درمان عفونت معده مانند سایر عفونت‌ها در بدن باید جدی گرفته شود؛ زیرا در صورت عدم درمان، عفونت به راحتی در سراسر بدن منتشر خواهد شد. علاوه بر انتشار عفونت در بدن، این بیماری با ایجاد علائم آزاردهنده و ناخوشایند مانند اسهال و استفراغ، باعث بروز مشکلاتی در بدن خواهد شد که بی‌توجهی به آن‌ها صدمات جدی به سیستم‌های مهم بدن وارد می‌کند.
عدم درمان عفونت معده باعث کم آبی شدید، خونریزی روده و کم خونی خواهد شد. به همین دلیل درمان عفونت معده باید در اسرع وقت انجام شود. در این مطلب از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی چیستی عفونت معده و روش‌های مختلف درمان آن خواهیم پرداخت. خواننده این مطلب باشید.
نگاهی کلی به موضوع درمان عفونت معده
- هدف از درمان عفونت معده، هیدراته نگه داشتن بدن و جلوگیری از عوارض آن است.
- انواع مختلف عفونت معده باعث ایجاد التهاب در معده و روده می‌شوند
- بعد از اسهال و استفراغ باید مایعات زیادی نوشید تا بدن را هیدراته نگه داشت.
- علائم بیماری عفونت معده خطرناک هستند و به همین دلیل باید خیلی سریع درمان شوند.
بیشتر بخوانید: اسپاسم معده ۱۱ علت مختلف دارد؛ از کم آبی بدن تا گاستروپارزی
انواع مختلف عفونت معده
انواع مختلفی از عفونت‌های دستگاه گوارش وجود دارد که شناخت هر کدام از آن‌ها در درمان عفونت معده و دیگر اندام‌های بدن مفید خواهد بود. سه مورد اصلی از انواع عفونت معده عبارتند از:
- ویروسی
- باکتریایی
- انگلی
همه این عفونت‌ها باعث ایجاد گاستروانتریت می‌شوند که به معنی التهاب معده و روده است.
بیشتر بخوانید: ۱۱ درمان خانگی سوزش معده با موادی که در هر خانه‌ای پیدا می‌شود!
عفونت‌های ویروسی معده و دستگاه گوارش
عفونت‌های ویروسی معده شایع‌ترین نوع عفونت در دستگاه گوارشی هستند که به آن آنفولانزای معده می‌گویند. انواع مختلفی از ویروس‌ها این عفونت را ایجاد می‌کنند، به ویژه گروه خاصی به نام نوروویروس‌ها (noroviruses). این نورو ویروس‌ها باعث بیماری‌های ناشی از غذا می‌شوند؛ زیرا ویروس به راحتی از طریق غذا و آب آلوده وارد بدن می‌شود.
دو نمونه دیگر روتاویروس‌ها (rotaviruses) و آدنوویروس‌ها (adenoviruses) هستند که بیماری‌های مربوط به معده در نوزادان و کودکان خردسال را ایجاد می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اختلال نشخوار؛ حاصل بیماری روانی و واکنش های معده!
عفونت‌های باکتریایی معده و دستگاه گوارش
عفونت‌های باکتریایی معده دومین نمونه از شایع‌ترین عفونت‌ها در دستگاه گوارش هستند که توسط چندین نوع مختلف باکتری ایجاد می‌شوند. بعضی از رایج‌ترین این عوامل بیماری‌زا عبارتند از:
- کمپیلوباکتر (Campylobacter)
- ای کولی ( Coli)
- سالمونلا (Salmonella)
- شیگلا (Shigella)
- استافیلوکوک (Staphylococcus) یا عفونت استاف
این باکتری‌ها از آب و بسیاری از غذاها وارد بدن می‌شوند، اما بعضی از مواد غذایی بیشتر در معرض آلوده شدن قرار دارند، مانند:
- گوشت یا تخم مرغ نیم پز
- غذاهای دریایی خام
- میوه‌های کال
- محصولات لبنی
- سبزیجات نپخته
بیشتر بخوانید: درمان مسمومیت غذایی در خانه با 11 روش سریع و آسان!
