جراحی سرطان معده، از شایعترین راههای درمان برای رهایی از این بیماری است. تشخیص دیر هنگام یکی از مشکلات اصلی این سرطان به شمار میرود و این موضوع، درمان آن را مشکلتر میکند. در این مقاله از سیوطب شما را به طور کامل با جراحی سرطان معده و همه ابعاد آن آشنا خواهیم کرد.
سرطان معده چیست
سرطان معده یا gastric cancer، همانطور که از نامش پیدا است، رشد غیرطبیعی سلولهایی در معده را شامل میشود. این سلولهای سرطانی در پوشش داخلی معده شروع به تقسیم غیرعادی میکنند.
جراحی سرطان معده بخشی از روند درمان این بیماری است و میتواند در کنار سایر روشهای درمان، انجام شود. با وجود درمانپذيری سرطان معده در مراحل ابتدايی با عمل جراحی، احتمال تشدید عارضه در پارهای از مواقع، وجود دارد.
با این حال نیاز به نگرانی غیرمعمول نیست، زیرا بیش از 40درصد سرطانها قابل پیشگیری هستند و برای بسیاری از سرطانهای شایع، شیوههای تشخیص زودهنگام و غربالگری موجود است.
جراحی سرطان معده
اگر پزشک جراحی را برای درمان سرطان معده توصیه کند، ممکن است سوالات زیادی مثل اینکه چه رژیم غذایی میتواند به بهبود بعد از عمل کند، برای بیمار پیش بیاید.
در سوی دیگر عدهای میخواهند بدانند که اگر سرطان معده داشته باشند، آیا نیاز به جراحی دارند؟ بیماران مبتلا به سرطان معده برای درمان موثر این بیماری اغلب به جراحی نیاز پیدا میکنند.
گاهی اوقات به خصوص در مراحل اولیه بیماری، یک روش آندوسکوپی کمتر تهاجمی میتواند به طور موثری بدن را کاملا از شر سرطان معده خلاص کند. در طی این روش آندوسکوپی، پزشک اقدامات زیر را انجام میدهد:
- یک لوله انعطافپذیر (اندوسکوپ) را از طریق دهان بیمار وارد میکند
- این لوله را به ناحیه آسیبدیده منتقل میکند
- تمام بافتهای سرطانی را با ابزارهای تخصصی متصل به آندوسکوپ از بین میبرد
برای بیماریهایی که از مراحل اولیه عبور کرده و پیشرفت کردهاند، جراحی سرطان معده میتواند مزایای درمانی زیادی داشته باشد. جراحی به بهبود زندگی بیماران کمک میکند و به آنها اجازه میدهد غذاهای متنوع بخورند و راحتتر باشند.
در طی جراحی سرطان معده، جراح اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
- یک برش در امتداد شکم بیمار ایجاد کنید
- در صورت لزوم، بخش آسیبدیده معده و همچنین غدد لنفاوی و بافت اطراف را برمیدارد
اینکه پزشک چه روشی را پس از تشخیص سرطان معده توصیه میکند به عوامل زیادی بستگی دارد که شامل موارد زیر است:
مرحلهبندی سرطان معده
برای تعیین دقیق محل سلولهای سرطانی، پزشک از آزمایشات تصویربرداری استفاده میکند تا ببیند سلولهای سرطانی کجا هستند و اینکه آیا تاکنون گسترش یافتهاند؟
سلامت کلی بیمار
برای اطمینان از اینکه بیمار برای جراحی آمادگی دارد یا نه، پزشک یک تاریخچه سلامت کامل را تهیه میکند.
بیشتر بخوانید:درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
علل نیاز به جراحی سرطان معده
جراحی سرطان معده به دو دلیل عمده انجام میشود که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت معده از روشهای پزشکی گرفته تا خانگی و طب اسلامی
جراحی برای برداشتن تومور سرطان
بسته به محل و وسعت سرطان، ممکن است جراحی برای برداشتن سلولهای سرطانی و بخشی یا تمام معده و همچنین برخی از غدد لنفاوی مجاور و سایر ساختارها انجام شود.
