سردرد در ماه رمضان؛ شایع و دشوار اما قابل پیشگیری و درمان
سردرد در ماه رمضان باعث می‌شود تا افراد نتوانند از آرامش و فضای معنوی ایجادشده در این ماه بهره کافی ببرند. سردرد در ماه رمضان شایع است اما تحمل آن در کنار گرسنگی و تشنگی نسبت به دیگر زمان‌ها کمی دشوارتر خواهد بود. به همین دلیل در مجله پزشکی سیوطب به سراغ بررسی علل و عوامل ایجاد سردرد در ماه رمضان و راه‌های درمان آن رفتیم. با ما همراه باشید.
سردرد در ماه رمضان
سردرد در ماه رمضان تقریبا دامن نیمی از روزه‌داران را می‌گیرد که برای برخی اشخاص خفیف و برای بعضی افراد دیگر شدید است. سردرد در ماه رمضان در برخی موارد با سرگیجه نیز همراه است که تحمل آن را دشوارتر می‌کند.
مبتلایان به میگرن بیش از سایرین مستعد ابتلا به سردرد در ماه رمضان هستند. سردرد در ماه رمضان، اغلب بعدازظهر و عصرها اتفاق می‌افتد و شدت آن گاهی آن‌قدر بالاست که ممکن است فعالیت‌های روزانه ما را مختل کند.
سردرد در ماه رمضان دلایل متنوعی دارد که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها می‌تواند نرسیدن کافئین به بدن باشد؛ به ویژه برای کسانی که عادت به مصرف روزانه چای و قهوه دارند. افت قند خون، کم‌آبی بدن و کم‌خوابی نیز از دیگر دلایل سردرد در ماه رمضان هستند.
به یاد داشته باشید که در بسیاری از موارد، سردرد در ماه رمضان طبیعی است و نشانه عارضه یا بیماری عصبی خاصی نیست. سحری نخوردن، خوردن خوراکی‌های شیرین در سحر و کم‌خوابی نیز از دیگر علل ایجاد سردرد در ماه رمضان هستند.
سردرد در ماه رمضان لزوما به سابقه قبلی سردرد بازنمی‌گردد و حتی اشخاصی که پیش از آن تجربه چنین مشکلی را نداشته‌اند نیز ممکن است به آن دچار شوند.
بیشتر بخوانید: رفع تشنگی ماه رمضان با ۱۰ روش ساده +معرفی ۴ شربت سنتی
همان‌طور که گفتیم برای عده زیادی، سردرد در ماه رمضان، در ساعت‌های پیش از افطار اتفاق می‌افتد و گاهی بعد از افطار نیز ادامه پیدا می‌کند یا بعد از افطار ایجاد می‌شود.
برای بعضی اشخاص، علت اصلی سردرد در ماه رمضان به ویژه در ماه‌های گرم سال، قرار گرفتن زیاد زیر نور مستقیم خورشید است که با اصلاح موقعیت خود در طول روز، می‌توانند تا حد زیادی این درد را کاهش دهند.
خوردن وعده غذایی با قند کم، در سحر می‌تواند از ایجاد سردرد در حین روز پیشگیری کند. در مورد راه‌های جلوگیری از بروز سردرد در ماه رمضان در بخش پیشگیری همین مقاله بیشتر توضیح خواهیم داد.
سردردهای بعد از افطار، به دلیل خوردن خوراکی‌های حجیم مثل برنج، گوشت، مرغ، نان و سیب‌زمینی خواهد بود. در مورد راه‌های رفع سردرد در ماه رمضان نیز در بخش درمان این مقاله بیشتر توضیح خواهیم داد.
اشخاص سیگاری در این دوران به دلیل اینکه نیکوتین معمول به بدن آن‌ها نمی‌رسد نیز دچار سردرد در ماه رمضان می‌شوند.
بیشتر بخوانید: 21 جایگزین سیگار برای جلوگیری از سرطان‌ریه + معجون‌های خانگی
علل و عوامل ایجاد سردرد در ماه رمضان
دلایل اصلی بروز سردرد در ماه رمضان را در بخش‌های قبلی این مقاله مطرح کردیم. در اینجا به طور کلی علل و عوامل شایع‌تر را به صورت موردی می‌خوانید:
- کاهش دریافت مایعات و کم‌آبی بدن
- کاهش حجم خونِ در گردش
- تغییر در میزان خون‌رسانی به مغز
- سحری نخوردن
- خوردن خوراکی‌های شیرین در سحر
- کم‌خوابی و تغییر عادات غذایی و خواب
- نرسیدن کافئین به بدن
- افت قند خون
- افطار دیرهنگام و گرسنگی طولانی
عواملی که در بالا ذکر شد باعث افزایش اسید‌های چرب آزاد خون می‌شوند که در بروز میگرن و سردردهای عصبی نقش مهمی ایفا می‌کنند. متخصصان طب سنتی معتقدند که برخی علل ایجاد سردرد در ماه رمضان به طبع و مزاج افراد بازمی‌گردد.
