عفونت آپاندیس یا آپاندیسیت یک بیماری شایع در افراد بین 10 تا 30 سال است که می‌تواند در بزرگسالان بالای 30 سال نیز ایجاد شود. آپاندیس تکه‌ای کوچک از روده بزرگ بوده که در انتهای آن قرار دارد.
زمانی آپاندیس ملتهب می‌شود که توسط یک تکه مدفوع یا تورم غدد لنفاوی در دیواره روده مسدود شود. این گرفتگی باعث افزایش فشار مواد موجود در آپاندیس شده و علائمی را ایجاد خواهد کرد. از علائم عفونت آپاندیس می‌توانیم به درد در شکم (قسمت پایین و راست) که به مرور زمان شدیدتر می‌شود، تب، درد فشاری (دردی که با فشار محل درد افزایش می‌یابد)، بی اشتهایی، برآمدگی شکم، اسهال یا یبوست و استفراغ یا حالت تهوع اشاره کنیم.
عفونت آپاندیس باید خیلی فوری درمان شود، زیرا امکان دارد که در اثر فشار زیاد، آپاندیس شکافته شده و محتویات آن داخل حفره شکمی پخش شوند. مواد عفونی آپاندیس می‌توانند منجر به آسیب اندام‌ها داخلی، تشکیل آبسه در اطراف آپاندیس و حتی مرگ بیمار شوند.
پزشکان برای درمان عفونت آپاندیس با استفاده از روش‌های مختلف جراحی این عضو را از بدن خارج می‌کنند. از نمونه‌های جراحی برای برداشت آپاندیس می‌توانیم به لاپاراسکوپی و جراحی باز (آپاندکتومی) اشاره کنیم.
در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی عفونت آپاندیس، علائم و نحوه درمان آن می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
آپاندیس و عفونت آپاندیس چیست؟
عفونت آپاندیس که به آن آپاندیسیت می‌گویند یک تورم دردناک در این عضو کوچک بدن است. آپاندیس کیسه‌ای کوچک و نازک به طول حدود 5 تا 10 سانتی‌متر بوده که به روده بزرگ متصل است و درست جایی که مدفوع تشکیل می‌شود قرار دارد.
بیشتر بخوانید: انواع جراحی معده؛ از لاغری تا درمان سرطان معده و گاسترکتومی
چه چیزی باعث عفونت آپاندیس می‌شود؟
مشخص نیست که چه چیزی باعث آپاندیسیت می‌شود؛ اما در بسیاری از موارد ممکن است چیزی مانع ورود و خروج مواد از آپاندیس شوند. به عنوان مثال امکان دارد که آپاندیس توسط یک تکه کوچک مدفوع مسدود شود یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی تورم غدد لنفاوی در دیواره روده را ایجاد کند.
اگر التهاب و تورم باعث انسداد آپاندیس شده باشند، این موضوع می‌تواند منجر به افزایش فشار در آپاندیس و شکافتن آن شود. از آنجایی که علل آپاندیسیت به طور کامل شناخته نشده، هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: علت بی اشتهایی؛ از عوامل ژنتیکی تا دلایل روحی و روانی
چه کسانی تحت تاثیر عفونت آپادنیس قرار می‌گیرند؟
آپاندیسیت یک بیماری شایع است که در انگلستان سالانه حدود 50 هزار نفر به آن مبتلا شده و در بیمارستان بستری می‌شوند. این عفونت می‌تواند در هر سنی تشکیل شود؛ اما معمولا افراد جوان بین 10 تا 30 سال را درگیر می‌کند.
علائم عفونت آپاندیس در افراد مختلف
علائم آپاندیس در بزرگسالان و افراد جوان عبارتند از:
- آپاندیسیت معمولا با درد در وسط شکم شروع می‌شود که ممکن است این دردها بیایند و بروند
- در عرض چند ساعت درد در قسمت راست و کمی در پایین شکم (جایی که معمولا آپاندیس قرار دارد) به صورت ثابت و شدید ایجاد می‌شود
- فشار دادن روی ناحیه درد، سرفه یا راه رفتن ممکن است درد را بدتر کند
- کاهش اشتهای بیمار
- احساس بیماری و ضعف
- یبوست یا اسهال
- درجه حرارت بالا و صورت برافروخته
- نفخ شکم
- استفراغ یا حالت تهوع
بیشتر بخوانید: سنگ کیسه صفرا؛ ۱۵ عامل خطرساز را بشناسید
علائم عفونت آپاندیس شبیه به چه بیماری‌هایی است؟
آپاندیسیت را می‌توان به راحتی با بیماری‌های گوارشی یا بیماری‌های دیگر اشتباه گرفت. از این بیماری‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- گاستروانتریت (gastroenteritis) (یک بیماری التهابی معده و روده‌ای است)
- سندروم روده تحریک‌پذیر شدید
- یبوست شدید
- عفونت مثانه یا مجاری ادرار
- بیماری کرون
- عفونت لگنی
علائم آپاندیس در زنان گاهی با تعدادی از بیماری‌ها و مشکلات زنانگی مشابه خواهد بود. از این موارد می‌توانیم به حاملگی خارج از رحم، درد قاعدگی شدید یا بیماری التهابی لگن اشاره کنیم.