جراح سعی میکند تا حد امکان فقط سلولهای سرطانی موجود در معده را بردارد، اما گاهی اوقات بخشی از سایر نواحی اطراف نیز باید برداشته شوند.
جراحی تسکینی
اگر تومور یا سلولهای سرطانی به حدی گسترده باشند که نتوان آنها را به طور کامل برداشت، ممکن است همچنان جراحی برای جلوگیری از خونریزی از تومور یا جلوگیری از مسدود شدن معده توسط رشد تومور انجام شود.
این نوع جراحی میتواند از علائم پیشگیری کند یا آنها را تسکین دهد، اما انتظار نمیرود که سرطان را درمان کند.
بیشتر بخوانید : علائم بواسیر؛ از خارش مقعد تا نشت مدفوع
انواع جراحی سرطان معده
رزکسیون آندوسکوپی
این روشها میتواند برای درمان برخی از سرطانها در مراحل اولیه استفاده شود. زمانی که تصور میشود تومور عمیقا در دیواره معده رشد نکرده باشد و احتمال انتشار آن در خارج از معده بسیار کم است.
این روشها نیازی به برش در پوست ندارند. در عوض جراح به کمک آندوسکوپی که لولهای بلند و انعطافپذیر با یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای آن است، عمل را انجام میدهد. این لوله از راه گلو به داخل معده میرود.
ابزارهای جراحی را میتوان از طریق آندوسکوپ عبور داد تا تومور و برخی از لایههای دیواره معمولی معده در زیر و اطراف آن برداشته شود. در صورت نیاز میتوان به نواحی عمیقتر و دیواره معده نفوذ کرد.
این عملها در برخی از کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن که سرطان معده شایعتر است و اغلب در مراحل اولیه به دلیل غربالگری یافت میشود، بسیار اتفاق میافتد. اما در مناطق دیگر مثل ایالات متحده انجام نمیشود.
بیشتر بخوانید :درمان خانگی مسمومیت غذایی؛ درمان به راحتی ابتلا
گاسترکتومی جزئی
در این عمل تنها بخشی از معده برداشته میشود. این جراحی سرطان معده اغلب در صورتی توصیه میشود که سرطان فقط در قسمت تحتانی معده باشد. اما ممکن است این روش برای سرطانهایی که فقط در قسمت فوقانی معده هستند هم استفاده شود.
در این روش قسمتی از معده، گاهی همراه با بخشی از مری یا قسمت اول روده کوچک برداشته میشود. سپس بخش باقیمانده معده را دوباره به هم متصل میکنند. در این جراحی سرطان معده، بافت امنتوم (لایه بافت چربی که معده و روده را میپوشاند) به همراه غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته میشود.
اگر سرطان به طحال یا قسمتهایی از سایر اندامهای مجاور رسیده باشد، آنها نیز برداشته خواهند شد. اگر به جای کل معده، تنها بخشی از معده برداشته شود، بعد از جراحی، غذا خوردن بسیار آسانتر است.
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ؛ هر علائم و نشانهای را جدی بگیرید
گاسترکتومی کامل
این عمل در صورتی انجام میشود که سرطان به طور گسترده در معده پخش شده باشد. همچنین اگر سرطان در قسمت فوقانی معده، نزدیک مری باشد، اغلب این روش توصیه میشود.
در این شیوه جراح کل معده، غدد لنفاوی مجاور و امنتوم را برمیدارد و ممکن است طحال و قسمتهایی از مری، رودهها، لوزالمعده یا سایر اندامهای مجاور را در صورتی که سرطان به آنها رسیده باشد را خارج کند.
سپس انتهای مری به قسمتی از روده کوچک متصل میشود. این کار اجازه میدهد تا غذا به سمت پایین روده حرکت کند. اما افرادی که معدهشان را برداشتهاند، فقط میتوانند مقدار کمی غذا در یک زمان بخورند. به همین دلیل، آنها باید دفعات بیشتری غذا بخورند.