عفونت‌های انگلی معده و دستگاه گوارش
عفونت‌های انگلی معده کمترین شیوع را در بین این سه نوع عامل بیماری‌زا دارند و توسط دو دسته انگل ایجاد می‌شوند: کرم‌ها و تک یاخته‌ها. شایع‌ترین انگل‌هایی که به معده انسان حمله می‌کنند عبارتند از:
- ژیاردیا (Giardia)
- سیستواسپورا بلی (Cystoisospora belli)
- کرم‌های نواری
عفونت‌های انگلی معده معمولا از طریق آب و مدفوع آلوده منتقل می‌شوند؛ اما احتمال دارد که از طریق غذای آلوده نیز سرایت پیدا کنند. عفونت‌های انگلی معده در ایالات متحده شیوع کمتری دارند، اما این عفونت‌ها مشکلی رایج در کشورهای در حال توسعه هستند و به همین دلیل درمان عفونت معده در این کشورها مهم است.
بیشتر بخوانید: سردی کردن معده و درمان آن با ۷ روش درمانی خانگی و سنتی
آیا عفونت معده خطرناک است؟
گاستروانتریت باکتریایی و عفونت معده به ندرت در بزرگسالان سالم (بدون هیچ گونه بیماری زمینه‌ای) عوارض ایجاد می‌کنند و معمولا کمتر از یک هفته طول می‌کشند. اما افراد مسن و کودکان در برابر علائم عفونت معده آسیب‌پذیرتر هستند و بیشتر در معرض خطر عوارض ناشی از این بیماری قرار دارند.
از عوارض این عفونت‌ها می‌توان به تب بالا، درد عضلانی و ناتوانی در کنترل حرکات روده اشاره کرد. همچنین بعضی از عفونت‌های معده باعث موارد زیر می‌شوند:
- نارسایی کلیه
- کم خونی
- خونریزی در دستگاه روده
درمان عفونت معده در اسرع وقت، خطر بروز این نوع عوارض را کاهش خواهد داد.
بیشتر بخوانید: درمان قطعی دل پیچه با ۸ روش خانگی و آسان
علائم عفونت معده چیست؟
احتمال دارد که عفونت‌های گوارشی باکتریایی، ویروسی و انگلی علائم مشابهی داشته باشند. این علائم عبارتند از:
- درد معده یا گرفتگی آن
- اسهال
- استفراغ
- حالت تهوع
- تب
- بدن درد
مدیریت علائم عفونت معده و دستگاه‌های گوارشی به بیمار کمک خواهد کرد تا احساس بهتری داشته باشند. در مواردی که علائم مدیریت نشوند، خطر ابتلا به علائم گوارشی مداوم افزایش می‌یابد و بیمار به وضعیتی به نام IBS پس از عفونت مبتلا خواهد شد.
بیشتر بخوانید: درمان نفخ معده با روش‌های خانگی + داروهای موثر
با چهار راهکار زیر می‌توان علائم عفونت معده را مدیریت کرد:
1. جلوی استفراغ کردن را نگیرید
استفراغ بخشی از سیستم دفاعی بدن در برابر مهاجمان خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها است. به همین دلیل حتی اگر برای شما ناخوشایند است، در صورت احساس حالت تهوع و استفراغ، سعی نکنید جلوی آن را بگیرید. توجه داشته باشید که استفراغ منجر به از دست دادن مایعات بدن می‌شود، بنابراین بعد از آن حتما مایعات بنوشید.
بیشتر بخوانید: ۱۴ درمان خانگی باد شکم زیاد که حتما باید بدانید!
