پیچ خوردگی بیضه درمان راحت، با 5 عارضه شدید پیچش بیضه

پیچ خوردگی بیضه و 5 عارضه خطرناک این بیماری در صورت عدم درمان

پیچ خوردگی بیضه در صورت عدم درمان عوارض شدید ایجاد می‌کند

پیچ خوردگی بیضه با 5 عارضه شدید؛ درمان پیچش بیضه راحت است

 

پیچ خوردگی بیضه یکی از دردناک‌ترین بیماری‌ها در ناحیه تناسلی آقایان است که درد زیادی ایجاد می‌کند. این پیچش در اثر پیچ خوردن طناب اسپرماتیک که خون مورد نیاز بیضه‌ها را تامین می‌کند ایجاد خواهد شد. به همین دلیل درمان سریع پیچش یا تورشن بیضه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا در صورت عدم خون‌رسانی بعد از چندین ساعت به بیضه‌ها، این اندام‌ها آسیب‌دیده و می‌میرند.

تنها راه درمان پیچ خوردگی بیضه انجام جراحی برای رفع پیچش ایجاد شده است. در صورت عدم درمان این بیماری عوارض شدید و خطرناکی ایجاد می‌شود که احتمال دارد به برداشتن بیضه آسیب‌دیده منتهی شود. در این مطلب از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علل و درمان پیچ خوردگی بیضه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

نگاهی کلی به موضوع پیچ خوردگی بیضه

• پیچش در بیضه بیشتر در جوانان رخ می‌دهد
• طبق آمار احتمال پیچ خوردگی بیضه سمت چپ نسبت به راست خیلی کمتر است
• معمولا پیچ خوردگی در بیضه فقط در یکی از آن‌ها اتفاق می‌افتد
• هدف از درمان و جراحی، بازگرداندن سریع جریان خون به بیضه‌ها است

 

پیچ خوردگی بیضه چیست؟

شایع‌ترین علت مراجعه اورژانسی مربوط به دستگاه تناسلی ادراری مردان، یک مورد بسیار دردناک به نام پیچ خوردگی یا پیچش بیضه یا تورشن بیضه (Testicular Torsion) است. مردان دو بیضه دارند که در داخل کیسه بیضه آن‌ها قرار دارد و با استفاده از طناب معروف به اسپرماتیک، خون به این اندام‌ها (بیضه‌ها) می‌رسد.

در طول پیچ خوردگی بیضه‌ها، این طناب اسپرماتیک است که دچار پیچش می‌شود که در نتیجه آن جریان خون به بیضه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد و بافت‌های بیضه شروع به مردن می‌کنند.

به گفته انجمن اورولوژی آمریکا این وضعیت غیرشایع است و از هر 4000 نفر زیر 25 سال تنها 1 نفر را مبتلا می‌کند. طبق آمار به دست آمده پیچ خوردگی بیشتر در مردان نوجوان دیده می‌شود. افراد بین 12 تا 18 سال 65 درصد از افراد مبتلا به این بیماری را تشکیل می‌دهند. با این حال نوزادان و افراد مسن نیز ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرند.

بیشتر بخوانید: ۳ جراحی فتق بیضه؛ لاپاراسکوپی یا جراحی باز، کدام بهترین است؟ 

علت پیچ خوردگی بیضه چیست؟

بسیاری از کسانی که پیچ خوردگی بیضه دارند، با خطر بیشتری برای ابتلای مجدد به این بیماری مواجه می‌شوند، اگرچه ممکن است از این موضوع مطلع نباشند. در ادامه با عوامل موثر در ابتلا به این بیماری آشنا خواهیم شد.

 

عوامل مادرزادی موثر در ابتلا به پیچ خوردگی بیضه کودکان و نوجوانان

به طور معمول بیضه‌ها آزادانه در داخل کیسه بیضه حرکت نمی‌کنند؛ زیرا بافت اطراف آن‌ها قوی و حمایت کننده است. کسانی که پیچ خوردگی را تجربه می‌کنند، گاهی اوقات بافت همبند ضعیف‌تری در کیسه بیضه دارند.

در بعضی موارد این موضوع ناشی از نوعی ویژگی مادرزادی به نام ناهنجاری تقاطع زنگ (bell clapper) است. بیضه‌های افرادی که دچار این ناهنجاری هستند، آزادانه در کیسه بیضه حرکت می‌کنند. این حرکت خطر پیچ خوردگی طناب اسپرم را افزایش می‌دهد. حدود 90درصد پیچ خوردگی‌ها به این دلیل اتفاق می‌افتند.

بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان خانگی واریکوسل؛ از کمپرس یخ تا عسل و سیاه دانه 

عوامل ژنتیکی موثر در ابتلا به این بیماری در افراد مختلف

احتمال دارد که پیچ خوردگی بیضه در بین اعضای یک خانواده ایجاد شود و چندین نسل را تحت تاثیر قرار دهد. عوامل موثر در افزایش خطر این بیماری هنوز ناشناخته است؛ اگرچه احتمالا تغییر شکل کیسه بیضه به دلیل ناهنجاری تقاطع زنگ در آن باشد.

با این حال باید اشاره کنیم که همه کسانی که این بیماری را تجربه می‌کنند، استعداد ژنتیکی برای ابتلا به آن را ندارند. طبق یک مطالعه تقریبا 10درصد از افرادی که دچار پیچ خوردگی بیضه هستند، سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. همچنین طبق آمار احتمال پیچ خوردگی بیضه سمت چپ نسبت به راست خیلی کمتر است.

 

علل موثر دیگر در ابتلا به پیچش بیضه

امکان دارد که این بیماری در هنگام خواب، فعالیت بدنی و حتی قبل از تولد جنین رخ دهد. در مواردی هم این پیچ خوردگی پس از آسیب به کشاله ران به عنوان مثال در حین ورزش ایجاد می‌شود. برای پیشگیری از این نوع آسیب‌ها استفاده از پوشش یا محافظ بیضه در حین ورزش‌های تماسی کار هوشمندانه‌ای است. یکی دیگر از عوامل موثر در ابتلا به این بیماری، رشد سریع بیضه‌ها در دوران بلوغ است.

بیشتر بخوانید: جراحی فتق کودکان، علل عمل فتق اینگوینال 

آیا پیچ خوردگی بیضه سمت چپ یا راست در نوزادان تازه متولد شده هم رخ می‌دهد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: بله، اگرچه این موضوع بسیار نادر است و علت دقیق و شناخته شده‌ای برای آن وجود ندارد. در مواردی امکان دارد که علت ابتلا نوزادان به پیچیش بیضه، زایمان سخت یا طولانی باشد یا این پیچ خوردگی قبل از تولد در رحم مادر رخ داده باشد.

باید گفت که پیچش طناب اسپرماتیک در نوزادان متفاوت است. پیچش بیضه در نوزادان اغلب به صورت یک توده سخت کیسه بیضه با مقداری تیره شدن پوست ظاهر می‌شود. برخلاف بیماران مسن‌تر، نوزادان از درد ناراحت نمی‌شوند و در این شرایط اکثر بیضه‌ها قابل ذخیره و ترمیم نیستند.

 

علائم پیچ خوردگی بیضه چیست؟

درد و تورم کیسه بیضه از علائم اصلی پیچ خوردگی بیضه است. احتمال دارد که شروع درد کاملا ناگهانی و بسیار شدید باشد. همچنین ممکن است تورم فقط به یک طرف محدود شود یا در کل کیسه بیضه رخ دهد. در مواردی دیده شده که یک بیضه بالاتر از دیگری قرار می‌گیرد.

همچنین امکان دارد که بیمار در حین پیچش بیضه علائم زیر را تجربه کند:

• سرگیجه
• حالت تهوع
• استفراغ
• خون در منی
• توده‌ها در کیسه بیضه

علل بالقوه دیگری نیز برای درد شدید بیضه وجود دارد، مانند بیماری التهابی اپیدیدیمیت. توجه به علائم بیماری برای مشخص کردن علت و درمان آن بسیار مهم است. توجه داشته باشید که معمولا پیچ خوردگی در بیضه فقط در یک بیضه اتفاق می‌افتد. پیچ خوردگی دو طرفه زمانی رخ می‌دهد که هر دو بیضه به طور هم‌زمان تحت تاثیر قرار بگیرند؛ این شرایط بسیار نادر است.

