولیوز چیست. در حالی که بین متخصصان در مورد اینکه کدام نوع مؤثرتر است، اختلاف نظر وجود دارد. مطالعات نشان میدهد که بریسها، زمانی که با انطباق کامل استفاده شوند، اسکولیوز را تا 80 درصد در کودکان با توقف روبرو میسازند.
بیشتر بخوانید: قرص تیزانیدین برای دیسک کمر چه اثراتی دارد؟
درمان اسکولیوز چیست؛ جراحی گزینهای که نقطه آخر درمان محسوب میشود
دو هدف اصلی جراحی در کودکان مبتلا به اسکولیوز چیست؟ جلوگیری از پیشرفت انحنا در بزرگسالی و کاهش بدشکلی ستون فقرات دو شاخص مهم این روش درمان تهاجمی محسوب میشود. اکثر متخصصان زمانی جراحی را توصیه میکنند که انحنای ستون فقرات کودک بیشتر از 40 درجه باشد و نشانههایی پیشرفت نیز وجود داشته باشد.
جراحی در بزرگسالان زمانی توصیه خواهد شد که انحنای ستون فقرات آنها بیشتر از 50 درجه باشد. همچنین بیمار آسیب عصبی به پاهای خود یا علائم روده یا مثانه را تجربه کند نیز امکان رویارویی با جراحی را داشته باشد. گاهی بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز دژنراتیو و تنگی ستون فقرات به جراحی رفع فشار (فیوژن ستونفقرات) و رویکرد جراحی جلو و عقب نیاز پیدا میکنند.
بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب دیسک کمر؛ منوی ۸ غذایی مناسب کاهش درد
1.جراحی با رویکرد خلفی: شایعترین عمل برای اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان، فیوژن خلفی ستون فقرات با ابزار دقیق و پیوند استخوان است. در طی این جراحی، ستون فقرات با میلههای سفت حمایت و به دنبال آن فیوژن ستون فقرات صاف میشود.
همجوشی مهرهها شامل افزودن یک پیوند استخوان به ناحیه منحنی ستون فقرات است که پیوندی محکم بین دو یا چند مهره به وجود میآورد. میلههای فلزی متصل به ستون فقرات صاف بودن آنها را تضمین میکند در حالی که همجوشی ستون فقرات نیز تاثیر زیادی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: دیسک کمر خفیف و شدید؛ علل و جدیدترین درمانهای ۲۰۲۳ را بدانید
2. جراحی با رویکرد قدامی: جراح برشهایی در پهلوی بیمار ایجاد میکند، ریه را تخلیه و یک دنده را برای رسـیدن به ستون فقرات برمیدارد. این نوع عمل نسبت به روش باز جراحی کمتر تهاجمی است. روش قدامی ستون فقرات چندین مزیت بالقوه دارد: اصلاح ناهنجاری بهتر، توانبخشی سریعتر بیمار، بهبود حرکت ستون فقرات و ادغام بخشهای کمتر.
معایب بالقوه جراحی قدامی اسکولیوز چیست؟ بسیاری از بیماران برای چندین ماه پس از جراحی به بریس نیاز دارند و این رویکرد خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهد.
3.لامینکتومیکاهش فشار: لامینه (سقف) مهرهها برداشته میشود تا فضای بیشتری برای طناب عصبی ایجاد شود. در صورت وجود اسکولیوز و تنگی کانال نخاعی، فیوژن ستون فقرات با یا بدون ابزار نخاعی اغلب توصیه میشود. ابزارهای مختلفی (مانند پیچ یا میله) امکان دارد برای تقویت همجوشی و حمایت از نواحی ناپایدار ستون فقرات بکار رود.
4. جراحی کم تهاجمی(MIS): فیوژن گاهی اوقات میتواند از طریق برشهای کوچکتر از طریق MIS انجام شود. استفاده از فلوروسکوپی پیشرفته (تصویربرداری با اشعهایکس در حین جراحی) و آندوسکوپی (فناوری دوربین) دقت برشها و قراردادن سخت افزار را بشدت ارتقا خواهد داد. در نظر داشته باشید که همه موارد را نمیتوان به این روش درمان کرد و تعدادی از عوامل در روش جراحی مورد استفاده نقش دارند.
فواید جراحی همیشه باید به دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود. اگرچه بسیاری از بیماران اسکولیوز از جراحی سود میبرند، ولی تضمینی وجود ندارد که جراحی، پیشرفت انحنا و علائم را در هر فردی متوقف کند.
چکیدهای کلی درباره اسکولیوز چیست
اسکولیوز بزرگسالان با توجه به نوع (ایدیوپاتیک یا دژنراتیو) و شدت علائم متفاوت خواهد بود. درمان غیر جراحی، در کنار روشهای دیگر مانند فیزیوتراپی، برنامه ورزشی منظم و داروهای ضد التهابی بدون نسخه، همیشه اولین خط مراقبت به حساب میآیند. حفظ وزن ایدهآل و بکارگیری یک برنامه ورزشی منظم راههای عالی برای به حداقل رسـاندن علائم مرتبط با اسکولیوز بزرگسالان است.
انتخاب جراحی نیز به عنوان روش درمانی اسکولیوز بزرگسالان کیفیت زندگی بیمار را بهبود میبخشد و با درد مرتبط با این بیماری مقابله خواهد کرد. نتایج جراحی برای رفع ناهنجاری ستون فقرات بزرگسالان معمولا بسیار خوب است، ولی باید دقیق و به دلایل درست انجام شود.
با همه تاثیراتی که جراحی میتواند داشته باشد اما باید بپذیریم جراحی عوارض زیادی نیز به همراه دارد. به همین دلیل اغلب پزشکان بر اجتناب از جراحی اتفاق نظر دارند. پس چگونه به جواب این سوال برسیم؛ راههای درمان ایمن اسکولیوز چیست؟ برای اطلاع از روشهای درمانی مطمئن و انواع جراحی کمتر تهاجمی به محتوای مقاله مراجعه کنید.
سوالات متداول درباره اسکولیوز چیست
1.زمان استفاده از بریسها برای درمان اسکولیوز چند ساعت در روز است؟
برای اثربخشی مطلوب، بریس باید به طور مرتب بررسی شود تا از صحت بسـتن اطمینان حاصل شود. ممکن است لازم باشد 16 تا 23 ساعت هر روز تا زمانی که رشد متوقف شود پوشـیده شود.
2. عوامل خطرسازی که بزرگسالان را به سمت ابتلا به اسکولیوز سوق میدهد؟
سن بالا، ژنتیک، مصرف سیگاری زیاد، اضافه وزن و مشکلات پزشکی عواملی هستند که شخص را در معرض ابتلا به این عارضه قرار میدهند.
3.چه مدت بعد از جراحی عملکرد حرکتی بهبود پیدا میکند؟
با پیشرفتهای اخیر در تکنولوژی، اکثر افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک طی یک هفته پس از جراحی مرخص و نیازی به بریس بعداز جراحی ندارند. اکثر بیماران دو تا چهار هفته پس از جراحی میتوانند به مدرسه یا کار بازگردند. همچنین آنها میتوانند تمام فعالیتهای قبل از جراحی را در عرض چهار تا شش ماه از سر بگیرند.