اختلال نشخوار؛ حاصل بیماری روانی و واکنش های معده!
اختلال نشخوار یک مشکل رفتاری نادر است که کودکان و برخی از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سندرم نشخوار باعث برگشت خودکار غذای تازه خورده شده می‌شود. نشخوار فکری یک رفلکس است، نه یک عمل آگاهانه که معمولا در هر وعده غذایی و روز به روز رخ می‌دهد.
سندرم نشخوار یک مشکل نادر و عموما کمتر تشخیص داده می‌شود زیرا بیشتر اوقات با مشکل دیگری اشتباه گرفته خواهد شد. اگرچه هنوز عارضه‌ای نادر به شمار می‌آید ولی اختلال نشخوار در کودکان و بزرگسالان امکان تشخیص دارد. کارشناسان معتقدند که تشخیص به این دلیل اتفاق می‌ایفتد که پزشکان اکنون می‌توانند مشکل را شناسایی کنند.
در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به معنی نشخواری، علل و راه‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
اختلال نشخوار فکری چیست؟
سندرم نشخوار که به عنوان اختلال نشخوار یا مریسیسم شناخته می‌شود، یک اختلال تغذیه و خوردن است که در آن غذای هضم نشده از معده فرد به دهان او باز می‌گردد. پس از بازگشت غذا به دهان، فرد امکان دارد آن را بجود و دوباره ببلعد یا غذا را بیرون بریزد.
این رفتار معمولا بعد از هر وعده غذایی رخ می‌دهد و ممکن است بدون دردسر به نظر برسد. نشخوار فکری امکان دارد به دنبال احساس آروغ زدن باشد و معمولا شامل حالت تهوع یا خراش نمی‌شود. در نشخوار، غذای برگشت شده تمایلی به طعم ترش یا تلخ ندارد زیرا زمان آن را نداشته که کاملا با اسید معده مخلوط و هضم شود.
این عمل برگشت یک عمل بازتابی است که می‌تواند یک عمل آموخته شده و عمدی باشد یا رفتاری غیرعمدی محسوب شود. افراد مبتلا به سندرم نشخوار فکری به دلیل بیماری معده یا به دلیل احساس بیماری‌های روانی، معمولا غذا را پس نمی‌دهند.
بیشتر بخوانید: خودکشی؛مرگ خودخواسته یا تحمیل شرایط زندگی؟ انتخاب ۱۶ میلیون نفر
چه کسانی به اختلال نشخوار فکری مبتلا می‌شوند؟
سندرم نشخوار مدت‌هاست که در نوزادان و افراد دارای ناتوانی‌های رشدی دیده می‌شود، اما می‌تواند در افراد در هر سنی رخ دهد. کودکان و بزرگسالان با سطوح بالایی از استرس یا اختلالات اعصاب و روان در معرض خطر بیشتری برای سندرم نشخوار فکری قرار دارند.
بیشتر بخوانید: فوبیای دندان پزشکی و ۴ استراتژی طلایی کنترل اضطراب دندان
علائم و نشانه‌های سندرم نشخوار چیست؟
نشانه اصلی این اختلال، برگشت مکرر غذای هضم نشده است. رگورژیتاسیون (برگشت غذا) معمولا بین نیم ساعت تا دو ساعت پس از صرف غذا رخ می‌دهد.
- جویدن مجدد غذا به طور منظم
- مشکلات گوارشی مانند سوء‌هاضمه و معده درد
- مشکلات دندانی، مانند بوی بد دهان و پوسیدگی دندان
- کاهش وزن ناشی از اختلال نشخوار
- لبهای خشکیده و ترک خورده
بیشتر بخوانید: فوبیا ارتفاع، دلایل پیدایش آکروفوبیا و روش‌های درمان ترس از ارتفاع
نوزادان مبتلا به سندرم نشخوار فکری معمولا کمر خود را کشیده یا قوس‌دار می‌کنند (که این واکنش می‌تواند نشانه رفلاکس معده باشد) یا صدای مکیدن دهان دارند.
