دوز یادآور واکسن کرونا و اهمیت دریافت آن در جلوگیری از شیوع موج های بعدی کرونا

دوز یادآور واکسن کرونا با توجه به مشاهده مواردی از سویه‌های جدید این بیماری و هشدار آغاز موج هشتم کرونا، اهمیت خاصی دارد. انجام واکسیناسیون کامل شامل دریافت دوز یادآور واکسن کرونا در ایجاد مصونیت نسبت به این بیماری بسیار با اهمیت است. همچنین با توجه به گسترش زیر سویهBQ1 و XBB از سویه امیکرون در کشور، سرایت پذیری این بیماری بالا خواهد بود.

بنابر اعلام وزارت بهداشت تا روز شنبه ۱۱ دی ماه حدود ۶۵ میلیون نفر دوز اول، حدود ۵۸ میلیون نفر دوز دوم و حدود ۳۱ میلیون دوز سوم و بالاتر واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند. مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به بیش از ۱۵۵ میلیون دوز رسیده است. در این مطلب از مجله سیوطب درباره اهمیت دوز یادآور واکسن کرونا خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

دوز یادآور واکسن کرونا چیست و چگونه عمل می‌کند؟

دکتر محسن زهرایی، رییس اداره کنترل بیماری‌های قابل پیشگیری درباره تزریق دوز یادآور واکسن کرونا توصیه‌ای کرده‌است. او می‌گوید که افراد بالای 60 سال و بالای 18 سال با بیماری زمینه‌ای که از دوز قبلی آن‌ها 6 ماه گذشته، برای دوز واکسن یادآور اقدام کنند.

به نقل از وب سایت فرارو، بر اساس مقاله خبری در پایگاه Nature، واکسن در مرحله اول میزان زیادی سلول‌های ایمنی تولید می‌کند. در نتیجه سطح آنتی‌بادی و مولکول‌های دیگر افزایش می‌یابد. این روند پس از مدتی نزولی‌شده و میزان آنتی‌بادی‌های موجود در بدن کاهش می‌یابد. البته بخش کمی از این آنتی بادی‌ها در سلول‌های دستگاه ایمنی با نام لنفوسیت‌های B و T ماندگار می‌شوند. لنفوسیت‌ها دارای نوعی حافظه طولانی‌‌مدت هستند تا در آینده در صورت روبرو شدن دوباره با عامل بیماری‌زا از بدن محافظت کنند.

بیشتر بخوانید: قرص فاموتیدین و تاثیر آن در درمان کرونای گوارشی

یکی از ایمونولوژیست‌های دانشگاه واشنگتن می‌گوید، دوز یادآور واکسن باعث چند برابر شدن لنفوسیت‌های B می‌شود. همچنین مقدار آنتی‌بادی‌ها را یک بار دیگر علیه عامل بیماری‌زا افزایش می‌دهد. بعد از چند ماه از مقدار آنتی‌بادی‌ها کاسته می‌شود. اما با تزریق دوز یادآور واکسن کرونا، تعداد لنفوسیت‌های B بیش از گذشته در بدن ایجاد خواهند شد.

این لنفوسیت‌ها به غدد لنفاوی می‌روند و در آنجا ارتقایافته و آنتی‌بادی‌های قوی‌تر را در برابر ویروس کرونا تولید می‌کنند. در این حالت بدن در برابر بیماری کرونا از مصونیت بیشتری برخوردار می‌شود. مقدار لنفوسیت‌های B در افرادی که دوز تقویتی واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، بسیار بیشتر از افرادی است که دوز یادآور واکسن کرونا را تزریق نکرده‌اند.

بیشتر بخوانید: سویه XBB، BF7 , BQ.1 ویروسی هزارچهره؛ در خان هشتم، کرونا بانقابی تازه به میدان آمدند

چه گروه‌هایی باید دوز یادآور واکسن کرونا را تزریق کنند؟

براساس آخرین دستورالعمل وزارت بهداشت به تمام کسانی که از تزریق آخرین دوز واکسن آن‌ها 6 ماه گذشته است، دوز یادآور تزریق خواهد شد. همچنین افرادی که در گروه حساس جای دارند و دارای بیماری زمینه‌ای هستند، توصیه می‌شود که یک دوز دیگر واکسن هم دریافت کنند.

