فیزیوتراپی سالمندان چیست و چرا اهمیت دارد؟

با افزایش سن، بدن ما دچار تغییرات فیزیکی زیادی خواهد شد. این تغییرات طبیعی که مربوط به سن است شامل کاهش تراکم استخوان، کاهش قدرت عضلانی، افزایش چربی بدن، هماهنگی ضعیف و سفت شدن مفاصل می‌شود. این آثار طبیعی پیری می‌تواند بر تحرک و تعادل افراد مسن تاثیر بگذارد و احتمال سقوط و شکستگی استخوان را در آن‌ها افزایش دهد. در چنین مواقعی است که باید فیزیوتراپی سالمندان را در نظر داشته باشیم.

براساس تحقیقاتی در استرالیا، محققان بیان کرده‌اند که در حقیقت، حداقل نیمی از تغییرات مربوط به سن در ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل ناشی از عدم استفاده از آن‌ها است. رهایی از چنین مشکلاتی مهمترین دلیل برای ورزش در این سنین به شمار می‌رود. به ویژه ورزش صحیح و اصولی که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

دوره سالمندی چیست؟

براساس یک قرارداد، افراد بالای سن 65 سال را در دسته سالمندان قرار می‌دهند. برای تعریف و شناخت دقیق‌تر باید بگوییم که سالمندی عبارت است از ضعف ساختمان و ارگانیسم‌های بدن به دلیل دخالت عاملی با نام زمان که باعث تغییراتی در ساختمان و چگونگی عملکرد اعضای بدن می‌شود. این تغییرات شامل سفیدی مو، پیدایش چین‌وچروک در پوست، ریزش مو، ضعف در توان بینایی، ضعف در شنوایی، کند شدن سرعت حرکت و… می‌شود.

بیماری‌های دوره سالمندی

افراد مسن مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، سکته مغزی، دیابت، آرتریت و بیماری‌های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه هستند. تمام این موارد می‌تواند تاثیر زیادی بر زندگی روزمره سالمندان داشته باشد و استقلال آن‌ها را کاهش دهد. توجه کنید که منظور از استقلال سالمند، توانایی زندگی وی به صورت انفرادی بدون نیاز به دیگران است. یعنی موارد دیگر مانند مسائل مالی در اینجا نقشی ندارند.

مشکلاتی مانند آرتروز سالمندان از دیگر موارد متداول در این افراد است. به عنوان مثال افراد مسن اغلب احساس می‌کنند که مانند گذشته سریع و ثابت قدم نیستند. آن‌ها متوجه می‌شوند رفت و آمد از طریق پله‌ها در مقایسه با گذشته بسیار دشوار شده است. این موضوع بر توانایی سالمندان برای خروج از خانه تاثیر گذاشته و منجر به کاهش استقلال می‌شود. عدم توانایی حرکتی می‌تواند جدا از تاثیرات فیزیکی، تاثیرات روحی و روانی بسیاری بر سالمند بگذارد.

بیشتر بخوانید: پرستار سالمندان | نکات بهداشتی، ورزشی،مراقبتی ازسالمندان

فیزیوتراپی راهی به سوی زیست بهتر

با این حال سالمندان مجبور نیستند که ناتوانی‌های جسمانی خود را به عنوان بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی خود بپذیرند. به این دلیل که برای رهایی از آن و بهبود شرایط، راه‌های بسیار مناسب و مفیدی وجود دارد. یکی از مهمترین روش‌ها، استفاده از فیزیوتراپی سالمندان است. در حالی که فیزیوتراپی نمی‌تواند پیری را متوقف کند، ولی به کاهش تاثیر آن بر بدن و زندگی سالمند کمک می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها برای شناسایی عوامل فیزیکی و سایر عوامل موثر در فعالیت و استقلال افراد آموزش دیده‌‌اند؛ به همین دلیل می‌توانند راه‌هایی برای غلبه بر مشکلات آن‌ها پیدا کنند.

موارد بیان شده باعث می‌شود آن‌ها با توجه به دانش مناسب خود برای فعال نگه‌داشتن سالمندان بهترین عملکرد را داشته باشند. در واقع فیزیوتراپی بسیاری از عوامل مرتبط با افزایش سن از جمله قدرت، تعادل، هماهنگی، انعطاف‌پذیری و سطوح درد را بهبود می‌دهد. تحقیقات ثابت کرده‌اند که فیزیوتراپی به افراد مسن کمک می‌کند تا سلامت، رفاه، توانایی عملکردی و استقلال خود را حفظ کرده یا بازیابی کنند.

