علائم کبد چرب، نشانه‌های یکی از بیماری‌های شایع در جوامع امروز است که به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می‌شود. اکثر افراد علائم کبد چرب را نشان نمی‌دهند و این بیماری مشکلات جدی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند. اما در بعضی موارد بیماری و علائم کبد چرب می‌تواند منجر به آسیب کبدی شوند. داشتن سطوح بالای چربی در کبد با افزایش خطر و بروز علائم کبد چرب همراه خواهد شد.
همچنین این بیماری می‌تواند با مشکلات جدی سلامتی مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های کلیوی ایجاد شود. خبر خوب این است که در اغلب موارد می‌توان با تغییر شیوه زندگی از بیماری و علائم کبد چرب پیشگیری یا حتی آن‌ها را درمان کرد. در این مقاله از سیوطب ما به بررسی علائم کبد چرب، علت‌ها، انواع آن و درمان این بیماری می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
عملکرد کبد چیست؟
کبد یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد و حمایت‌کننده از زندگی است. وظایف کبد شامل موارد زیر می‌شود:
- صفرا تولید می‌کند که به هضم غذا کمک خواهد کرد
- برای بدن پروتئین می‌سازد
- آهن را ذخیره می‌کند
- مواد مغذی را به انرژی تبدیل خواهد کرد
- موادی تولید می‌کند که به لخته شدن خون برای التیام و چسبیدن زخم‌ها به هم کمک می‌کنند
- با ایجاد فاکتورهای ایمنی و حذف باکتری‌ها و سموم از خون (موادی که می‌توانند به بدن آسیب برسانند) به مقاومت در برابر عفونت‌ها کمک خواهد کرد
بیشتر بخوانید :جراحی سرطان معده؛ درمان بیماری که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود
بیماری کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب یا استئاتوز (Steatosis) یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می‌شود.
یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به 5 تا 10درصد وزن کبد برسد مشکل‌ساز خواهد شد.
چرا بیماری کبد چرب مضر است؟
در بیشتر موارد، بیماری‌های گوارشی مانند کبد چرب هیچ مشکل جدی ایجاد نمی‌کند یا مانع از عملکرد طبیعی کبد نمی‌شود؛ اما برای 7 تا 30درصد افراد مبتلا به این بیماری، علائم کبد چرب با گذشت زمان بدتر خواهند شد. در چنین مواردی بیماری در سه مرحله پیشرفت می‌کند:
- کبد ملتهب (متورم) می‌شود که این حالت به بافت آن آسیب می‌رساند. به این مرحله استئاتوهپاتیت (Steatohepatitis) می‌گویند
- بافت اسکار در جایی تشکیل می‌شود که کبد آسیب دیده است. این فرآیند فیبروز (fibrosis) نام دارد
- بافت اسکار گسترده جایگزین بافت سالم خواهد شد. در این مرحله بیمار به سیروز کبدی مبتلا شده است
بیشتر بخوانید :درمان زخم معده؛ درمان دیرهنگام مساوی با جراحی
سیروز کبدی چیست؟
سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به کبد ایجاد خواهد شد. بافت اسکار سخت که جایگزین بافت سالم کبد می‌شود، عملکرد کبد را کند می‌کند. در نهایت، سیروزکبد می‌تواند عملکرد کبد را به طور کامل مسدود کند. همچنین سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.
انواع بیماری کبد چرب
دو شکل اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد که در زیر ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد:
- بیماری کبدی الکلی
کبد چرب الکلی تجمع چربی در کبد به دلیل نوشیدن زیاد مشروبات الکلی است. حدود 5درصد از مردم ایالات متحده آمریکا به این نوع از بیماری کبد چرب مبتلا هستند.
بیشتر بخوانید: ۹ درمان خانگی کبد چرب؛ از قهوه تا رژیم غذایی مدیترانه‌ای
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
بیماری کبد چرب غیر الکلی در افرادی رخ می‌دهد که الکل مصرف نمی‌کنند. این بیماری از هر سه بزرگسال یک نفر و از هر 10 کودک، یک کودک در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
محققان علت دقیق بیماری کبد چرب غیر الکلی را پیدا نکرده‌اند. عوامل متعددی مانند چاقی و دیابت می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری و علائم کبد چرب را افزایش دهند. در بعضی از تقسیم‌بندی‌ها از استئاتوهپاتیت که یک مرحله از بیماری کبد چرب است به عنوان یکی از نمونه‌های کبد چرب یاد می‌کنند.
