پوست مرغی یا کراتوز پیلاریس بیماری پوستی نسبتا شایعی است که باعث ایجاد لکه‌ها یا برجستگی‌های دانه‌دانه روی پوست با رنگ قرمز می‌شود. این بیماری در افراد مختلف از کودکان تا بزرگسالان ایجاد شده و عوارض جدی به دنبال ندارد.
اکثر افراد مبتلا به این بیماری به دلیل مسائل زیبایی به دنبال درمان آن هستند؛ اما باید گفت که در اکثر موارد تا 30 سالگی این بیماری خودبه‌خود از بین می‌رود. البته افرادی که تمایل به درمان کراتوز پیلاریس دارند می‌توانند از کرم‌های مرطوب‌کننده، کرم‌هایی برای جلوگیری از انسداد فولیکول‌های مو و لیزر درمانی استفاده کنند.
در این مطلب از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان پوست مرغی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به موضوع بیماری پوست مرغی
- جوش‌های ریز یا برجستگی‌های حاصل از بیماری پوست مرغی در واقع سلول‌های مرده پوست هستند
- علائم این بیماری در هر جایی که فولیکول مو وجود دارد ظاهر می‌شوند؛ پس در کف دست یا پا ایجاد نمی‌شوند
- هیچ آزمایش رسمی برای تایید و تشخیص دقیق بیماری پوست مرغی وجود ندارد
- استفاده از تکنولوژی لیزری در درمان طیف وسیعی از مشکلات پوستی کاربرد دارد
بیماری پوست مرغی یا کراتوز پیلاریس چه نوعی بیماری است؟
کراتوز پیلاریس (Keratosis pilaris) که گاهی به آن پوست مرغ نیز می‌گویند؛ نوعی بیماری شایع پوستی است که باعث می‌شود برجستگی‌های خشنی روی پوست ظاهر شود. این برجستگی‌ها یا جوش‌های ریز در واقع سلول‌های مرده پوست هستند که فولیکول‌های مو را مسدود می‌کنند. این تکه‌ها گاهی به رنگ قرمز یا قهوه‌ای ظاهر خواهند شد.
کراتوز پیلاریس معمولا در قسمت بالایی بازوها، ران‌ها، گونه‌ها یا باسن ایجاد می‌شوند. باید بدانید که این بیماری مسری نیست و به طور معمول باعث ناراحتی یا خارش نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: متخصص بیماری‌های پوستی: پسوریازیس یکی از دلایل خارش کف پا است
بیماری پوست مرغی در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود و چه زمانی؟
این بیماری معمولا در اواخر دوران نوزادی یا در دوران جوانی ایجاد می‌شود و تا 30 سالگی به طور طبیعی برطرف خواهد شد. همچنین لازم به ذکر است که این وضعیت پوستی در ماه‌های زمستان که پوست بیشتر خشک است و همچنین در دوران بارداری تشدید می‌شود.
افرادی که بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، در اکثر موارد شرایط زیر را دارند:
- افراد با پوست خشک
- بیماران مبتلا به اگزما
- تب یونجه
- افراد چاق
- بیماران مبتلا به ایکتیوز (ichthyosis- نوعی بیماری ارثی یا اکتسابی پوستی است که زمانی رخ می‌دهد که پوست سلول‌های مرده خود را نریزد)
- افرادی با پوست روشن
گفتنی است که تغییرات هورمونی باعث شعله ور شدن (تشدید) علائم این بیماری می‌شوند. به همین دلیل علائم آن در بین زنان باردار و نوجوانان در دوران بلوغ بیشتر خواهد شد.
بیشتر بخوانید: عفونت پوست؛ شایع‌ترین نوع بیماری‌های پوستی با ۵ روش درمانی
علت ایجادکننده بیماری پوست مرغی چیست؟
این بیماری خوش‌خیم پوست نتیجه تجمع کراتین (پروتئین مو) در منافذ است. این بیماری باعث می‌شود که کراتین‌های مو، منافذ را مسدود کرده و مانع از باز شدن فولیکول‌های موی در حال رشد می‌شود. در نتیجه برجستگی کوچکی در جایی که مو باید باشد ایجاد خواهد شد.