فیزیوتراپیست‌ها در سال‌های تحصیل خود آموزش دیده‌اند تا سالمندان را راهنمایی کنند. این افراد با ارائه روش‌هایی دقیق و ایمن ورزشی سالمند را در مسیر درست برای رفع نیازهایش قرار می‌دهند. همچنین توانایی تمرین در خانه بین جلسات فیزیوتراپی به بیماران مسن این اطمینان را می‌دهد که باید مسائل مربوط به خود را در دست بگیرند. با چنین روندی سالمند مقداری از احساس استقلال را که برای جوان ماندن و سرزندگی اهمیت بسیاری دارد، باز می‌یابد.

بیشتر بخوانید: راه‌هایی برای تقویت حافظه سالمندان

بهبود شرایط زندگی با فیزیوتراپی سالمندان

متاسفانه استفاده از خدمات فیزیوتراپی از سوی بیشتر افراد، به خصوص سالمندان به زمانی موکول می‌شود که فرد دچار آسیب یا ناتوانی شدید شده باشد. در آن زمان استفاده از خدمات فیزیوتراپی برای بهبود، بسیار زمان‌بر، پرهزینه و در مواقعی آزاردهنده خواهد بود. برای مثال تقویت عضلات پا در سالمندان از کارهایی است که به بهبود شرایط زیست این افراد کمک می‌کند. زندگی فرد سالمندی که بتواند بدون مشکل راه برود، کارهای خود را انجام دهد یا ترددی با آرامش را در سطح شهر داشته باشد، تفاوت‌ بسیاری با فردی که چنین کارهایی را نتواند انجام دهد خواهد داشت. اما این کار باید پیش از هر اتفاق ناگواری در برنامه درمانی فرد سالمند قرار بگیرد.

از تصمیم تا بهبود شرایط زندگی سالمندان

پس اگر فرد سالمند تصمیم دارد که از فیزیوتراپی بهره‌مند شود، باید به متخصص مراجعه کند. فیزیوتراپیست باید با انجام یک ارزیابی دقیق، مناطق خاصی از بدن که ممکن است بر بهبود شرایط سالمند تاثیرگذار باشد را تعیین کند. این ارزیابی معمولا شامل بررسی قدرت اعضای بدن، دامنه حرکتی، تعادل و راه رفتن می‌شود.

سالمند و فیزیوتراپیست با هم اهداف خاصی را تعیین می‌کنند تا به سالمند در رسیدن به قابلیت‌هایی که مورد نظرش است، کمک شود. سپس فیزیوتراپیست از این اطلاعات برای طراحی یک برنامه اختصاصی استفاده خواهد کرد. کارهای فیزیوتراپی که برای افراد مسن موثر خواهند بود و شامل برنامه‌های کششی، تقویتی، ورزش و تمرین فعالیت‌هایی می‌شوند که تعادل را به چالش می‌کشند.

فیزیوتراپی سالمندان در منزل

همان‌طور که پیش از این بیان شد، بسیاری از تمرین‌های فیزیوتراپی را می‌توان در خانه و به صورت انفرادی انجام داد. برای انجام چنین کارهایی کافی ا‌ست از فیزیوتراپیست خواسته شود تا آموزش انجام درست حرکات را به سالمند بدهد. برای انجام تمرین‌های فیزیوتراپی در منزل، اصولا ابزار خاصی لازم نیست. بلکه با داشتن وسایلی مانند توپ، صندلی و تشک کارهای بسیاری را می‌توان به راحتی انجام داد.

همچنین سالمندان برای بهبود شرایط و افزایش کارایی تمرین‌ها می‌توانند تجهیزاتی مانند وسایل پیاده‌روی را برای تسهیل زندگی مستقل خود تهیه کنند. در نهایت فیزیوتراپیست با فرد سالمند همکاری خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که او می‌تواند تا حد ممکن مستقل بماند. این استقلال باید از توانایی انجام تمرین‌ها به صورت شخصی آغاز شود.

بیشتر بخوانید: قدم به قدم با پیاده روی سالمندان

8 فایده فیزیوتراپی سالمندان

مزایای فیزیوتراپی برای سالمندان اثبات شده است. با این حال بسیاری از مردم هنوز فکر می‌کنند که فیزیوتراپی فقط برای ورزشکارانی است که آسیب دیده‌اند. در واقع فیزیوتراپی به همان اندازه که بر بهبود و ترمیم تمرکز کرده است، بر جلوگیری از آسیب‌ها و افزایش تحرک هم تمرکز دارد.