بیشتر بخوانید: درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
چه کسانی به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند؟
افراد زیر طبق تحقیقات انجام شده بیشتر به کبد چرب مبتلا می‌شوند:
- اسپانیایی‌ها و آسیایی‌ها
- زنان یائسه
- افرادی که اضافه وزن زیاد و سطح بالایی از چربی شکم دارند
- بیماران مبتلا به فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا
- افرادی که مبتلا به آپنه انسدادی خواب هستند (یک راه هوایی مسدود شده که باعث توقف و شروع تنفس در طول خواب می‌شود)
بیشتر بخوانید: علائم بواسیر؛ از خارش مقعد تا نشت مدفوع
چه چیزی باعث بیماری کبد چرب می شود؟
برخی افراد بدون داشتن هیچ‌گونه بیماری قبلی به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند. عواملی که خطر احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند، موارد زیر هستند:
- چاق بودن یا اضافه وزن داشتن
- بارداری
- نداشتن فعالیت بدنی
- ابتلا به دیابت نوع 2 یا مقاومت به انسولین
- داشتن سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سطح تری گلیسیرید بالا)
- مصرف برخی از داروهای تجویزی، مانند آمیودارون (Cordarone)، دیلتیازم (Cardizem)، تاموکسیفن (Nolvadex) یا داروهای استروئیدی از بهترین دارو برای کبد چرب محسوب می‌شود!
توجه داشته باشید که در شرایط نادر، کبد چرب بارداری در سه ماهه سوم ایجاد خواهد شد. این بیماری در صورتی که درمان نشود، خطرات جدی برای سلامت مادر و جنین در حال رشد ایجاد می‌کند.
در صورت ابتلا مادر به این نوع کبد چرب، زایمان در اسرع وقت انجام می‌گیرد. بعد از زایمان مادر و کودک تحت مراقبت‌های ویژه قرار خواهند گرفت. جالب این است که بدانید این نوع کبد چرب چند هفته بعد از زایمان از بین می‌رود و کبد به حالت اولیه برمی‌گردد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی مسمومیت غذایی؛ درمان به راحتی ابتلا
علائم کبد چرب چیست؟
افراد مبتلا به بیماری کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارند تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت کند. علائم کبد چرب شامل موارد زیر است:
- درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
- ورم شکم و پاها
- خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی
- ضعف
- تمایل به خونریزی راحت‌تر و سریع‌تر
- از علائم کبد چرب در مردان چیست بزرگ شدن پستان‌ها است!
بیشتر بخوانید: زخم معده چیست؟ علت زخم معده، علائم زخم معده، روش های درمان خانگی زخم معده
علائم کبد چرب شدید در بیشتر مواقع می‌توانند نارسایی کبد، سیروز یا التهاب شدید را شرح دهند.
از مهم‌ترین علائم کبد چرب شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زرد شدن سفیدی چشم‌ها و پوست
- پر از آب شدن شکم
- ابتلا به یکی از نمونه‌های هپاتیت A، B یا C
- احساس خارش دائمی در بدن
- خستگی مفرط
- اضافه وزن
- گیجی و سردرگمی
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ؛ هر علائم و نشانه‌ای را جدی بگیرید
بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
از آنجایی که علائم کبد چرب زیاد به صورت مشخص ظاهر نمی‌شوند یا اغلب افراد علائمی از بیماری خود نشان نمی‌دهند، نمی‌توانند از داشتن بیماری خود مطلع شوند. در بیشتر مواقع پزشکان اولین افرادی هستند که این بیماری را در بیمار خود تشخیص می‌دهند.
سطوح بالای آنزیم‌های کبدی (افزایش آنزیم‌های کبدی) که در آزمایش خون برای سایر شرایط یا بیماری‌های دیگر انجام شده، ممکن است علامت خطر را ایجاد کند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه آسیب به کبد هستند. برای تشخیص نوع آسیب کبدی و بررسی سایر علائم کبد چرب، پزشک امکان دارد آزمایشات و کارهای زیر را توصیه کند:
- سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) برای گرفتن تصویری از کبد
- بیوپسی کبد (نمونه بافت) برای تعیین میزان پیشرفت بیماری کبد
- فیبرواسکن (FibroScan)، یک سونوگرافی تخصصی است که گاهی به جای بیوپسی کبد برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می‌شود
بیشتر بخوانید: سرطان معده، علائم، تشخیص و هفت نوع درمان استاندارد
چگونه می‌توان از بیماری و علائم کبد چرب پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از عوارض کبد چرب انجام کارهایی است که سلامت کلی بدن را حفظ می‌کنند. از جمله کارهایی که برای پیشگیری از این بیماری مفید هستند:
- متناسب نگه داشتن وزن بدن (در صورت داشتن اضافه وزن، به تدریج وزن خود را کاهش دهید)
- ورزش کردن به طور منظم
- عدم مصرف الکل
- مصرف داروها طبق دستورالعمل آن‌ها
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
بیماری کبد چرب چگونه درمان می‌شود؟
هیچ دارویی به طور خاص برای بیماری کبد چرب وجود ندارد. در عوض پزشکان برای کمک به بیمار در کنترل عواملی که به این بیماری کمک می‌کنند تمرکز خواهند کرد.