مثلا چنانچه در سحر خوراکی‌های سرد بخورید، طبع بدن به سوی سردی می‌رود و ممکن است دچار سردرد شوید. در واقع در این حالت، هر چه ساعات بیشتری از روز بگذرد، احتمال بروز سردرد یا افزایش شدت آن، بیشتر می‌شود.
متخصصان طب سنتی معتقدند که با استفاده از عسل و لیمو می‌توان از بروز سردرد در ماه رمضان جلوگیری کرد. در ادامه بیشتر در مورد پیشگیری از این مشکل خواهیم گفت.
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات زولبیا و بامیه در هنگام سحری و افطار
علاوه بر مبتلایان به میگرن، اشخاصی که کم‌خونی یا سینوزیت دارند هم مستعد ابتلا به سردرد در ماه رمضان هستند. یکی از مشکلات مربوط به سردرد در این ماه، این است که شخص روزه‌دار نمی‌تواند آب یا خوراکی یا دارو برای کاهش درد خود مصرف کند و بنابراین بعد از شناخت علل ایجاد این معضل، آگاهی در مورد راه‌های پیشگیری از آن نیز بسیار حائز اهمیت است.
برای برخی اشخاص، خواب پیش از ظهر حتی اگر کوتاه باشد مثلا بین 30 دقیقه تا یک ساعت، می‌تواند کمک شگرفی به رفع سر سردرد کند به خصوص اگر علت بروز این مشکل، کم‌خوابی باشد. پس خواب قیلوله را که محبوب قدیمی‌ها هم بوده است، دست‌کم نگیرید. در واقع این محبوبیت، بی‌حکمت نیست.
بیشتر بخوانید: رفع گرسنگی ماه رمضان همزمان با حفظ سلامتی و توانایی بدن
پیشگیری از سردرد در ماه رمضان
لازم است بدانید که اگر دچار سردرد در ماه رمضان می‌شوید، این تنها شما نیستید که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید و این معضل همان‌طور که گفتیم شایع است.
اما شیوع این عارضه بدان معنی نیست که راهی برای مقابله با آن وجود ندارد. بهتر است مصرف خوراکی‌های شیرین نظیر شیرینی‌جات، شکلات، نقل، نبات و قند در وعده‌های سحر و افطار را کاهش دهید تا از سردرد در ماه رمضان پیشگیری کنید. به یاد داشته باشید که تا حد امکان، به هیچ عنوان بدون سحری، روزه نگیرید.
اشخاصی که پیش از روزه‌داری سابقه سردرد ندارند، معمولا به دلیل نخوردن آب و غذای کافی دچار این مشکل می‌شوند و همان‌طور که گفته شد اغلب بعد از افطار، سردرد آن‌ها بهتر می‌شود.
بنابراین خوردن وعده سحری به گونه‌ای که انرژی و آب مورد نیاز بدن شما را در طول روز تامین کند، تاثیر شایانی در پیشگیری از سردرد در ماه رمضان خواهد داشت.
به یاد داشته باشید که تغییر چرخه خواب در ماه رمضان شما را مستعد سردرد در ماه رمضان خواهد کرد پس بهتر است با خواب کافی و منظم، احتمال بروز این مشکل را کاهش دهید.
بیشتر بخوانید : بهترین نوشیدنی های ماه رمضان، معرفی ۹ نوشیدنی عالی برای روزه‌داران
با توجه به عللی که در بخش قبلی مقاله گفتیم، کشف دلیل سردرد در ماه رمضان برای شما آسان‌تر خواهد بود. توجه داشته باشید که یافتن علل ایجاد این مشکل کمک شایانی به پیشگیری و رفع آن خواهد کرد.