افراد مسن ممکن است از طیف وسیعی از مشکلات مانند آرتریت، کمر درد، درد مفاصل، سفتی عضلات، آسیب رباط‌ها، التهاب و عدم تحرک رنج ببرند. صدها مورد مربوط به پیری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع با فیزیوتراپی پیشگیری، درمان یا مدیریت کرد. در ادامه به هشت مورد از فواید فیزیوتراپی سالمندان اشاره می‌کنیم.

1.درمان انواع درد و دردهای مزمن سالمندان

درد گردن، کمر و مفاصل اغلب نتیجه گرفتگی یا ضعف ماهیچه‌ها، محدود شدن جریان خون و عدم تحرک است. این‌ مشکلات مواردی هستند که در زمان سالمندی برای هر شخصی می‌تواند به وجود بیاید. فیزیوتراپی سالمندان می‌تواند جریان خون، انعطاف پذیری، قدرت و تحرک اعضای بدن فرد سالمند را افزایش دهد. البته این کار با انجام حرکات خاص ورزشی و مناسب برای هر فرد صورت می‌گیرد.

البته باید این موضوع را درباره فیزیوتراپی در نظر داشته باشید که انجام ورزش‌ها یا استفاده از دستگاه‌های مخصوص فیزیوتراپی سالمندان، تاثیرات آنی و در لحظه پدید نمی‌آورد. بلکه تداوم در انجام و انجام صحیح آن است که باعث نتایج مطلوب می‌شود.

همین الان با خبر شو : تیلاکس پرو | تاثیر کمربند فراصوت تیلاکس بر روی انواع کمر درد

2.ورزش ایمن

ورزش برای افراد در هر سنی مهم است. اما در عین اهمیت می‌تواند خطری برای افراد مسن به ویژه مبتلایان به بیماری قلبی، پوکی استخوان یا سایر مشکلات شایع سلامتی ایجاد کند. از سوی دیگر فیزیوتراپی راهی عالی برای سالمندان است که زیر نظر دقیق متخصصان سلامتی ورزش کنند و خطر آسیب‌های ناشی از ورزش را کاهش دهند.

همان‌طور که اشاره شد، انجام ورزش برای هر سالمند با شرایط وی طراحی می‌شود و یک برنامه ثابت برای همه سالمندان وجود ندارد. انتخاب نوع ورزش و حرکت، مقدار آن و شعاع حرکتی هر کدام از اندام‌ها باید براساس نظر متخصص فیزیوتراپی تعیین و اجرا شود.

3. قدرت و ثبات ایجاد کنید

لغزش و افتادن در هر سنی خطرناک است. اما متاسفانه این اتفاق برای افراد مسن شایع و خطرناک‌تر است. علت چنین اتفاقاتی برای سالمندان بیشتر به دلیل ضعف در عضلات پا، عدم توانایی در حفظ تعادل یا شعاع اندک حرکتی اندام آن‌ها است.

فیزیوتراپی به افراد مسن کمک می‌کند تا قدرت و ثبات مورد نیاز برای زندگی را به دست آورند. سالمندان با غلبه بر مشکلات بیان شده و بدون ترس از افتادن یا سرخوردن شرایط مطلوب‌تری را برای خود فراهم می‌کنند.

4.مزایای اجتماعی

یکی از مشکلات بزرگ سالمندان، مسائل روحی و نبود ارتباط با دیگران است. شاید برای شما باعث تعجب باشد که فیزیوتراپی سالمندان می‌تواند راهی برای رهاییی از این مشکل باشد. به این دلیل که فیزیوتراپی یک تجربه اجتماعی است و باعث ایجاد ارتباط بیشتر و آشنایی با افراد جدید در زندگی فرد سالمند می‌شود.

البته سالمندان با فیزیوتراپیست که به آن‌ها کمک می‌کند تا به اهداف رفاهی و سلامتی خود دست یابند، تک به تک کار خواهند کرد. این اتفاق فرد را در محیطی متفاوت قرار می‌دهد که برای او بسیار مفید است. اما از سوی دیگر حضور در چنین مراکزی و ارتباط با دیگر افراد باعث ایجاد ارتباط‌های جدید برای سالمندان خواهد شد. ارتباطاتی جدید که برای این افراد بسیار موثر است.