2. بدن خود را هیدراته نگه دارید
کم آبی باعث تشدید شدن علائم عفونت معده می‌شود. برای جایگزین کردن مایعات از دست رفته، بهترین کار ممکن این است که آب و مایعات شفاف حاوی الکترولیت مصرف کنید. در چنین مواقعی از خوردن نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا خودداری کنید، زیرا حاوی مقادیر بالایی قند و کافئین هستند که اسهال را بدتر می‌کند.
3. غذاهای مناسب و مقوی میل کنید
با آرام‌تر شدن علائم عفونت معده، به تدریج غذاهای ملایمی را انتخاب کنید که هضم آن‌ها آسان است. این کار به کاهش اسهال کمک خواهد کرد. بعضی از این غذاها عبارتند از:
- کراکر
- سودا
- برنج
- ژلاتین
- نان تست بدون کره
- انواع سیب زمینی
- موز
بیشتر بخوانید: جراحی سرطان معده؛ درمان بیماری که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود
4. اجتناب از خوردن غذاهای محرک
در صورت بروز و عدم درمان عفونت معده از خوردن مواد غذایی زیر خودداری کنید؛ زیرا این مواد باعث تشدید علائمی مانند اسهال یا حالت تهوع می‌شوند:
- محصولات لبنی
- غذاهای چرب
- غذاهای شیرین
- غذاهای ادویه‌دار
- الکل
این مواد غذایی را بعد از درمان عفونت معده به صورت تدریجی به رژیم غذایی خود اضافه کنید. همچنین پیشنهاد می‌شود که برای حفظ سلامتی خود از مصرف مشروبات الکلی بپرهیزید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم بیمار پس از 5 روز بهبود نیافت، با پزشک صحبت کنید. در کودکان اگر علائم پس از 2 روز بهبود نیافت یا استفراغ پس از 12 ساعت ادامه یافت، با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر کودک کمتر از 3 ماه اسهال یا استفراغ داشته باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
در صورت بروز علائم زیر باید برای درمان عفونت معده به پزشک مراجعه کنید:
- علائم شدید کم آبی مانند خشکی دهان، ادرار تیره رنگ، تکرر ادرار و افزایش احساس تشنگی
- تب بالای 38 درجه سانتیگراد
- بیش از دو روز اسهال داشتن
- درد شدید معده یا راست روده
- مدفوع سیاه یا خونی
- تغییرات ناگهانی حالت روانی، مانند افزایش سطح تحریک‌پذیری یا کمبود انرژی و انگیزه
این علائم برای بدن خطرناک هستند و باید هر چه سریع‌تر مدیریت و درمان شوند تا از آسیب‌های بیشتر به اندام‌های بدن جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: ۱۴ درمان خانگی دل پیچه و عوامل ایجاد این بیماری
نحوه تشخیص عفونت معده به چه صورتی است؟
برای تشخیص و درمان عفونت معده پزشک اقدامات زیر را انجام خواهد داد یا توصیه می‌کند:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
- سوال در مورد علائم حساس بیمار مانند کم آبی و درد شکم
- انجام آزمایش مدفوع برای تجزیه و تحلیل نوع عامل بیماری‌زا
- آزمایش خون برای بررسی میزان کم آبی بدن
بعد از مشخص شدن علت و نوع عامل بیماری‌زا پزشک اقدام به تعیین روش درمان عفونت معده و دستگاه گوارشی می‌کند.