بیشتر بخوانید: انواع جراحی دستگاه تناسلی کودکان + مراقبت‌های قبل و بعد از عمل 

عوارض پیچ خوردگی بیضه چیست؟

پیچ خوردگی بیضه از جمله شرایط اورژانسی است که نیاز به مراقبت فوری دارد. این آسیب اگر به سرعت درمان نشود یا اصلا درمان نشود، منجر به ایجاد عوارض شدیدی خواهد شد. از جمله عوارض پیچ خوردگی بیضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

1. عفونت ناشی از بافت آسیب‌دیده یا مرده

اگر بافت بیضه مرده یا به شدت آسیب‌دیده برداشته نشود، امکان دارد در این حالت بافت دچار قانقاریا (gangrene) شود. قانقاریا نوعی عفونت است که تهدیدی جدی برای زندگی بیمار به شمار می‌رود. این عفونت به سرعت در سراسر بدن پخش می‌شود و منجر به شوک عفونی خواهد شد.

 

2. پیچ خوردگی بیضه باعث ناباروری میشود

در صورتی که آسیب به هر دو بیضه وارد شود، ناباروری ایجاد خواهد شد. همچنین در صورت از دست دادن یک بیضه، باروری بیمار تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. فعالیت صحیح یک بیضه برای باروری طبیعی و ویژگی‌های مردانه کافی است؛ زیرا یک بیضه مقادیر طبیعی اسپرم و تستوسترون تولید می‌کند. اما مطالعات نشان می‌دهند که حدود یک سوم بیماران پس از پیچ خوردگی، تعداد اسپرم کمتری دارند.

پیچ خوردگی بیضه همچنین منجر به تولید آنتی‌بادی‌های ضداسپرم می‌شود که ممکن است نحوه عملکرد و حرکت اسپرم‌ها را تغییر دهد. بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که احتمال دارد مردانی که دچار پیچ خوردگی در بیضه شده‌اند باروری کمتری داشته باشند، اما این موضوع نادر است.

 

3. بدشکلی زیبایی ناشی از حذف یک بیضه

از دست دادن یک بیضه، تغییر شکل زیبایی در ناحیه تناسلی ایجاد می‌کند که باعث ناراحتی عاطفی بیمار می‌شود. در مواردی با قرار دادن پروتز بیضه این مشکل برطرف خواهد شد.

بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان 

4. آتروفی بیضه و کوچک شدن آن

پیچش بیضه درمان نشده منجر به آتروفی آن و کوچک شدن قابل توجه اندازه بیضه خواهد شد. توجه داشته باشید که امکان دارد آتروفی در بیضه باعث عدم تولید اسپرم توسط این اندام شود.

 

5. مرگ بیضه در اثر عدم درمان به موقع

در صورتی که پیچ خوردگی بیضه بعد از چند ساعت درمان نشود؛ خون‌رسانی به این اندام متوقف شده و بیضه به شدت آسیب می‌بیند. در چنین شرایطی نیاز است که بیضه برداشته شود. زمان درمان پیچ خوردگی معمولا بین 4 تا 6 ساعت است. پس از یک دوره 12 ساعته، 50درصد احتمال حفظ بیضه وجود دارد. این در حالی است که پس از 24 ساعت، احتمال حفظ بیضه به 10 درصد کاهش می‌یابد.

 

نحوه تشخیص پیچ خوردگی بیضه به چه صورتی است؟

برای تشخیص پیچ خوردگی در بیضه آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از:

• آزمایش ادرار که در آن به دنبال عفونت هستند
• معاینات فیزیکی
• سونوگرافی از کیسه بیضه
• تصویربرداری از کیسه بیضه

در طول معاینه فیزیکی پزشک کیسه بیضه را از نظر تورم بررسی می‌کند. همچنین ممکن است در این معاینه پزشک داخل ران بیمار را نیشگون بگیرد؛ این کار باعث انقباض بیضه‌ها خواهد شد. در صورتی که پیچ خوردگی وجود داشته باشد، این رفلکس صورت نمی‌گیرد.

لازم به ذکر است که در سونوگرافی کیسه بیضه جریان خون در این ناحیه بررسی می‌شود. اگر جریان خون کمتر از حد طبیعی باشد، امکان دارد که بیمار دچار پیچ خوردگی شده باشد.

بیشتر بخوانید: تشخیص تبخال تناسلی؛ آزمایش خون راهی کلیدی برای کشف ویروس 

برای درمان پیچ خوردگی بیضه چه کاری می‌توان انجام داد؟

تورشن بیضه نوعی اورژانس پزشکی است؛ اما بسیاری از بیماران به ویژه نوجوانان تردید دارند که صدمه دیدن خود را در این ناحیه عنوان کنند و به دنبال درمان آن باشند. مردان باید بدانند که هرگز نباید درد شدید در بیضه را نادیده بگیرند.