بیشتر بخوانید: درمان سندروم روده تحریک پذیر؛ راه‌هایی برای کاهش درد و دل‌پیچه
تشخیص عفونت آپاندیس
تشخیص آپاندیسیت می‌تواند مشکل باشد، مگر این که بیمار علائم معمولی این بیماری را داشته باشد. بروز علائم عادی عفونت آپاندیس در نیمی از موارد ایجاد شده وجود دارد و در افراد دیگر علائم آپاندیس پنهان خواهند بود.
همچنین امکان دارد که آپاندیس برخی افراد در قسمتی متفاوت از بدن آن‌ها (نسبت به محل رایج آپاندیس) قرار داشته باشد، مانند:
- لگن
- پشت روده بزرگ
- اطراف روده کوچک
- نزدیک قسمت پایین و سمت راست کبد
برای تشخیص عفونت آپاندیس، پزشک عمومی موارد زیر را انجام می‌دهد:
- بررسی سوابق پزشکی بیمار
- معاینه فیزیکی (فشار دادن روی ناحیه درد تا امتحان کند که آیا با فشار میزان درد بیمار بیشتر می‌شود)
تست‌های بیشتر:
اگر بیمار علائم عادی عفونت آپاندیس را نداشته باشد، برای تایید تشخیص و رد سایر شرایط آزمایشات بیشتری انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت
- تست بارداری برای خانم‌ها (برای رد کردن بارداری خارج از رحم)
- آزمایش ادرار برای رد سایر شرایط مانند عفونت مثانه
- اسکن اولتراسوند برای دیدن این که آیا آپاندیس متورم شده است یا خیر
- سی تی اسکن
- در مواردی پزشک امکان دارد که لاپاراسکوپی را برای بررسی آپاندیس و اندام‌های لگنی بیمار توصیه کند (اگر تشخیص هنوز قطعی نباشد، این جراحی برای جلوگیری از شکافتن آپاندیس عفونی انجام می‌شود)
اگر پزشک مطمئن نباشد که آیا بیمار آپاندیسیت دارد، ممکن است بیمار را برای 24 ساعت تحت نظر بگیرد این توصیه برای بررسی بهبود علائم، ثابت ماندن یا بدتر شدن آن‌ها انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان سیروز کبدی؛ راه‌های مقابله با تنبلی کبد
چه زمانی باید کمک پزشکی دریافت کرد
اگر درد شکمی دارید که به تدریج بدتر می‌شود، فورا به پزشک عمومی یا مراکز درمانی مراجعه کنید. درصورتی که شکم درد شما ناگهان بدتر و در سراسر شکم‌تان پخش می‌شود یا اگر درد قبل از بدتر شدن برای مدتی کوتاه موقتا بهبود می‌یابند، با اورژانس تماس بگیرید.
احتمال دارد که در مواردی که درد بیمار برای مدتی کاهش می‌یابد و سپس با شدت بیشتری ایجاد می‌شود، آپاندیس عفونی شکافته شده باشد. ترکیدن آپاندیس در مواردی منجر به مرگ بیمار خواهد شد. شکافتن آپاندیس منجر به ایجاد پریتونیت (peritonitis) شده که یک عفونت جدی در پوشش داخلی شکم است.
بیشتر بخوانید: علائم کبد چرب، علت‌ها و درمان این بیماری مرموز
نحوه درمان عفونت آپاندیس
آپاندیس عفونی باید در اسرع وقت برداشته شود. برای جراحی آپاندیس از دو روش سوراخ کلید یا باز استفاده می‌شود که اغلب افراد جراحی سوراخ کلید یا لاپاراسکوپی را ترجیح می‌دهند.