پیشگیری از عفونت معده باکتریایی، ویروسی و انگلی امکان‌پذیر است؟
اقدامات احتیاطی زیر در جلوگیری از ابتلا و انتقال این بیماری به افراد دیگر مناسب است:
- شستن دست‌ها بعد از سرویس بهداشتی
- شستن دست‌ها قبل از مصرف غذا
- عدم تهیه غذا برای افراد دیگر تا زمان بهبودی کامل
- در طول بیماری از تماس نزدیک با افراد دیگر خودداری کنید
- بعد از 48 ساعت از آخرین علائم بیماری به محل کار برگردید
- برای نگهداری غذا برای بیش از چند ساعت، حتما آن را در دمای مناسب نگهدارید
- استفاده از تریاک برای عفونت معده شایعه اشتباهی است که حتی می‌تواند عفونت معده را بدتر کند. این ماده مخدر سنتی فقط باعث تسکین درد می‌شود، اما علت درد را از بین نمی‌برند. همچنین برخی افراد با مصرف تریاک به عنوان دارو بعد از مدتی به آن وابستگی پیدا می‌کنند
اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت معده عبارتند از:
- تمیز کردن مداوم آشپزخانه
- شستن دست‌ها بعد از توالت، قبل از غذا خوردن و پس از دست زدن به حیوانات
- استفاده از آب معدنی و آشامیدنی مطمئن در سفر به خارج از کشور و مناطق محروم
با رعایت این اقدامات افراد مختلف می‌توانند از ابتلا به بیماری‌های عفونی دستگاه گوارش به میزان زیادی جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانید: درمان زخم معده؛ درمان دیرهنگام مساوی با جراحی
درمان عفونت معده با روش‌های مختلف
هدف از درمان عفونت معده، هیدراته نگه داشتن بدن و جلوگیری از عوارض آن است. مهم است که بیمار بسیاری از مواد مغذی مانند سدیم و پتاسیم را از دست ندهد؛ زیرا بدن برای اینکه به درستی عمل کند به مقادیر معینی از مواد معدنی نیاز دارد.
به طور معمول پزشکان برای درمان عفونت معده از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- تزریق داخل وریدی مایعات و نمک به بیمار
- تجویز آنتی‌بیوتیک برای موارد شدیدتر عفونت معده
داروهای خاصی که برای عفونت باکتریایی و انگلی معده تجویز می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- درمان عفونت معده با مترونیدازول، پرازیکوانتل و آلبندازول برای انگل‌ها
- آزیترومایسین، سیپروفلوکساسین و تتراسایکلین برای باکتری‌ها
این داروها باعث از بین رفتن علت بیماری و درمان علائم ایجاد شده می‌شوند.
درمان خانگی عفونت معده از خفیف تا متوسط
برای درمان عفونت معده خفیف تا متوسط می‌توان از روش‌های خانگی استفاده کرد، مانند:
- مصرف مایعات فراوان در طول روز؛ به ویژه بعد از اسهال یا استفراغ
- تقسیم وعده‌های غذایی به وعده‌های کوچک اما مکرر
- مصرف غذاهای شور
- مصرف غذاها و مواد غذایی حاوی پتاسیم مانند موز و سایر میوه‌ها
- عدم مصرف غذاهای محرک اسهال
- مصرف داروهای بدون نسخه که باعث خنثی شدن اسید معده می‌شوند
- مصرف داروهای بدون نسخه برای کاهش علائم اسهال، حالت تهوع و درد شکم
البته توصیه می‌شود که در صورت امکان برای مصرف داروهای بدون نسخه با پزشک مشورت کنید. همچنین در کنار این روش‌ها، اقداماتی توصیه می‌شود که انجام آن‌ها به روند درمان عفونت معده کمک خواهد کرد. این اقدامات تحت عنوان مراقبت از خود در حین بیماری بوده و مراحل درمان آن عبارتند از:
1. استراحت با کیفیت
بسیاری از ما انسان‌ها به قدری سر خود را با کارهای مختلف گرم می‌کنیم که در مواردی به بدن خود اجازه استراحت کافی و باکیفیت نمی‌دهیم. این موضوع در زمان بیماری و دوران درمان آن بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که در دوران درمان عفونت معده و نقاهت بعد از آن به استراحت و خواب باکیفیت اهمیت دهیم. خواب مناسب باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت‌ها می‌شود.