پزشکان همچنین به بیمار خود توصیه خواهند کرد که تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنند. این تغییرات می‌توانند به طور قابل توجهی سلامت بیمار را بهبود ببخشد. از جمله این تغییرات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- اجتناب از مصرف الکل
- کاهش وزن به صورت تدریجی
- مصرف دارو برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید (چربی در خون)
- مصرف ویتامین E و تیازولیدین دیون‌ها (داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت مانند Actos و Avandiدر موارد خاص)
توجه داشته باشید در مواردی که سیروز کبدی یا نارسایی کبد شدید باشد، بیمار به پیوند کبد نیاز پیدا خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
آیا بیماری کبد چرب قابل برگشت است؟
کبد توانایی شگفت‌انگیزی برای ترمیم خود دارد. اگر بیمار کبدی از مصرف الکل اجتناب کند یا وزن خود را کاهش دهد، کبد می‌تواند چربی و التهاب خود را کاهش داده و آسیب اولیه کبد را معکوس کند.
آیا بیماری کبد چرب کشنده است؟
بیماری کبد چرب برای اکثر افراد مشکل عمده‌ای ایجاد نمی‌کند. با این حال اگر به سیروز کبدی تبدیل شود، می‌تواند یک مشکل جدی برای سلامتی ایجاد کند. سیروز کبدی درمان نشده در نهایت منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد خواهد شد. کبد عضوی مهمی از بدن است که بدون آن نمی‌توان زندگی کرد.
بیشتر بخوانید: امپرازول چیست؟موارد استفاده و عوارض امپرازول
رژیم غذایی برای جلوگیری از عوارض و علائم کبد چرب چیست؟
برای کاهش وزن آهسته اما پیوسته از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. کاهش وزن سریع در واقع می‌تواند بیماری کبد چرب را بدتر کند.
پزشکان اغلب رژیم غذایی مدیترانه‌ای را توصیه می‌کنند که سرشار از سبزیجات، میوه‌ها و چربی‌های مفید برای بدن است.
از دیگر مواردی که یک بیماری با علائم کبد چرب باید در رژیم غذایی خود رعایت کند موارد زیر را می‌توانیم نام ببریم:
- مصرف مواد غذایی شامل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات که سرشار از مواد مغذی گیاهی هستند
- محدود کردن مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید و نان سفید
- محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع شده در گوشت قرمز و محصولات حیوانی دیگر
- اجتناب از مصرف چربی‌هایی با ترانس بالا
بیشتر بخوانید: مشکلات گوارشی که باید جدی بگیرید
علائم و عوارض کبد چرب را جدی بگیرید! کبد جز حساس‌ترین دستگاه‌های بدن انسان است!
علائم کبد چرب و این بیماری مرموز معمولا در اکثر افراد بروز داده نمی‌شوند و وقتی که آسیب به کبد زیاد شده باشد، خود را نشان می‌دهند. در نظر داشته باشید که شاید بیماری و علائم کبد چرب زیاد مهم نباشند؛ اما باید به این بیماری به عنوان یک هشدار اولیه نگاه کرد. دلیل این موضوع این است که کبد چرب می‌تواند به یک بیماری کشنده و خطرناک تبدیل شود. با روش‌های خیلی آسانی می‌توان از عوارض و علائم کبد چرب جلوگیری کرد.
از جمله کارهایی که به جلوگیری، عدم بروز علائم کبد چرب و حتی درمان آن کمک می‌کنند می‌توانیم به کاهش وزن، ورزش کردن، مصرف سبزیجات و میوه‌ها اشاره کنیم. ممنون که تا انتهای این مقاله در ارتباط با علائم کبد چرب ما را همراهی کرده‌اید. مجله پزشکی سیوطب پیوسته منتظر سؤالات، نظرات و پیشنهادات شما است.