توجه داشته باشید که به جراحی باز برای برداشتن آپاندیس، آپاندیسکتومی یا آپاندکتومی می‌گویند که یکی از رایج‌ترین نمونه‌های جراحی با میزان موفقیت بسیار بالایی است.
بیشتر بخوانید: جراحی سرطان معده؛ درمان بیماری که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود
در ادامه در مورد روش‌های جراحی لاپاراسکوپی و باز توضیحاتی داده می‌شود:
جراحی سوراخ کلید
پزشکان و بیماران برای برداشتن آپاندیس جراحی سوراخ کلید (لاپاراسکوپی) را ترجیح می‌دهند، زیرا دوره بهبودی بعد از آن سریع‌تر از جراحی باز است. در این جراحی 3 یا 4 برش کوچک در شکم بیمار ایجاد می‌شود.
ابزارهای خاصی که در این جراحی استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- لوله گاز
لوله‌ای که گاز از طریق آن پمپاژ می‌شود تا شکم بیمار باد کند (باد کردن شکم به جراح اجازه می‌دهد تا آپاندیس را واضح‌تر ببیند و همچنین فضای بیشتری برای کار داشته باشد).
- لاپاراسکوپ
این ابزار کوچک یک لوله کوچک بوده که بر سر آن یک لامپ و دوربین قرار دارد. با استفاده از نور و دوربین، جراحی می‌تواند تصاویر شکم بیمار را روی مانیتور مقابل خود به صورت واضح ببیند. - ابزارهای جراحی کوچکی که برای برداشتن آپاندیس از آن‌ها استفاده می‌شود
پس از برداشتن آپاندیس، ممکن است از بخیه‌های قابل جذب برای بستن برش‌ها استفاده شود. اگر جراح از بخیه‌های معمولی استفاده کند، باید این بخیه‌ها 7 تا 10 روز بعد از جراحی توسط پزشک کشیده شوند.
بیشتر بخوانید: درمان زخم معده؛ درمان دیرهنگام مساوی با جراحی
جراحی باز برای برداشتن آپاندیس
در بعضی شرایط جراحی سوراخ کلید توصیه نمی‌شود و به جای آن از جراحی باز (آپاندکتومی) استفاده می‌کنند.
جراحی باز در موارد زیر انجام خواهد شد:
- زمانی که آپاندیس ترکیده باشد و توده‌ای به نام توده آپاندیس تشکیل دهد
- زمانی که پزشک جراح در انجام جراحی لاپاراسکوپی تجربه نداشته باشد
- افرادی که قبلا جراحی شکم باز انجام داده‌اند
روش انجام جراحی باز:
در جراحی باز یک برش بزرگ در قسمت پایین شکم و سمت راست ایجاد می‌کنند که به آن آپاندکتومی می‌گویند. هنگامی که عفونت به صورت گسترده در پوشش داخلی شکم (پریتونیت) ایجاد شده باشد، لازم است که برای جراحی از یک بریدگی در امتداد وسط شکم استفاده شود که به آن جراحی لاپاراتومی می‌گویند.
مانند جراحی سوراخ کلید، برش ایجاد شده با استفاده از بخیه‌های قابل جذب یا بخیه‌های معمولی بسته می‌شود که باید بعدا برداشته شوند. پس از هر دو نوع جراحی (سوراخ کلیدی و باز)، آپاندیس برداشته شده برای بررسی علائم سرطان به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. این یک اقدام احتیاطی است و امکان دارد که به ندرت مشکل جدی پیدا شود.
بیشتر بخوانید: درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
تخلیه آبسه قبل از جراحی آپاندیس
اگر آپاندیس در اثر فشار شکافته شود و در اطراف آن آبسه ایجاد شده باشد، ممکن است با قرار دادن لوله‌ای داخل شکم، آبسه را تخلیه کنند. در این حالت جراحی آپاندکتومی را می‌توان چند هفته بعد پس از کنترل عفونت انجام داد.
جایگزین‌های جراحی اورژانسی
در بعضی موارد عفونت آپاندیس می‌تواند باعث ایجاد توده‌ای به نام توده آپاندیس در اطراف این عضو کوچک شود. این توده از آپاندیس و بافت چربی ساخته شده و یکی از روش‌های بدن برای مقابله با مشکل و تلاش برای التیام خود است.