کم‌خوری در وعده‌های سحر و افطار می‌تواند باعث ایجاد سردرد شود پس برای جلوگیری از آن سعی کنید در هردوی این وعده‌ها، مواد مغذی کافی را به بدنتان برسانید. این کار باعث جلوگیری از ضعف و سردرد احتمالی می‌شود البته این امر به معنای پرخوری نیست بلکه به اندازه بخورید و از خوراکی‌های مناسب استفاده کنید.
در حقیقت همان‌قدر که میزان خوراکی و نوشیدنی مهم است، نوع آن‌ها و اینکه چه نوع غذاهایی در سحر و افطار می‌خورید و می‌نوشید نیز حائز اهمیت است.
بیشتر بخوانید : سحری چی بخوریم؟۹ باید و نباید انتخاب غذا برای سحری
درمان سردرد در ماه رمضان
سردرد در ماه رمضان به طور مکرر اتفاق می‌افتد و آزاردهنده است بنابراین نمی‌توان درمان آن را پشت گوش انداخت. معمولا این نوع سردردها در هفته اول ماه رمضان بیشتر اتفاق می‌افتد.
این معضل شبیه مواقعی است که دچار سردردهای تنشی یا عصبی می‌شویم. راه‌کارهای زیر می‌تواند به رفع این معضل که گاهی ناتوان‌کننده می‌شود، کمک کند.
- نوشیدن دمنوش‌ها و شربت‌های خانگی کم شکر
- مصرف مسکن بدون نسخه در سحر یا بعد از افطار
- قرار نگرفتن در معرض گرما و نور خورشید
- خواب کافی
- مصرف میوه‌های آب‌دار بین افطار تا سحر
- افطار با نوشیدنی‌های گرم و کم شیرین
بیشتر بخوانید: لرزش دست چپ و راست زیاد فرقی ندارد، مهم علت لرزش است
در اغلب مواقع، اگر سردرد از نوع میگرنی یا ضربان‌دار نباشد، مدتی بعد از افطار، برطرف خواهد شد. نکته مهم این است که اگر سردرد در ماه رمضان به علت کمبود کافئین باشد باید در هفته اول ماه رمضان کاهش یابد زیرا بدن به سطح پایین کافئین عادت می‌کند.
دقت کنید که مصرف کافی آب و مایعات کم شکر کمک شایانی به پیشگیری و درمان سردرد در ماه رمضان خواهد کرد. این امر به معنی نوشیدن آب زیاد به ویژه در سحر نیست زیرا باعث اختلال آنزیم‌های معده و مشکلات گوارشی می‌شود.
در سوی دیگر مصرف آب کافی فقط به سحر و افطار باز نمی‌گردد بلکه زمان بین سحر و افطار نیز بسیار حائز اهمیت است. در این بین نوشیدن آب و مایعات کافی و میوه‌های آب‌دار در این فاصله زمانی، کمک شایانی به رفع مشکل سردرد خواهد کرد.
یکی از راه‌کارهای مفید که می‌تواند جلوی ایجاد این سردردها را بگیرد این است که از یک هفته پیش از ماه رمضان به تدریج مقدار کافئین مصرفی خود مثل چای و قهوه را کاهش دهید تا بدن به کم شدن میزان آن عادت کند و واکنش کمتری نشان دهد.
بیشتر بخوانید : تغذیه ماه رمضان و نکاتی که در رفع تشنگی و گرسنگی در حین روزه به ما کمک می‌کنند
یادداشت پایانی
روزه‌داری و پرهیز از خوردن و آشامیدن به ویژه در روزهای طولانی و گرم سال، تغییراتی را در بدن ما ایجاد می‌کند. باید بپذیریم که یکی از عوارض این تغییرات، سردرد در ماه رمضان است.
اما نکته مهم اینجاست که همان‌طور که گفتیم و با شناخت علل این مشکل، می‌توان با انجام تدابیر لازم، از بروز سردرد در ماه رمضان پیشگیری نمود و آن را درمان کرد.
گاهی مشکلات گوارشی روزه‌داران با سردرد در ماه رمضان همزمان می‌شود یا دلیلی برای افزایش درد آن می‌گردد که در این صورت نیاز به رفع مشکل گوارشی و علل ایجاد آن نیز هست.
علت سردرد در ماه رمضان چه به ضعف، گرسنگی و تشنگی و چه به ترک عاداتی نظیر نوشیدن قهوه و چایی یا سیگار کشیدن بستگی داشته باشد؛ قابل کنترل و مهار است. بنابراین می‌توان از سر درد در این ماه پیشگیری کرد و آن را کاهش داد.