باید گفت که علت دقیق تجمع کراتین هنوز ناشناخته است، اما پزشکان فکر می‌کنند که امکان دارد با بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک و بیماری‌های ژنتیکی مرتبط باشد.
بیشتر بخوانید: درمان سلولیت پوستی؛ تجمع چربی‌ها را پراکنده کنید
علائم کراتوز پیلاریس چیست؟
بارزترین علامت کراتوز پیلاریس ظاهر آن است. برجستگی‌های قابل مشاهده‌ای که روی پوست ظاهر می‌شوند و شبیه برآمدگی‌های پوست غاز یا پوست مرغ پر کنده شده هستند. به همین دلیل آن را با نام پوست مرغ می‌شناسند.
این برجستگی‌ها در هر جایی از پوست که فولیکول‌های مو وجود دارند ظاهر می‌شوند. بنابراین هرگز در قسمت کف پا یا دست ایجاد نمی‌شوند. سایر علائم مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- رنگ صورتی یا قرمزی خفیف در اطراف برجستگی‌ها
- پوست خارش‌دار و تحریک‌پذیر
- پوست خشک
- برجستگی‌هایی شبیه کاغذ سنباده، ریز و بدون درد
توجه داشته باشید که برجستگی‌های بسته به رنگ پوست در رنگ‌های مختلف ظاهر می‌شوند؛ مانند گوشتی رنگ، سفید، قرمز، صورتی، قهوه‌ای یا سیاه.
بیشتر بخوانید: کهیر حاد و مزمن چیست؟ ۵ درمان خانگی و کلیدی خارش پوست ناشی از کهیر
نحوه تشخیص کراتوز پیلاریس به چه صورتی است؟
بیماری پوست مرغی بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. به طور معمولا پزشک متخصص پوست با یک نگاه این بیماری را از روی علائم و شرایط پوستی بیمار تشخیص خواهد داد. عواملی که در تشخیص این بیماری نقش دارند عبارتند از:
- سن بیمار
- علائم ایجاد دشه
- مناطق تحت تاثیر
هیچ آزمایش رسمی برای تایید و تشخیص دقیق این بیماری وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی میخچه با ۹ روش ساده؛ از سنگ پا تا جوش شیرین
آیا می‌توان از کراتوز پیلاریس پیشگیری کرد؟
کراتوز پیلاریس قابل پیشگیری نیست؛ اما پیروی از نوعی روتین ملایم مراقبت از پوست به جلوگیری از تشدید علائم شدید پوست و به حداقل رساندن ظاهری آن‌ها کمک می‌کند. به عنوان مثال با استفاده از نوعی کرم یا پماد مرطوب‌کننده بدون روغن می‌توان از مسدود شدن منافذ به وسیله کراتین جلوگیری کرد.
بیشتر بخوانید: لیفت صورت با نخ؛ معجزه‌ای برای جوان‌سازی پوست+نحوه انجام
درمان قطعی پوست مرغی؛ چگونه از شر کراتوز پیلاریس خلاص شویم؟
هیچ درمان شناخته شده‌ای برای کراتوز پیلاریس وجود ندارد. این بیماری پوستی معمولا با افزایش سن، خود به خود برطرف می‌شود. البته باید گفت که برای از بین بردن این بیماری روش‌های خاصی وجود دارد که بیماران می‌توانند آن‌ها را امتحان کنند.
لازم به ذکر است که کراتوز پیلاریس به درمان مقاوم بوده و امکان دارد چندین ماه طول بکشد که خوب شود یا اصلا بهبود نیابد. از روش‌های قابل تجویز برای این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- داروها و کرم پوست مرغی؛ درمان خشکی و خارش پوست مناسب
متخصص پوست و مو و زیبایی در مرحله اول، کرم‌های مرطوب‌کننده را برای تسکین خارش و خشکی پوست تجویز می‌کند. این داروها به بهبود ظاهر پوست که در اثر کراتوز پیلاریس نامناسب شده است کمک می‌کنند. بسیاری از کرم‌های موضعی بدون نسخه و تجویزی سلول‌های مرده پوست را از بین می‌برند یا از مسدود شدن فولیکول‌های مو جلوگیری می‌کنند.