اگر توده آپاندیس در طول معاینه پیدا شود، امکان دارد پزشک تصمیم بگیرد که فعلا نیازی به عمل جراحی فوری نیست. در این صورت یک دوره آنتی‌بیوتیک برای بیمار تجویز می‌کند و چند هفته بعد، زمانی که توده‌ها فروکش کردند، عمل جراحی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی مسمومیت غذایی؛ درمان به راحتی ابتلا
بهبودی بعد از جراحی آپاندیس
یکی از مزایای اصلی جراحی سوراخ کلید این است که زمان بهبودی کوتاه بوده و اکثر افراد می‌توانند چند روز پس از عمل جراحی به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند. در صورتی که ممکن است بیمار بعد از جراحی باز به یک هفته استراحت نیاز داشته باشد.
توجه داشته باشید که در چند روز اول پس از عمل، احتمالا کمی درد و کبودی در ناحیه جراحی ایجاد می‌شود و طبیعی است. این موارد با گذشت زمان بهبود می‌یابند؛ اما در صورت لزوم می‌توانید از مسکن استفاده کنید.
افرادی که جراحی سوراخ کلید انجام می‌دهند، ممکن است حدود یک هفته در نوک شانه خود درد داشته باشند. این درد به دلیل گازی است که در حین عمل به شکم بیمار پمپاژ می‌شود. همچنین در مواردی بیماران بعد از جراحی برای مدت کوتاهی دچار یبوست خواهند شد. در این موارد مصرف زیاد فیبر، مایعات و عدم مصرف مسکن‌های کدئینی توصیه می‌شود.
توجه داشته باشید که به طور کلی بعد از جراحی برداشتن آپاندیس، بهبودی کامل چند هفته طول می‌کشد. در مواردی پزشکان از بیماران درخواست می‌کنند تا 6 هفته پس از جراحی باز از انجام فعالیت‌های شدید اجتناب کنند.
بیشتر بخوانید: درمان وبا با ۳ راهکار ساده و پیشنهاداتی برای پیشگیری از ابتلا
شیوه زندگی و راهکارهای مناسب برای بعد از جراحی آپاندیس
انجام موارد زیر بعد از جراحی برداشتن آپاندیس به تسریع در روند بهبودی کمک می‌کند:
- خودداری از فعالیت‌های شدید برای چند هفته
- مراقبت و حفاظت از شکم در هنگام سرفه، عطسه، خندیدن و حرکت
- مصرف به موقع داروهای آنتی‌بیوتیک و مسکن‌ها
- انجام پیاده‌روی کوتاه مدت
- انجام فعالیت‌های شخصی به آرامی
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ؛ هر علائم و نشانه‌ای را جدی بگیرید
استفاده از طب جایگزین برای کاهش درد بعد از جراحی
پزشکان داروهایی را برای کمک به کنترل درد بعد از آپاندکتومی تجویز می‌کنند. در کنار مصرف داروهای مسکن، بیماران می‌توانند از درمان‌های مکمل و جایگزین نیز استفاده کنند. از این درمان‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- انجام فعالیت‌هایی که باعث حواس‌پرتی و مشغول شدن ذهن بیمار می‌شوند مانند گوش دادن به موسیقی و صحبت با دوستان (این روش‌ها برای کودکان بسیار موثر هستند)
- نگاه کردن به تصاویر زیبا یا بستن چشم و فکر کردن به مکان‌های مورد علاقه
علائم عفونت بعد از عمل آپاندیس
در حین بهبودی مهم است که مراقب هرگونه علائم و مشکل غیرمعمول باشید. اگر علائم زیر را مشاهده کردید حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
- افزایش درد و تورم
- شروع به استفراغ مکرر
- دمای بالای بدن (تب)
- خروج ترشحاتی از زخم
- احساس داغ بودن زخم جراحی با لمس کردن آن
موارد گفته شده می‌توانند علائم عفونت بعد از عمل آپاندیس باشند.
بیشتر بخوانید: سرطان معده، علائم، تشخیص و هفت نوع درمان استاندارد
عوارض عفونت آپاندیس چیست؟
اگر آپاندیسیت درمان نشود، آپاندیس در اثر فشار شکافته شده و عفونت‌های داخل آن در حفره شکمی پخش می‌شود. این مواد عفونی می‌توانند برای زندگی بیمار عاملی تهدیدکننده باشند. از عوارض عدم درمان آپاندیسیت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
پریتونیت
زمانی که آپاندیس عفونی در شکم شکافته شود، باعث آلوده شدن پوشش داخلی شکم (صفاق) شده و می‌تواند به اندام‌های داخلی آسیب برساند. به این حالت پریتونیت می‌گویند.