بیشتر بخوانید: آمپول نوروبیون برای چی خوبه؟ نوروبیون برای کرونا یا بارداری هم خوبه؟

اولویت تزریق دوز یادآور واکسن کرونا با افرادی است که شرایط زیر را دارند:

• بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص مانند نقص ایمنی، ایذر و سرطان
• مصرف‌کنندگان داروهای خاص مانند پیوند عضو یا نقص ایمنی
• سرطان‌های خون (مانند لوسمی یا لنفوم)
• کاهش ایمنی به دلیل درمان (مانند داروهای استروئیدی، درمان بیولوژیکی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی)
• کاهش ایمنی به دلیل اختلالات ارثی در سیستم ایمنی
• پیوند عضو یا مغز استخوان
• افراد 18 سال به بالا
• کادر درمان و افرادی که در مراکز مراقبت و بهداشت کار یا زندگی می‌کنند
• زنان باردار

بقیه افراد پس از اینکه گروه‌های پرخطر واکسن یادآور را دریافت کردند و همچنین حداقل 6 ماه از تزریق واکسن قبلی آن‌ها گذشته باشد می‌توانند واکسن یادآور را هم دریافت کنند.

بیشتر بخوانید: کاهش پلاکت خون و ارتباط آن با کرونا ویروس + ۹ علت ترومبوسیتوپنی

برای زدن واکسن باید ناشتا باشیم و بعد از تزریق دستورالعمل خاصی را باید رعایت کنیم؟

برای دریافت واکسن نیازی به ناشتا بودن نیست. بعد از دریافت واکسن توصیه می‌شود بین 15 تا 20 دقیقه در مرکز واکسیناسیون حضور داشته باشند. افرادی که سابقه ضعف شدید بعد از هر گونه تزریق یا گرفتن نمونه خون دارند بایستی به کارکنان بهداشتی تزریق‌کننده واکسن اطلاع دهند. سپس بعد از تزریق نیز دقایقی در حالت استراحت و درازکش قرار گیرند. همچنین صرف صبحانه قبل از مراجعه برای دریافت واکسن توصیه می‌شود. مصرف مایعات بیشتر در روز اول و دوم بعد از دریافت واکسن نیز مفید است.

بیشتر بخوانید: دست درد بعد واکسن کرونا و ۵ روش خانگی تسکین درد

تفاوت دوز یادآور واکسن کرونا با دوز اضافی چیست؟

برخی افراد دوز یادآور را با دوز اضافی واکسن اشتباه می‌گیرند. دوز یادآور واکسن زمانی به فرد داده می‌شود که تمام دوزهای واکسن خود را زده‌باشد، اما به مرور زمان قدرت بدن او در برابر ویروس کرونا کم شده‌باشد. اما دوز اضافی واکسن به افرادی تزریق می‌شود که به نقص ایمنی ضعیف تا بسیار شدید مبتلا هستند. این دوز اضافی پاسخ سیستم ایمنی بدن فرد را در برابر ویروس کرونا بهتر می‌کنند. این افراد هم پس از گذشت 6 ماه می‌توانند دوز یادآور واکسن را دریافت کنند.

 تزریق دوز اضافی برای کمک به افزایش سطح محافظت برای افرادی است که پاسخ ایمنی کاملی به دو دوز اول در بدن آن‌ها شکل نگرفته‌است. کمیته مشترک واکسیناسیون و ایمن سازی JCVl اعلام کرد، تزریق دوز یادآور با دوز تقویت‌کننده متفاوت است. دوز تقویت‌کننده یک دوز اضافی برای افزایش مدت زمان محافظت از دوزهای قبلی است.

نتایج چند مطالعه از جمله تحقیق انجام‌شده در NIH انگلستان نیز افزایش میزان ایمنی با تزریق دوز یادآور واکسن را در هر نوع واکسن تایید کرده‌است.

بیشتر بخوانید: واکسن امیکرون | امیکرون و تاثیر انواع واکسن‌های روی کرونا جدید

آیا تزریق دوز یادآور واکسن کرونا ضروری است؟

طغیان مجدد کرونا در چین و هم‌زمانی آن با تعطیلات سال نوی میلادی و افزایش سفرهای خارجی، نگرانی‌هایی را درباره شیوع مجدد این ویروس و بیماری مرگبار در کشور ایجاد کرده‌است. بیماری که براساس آخرین آمارهای وزارت بهداشت تاکنون در کشور بیش از ۷.۵ میلیون نفر را مبتلا کرده‌است و ۱۴۴ هزار و ۶۷۵ قربانی نیز برجای گذاشته است.