بیشتر بخوانید: خارش کف پا؛ درمان خانگی و ۹علت آن از اگزما تا نوروپاتی کف پا
کرم‌های لایه‌بردار مناسب برای این بیماری
برای درمان این بیماری از کرم‌های حاوی آلفا هیدروکسی اسید، اسید لاکتیک، اسید سالیسیلیک یا اوره برای شل شدن و حذف سلول‌های مرده پوست استفاده می‌کنند. این کرم‌ها همچنین پوست خشک را نرم و مرطوب می‌کنند.
کرم‌های مناسب برای رفع انسداد فولیکول‌های مو
کرم‌هایی که برای جلوگیری از مسدود شدن فولیکول‌ها استفاده می‌شوند مشتق شده از ویتامین A (رتینوئیدهای موضعی) هستند که با تقویت گردش سلولی این کار را انجام می‌دهند. از نمونه‌های پرکاربرد این کرم‌ها می‌توان به ترتینوئین و تازاروتن اشاره کرد. این کرم‌ها باعث تحریک و خشکی پوست می‌شوند. به همین دلیل پزشکان مصرف این داروها را برای بیماران باردار یا شیرده به تاخیر می‌اندازند.
توجه به این نکته ضروری است که مصرف این کرم‌ها (لایه‌بردار و رفع انسداد) باعث بهبود ظاهر پوست می‌شود؛ اما اگر مصرف متوقف شود، شرایط دوباره به اوضاع اول برمی‌گردد. لازم به ذکر است که بعضی از کرم‌های موضعی حاوی اسیدهایی هستند که عوارض جانبی منفی ایجاد می‌کنند، از جمله:
- سرخی
- تحریک پوست
- خشکی
به همین دلیل مصرف این نوع داروها باید با تجویز پزشک انجام شود.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی قارچ سر با ۱۱ راهکار موثر؛ از سیر تا آلوئه ورا
2- لیزر پوست مرغی؛ درمانی موثر برای نمونه‌های شدید کراتوز پیلاریس
در مواردی که کرم‌های مرطوب‌کننده و دیگر داروها برای درمان پوست مرغی موثر نباشند، متخصصان پوست و مو روش استفاده از لیزردرمانی را پیشنهاد می‌دهند. استفاده از تکنولوژی لیزری در درمان طیف وسیعی از مشکلات پوستی کاربرد دارد.
در این روش تکنسین دستگاه لیزر، تنظیمات را بر اساس رنگ پوست و موی بیمار و همچنین میزان و شدت بیماری پوست مرغی تنظیم می‌کند. این روش به کاهش تورم و میزان قرمزی پوست کمک خواهد کرد. همچنین نمونه‌ای از درمان لیزری وجود دارد که علاوه بر کاهش قرمزی و تورم پوست، باعث بهبود لکه‌های قهوه‌ای شده و آن‌ها را از بین می‌برد.
بیشتر بخوانید: لیزر درمانی چیست؟مزایا و معایب آن نسبت به روش سنتی جراحی
3- سایر روش‌های درمانی برای بیماری پوست مرغی
امکان دارد که پزشک سایر روش‌های درمانی زیر را برای بیمار پیشنهاد دهد که عبارتند از:
- میکرودرم ابریژن، نوعی درمان لایه‌برداری شدید پوست
- لایه‌برداری شیمیایی
- کرم‌های رتینول
استفاده از این روش‌های درمانی به تشخیص پزشک بستگی دارد.
درمان خانگی کراتوز پیلاریس با روش‌های ساده و موثر
اغلب بیماران از علائم ظاهری این بیماری روی پوست خود شکایت دارند. این گونه افراد می‌توانند با انجام تکنیک‌هایی در خانه علائم پوستی خود را کاهش دهند. این تکنیک‌ها همچنین باعث حداقل برآمدگی‌های پوستی، خارش و تحریک پوست می‌شوند.