علائم پریتونیت شامل موارد زیر هستند:
- درد شدید و مداوم شکم
- احساس بیماری و ناخوشی
- تب با درجه بالا
- ضربان قلب سریع
- تنگی نفس همراه با تنفس سریع
- تورم شکم
توجه داشته باشید که اگر پریتونیت فورا درمان نشود، می‌تواند مشکلات طولانی مدتی را برای بیمار ایجاد کند و حتی در مواردی کشنده باشد. درمان پریتونیت معمولا شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و جراحی برای برداشتن آپاندیس می‌شود.
تشکیل آبسه
گاهی اوقات یک آبسه در اطراف آپاندیس شکافته شده به وجود می‌آید که یک مجموعه دردناک از چرک‌ها را ایجاد می‌کنند. آبسه‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که بدن در حال تلاش برای مبارزه با عفونت‌ها است.
در موارد نادر (حدود 1 در 500)، آبسه می‌تواند به عنوان عارضه بعد از جراحی برداشتن آپاندیس باشد. پس در این حالت می‌توانیم بگوییم که یکی از علائم عفونت بعد از عمل آپاندیس، تشکیل آبسه است.
گاهی اوقات آبسه‌ها با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند؛ اما در بیشتر موارد نیاز به تخلیه چرک از آن‌ها است. پزشکان و جراحان برای تخلیه چرک آبسه‌ها از هدایت سونوگرافی یا سی تی اسکن استفاده می‌کنند. در این روش بیمار بی‌حسی موضعی دریافت می‌کند و سپس یک سوزن از طریق پوست وارد شکم شده و چرک را تخلیه خواهد کرد.
اگر در حین جراحی آبسه پیدا شود، ناحیه مورد نظر با دقت شسته شده و یک دوره آنتی‌بیوتیک برای بیمار تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
خطرات ناشی از جراحی
هر جراحی خطرات و عوارضی دارد که در موارد جراحی برداشتن آپاندیس می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- عفونت زخم: اگرچه ممکن است قبل، حین یا بعد از عمل آنتی‌بیوتیک به بیمار داده شود تا خطر عفونت‌های جدی به حداقل برسد؛ اما در مواردی عفونت روی زخم جراحی ایجاد می‌شود
- خونریزی زیر پوست: این خونریزی باعث تورم سفت می‌شود (هماتوم) که معمولا خود به خود از بین می‌رود
- جای زخم: جای زخم در هر دو روش جراحی (باز و سوراخ کلید) باقی می‌ماند
- فتق: در محل برش باز یا هر یک از برش‌های مورد استفاده در جراحی سوراخ کلید امکان دارد که فتق ایجاد شد
- خطرات بی‌هوشی: استفاده از بی‌هوشی عمومی خطراتی مانند واکنش آلرژیک یا ذات‌الریه دارد که به صورت نادر رخ می‌دهند
بیشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
خلاصه
عفونت آپاندیس یک التهاب در عضو کوچکی از بدن به نام آپاندیس است. این التهاب در اثر مسدود شدن آپاندیس و فشار بیش از حد به آن ایجاد می‌شود. زمانی که این عضو کوچک بدن دچار التهاب شود، علائمی مانند درد شدید در قسمت شکم، بی‌حالی و احساس مریض بودن، تب و کاهش اشتها ایجاد می‌کند. توجه داشته باشید که درد ناشی از عفونت آپاندیس به مرور زمان افزایش می‌یابد و در نهایت به قدری شدید می‌شود که بیمار نمی‌تواند راه برود.
این بیماری در افراد مختلفی ایجاد می‌شود؛ اما در اغلب موارد در افراد بین 10 تا 30 سال رخ می‌دهد. برای درمان این بیماری باید آپاندیس برداشته شود که برای این کار از دو روش جراحی به نام باز یا سوراخ کلید استفاده می‌کنند.
جراحی سوارخ کلیدی یک روش جراحی جدید با دوران نقاهت کوتاه است. در صورتی که جراحی باز دوران نقاهت بیشتری دارد و در مواردی از آن استفاده می‌شود که آپاندیس به دلیل فشار بیش از حد شکافته شده باشد.
توجه داشته باشید که ترکیدن و پخش شدن عفونت آپاندیس می‌تواند باعث آلوده شدن اندام‌های داخلی شکمی و بروز مشکلات و حتی مرگ بیمار شود.
سپاس که تا انتهای مقاله عفونت آپاندیس یا همان آپاندیسیت با ما همراه بودید.