بیشتر بخوانید: درمان کمردرد چیست؟ روش های معالجه درد کمر

5.گزینه درمان غیرتهاجمی و غیردارویی

فیزیوتراپی یک گزینه درمانی عالی غیرتهاجمی و غیردارویی است. ایجاد قدرت و انعطاف‌پذیری به درمان طیف وسیعی از مسائل و همچنین جلوگیری از آسیب کمک می‌کند؛ در نتیجه از درمان‌های تهاجمی مورد نیاز سالمندان پیشگیری می‌شود. می‌دانیم که انجام عمل جراحی با افزایش سن افراد به طور فزاینده‌ای خطرناک می‌شود. پس درمان با این روش یا توجه به پیشگیری از خطر جراحی بسیار با اهمیت است.

عامل دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، داروهای ضد درد (حتی بدون نسخه) هستند. این داروها گاهی می‌توانند با داروهای دیگر که برای بیماری‌های مزمن مصرف می‌شوند تداخل ایجاد کنند. اجتناب از مصرف داروهای اضافی از ملاحظات مهم هر برنامه سلامتی است.

6.قبل و بعد از جراحی

گاهی اوقات جراحی اجتناب ناپذیر است. فیزیوتراپی به بهبودی افراد بعد از جراحی کمک بسیاری می‌کند و همچنین می‌تواند قبل از عمل برای فرد سالمند قدرت ایجاد کند. انجام هر نوع حرکتی باعث محافظت و افزایش ظرفیت گردش خون در عروق می‌شود. فیزیوتراپی پس از جراحی به بیماران کمک می‌کند تا قدرت و تحرک خود را بازیابی کنند.

7.مزایای سلامت روان

ورزش مزایای خوبی برای سلامت روان دارد. برای سالمندانی که ممکن است با مشکلاتی مانند درد جسمی، سازگاری با بازنشستگی یا تغییر در شیوه زندگی درگیر باشند، حفظ سلامت روانی به اندازه سلامت جسمانی اهمیت دارد. ورزش با ترشح اندورفین می‌تواند اضطراب و افسردگی را کاهش دهد. حتی در مواردی که برای فرد خروج از محل زندگی مقدور نباشد، انجام حرکات ورزشی در خانه یا همان فیزیوتراپی سالمندان در منزل راه‌گشا خواهد بود.

8.استقلال

همه این مزایا یک جزء حیاتی به زندگی سالمندان می‌افزاید، آن هم چیزی به جز استقلال نیست. حفظ استقلال کلید کیفیت، عزت و شادی سالمندان است. فیزیوتراپی موثر سالمند را از ویلچر و نیازمند افراد بودن دور می‌کند. این تفاوتی بین زندگی به تنهایی و نیاز به مراقبت در خانه یا حتی مجبور شدن به حضور در خانه سالمندان است. بالا رفتن استقلال، تحرک و کیفیت زندگی مزایای مستقیمی است که ورزش منظم به سالمند ارائه می‌دهد. این موضوع مزایای زیادی نیز برای سلامت روان به همراه دارد.

بیشتر بخوانید: خطرات تنهایی سالمندان | 11راه برای مشکل تنهایی سالمندان

در پایان باید دقت کنید که نیاز به فیزیوتراپی سالمندان نیازی نیست که پس از یک حادثه برای فرد به وجود بیاید. اگر در طول زندگی یک فرد شرایطی پیش بیاید که او نتواند به راحتی و مانند یک شخص سالم از اندام‌های حرکتی خود استفاده کند، نیاز به این تخصص وجود دارد. فیزیوتراپیست با توجه به شناخت کاملش از اندام‌های انسان و پس از بررسی سالمند مراجعه کننده و بررسی توانایی و عدم توانایی‌های جسمانی او، تمرین‌هایی برای بهبود شرایط شخص ارائه می‌دهد.

گروهی از این تمرین‌ها باید زیر نظر شخص فیزیوتراپیست و گروهی دیگر نیز باید به صورت انفرادی و در منزل انجام شوند. ترکیب این تمرین‌ها و انجام مستمر آن‌ها باعث رفع مشکلات جسمی خواهد شد. همچنین در این مسیر بسیاری از بیماری‌های مرتبط بهبود پیدا می‌کند. اما نتیجه نهایی فیزیوتراپی سالمندان، جدا از بهبود جسمی، بازیابی توانایی سالمند است که موجب استقلال او می‌شود.