امکان دارد که برخی افراد پیچ خوردگی متناوب را تجربه کنند. این امر باعث پیچ خوردگی و باز شدن بیضه می‌شود. از آنجایی که احتمال عود این وضعیت وجود دارد، مهم است که بیمار به دنبال درمان باشد، حتی اگر درد شدید شده و سپس فروکش کند.

 

جراحی ترمیمی؛نوعی عمل پیچ خوردگی بیضه

جراحی ترمیمی یا ارکیوپکسی (orchiopexy) معمولا برای درمان پیچ خوردگی بیضه مورد نیاز است. در موارد نادر احتمال دارد پزشک بتواند طناب اسپرم را با دست باز کند. این روش دورژن دستی (manual detorsion) نامیده می‌شود.

هدف از جراحی، بازگرداندن سریع جریان خون به بیضه‌ها است. اگر جریان خون برای بیش از شش ساعت قطع شود، بافت بیضه می‌میرد. در این حالت بیضه آسیب‌دیده باید برداشته شود.

بیشتر بخوانید: درمان کوچکی اندام تناسلی در کودکان و ضرورت جراحی فالوپلاستی 

جراحی واژگونی نوعی عمل پیچ خوردگی بیضه

جراحی واژگونی یا Surgical detorsion نوعی عمل جراحی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در این عمل، جراح یک برش کوچک در کیسه بیضه ایجاد و طناب اسپرماتیک را باز می‌کند. سپس از بخیه‌های ریز برای نگه داشتن بیضه در محل درست خود استفاده می‌کند. این کار از تکرار چرخش و پیچ خوردگی در آینده جلوگیری خواهد کرد.

باید گفت که در فیلم عمل جراحی پیچ خوردگی بیضه می‌توان به راحتی چرخش طناب اسپرماتیک را مشاهده کرد.

 

هزینه عمل پیچ خوردگی بیضه چقدر است؟

هزینه جراحی پیچش بیضه به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها دستمزد جراح و تعرفه بیمه برای این جراحی است. از این عوامل موثر در هزینه‌های عمل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دستمزد جراح
• هزینه‌های بیمارستان
• تعرفه بیمه و سقف پرداختی آن
• سن بیمار (هزینه جراحی نوزاد با بزرگسالان متفاوت است)

گاهی شدت پیچش بیضه نیز در هزینه‌های جراحی موثر است.

بیشتر بخوانید: پیشگیری از پروستات؛ از رژیم غذایی کم‌چرب تا کاهش وزن 

چه چیزی در بهبودی بعد از جراحی پیچ خوردگی بیضه نقش دارد؟

معمولا بعد از جراحی اورکیوپکسی بیمار به بستری در بیمارستان برای یک شب نیاز ندارد و پس از چند ساعت ترخیص خواهد شد؛ اما در مواردی که بیضه به دلیل آسیب شدید برداشته می‌شود، به احتمال زیاد بیمار یک شب در بیمارستان خواهد ماند.

مانند هر جراحی دیگری امکان دارد بیمار کمی احساس ناراحتی کند. برای این منظور پزشک داروهای مسکن را تجویز می‌کند. در بیشتر موارد بخیه‌های استفاده شده در این جراحی از نوع قابل جذب هستند که در این حالت نیازی به برداشتن آن‌ها نیست. به طور معمول پس از جراحی، کیسه بیضه به مدت 2 تا 4 هفته متورم خواهد بود.

از جمله کارهایی که به بهبودی سریع‌تر بیمار کمک می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

• استفاده از کمپرس یخ

بیماران برای تسکین درد و تورم در این ناحیه می‌توانند از کیسه یخ چند مرتبه در روز به مدت 10 تا 20 دقیقه استفاده کنند.

 

• رعایت بهداشت در ناحیه جراحی

احتمال دارد که از برش ایجاد شده در کیسه بیضه برای چند روز مایع ترشح شود. بیمار باید با شست‌وشوی ملایم با آب گرم و صابون این ناحیه را تمیز نگه دارد.

 

• استراحت و ریکاوری

بعد از جراحی پزشک بیمار را برای مدتی از انجام فعالیت‌های خاصی منع می‌کند مانند فعالیت و تحریکات جنسی. (مقاربت) همچنین بیمار باید از انجام فعالیت‌های ورزشی یا شدید اجتناب کند مانند بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن هنگام اجابت مزاج.

