3 جراحی فتق بیضه؛ لاپاراسکوپی یا جراحی باز، کدام بهترین است؟
جراحی فتق بیضه زمانی نیاز خواهد بود که بافت‌های نرم از ناحیه‌ی ضعیف در عضلات پایین شکم بیرون بزنند. اغلب در ناحیه کشاله ران یا نزدیک این اتفاق رخ می‌دهد.
در طول جراحی فتق بیضه، جراح بافت‌های برآمده را به داخل شکم فشار می‌دهد در حالی که بخشی از دیواره شکم را که حاوی نقص است بخیه و تقویت می‌کند. این روش به عنوان فتق مغبنی و ترمیم فتق باز نیز شناخته می‌شود.
جراحی فتق بیضه همیشه ضروری نیست، اما بدون آن هم بهبود نمی‌یابند. در برخی موارد، فتق درمان نشده امکان دارد تهدید کننده زندگی باشد. در حالی که برخی از عوارض جانبی و خطرات مرتبط با جراحی فتق بیضه وجود دارد، اکثر افراد نتایج مثبتی خواهند گرفت.
در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به علل، علائم و درمان از طریق جراحی فتق بیضه پرداخته خواهد شد تا مبتلایان به این عارضه دانستنی‌های لازم را برای درمان آن داشته باشند.
فتق چیست و کجاست؟
فتق بیضه یا اینگوینال که گاهی اوقات فتق کشاله ران نیز نامیده می‌شود، شایع‌ترین نوع فتق به شمار می‌آید. فتق بیضه در کانال اینگوینال (گذرگاهی که از دو طرف لگن به اندام‌های جنسی متصل می‌شود) رخ می‌دهد و معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بافت شکمی، مانند چربی شکم یا حلقه‌ای از روده، از سوراخی در دیواره پایین شکم بیرون بزند. این دیواره لایه‌ای است که شکم را از کشاله ران جدا می‌سازد.
نوع کمتر رایج فتق کشاله ران، فتق فمورال است که در کانال کوچکتر فمورال که در زیر آن قرار دارد اتفاق می‌افتد.
انواع دیگر فتق‌هایی که از طریق عضلات شکم ایجاد می‌شوند عبارتند از:
- فتق شکمی: زمانی که بافت شکمی از دیواره جلوی شکم عبور می‌کند.
- فتق هیاتال: زمانی که بخشی از معده از طریق سوراخی در دیافراگم به داخل حفره قفسه سینه فشار می‌آورد.
بیشتر بخوانید: فتق دیسک گردن و راه‌های درمان خانگی و جراحی
تفاوت بین فتق بیضه مستقیم و فتق بیضه غیرمستقیم چیست؟
- فتق مستقیم اینگوینال: به صورت مستقیم از دیواره کانال کشاله ران نفوذ می‌کند. این نوع فتق در بزرگسالان به مرور زمان به دلیل ترکیبی از ضعیف شدن عضلات شکم و فشار مزمن بر دیواره عضلانی رخ می‌دهد. برای درمان باید جراحی فتق بیضه حتما انجام شود
- فتق بیضه غیرمستقیم: از بالا وارد کانال اینگوینال می‌شود و معمولا به دلیل نقص مادرزادی رخ می‌دهد. در برخی از نوزادان، دهانه کانال آن‌ها در طول رشد در رحم کاملا بسته نمی‌شود.
چه کسانی بیشتر دچار فتق اینگوینال می‌شوند؟
به دلایل آناتومی، فتق کشاله ران معمولا افرادی را که در بدو تولد مرد هستند تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیضه از بالای دیواره تحتانی شکم شروع و از طریق کانال اینگوینال به داخل کیسه بیضه فرود می‌آید. جایی که بیضه از آن عبور می‌کند بیشتر مستعد ابتلا به فتق است زیرا یک سوراخ از قبل وجود دارد که راحت‌تر باز می‌شود.
در زنان کانال اینگوینال باریک‌تر و از زیر دیواره شکم شروع می‌شود. این رباط بخشی را حمل می‌کند که از رحم حمایت خواهد کرد. این رباط سخت به تقویت دیواره ماهیچه‌ای شکم زن‌ها نیز کمک می‌کند.