2. استرس خود را مدیریت کنید
تحقیقات ارتباط بین استرس مزمن و افزایش استعداد ابتلا به عفونت‌های ویروسی را نشان داده است. انجام راهکارهای مدیریت استرس و آرام کردن خود با مدیتیشن و یوگا، به کاهش تاثیر این عامل مضر بر بدن کمک خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: ۱۲ درمان استرس مزمن و عوارض وحشتناکی که درمان اضطراب را ضروری می‌سازد
3. خوش‌بین بودن
هر چقدر هم که دور از ذهن به نظر برسد، آنچه فکر می‌کنید بر احساس و بدن تاثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهند که افرادی که خوش‌بین هستند، در معرض خطرهای کمتری برای بسیاری از پیامدهای بد سلامتی هستند و همچنین وقتی بیمار می‌شوند، بهتر با آن کنار می‌یایند. به همین دلیل در هنگام بیماری در مورد درمان و بهبودی خود افکار مثبت داشته باشید.
درمان عفونت معده در طب اسلامی
طب اسلامی تشابه زیادی به طب سنتی دارد. در طب سنتی و اسلامی برای درمان عفونت معده از مواد غذایی و گیاهی مختلفی استفاده می‌شود. دو نمونه از آن‌ها عبارتند از:
درمان عفونت معده با عسل
در صورتی که عامل عفونت معده باکتری‌ها باشند (به صورت ویژه باکتری سالمونلا)، مصرف عسل نقش مهمی در تسریع درمان آن دارد. عسل خواص آنتی‌باکتریایی ویژه‌ای دارد که نه تنها باعث از بین رفتن باکتری‌ها می‌شود؛ بلکه امکان رشد آن‌ها را متوقف خواهد کرد. به همین دلیل مصرف عسل در درمان عفونت معده و بهبود علائم آن مفید است.
خاکشیر برای عفونت معده
مصرف خاکشیر برای بهبود علائم و درمان عفونت معده بسیار مفید است. این ماده با ضدعفونی کردن معده و روده به جلوگیری از عوارض و تشدید علائم این بیماری کمک می‌کند. باید اشاره کنیم که عرق کاسنی نیز برای ضدعفونی کردن معده و جلوگیری از عفونت آن بسیار مناسب است.
بیشتر بخوانید: خاکشیر با ۹ خواص درمانی؛ از درمان سنگ کلیه تا تقویت قوای جنسی
درمان عفونت معده بسیار مهم است آن را جدی بگیریم!
عفونت معده طیف وسیعی از علل و عوامل بیماری‌زا دارد که درمان هر کدام از آن‌ها متفاوت است. از این رو مهم است که بعد از یک یا دو روز از شروع علائم به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا درمان عفونت از هر نوعی و در هر قسمتی از بدن که باشد مهم است.
برای درمان عفونت معده روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل روش‌های پزشکی و تجویزی، مراقبت‌های خانگی، گیاهی، طب سنتی و اسلامی است. در صورتی که از این روش‌های درمان عفونت معده ذکر شده در این مقاله استفاده کرده‌اید یا روشی دیگر را می‌شناسید که موثر است، با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول در مورد درمان عفونت معده
آیا عفونت معده خطرناک است؟
هر نوع عفونتی امکان دارد خطرناک شود، پس بهترین کار درمان عفونت معده است.
درمان عفونت معده در کودکان سخت است؟
روش درمان کودکان و بزرگسالان یکی است؛ اما به دلیل ناتوانی، حساس بودن و ضعیف بودن کودکان، درمان عفونت معده در آن‌ها باید خیلی دقیق کنترل شود.
درمان خانگی عفونت معده برای این بیماری جوابگو است؟
بله. روش‌های درمان خانگی عفونت معده مانند مصرف عسل، رعایت نکات بهداشتی در بهبودی علائم و کنترل بیماری بسیار مهم و موثر است. برای آشنایی با این روش‌ها این مقاله را بخوانید.