در این دوران بیمار باید به اندازه کافی استراحت کند. این جمله به معنی بی‌تحرک بودن کامل بیمار نیست؛ بلکه باید روزانه پیاده‌روی اندکی داشته باشد و هر روز مدت آن را افزایش دهد.

 

بیماری‌ها و شرایطی که شبیه به پیچ خوردگی بیضه هستند

شرایطی که بر بیضه‌ها اثر می‌گذارند، ممکن است علائمی مشابه با تورشن بیضه ایجاد کنند. مهم نیست که بیمار کدام یک از این شرایط را دارد، با بروز درد شدید در بیضه باید فورا به پزشک مراجعه شود. شرایطی که علائم مشابه با پیچ خوردگی در بیضه دارد عبارتند از:

 

• اپیدیدیمیت (Epididymitis)

این وضعیت معمولا توسط نوعی عفونت باکتریایی از جمله عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک ایجاد می‌شود. علائم اپیدیدیمیت به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد بیضه
• ادرار دردناک
• قرمزی در ناحیه بیضه
• ورم

 

• اورکیت (Orchitis)

ارکیت باعث التهاب و درد در یک یا هر دو بیضه و همچنین کشاله ران می‌شود. این بیماری ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی است و اغلب به همراه بیماری اوریون ایجاد می‌شود.

 

• پیچ خوردگی آپاندیس بیضه

آپاندیس بیضه (The appendix testis) قطعه کوچکی از بافت طبیعی است که در بالای بیضه قرار دارد و هیچ عملکردی ندارد. اگر این بافت بپیچد، علائمی شبیه به پیچش بیضه مانند درد، قرمزی و تورم ایجاد می‌کند. باید اشاره کرد که این وضعیت نیاز به جراحی ندارد؛ اما پزشک حتما باید شرایط بیمار را بررسی کند. در مواردی به بیمار داروهای مسکن و استراحت توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید: عفونت آپاندیس و آشنایی با علائم و نحوه درمان آپاندیسیت در افراد مختلف 

از دست دادن بیضه یا ضعیف شدن بیضه چه تاثیری بر سبک زندگی بیمار خواهد داشت؟

بیمارانی که جراحی برداشتن بیضه انجام داده‌اند یا دچار ضعف در بیضه شده‌اند، باید مراقب بیضه سالم خود باشند. در این حالت باید در حین انجام فعالیت‌های ورزشی و بدنی از محافظ بیضه استفاده کنند. همچنین در صورت ایجاد هرگونه ناراحتی یا علائمی غیرطبیعی در کیسه یا اطراف بیضه به پزشک متخصص خود در زمینه مردان و کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنند.

این دسته از بیماران باید به صورت مکرر سطح تستوسترون خون خود را بررسی کنند؛ زیرا با از دست دادن یک بیضه تولید این هورمون در بدن کاهش می‌یابد. همچنین این هورمون به طور کلی با افزایش سن آقایان در بدن کمتر تولید خواهد شد.

 

چه افرادی باید از پروتز بیضه استفاده کنند؟

از پروتز بیضه برای بازگرداندن ظاهر و احساس بیضه‌ای که برداشته شده است استفاده می‌شود. این پروتزها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که یک نمونه آن سیلیکونی است و با آب نمک پر شده است.

زمانی پروتز بیضه استفاده می‌شود که بیمار کاملا رشد کرده باشد و در دوران بلوغ قرار گرفته باشد. جراحی برای قرار دادن بیضه مصنوعی اغلب ماه‌ها پس از برداشتن بیضه انجام می‌شود. تصمیم برای استفاده از پروتز، شخصی است و بیمار باید در این مورد این موضوع با اورولوژیست خود صحبت کند.

 

چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به پیچ خوردگی بیضه چیست؟

با توجه به آمار 90درصد افرادی که طی 4 تا 6 ساعت ابتدایی بعد از پیچ خوردگی بیضه درمان می‌شوند، نیازی به برداشتن بیضه ندارند. با این حال اگر درمان 24 ساعت یا بیشتر پس از شروع درد انجام شود، تخمین زده می‌شود که 90 درصد این بیماران به برداشتن بیضه با جراحی نیاز داشته باشند.

برداشتن یکی از بیضه‌ها در تولید اسپرم و باروری مردان نقش دارد. درمان و جراحی پیچ خوردگی بیضه در صورت تشخیص زودهنگام بیماری بسیار موثر است.

 

سوالات متداول در مورد پیچ خوردگی بیضه :