علائم و نشانه‌های اختلال نشخوار در کودکان و بزرگسالان یکسان است. بزرگسالان بیشتر غذای برگشت شده را بیرون می‌ریزند ولی کودکان بیشتر غذا را دوباره جویده و قورت می‌دهند.
بیشتر بخوانید: انواع فوبیا؛ از کودکی تا بزرگسالی و ۳ راه درمان این اختلال روانی
آیا اختلال نشخوار یک اختلال خوردن است؟
اختلال نشخوار فکری با سایر اختلالات خوردن، به ویژه پرخوری عصبی مرتبط است، اما چگونگی ارتباط این شرایط هنوز مشخص نیست. ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال نشخوار DSM5 معیارهای تشخیصی زیر را برای اختلال نشخوار نشان می‌دهد:
- برگشت مکرر غذا برای حداقل یک دوره یک ماهه: غذای برگشت شده ممکن است بیرون ریخته یا دوباره جویده و بلعیده شود
- برگشت غذای ناشی از یک وضعیت پزشکی که مانند اختلال گوارشی نباشد
- اختلال نشخوار همیشه در رابطه با دیگر اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی، اختلال پرخوری یا پرخوری عصبی رخ نمی‌دهد
- هنگامی‌که نارسایی در کنار یک اختلال فکری یا رشدی دیگر رخ می‌دهد، علائم آنقدر شدید خواهد شد که نیاز به کمک پزشکی ضروری به نظر می‌رسد
بیشتر بخوانید : فوبیا تاریکی در کودکان و بزرگسالان، آشنایی با علل و درمان ترس از تاریکی
اختلال نشخوار در مقابل رفلاکس
علائم اختلال نشخوار با علائم رفلاکس اسیدی متفاوت است:
- در رفلاکس، اسید تجزیه کننده غذا در معده به مری می‌رود و باعث احساس سوزش در قفسه سینه و طعم ترش در گلو یا دهان خواهد شد
- در رفلاکس اسیدی، غذا گهگاهی برگشت می‌کند، اما مزه آن ترش یا تلخ است، که در مورد غذای برگشت خورده در اختلال نشخوار صدق نمی‌کند
- رفلاکس اسیدی اغلب در شب اتفاق می‌افتد، به خصوص در بزرگسالان که به دلیل دراز کشیدن محتویات معده راحت‌تر از مری بالا می‌رود. اختلال نشخوار فکری مدت کوتاهی پس از مصرف غذا رخ خواهد داد
- علائم اختلال نشخوار به درمان‌های رفلاکس اسید پاسخ نمی‌دهد
بیشتر بخوانید: شخصیت اسکیزوئید و روش‌های درمان بحران برقراری ارتباط
علت نشخوار در بزرگسالان
سندرم نشخوار در دسته‌ای از شرایط دستگاه گوارش به نام اختلالات عملکردی گوارشی (FGID) قرار می‌گیرد. مانند هر اختلال عملکردی، در حالی که هیچ بیماری یا ناهنجاری فیزیکی وجود ندارد، بیمار از مشکلات بسیار واقعی رنج می‌برد.
- این مشکل ناشی از اختلال در نحوه ارتباط مغز و سیستم گوارش است. عوامل دیگری مانند حساسیت عصبی در دستگاه گوارش یا استرس‌های روانی می‌توانند علائم نشخوار را بدتر کنند
- علل دقیق سندرم نشخوار ناشناخته است. برخی از افراد در صورت داشتن مشکلات عاطفی یا رویدادهای استرس‌زا به این سندرم مبتلا می‌شوند
- از نظر مکانیکی، یک توضیح این است که غذا معده را منبسط می‌کند، که به دنبال آن افزایش فشار شکمی و شل شدن اسفنکتر تحتانی مری (محل اتصال مری به معده) ایجاد می‌شود. توالی وقایع اجازه می‌دهد تا محتویات معده دوباره برگردانده شوند.