بیشتر بخوانید :ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
رویکردهای جراحی برای گاسترکتومی کامل
اکثر گاسترکتومیهای کامل از طریق یک برش بزرگ در پوست شکم انجام میشوند. گاهی اوقات به این روش، جراحی باز نیز گفته میشود. در برخی از مراکز این عملها به صورت لاپاروسکوپی گاسترکتومی انجام میشود که در آن ابزارهای جراحی بلند و نازک از جمله ابزاری که در انتهای آن یک دوربین فیلمبرداری کوچک وجود دارد، از طریق چندین برش کوچک به داخل شکم وارد میشود.
برخی از جراحان این عملها را با استفاده از جراحی لاپاراسکوپی به کمک ربات انجام میدهند. در این تکنیک، جراح روی یک پنل کنترل مینشیند و بازوهای رباتیکی را که در انتهای آن ابزار لاپاراسکوپی قرار دارند، حرکت میدهد.
اگرچه رویکرد لاپاراسکوپی از جمله جراحی رباتیک ممکن است منجر به بستری کوتاهتر در بیمارستان، درد کمتر پس از عمل و زمان بهبودی کوتاهتر به دلیل برشهای کوچکتر شود؛ اما بسیاری از پزشکان احساس میکنند که این روش قبل از انجام آن نیاز به مطالعه بیشتر دارد.
در واقع آنها معتقدند پژوهشهای بیشتری نیاز است تا این روش به عنوان نوعی جراحی سرطان معده و یک درمان استاندارد برای آن در نظر گرفته شود.
مهم نیست که از کدام روش جراحی سرطان معده استفاده میشود، مهم این است که جراح شما در تکنیکی که استفاده میکند ماهر و با تجربه باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
برداشتن غدد لنفاوی
در گاسترکتومی، کل غدد لنفاوی مجاور برداشته میشوند. این روش جراحی سرطان معده به عنوان دیسکسیون غدد لنفاوی یا لنفادنکتومی شناخته شده و بخش بسیار مهمی از عمل است.
بسیاری از پزشکان احساس میکنند که موفقیت جراحی به طور مستقیم با تعداد غدد لنفاوی که جراح برداشته است، ارتباط دارد. در ایالات متحده، توصیه میشود که حداقل 16 غدد لنفاوی که لنفادنکتومی D1 نامیده میشود، هنگام انجام عمل معده برداشته شود.
جراحان در برخی از کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن و کره جنوبی با برداشتن تعداد بیشتری از غدد لنفاوی نزدیک سرطان به نام لنفادنکتومیD2، میزان موفقیت بسیار بالایی داشتند.
جراحان اروپا و ایالات متحده نتوانستهاند با نتایج جراحان شرق آسیا برابری کنند. مشخص نیست که آیا این امر به این دلیل است که جراحان آسیای شرقی باتجربهتر هستند و سرطان معده در این کشورها بسیار شایعتر است یا دلیل دیگری دارد.
در واقع مشخص نیست که دلیل موفقیت آنها این است که بیماران آنها معمولا به بیماریهای گوارش در مراحل اولیه مبتلا میشوند و به دلیل غربالگری سرطان معده سالمتر هستند یا اینکه سایر عوامل نقش دارند.
در هر صورت به یک جراح ماهر که در جراحی سرطان معده با تجربه است نیاز خواهد بود تا در حد امکان غدد لنفاوی را بردارد. از جراح خود در مورد تجربه او در مورد جراحی سرطان معده بپرسید.
مطالعات نشان دادهاند که نتایج، زمانی بهتر است که هم جراح و هم بیمارستان تجربه زیادی در درمان بیماران مبتلا به سرطان معده داشته باشند.
بیشتر بخوانید : امپرازول چیست؟موارد استفاده و عوارض امپرازول
جراحی تسکینی برای سرطان غیرقابل برداشت
برای گروهی از افراد مبتلا به سرطان معده برداشتن کامل تومور یا سلولهای سرطانی ممکن نیست. اما جراحی اغلب میتواند کمکی برای کنترل سرطان، پیشگیری یا تسکین علائم و عوارض باشد.
بای پس معده (گاستروژونوستومی)
گاهی تومورها در قسمت پایین معده ممکن است به اندازهای بزرگ شده باشند که مانع خروج غذا از معده شوند. دور زدن قسمت پایین معده یک گزینه خوب برای کمک به پیشگیری یا درمان خواهد بود، اگر فرد به اندازه کافی سلامت جسمانی داشته باشد.