این تکنیک‌های خانگی برای درمان پوست مرغی به صورت زیر هستند:
-
حمام آب گرم بگیرید
حمام‌های کوتاه با آب گرم به باز کردن و شل شدن منافذ کمک می‌کند. مهم است که زمان محدودی را به حمام کردن اختصاص دهید؛ زیرا شستشوی طولانی مدت باعث از بین رفتن چربی مفید پوست شده و آن را بیشتر خشک خواهد کرد.
-
بهترین لایه بردار قوی برای پوست مرغی
انجام لایه‌برداری روزانه به بهبود ظاهر پوست افراد مبتلا به کراتوز پیلاریس کمک می‌کند. پوست‌های مرده روی سطح پوست باعث مسدود شدن منافذ می‌شوند. به همین دلیل انجام لایه‌برداری آرام با استفاده از ماسک‌های خانگی و بهداشتی به بهبود پوست کمک خواهد کرد.
-
استفاده از لوسیون آبرسان
لوسیون‌های حاوی آلفا هیدروکسی اسید مانند اسیدهای لاکتیک به راحتی پوست خشک را هیدراته کرده و به گردش سلولی کمک می‌کنند. همچنین محصولات حاوی گلیسیرین برجستگی‌ها را نرم می‌کنند.
-
به پوست خود گلاب اسپری کنید
اسپری کردن گلاب روی پوست باعث تسکین التهاب پوست خواهد شد.
بیشتر بخوانید: درمان تب کودکان؛ پایین آوردن تب کودک با گلاب!
-
اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ
پوشیدن لباس‌های تنگ باعث اصطکاک پوست و تحریک آن می‌شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که از پوشیدن لباس‌های تنگ حتی در فصل زمستان خودداری کنید.
-
مرطوب کردن هوای خانه با دستگاه بخور
استفاده از دستگاه‌های بخور برای مرطوب کردن هوای خانه راهی مناسب برای رطوبت‌رسانی یا حفظ آن روی پوست است. همچنین رطوبت پوست از تشدید خارش جلوگیری خواهد کرد.
-
با پوست با ملایمت برخورد کنید
از استفاده از صابون‌های خشن و خشک برای پوست خودداری کنید. به همین دلیل برای لایه‌برداری پوست به صورت ملایم از محصولات با کیفیت استفاده کنید.
یادداشت پایانی
کراتوز پیلاریس نوعی بیماری بی‌خطر با عوارض و علائم محدود است که به پوست مرغی نیز معروف است. این بیماری بیشتر روی ظاهر پوست اثر گذاشته و باعث ایجاد لکه‌ها یا برجستگی‌های کوچکی روی پوست می‌شود که با خشکی، سرما و اصطکاک بیشتر تحریک خواهند شد.
در این مقاله به بررسی پوست مرغی پرداختیم و علائم و روش‌های درمان آن را معرفی کردیم. در صورتی که شما یا شخصی در آشنایی شما با این بیماری درگیر است، در مورد تجربه یا روش‌های خاص درمانی این بیماری با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول در مورد بیماری پوست مرغی:
آیا سفیداب برای پوست مرغی مناسب است؟
بیماران می‌توانند با استفاده از این ماده ماسک تهیه کنند و برای لایه‌برداری پوست از آن استفاده کنند. استفاده از کیسه حمام و سفیداب برای این دسته افراد مضر است.
درمان قطعی پوست مرغی چیست؟
این بیماری خود به خود تا سن 30 سالگی از بین می‌رود؛ اما به دلیل نامشخص بودن علت آن، درمان قطعی برای پوست مرغی وجود ندارند. اما بعضی روش‌ها به کاهش علائم کمک می‌کنند.
آیا می‌توان از لایه بردار قوی برای پوست مرغی استفاده کرد؟
استفاده از کرم‌های قوی لایه‌برداری با تجویز پزشک مجاز است.