- سوابق پزشکی بیماران مبتلا به سندرم نشخوار فکری نشان می‌دهد که علائم اغلب با برخی رویدادهای محرک شروع می‌شوند که می‌تواند عفونت ویروسی، بیماری گوارشی یا حتی استرسی باشد که در زندگی بیمار اتفاق می‌افتد
بیشتر بخوانید: درمان عفونت معده از روش‌های پزشکی گرفته تا خانگی و طب اسلامی
با از بین رفتن عفونت، رویداد یا استرس، رفتار استفراغ در جای خود باقی می‌ماند، تقریبا شبیه به یک عادت. در نتیجه وقتی غذا یا مایعات وارد معده می‌شود، بدن رفتار جدیدی (انقباض ماهیچه‌های شکم) را یاد می‌گیرد که منجر به فشار بر معده و برگشت غذا یا مایعات خواهد شد.
در حالی که نکات ذکر شده در بالا برای بیماران مبتلا به سندرم نشخوار مشترک است، هر بیمار ویژگی‌های متفاوتی دارد. به عبارت دیگر، علل ابتلا از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت به نظر می‌رسد.
در حالی که برخی از بیماران بلافاصله پس از خوردن حتی یک لقمه غذا استفراغ می‌کنند، برخی دیگر می‌توانند قبل از شروع نشخوار مقدار زیادی غذا بخورند. برخی دیگر با خوردن غذا احساس درد کرده و عده‌ای دیگر احساس تهوع را گزارش می‌دهند. برخی از بیماران هم هیچ احساسی را قبل از شروع اختلال نشخوار گزارش نمی‌کنند.
اغلب کارشناسان بر این باورند که اختلال نشخوار عملی ناخودآگاه است.
بیشتر بخوانید : اختلال اضطراب به همراه علائم جسمی، روانی و رفتاری
علت نشخوار در نوزادان
علت دقیق اختلال نشخوار در نوزادان ناشناخته است. عوامل متعددی امکان ایجاد آن را دارند:
- بیماری جسمی یا استرس شدید در نوزادان
- بی‌توجهی یا رابطه غیرعادی بین کودک و مادر یا سایر مراقبان اصلی باعث می‌شود کودک به آرامش خود متکی شود. برای برخی از کودکان، عمل جویدن یک رفتار آرامش بخش به شمار می‌آید
- امکان دارد راهی برای جلب توجه کودک باشد
- ممکن است نشانه‌ای از بیماری روانی مانند افسردگی یا اضطراب باشد
بیشتر بخوانید: فوبیا، هراسی بزرگ‌تر از ترس‌های معمولی
اختلال نشخوار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
سندرم نشخوار معمولا بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد، علائم بیمار، به ویژه اینکه بیمار حداقل به مدت 3 ماه در حال برگشت غذا، جویدن و قورت دادن غذا بوده است، اما غذا را استفراغ نمی‌کند برای تشخیص سندرم نشخوار کافی به نظر می‌رسد.
به طور رسمی، طبق کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، یک فرد برای تشخیص سندرم نشخوار باید معیارهای زیر را داشته باشد:
- برگشت مجدد غذا در یک دوره حداقل یک ماهه
- برگشت مکرر به دلیل بیماری گوارشی یا سایر شرایط پزشکی (به عنوان مثال، رفلاکس معده به مری، تنگی پیلور) نباشد
- اختلال خوردن نباید فقط در صورت وجود بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی، اختلال پرخوری یا اختلال مصرف غذای اجتنابی و محدود کننده رخ دهد
- اگر اختلال خوردن همراه با اختلال روانی دیگری (مثلا ناتوانی ذهنی) رخ دهد، علائم اختلال نشخوار باید به اندازه کافی شدید باشد
پزشکان از آزمایش‌هایی برای رد سایر مسائل پزشکی مانند انسداد استفاده می‌کنند. این آزمایشات موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- آزمایش تخلیه معده: اندازه‌گیری مدت زمانی رسیدن غذا از معده به روده کوچک
- آندوسکوپی فوقانی: پزشک مری و معده را از طریق یک آندوسکوپ (لوله‌ای نازک با دوربینی در انتهای گلو) بررسی می‌کند
- اشعه‌ایکس: تصاویری از داخل مری و معده را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد
بیشتر بخوانید: وسواس و آسیب‌های آن را بشناسید
هنگام تشخیص بیماران نشخوار فکری، چگونه آن‌ها از سایر اختلالات، مانند سندرم‌های استفراغ و بیماری ریفلاکس معده به مری متمایز می‌شوند؟
بیماران مبتلا به اختلال نشخوار اغلب به اشتباه تشخیص داده می‌شوند و اغلب علائم خود را اشتباه تفسیر می‌کنند، توصیف آن‌ها از علائم کاملا متفاوت است از آنچه که در واقع اتفاق می‌افتد.