این کار با اتصال بخشی از روده کوچک (ژژونوم) به قسمت فوقانی معده انجام میشود که به غذا اجازه میدهد از طریق اتصال جدید از معده خارج شود.
گاسترکتومی توتال (کلی یا کامل)
برای برخی از افرادی که به سلامتی کافی برای جراحی را د ارند، برداشتن قسمتی از معده همراه با تومور میتواند به درمان مشکلاتی مانند خونریزی، درد یا مسدود شدن خروجی معده کمک کند، حتی اگر جراحی سرطان را درمان نکند.
از آنجایی که هدف در این جراحیها، درمان سرطان نیست، معمولا نیازی به برداشتن غدد لنفاوی مجاور و بخشهایی از سایر اندامها وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: ۱۱ درمان خانگی سوزش معده با موادی که در هر خانهای پیدا میشود!
قرار دادن لوله تغذیه
برخی از افراد مبتلا به سرطان معده قادر به خوردن یا نوشیدن کافی برای دریافت تغذیه مناسب نیستند. یک عمل جزئی میتواند برای قرار دادن یک لوله تغذیه از طریق پوست شکم و در قسمت تحتانی معده معروف به لوله گاستروستومی یا لوله G که داخل روده کوچک قرار میگیرد، استفاده شود.
لوله ژژنوستومی یا لوله J هم میتواند در این روش استفاده شود. سپس تغذیه مایع را میتوان مستقیما در لوله قرار داد.
بیشتر بخوانید: سنگ مثانه چیست و چگونه ایجاد میشود؟ + راههای درمان
روشهای آندوسکوپی
در برخی شرایط، روشهای آندوسکوپی فوقانی را میتوان برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم، بدون نیاز به جراحی گستردهتر انجام داد.
ابلیشن تومور
گروهی از افرادی سلامت کافی برای جراحی را ندارند، برای آنها میتوان از آندوسکوپ (لوله بلند و انعطافپذیری که از گلو عبور میکند) با لیزر در انتهای آن برای تبخیر بخشی از تومور استفاده کرد. این کار میتواند برای توقف خونریزی یا کمک به رفع انسداد بدون جراحی انجام شود.
قرار دادن استنت
یکی دیگر از گزینههای غیرجراحی برای جلوگیری از مسدود کردن دهانه ابتدا یا انتهای معده، استفاده از آندوسکوپ برای قرار دادن استنت (لوله فلزی توخالی) در دهانه است.
این کار به باز نگهداشتن دهانه معده کمک میکند و اجازه میدهد غذا از آن عبور کند. برای تومورهای قسمت فوقانی معده، استنت در جایی قرار میگیرد که مری و معده به هم میرسند. برای تومورهای قسمت تحتانی معده، استنت در محل اتصال معده و روده کوچک قرار میگیرد.
بیشتر بخوانید :مشکلات گوارشی که باید جدی بگیرید
روند بهبودی بعد از جراحی سرطان معده
روند بهبودی بستگی به این دارد که جراح چه مقدار از معده را بردارد. بیمارانی که تحت گاسترکتومی نسبی قرار میگیرند احتمالا شرایط زیر را تجربه خواهند کرد:
- بعد از جراحی سه تا پنج روز را در بیمارستان بگذرانند
- در طول یک ماه تا شش هفته، وزن کم کنند
- سه تا شش ماه پس از جراحی، الگوهای غذایی طبیعی یا تقریبا نرمال را از سر بگیرند
در گاسترکتومی کامل، امکان دارد بیماران شرایط زیر را تجربه کنند:
- بعد از جراحی پنج تا هشت روز را در بیمارستان بگذرانند
- در طی حداقل دو ماه، وزن کم کنند
- بعد از چند ماه با بهبودی سیستم گوارش، یک رژیم غذایی عادی جدید را تنظیم کنند
- برای جلوگیری از کم خونی، از مولتی ویتامین مانند کلسیم و آهن استفاده کنند
- مکمل ویتامین B12 مصرف کنند
پس از جراحی، بسیاری از بیماران سندرم دامپینگ را تجربه میکنند. این علائم مدت کوتاهی پس از صرف غذا، زمانی که غذا خیلی سریع به داخل روده میرود، رخ می دهد. علائم این عوارض میتواند به صورت زیر باشد:
- گرفتگی شکم
- درد
- اسهال
- احساس سبک شدن سر
خوردن وعدههای غذایی کوچکتر و مکرر میتواند باعث بهبود یا جلوگیری از علائم ناراحتکننده پس از عمل جراحی معده شود. یک رژیم غذایی پرپروتئین و کم کربوهیدرات نیز ممکن است به بیماران کمک کند بعد از غذا احساس بهتری را تجربه کنند.