دکتر مختاری آزاد پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با بیان اینکه خوشبختانه فعلا این ویروس به صورت اپیدمی در نیامده است. دکتر مختاری افزود درصدی از موارد ابتلا به ویروس هم‌زمان با فصل سرما، شامل کووید است. لذا جهت جلوگیری از شیوع موج‌های بعدی دریافت دوز یادآور ضروری است.

بیشتر بخوانید: تفاوت امیکرون با کرونا

انواع واکسن برای دوز یادآور، از mRNA تا پروتئین نوترکیب

تزریق دوز یادآور واکسن کرونا به نفع مردم است. پلتفرم‌ها یا تکنولوژی‌های مختلف که برای تولید واکسن کرونا، توسعه‌یافته و استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• mRNA
• وکتور ویروسی
• ویروس غیرفعال شده
• پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایک وژن)

واکسن‌های با پلتفرم پروتئین نوترکیب حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند که با استفاده از تکنولوژی مهندسی ژنتیک و نوترکیبی ساخته می‌شوند. ویروس کرونا به کمک اسپایک با اتصال به گیرنده خاصی در بدن (ACE2) وارد سلول‌های بدن می‌شود و عفونت کووید-19 را ایجاد می‌کند. به‌همین خاطراست که هدف اکثر واکسن‌ها تولید پاسخ ایمنی در بدن علیه پروتئین اسپایک است.

واکسن‌های mRNA بهترین گزینه برای دوز یادآور هستند. زیرا آن‌ها اثربخش‌ترین محافظت را در برابر COVID-19 ایجاد می‌کنند. اگر 18 سال یا بالاتر دارید و واکسن mRNA را ترجیح می‌دهید، می‌توانید واکسن نواوکس یا واکسن جانسون اند جانسون دریافت کنید.

بیشتر بخوانید: امیکرون در کودکان و چگونگی مقابله با کرونای جهش یافته جدید

کدام واکسن را برای تزریق دوز یادآور واکسن کرونا انتخاب کنیم؟

نکته مهم اینجاست که افراد می‌توانند نوع واکسن متفاوتی را برای دوز یادآور خود انتخاب کنند. در این حالت میزان تولید ایمنی تا چند برابر بیشتر خواهد شد. به‌همین دلیل برخی کارشناسان به تزریق واکسنی با نوع تکنولوژی متفاوت در دوز یادآور توصیه می‌کنند. وزارت بهداشت همچنین تایید می‌کند که برای دوز یادآور از نوع متفاوتی استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: تاثیر واکسن کرونا بر امیکرون

برای در امان ماندن از ویروس کرونا به تزریق چند دوز واکسن نیاز داریم؟

طبق اعلام BRITHSH COLUMBIA، برای محافظت کامل، هر فرد بالای 5 سال یا بیشتر به دوزهای یادآور مستمر نیاز دارند. تزریق دوز یادآور 6 ماه بعد از آخرین تزریق واکسن انجام می‌شود. در بیشتر افراد، بهترین حالت آن است که دوز یادآور را در دوره‌های افزایش خطر همچون ماه‌های پاییز و زمستان حتما دریافت کنند.

عدم لزوم تشابه نوع واکسن دوز یادآور با دوزهای قبلی واکسن کرونا

نتایج چند مطالعه از جمله تحقیق انجام‌شده در NIH انگلستان نیز افزایش میزان ایمنی با تزریق دوز تقویتی واکسن را در هر نوع واکسن نشان داده‌است. نکته مهمتر اینجاست که در افرادی که نوع واکسن در دوز بوستر آن‌ها متفاوت بوده‌است، میزان تولید ایمنی در بدن آن‌ها چند برابر شده‌است. به‌همین دلیل برخی کارشناسان به تزریق واکسنی با نوع تکنولوژی متفاوت در دوز یادآور توصیه می‌کنند.

تفاوت واکسن آسترازانکا با واکسن‌های ایرانی در چیست؟

واکسن‌های کووید-19 با تکنولوژی‌های مختلف تولید شده‌اند. در تولید واکسن آسترازنکا از ویروس آدنوویروس شامپانزه (که در انسان بیماری زایی ندارد) به‌عنوان حامل برای انتقال جزئی آنتی ژنی ویروس کووید-19 استفاده شده‌است. اصطلاحا این واکسن بر مبنای وکتور ساخته شده‌است.