به طور کلی بیمار مبتلا به نشخوار با عارضه استفراغ مکرر مراجعه می‌کند. سایر بیماران با نقص بازگشت یا بیماری ریفلاکس معده به مری مراجعه می‌کنند.
پزشک احتمالا به این نتیجه می‌رسد که بیمار مبتلا به گاستروپازیس یا سندرم استفراغ دیگری (مثلا اختلال خوردن) است، مگر اینکه شرح حال دقیقی به دست آید که صحت اختلال نشخوار را تایید کند.
بنابراین، مهم است که از بیماران بخواهیم علائم خود را با جزئیات بیشتری توضیح دهند. وقتی از بیماران مبتلا به اختلال نشخوار خواسته می‌شود منظورشان از استفراغ را مشخص کنند، اغلب می‌گویند که غذا یا مایعی که هضم نشده و طعم خوبی دارد به دهان آن‌ها باز می‌گردد که آن را بیرون می‌دهند یا دوباره می‌بلعند.
بیماران اغلب تصور می‌کنند که استفراغ به محتویات معده اشاره دارد. با این حال مبتلایان به اختلال نشخوار، استفراغ واقعی را تجربه نمی‌کنند. استفراغ نیاز به بیرون راندن محتویات معده دارد. در هنگام استفراغ، بیماران نمی‌توانند مانند نشخوار، غذا را در دهان خود نگه دارند.
بیشتر بخوانید: غمباد یا گلوبوس چیست ؟ آسيب هاي جسمي غم باد ( GLOBUS HYSTERICUS ) و راه های رفع آن !
درمان نشخوار انسان
درمان به حذف سایر اختلالات و همچنین به سن و توانایی شناختی بستگی دارد. درمان اصلی برای اختلال نشخوار، رفتار درمانی است. رفتار درمانی که معمولا برای سندرم نشخوار تجویز می‌شود، تنفس دیافراگمی است.
تنفس دیافراگمی
دیافراگم یک عضله بزرگ و گنبدی شکل است که در پایه ریه‌ها قرار دارد. تنفس دیافراگمی برای کمک به آرامش دیافراگم و استفاده صحیح از آن در حین تنفس است.
بیشتر بخوانید: ۱۱ درمان خانگی سوزش معده با موادی که در هر خانه‌ای پیدا می‌شود!
برای انجام تنفس دیافراگمی با هدف کمک به کنترل اختلال نشخوار:
به پشت روی یک سطح صاف یا روی تخت دراز کشیده، زانوها را خم و سر را روی سطح تکیه دهید. می‌توان از یک بالش زیر زانو برای حمایت از پاها استفاده کرد. یک دست روی سینه و دست دیگر درست زیر قفسه سینه قرار داده شود. این حالت احساس حرکت دیافراگم هنگام نفس کشیدن را ممکن می‌سازد.
به آرامی از طریق بینی نفس بکشید تا شکم به سمت دست حرکت کند. تا حد امکان دست را روی سینه خود ثابت نگه دارید.
ماهیچه‌های شکم را سفت کرده و اجازه دهید بازدم از راه بینی باشد. تا حد امکان دست را روی قسمت بالایی سینه خود ثابت نگه دارید.