زنان مبتلا به بیماری‌های بافت همبند بیشتر مستعد ابتلا به فتق هستند و در آن‌ها بافت همبند رحم به کانال کشاله ران متصل می‌گردد. فتق کشاله ران غیرمستقیم مادرزادی امکان دارد بر نوزادان با جنسیت زن نیز تاثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: جراحی فتق کودکان، علل عمل فتق اینگوینال
فتق بیضه یا اینگوینال چقدر شایع است؟
75درصد از تمام فتق‌ها فتق اینگوینال یا کشاله ران هستند. حدود 25درصد از مردان و دو درصد از زنان در طول زندگی خود فتق دارند. فتق اینگوینال مستقیم (اکتسابی) در مردان میانسال و مسن شایع‌تر است. فتق بیضه غیرمستقیم تا 4.5درصد از کودکان، از جمله دو درصد از نوزادان مرد و یک درصد از نوزادان زن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. احتمال ابتلای نوزادان نارس به فتق بیضه تا 30درصد بیشتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: درد وسط قفسه سینه نشانه بروز بیماری است؛ ۱۲ علت علت درد جناغ
آیا فتق بیضه خطرناک است؟
فتق همیشه جدی نیست، اما با توجه به اینکه به مرور زمان بدتر می‌شوند امکان دارد عوارض جدی به وجود آورد. همان‌طور که دهانه سوراخ دیواره شکم ضعیف‌تر و گسترده‌تر شود، بافت بیشتری از آن عبور خواهد کرد. این ممکن است همراه با درد باشد و در موارد شدید خطرناک به نظر برسد.
اگر فتق قبلا باعث ناراحتی فرد شده باشد، پزشک احتمالا قبل از بدتر شدن آن، رفع آن را با جراحی فتق بیضه توصیه خواهد کرد. اگر فرد فاقدعلائم باشد، ممکن است بعد از مدتی انتضار علائم آن نمایان شود. اما اکثر فتق‌های اینگوینال با گذشت زمان علامت‌دار می‌شوند.
متخصصان اطفال معمولا والدین کودکان مبتلا را به جراحی فتق بیضه تشویق می‌کنند، زیرا خطر عوارض فتق بیشتر و در مورد نوزادان دختر نیز صادق است.
بیشتر بخوانید: انواع جراحی دستگاه تناسلی کودکان + مراقبت‌های قبل و بعد از عمل
علائم باد فتق در مردان چیست؟
همه فتق‌های اینگوینال علائمی ندارند. گاهی اوقات علائم می‌آیند و می‌روند. فتق ممکن است به داخل و خارج از دهانه دیواره شکم سر بخورد، گاهی فقط در طول فعالیت‌های خاصی احساس می‌شود.
در کودکان امکان دارد توده‌ای در ناحیه کشاله ران مشاهده شود که هنگام گریه بزرگتر به نظر می‌رسد و هنگام خواب از بین برود. فتق بیضه غیرمستقیم گاهی قابل لمس نیست (قابل احساس است) زیرا در پشت فیبرهای عضلانی جمع می‌شود.