واکسن‌های دیگر با تکنولوژی‌های مختلف مانند موارد زیر ساخته شده‌اند:

• تکثیر ویروس و سپس غیرفعال سازی آن (واکسن ویروس غیرفعالی‌شده)
• استفاده از بخشی از ژنوم ویروس کووید-19 به‌عنوان آنتی ژن و تکثیر در خطوط سلولی (واکسن پروتئین نوترکیب)
• بخشی از زنجیره ژنومی ویروس (RNA) و تولید واکسن (واکسن های زنتیکی)

در این حالت از تولید نمونه‌های مختلف واکسن نباید تعجب کرد.

آیا عوارض جانبی دوز یادآور واکسن کرونا خطرناک نیست؟

عوارض جانبی دوز یادآور واکسن‌های کووید ۱۹ مانند عوارضی است که برخی از افراد هنگام دریافت دوزهای قبلی این واکسن تجربه کره‌اند. این عوارض موقتی است که از آن‌ها می‌توان به درد و تورم در محل تزریق، تب، بدن‌درد، سردرد و احساس خستگی یک یا دو روزه اشاره کرد. البته در برخی موارد تب، لرز و تورم غدد لنفاوی هم گزارش شده‌است.

بروز این علائم به معنای ابتلا به کووید ۱۹ نیست. بلکه نشان می‌دهد سیستم ایمنی بدن به واکسن واکنش نشان‌داده و خود را برای مقابله با ویروس کرونا آماده می‌کند. البته اگر فردی گرفتار عوارضی شدید مانند درد در قفسه سینه تنگی نفس و تپش شدید قلب شد باید به مراکز درمانی مراجعه کند.

همچنین اگر فردی هنگام دوزهای قبلی واکسن کووید 19 دچار عوارض جانبی شدیدی شده‌است، باید پیش از دریافت دوز یادآور واکسن کرونا، پزشک را در جریان بگذارد.

نکات مفید پس از واکسیناسیون کرونا برای کاهش درد در ناحیه تزریق

• یک پارچه تمیز، خنک و مرطوب را روی ناحیه بمالید.
• با بازوی خود ‌کارهای معمولی انجام دهید، طوری‌که فشار زیاد به بازو وارد نشود یا حرکات ورزشی ملایم انجام دهید.
• برای کاهش ناراحتی ناشی از تب، اگر دمای هوا 37.8 درجه سانتیگراد یا بالاتر است، استامینوفن مصرف کنید.
• مایعات زیاد بنوشید.
• لباس سبک بپوشید.

با این اقدامات ساده عوارض جانبی ناشی از مصرف را کاهش دهید.

 آیا تزریق هم‌زمان دوز یادآور واکسن کرونا با واکسن آنفولانزا ایراد دارد؟

ممکن است هم‌زمان با تزریق دوز یادآور واکسن کرونا، واکسن آنفولانزا به شما پیشنهاد شود. واکسن آنفولانزا ایمن‌ترین و موثرترین راه برای کمک به محافظت در برابر آنفولانزا است. تحقیقات ثابت کرده‌است که دریافت هم‌زمان واکسن کووید-۱۹ و آنفولانزا بی‌خطر است و به‌اندازه تزریق آن‌ها در زمان‌های مختلف موثر است.

تزریق دوز یادآور واکسن کرونا ممکن است احتمال ابتلا به عفونت کروناویروس را کاهش دهد. اگر به ویروس کرونا مبتلا شوید، علائم ممکن است خفیف‌تر و بیماری کوتاه‌تر از زمانی باشد که دوز یادآور را مصرف نکرده باشید.

کلام آخر

 در پایان تاکید بر این است که در حال حاضر توجه به توصیه‌های کمیته علمی کرونا و متخصصان برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی اهمیت فراوانی دارد. همچنان توصیه می‌شود افراد از حضور در اماکن شلوغ و سربسته از ماسک خودداری استفاده کنند. همچنین توصیه‌هایی نظیر شست و شوی دست‌ها و حفظ فاصله‌گذاری فیزیکی را جدی بگیرند. در این مطلب از مجله پزشکی سیوطب در کنار رعایت همه‌ موارد بهداشتی به تاکید درباره دریافت دوز یاداور واکسن کرونا، زمان دریافت، عوارض و نوع آن پرداختیم. اگر شما هم در این باره اطلاعاتی دارید با ما و مخاطبان سیوطب به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول درباره تزریق دوز یادآور واکسن کرونا