بیشتر بخوانید: پرخوری عصبی چیست ؟ هر آنچه لازم است در مورد Bulimia Nervosa بدانید!
هر چند وقت یکبار باید تنفس دیافراگمی‌را برای سندرم نشخوار تمرین کنم؟
این تمرین به مدت 5 تا 10 دقیقه و سه تا چهار بار در روز انجام شود. با قرار دادن کتاب روی شکم می‌توان تلاش برای انجام مکرر تمرین را افزایش داد.
داروهای مورد استفاده برای اختلال نشخوار
اگر نشخوارهای مکرر به مری آسیب رساند، مهارکننده‌های پمپ پروتون مانند اسومپرازول یا امپرازول تجویز خواهد شد. این داروها از پوشش مری محافظت کرده تا زمانی که رفتار درمانی تعداد دفعات و شدت نارسایی را کاهش دهد.
برخی از افراد مبتلا به اختلال نشخوار ممکن است از درمان دارویی که به آرامش معده در دوره بعد از غذا خوردن کمک می‌کند، استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت اجتنابی و ۷ معیار برای تشخیص دوری گزینی
چه عوارضی با اختلال نشخوار مرتبط است؟
این بیماری اگر درمان نشود، می‌تواند به مری (لوله‌ای که از دهان به معده منتهی می‌شود) آسیب برساند. سایر عوارض شامل موارد زیر خواهد بود:
- خجالت
- تغذیه نامناسب
- عدم رشد
- عدم تعادل الکترولیت
- کم آبی بدن
- آسپیراسیون (استنشاق غذا در راه هوایی)
- خفگی
- پنومونی
- مرگ
بیشتر بخوانید: بیش فعالی کودکان؛ درمان‌های گیاهی و تست رایگان فوری
آیا نشخوار باعث آسیب دائمی به مری یا معده می‌شود؟
اطلاعات جامعی که گویای آسیب خاص ناشی از اختلال نشخواری باشد در دست نیست به جز ازوفاژیت در موارد کم و گاهی اوقات کاهش وزن در بیماران نوجوان. مطمئنا اختلال نشخوار می‌تواند آزاردهنده و باعث نگرانی شود، اما یافته‌های بدست آمده حاکی از آن است که افرادی بوده‌اند که سالها به این اختلال مبتلا بوده ولی عموما سالم به نظر می‌رسیدند.
یادداشت پایانی
تشخیص اختلال نشخوار می‌تواند فرآیندی دشوار و طولانی باشد. هنگامی‌که تشخیص داده شد، چشم انداز پیشگیری امکان کمک‌های شایان توجهی را دارد. درمان اختلال نشخوار فکری در اکثر افراد موثر است. در برخی موارد این اختلال حتی خود به خود از بین می‌رود.
ساده‌ترین و موثرترین درمان اختلال نشخوار در کودکان و بزرگسالان، آموزش تنفس دیافراگمی محسوب می‌شود که شامل یادگیری نحوه تنفس عمیق و شل کردن دیافراگم است. هنگامی که دیافراگم شل شده باشد برگشت غذا نمی‌تواند رخ دهد.
از تکنیک‌های تنفس دیافراگمی در حین و بلافاصله بعد از غذا استفاده برای جلوگیری از بروز اختلال نشخوار بهره می‌برند. سایر درمان‌های اختلال نشخوار می‌تواند شامل موارد زیر باشد: تغییر در وضعیت بدن، هم در حین و هم بلافاصله بعد از غذا، از بین بردن حواس پرتی در زمان صرف غذا، کاهش استرس در زمان صرف غذا و روان درمانی.
در حال حاضر هیچ دارویی برای اختلال نشخوار وجود ندارد. درمان اختلال نشخوار فکری هم در کودکان و هم در بزرگسالان یکسان است. درمان بر تغییر رفتار آموخته شده علت نشخواری تمرکز دارد. پزشک رویکردهای متفاوتی بر اساس سن و توانایی‌های بیمار تنظیم خواهد کرد.