تطبیق با یک روش جدید غذا خوردن پس از جراحی سرطان معده میتواند زمانبر بوده و نیاز به صبر داشته باشد. شاید دانستن این نکته مفید باشد که علائم ناراحتکننده مانند گرفتگی شکم و درد به طور کلی با گذشت زمان بهبود مییابد یا برطرف میشوند.
بسیاری از افراد یک سال پس از جراحی به عادات غذایی عادی خود بازگشتهاند.
بیشتر بخوانید: زخم معده چیست؟ علت زخم معده، علائم زخم معده، روش های درمان خانگی زخم معده
عوارض احتمالی جراحی سرطان معده
جراحی برای سرطان معده پیچیده است و میتواند عوارض داشته باشد. این موارد میتواند شامل خونریزی ناشی از جراحی، لخته شدن خون و آسیب به اندامهای مجاور در طول عمل باشد.
به ندرت اتصالات جدید ایجاد شده بین انتهای معده، مری و روده کوچک ممکن است دچار مشکل شود. تکنیکهای جراحی در سالهای اخیر بهبود یافتهاند، بنابراین تنها درصد بسیار کمی از افراد در اثر جراحی برای سرطان معده جان خود را از دست میدهند.
احتمال این اتفاق در زمانی که عمل گستردهتر است، مانند زمانی که سایر اندامها برداشته میشود، بیشتر دیده میشود اما در دستان جراحان بسیار ماهر کمتر است. حداقل تا چند روز پس از گاسترکتومی کامل یا ساب توتال، اجازه نخواهید داشت چیزی بخورید یا بنوشید.
این امر به این منظور است که به دستگاه گوارش زمان داده شود تا بهبود یابد و اطمینان حاصل شود در قسمتهایی که در حین عمل به یکدیگر متصل شدهاند، نشتی وجود ندارد.
عوارض جانبی بعد از جراحی میتواند شامل حالت تهوع، سوزش سر دل، درد شکم و اسهال به ویژه بعد از غذا خوردن باشد. این عوارض جانبی ناشی از این واقعیت است که به محض برداشتن قسمتی از معده یا تمام آن، غذا بسیار سریعتر وارد روده میشود.
این عوارض جانبی ممکن است با گذشت زمان بهتر شوند، اما برای برخی از افراد امکان دارد این اتفاق نیفتد. در این شرایط پزشک داروهایی را برای کمک به آنها تجویز میکند.
تغییراتی در رژیم غذایی پس از یک گاسترکتومی جزئی یا کامل لازم است. بزرگترین تغییر این است که شخص باید وعدههای غذایی کوچکتر و مکرر بخورد. مقدار معده برداشته شده بر میزان نیاز شخص برای تغییر روش غذا خوردن تاثیر میگذارد.
برخی از افراد ممکن است پس از جراحی سرطان معده در مصرف مواد غذایی کافی دچار مشکل شوند. درمان بیشتر مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی پس از جراحی میتواند این مشکل را بدتر کند.
برای کمک به این امر، گاهی اوقات یک لوله در روده قرار میگیرد، چه در زمان جراحی یا بعد از آن. انتهای دیگر این لوله که لوله ژژنوستومی یا لوله J نامیده میشود، خارج از پوست روی شکم باقی میماند.
تغذیه مایع را میتوان مستقیما از طریق این لوله وارد روده کرد تا به پیشگیری یا درمان سوتغذیه کمک کند. معده به بدن یاری میرساند تا برخی ویتامینها را جذب کند، بنابراین افرادی که گاسترکتومی سابتوتال یا کل انجام دادهاند ممکن است دچار کمبود ویتامین شوند.
اگر قسمتهای خاصی از معده برداشته شود، پزشکان به طور معمول مکملهای ویتامینی را تجویز میکنند که برخی از آنها را فقط میتوان تزریق کرد. باز هم تاکید میکنیم، شخص باید مطمئن شود که جراح او در درمان سرطان معده مجرب است و میتواند به روزترین عملها را برای کاهش خطر عوارض انجام دهد.
بیشتر بخوانید :بواسیر یا هموروئید، رگهای متورم شده دردناک راست روده
آمار در مورد جراحی سرطان معده
تنها 40درصد از سرطانهای اولیه معده با علائم همراه است و 80درصد از بیماران مبتلا به سرطان معده با بیماری در مراحل بعد از اولیه به پزشک مراجعه میکنند. در مجموع 25درصد بیماران به روشهای آندوسکوپی، رادیولوژی یا جراحی برای خونریزی، انسداد، درد یا سوراخ شدن معده نیاز دارند. علائم فیزیکی دیر ایجاد میشوند و معمولا با بیماریهای موضعی پیشرفته یا متاستاتیک همراه است.
شواهد حاصل از مطالعات سرطانهای اولیه معده در ژاپن نشان میدهد که سرطانهایی که به خوبی تمایز یافتهاند، ممکن است بیشتر به کبد متاستاز داده و تومورهای ضعیف به غدد لنفاوی متاستاز دهند و گسترش یابند.
این امر امکان دارد نرخ بالای عود موضعی را با تومورهای ضعیف توضیح دهد. در همه موارد، اثبات میکروسکوپی بدخیمی مورد نیاز است. پس از تکمیل بررسیهای مرحلهبندی، بیمار در تیم تخصصی چند رشتهای مورد بحث قرار میگیرد تا یک درمان متناسب با فرد را پیشنهاد کنند.
بقا در میان بیماران دارای مراحل پاتولوژیک نهایی به طور قابل توجهی ضعیفتر است.
بیشتر بخوانید :نارسایی کلیه و شناخت کامل مراحل پنجگانه این بیماری
سخن پایانی در ارتباط با جراحی سرطان معده
جراحی اغلب بخشی از درمان سرطان معده است، اگر شرایط جسمی بیمار به گونهای باشد که بتوان آن را انجام داد و همچنین سرطان به سایر قسمتهای بدن سرایت نکرده باشد، جراحی (اغلب همراه با سایر درمانها) بهترین درمان است.
اکثر سرطانهای معده که امروزه توسط پزشکان یافت میشوند از مراحل اولیه گذشتهاند. به همین دلیل، تقریبا همه بیماران مبتلا به سرطان معده برای درمان این بیماری به نوعی جراحی نیاز دارند. جراحی سرطان معده امکان دارد یک جراحی باز سنتی یا یک جراحی کم تهاجمی باشد.
هدف از جراحی سرطان معده، درمان بیماری است. جراحی همچنین میتواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد و به آنها اجازه میدهد غذاهای دلخواهشان را بخورند و راحتتر باشند.
برای درمان سرطان معده، جراح ممکن است روش گاسترکتومی جزئی را انجام دهد. در روش گاسترکتومی جزئی بخشی از معده برداشته میشود. پزشکان معمولا غدد لنفاوی و بافت چربی را برای اطمینان از بین رفتن همه سلولهای سرطانی، برمیدارند.
در گاسترکتومی کامل، جراحی سرطان معده، پزشکان کل معده، غدد لنفاوی اطراف و بافت چربی را برمیدارند. در مرحله بعد، تیم جراحی مری را به رودهها متصل میکند. جراح ممکن است یک معده یا کیسه جدید با متصل کردن به بخشی از روده ایجاد کند تا هضم موثرتری را به وجود آورد.
هر جراحی خطراتی دارد و این روشها نیاز به دقت دارند. انتخاب پزشک و تیم مراقبتی با تجربه گسترده در جراحی سرطان معده، این خطرات را کاهش میدهد.