- برآمدگی در ناحیه کشاله ران در دو طرف استخوان شرمگاهی
- احساس فشار یا سنگینی در کشاله ران
- درد در کشاله ران، به خصوص هنگام زور زدن، بلند کردن، سرفه کردن یا خم شدن
- احساس سوزش یا نیشگون گرفتن که در لگن یا پایین پا پخش می‌شود
بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان خانگی واریکوسل؛ از کمپرس یخ تا عسل و سیاه دانه
علت اصلی فتق اینگوینال چیست؟
فتق بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که ضعف یا منفذی در دیواره تحتانی شکم وجود داشته باشد که به بافت شکمی اجازه می‌دهد از آن عبور کند. موارد زیادی می‌تواند در این امر نقش داشته باشد، از جمله:
- یک نقطه باز یا ضعیف که در بدو تولد وجود دارد
- تفاوت‌های مادرزادی در قدرت بافت همبند (کلاژن)
- یک نقطه باز یا ضعیف از جراحی قبلی شکم
- سرفه یا عطسه مزمن
- زور زدن مزمن برای ادرار یا مدفوع
- ورزش شدید مکرر یا کار دستی سنگین
- سال‌های بارداری و حمل بچه‌های کوچک
- مشاغلی که نیازمند ایستادن چندین ساعت در یک زمان هستند
- فشار داخل شکمی ناشی از چاقی مزمن
- دژنراسیون طبیعی بافت مرتبط با سن
سایر علل احتمالی فتق بیضه عبارتند از:
- فتق فمورال
- آنوریسم شریان فمورال
- پوباگالیای ورزشی
- هیدروسل
- اسپرماتوسل
- بیضه نزول نکرده
- بیضه جمع شونده
- اپیدیدیمیت
- غده لنفاوی متورم
- توده‌های اسکروتوم
- لیپوم
- تومورها، چه بدخیم و چه خوش خیم
بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان
فتق بیضه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
معاینه فیزیکی معمولا برای تشخیص فتق بیضه کافی است. پزشک سعی می‌کند فتق را ببیند و احساس کند. آن‌ها ممکن است از فرد بخواهند که سرفه کند یا طوری خود را قرار دهد که گویی مدفوع می‌کند تا فتق ظاهر شود.
اگر نتوانند فتق را از بیرون ببینند، آزمایش تصویربرداری را برای دیدن آن از داخل تجویز خواهند کرد. سونوگرافی معمولا این کار را انجام می‌دهد، اما در موارد نادر، ممکن است نیاز به استفاده از دستگاه خاص‌تری مانند سی تی اسکن باشد.
بهترین درمان برای فتق بیضه چیست؟
پزشک، جراحی فتق بیضه را برای همه کودکان توصیه می‌کند. اکثر فتق‌های بیضه در نهایت علائمی ایجاد کرده و کودکان و زنان را بیشتر در معرض خطر عوارض خطرناک قرا می‌دهند. برای بزرگسالان فتق‌های کوچک که علائمی ایجاد نمی‌کنند، پزشک رویکردی انتظاری دارد. اما اکثر آن‌ها در نهایت نیاز به درمان از طریق جراحی فتق بیضه خواهند داشت.
بیشتر بخوانید: لگن درد مردان بیانگر مشکل در اندام‌های تناسلی + ۱۵ علت
اگر فتق بیضه درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
فتق اینگوینال به خودی خود بهبود نمی‌یابد و معمولا بدتر می‌شود. لزوما عوارضی نخواهد داشت، اما این خطر با گذشت زمان افزایش می‌یابد و در کودکان بیشتر است زیرا آن‌ها هنوز در حال رشد هستند و فتق آن‌ها با سرعت بیشتری بزرگ می‌شود. کودکان همچنین تمایل به فتق غیرمستقیم دارند که بیشتر به داخل کیسه بیضه آن‌ها می‌رود. فتق در کودک نباید بدون درمان رها شود.
فتق کشاله ران در زنان نادرتر اما جدی‌تر به نظر می‌رسد. خانمی که دچار فتق کشاله ران است، احتمالا پشت آن فتق فمورال مخفی نیز دارد که فقط از طریق جراحی پیدا می‌شود. فتق فمورال خطر عوارض بیشتری دارد و 50درصد از فتق‌های پنهان فمورال در زنان نیاز به جراحی اورژانسی دارند.
بیشتر بخوانید: تشخیص تبخال تناسلی؛ آزمایش خون راهی کلیدی برای کشف ویروس
چگونه فتق بیضه در جراحی ترمیم می‌شود؟
هدف از جراحی فتق بیضه برگرداندن محتویات فتق به داخل حفره شکمی و بستن شکاف است. گاهی اوقات، جراحان نقطه ضعف را با بافتی از قسمت دیگری از بدن یا با یک لایه‌ی مصنوعی خوب تقویت می‌کنند. به این عمل جراحی فتق بیضه می‌گویند.
جراحی فتق بیضه یکی از رایج‌ترین روش‌های ترمیم فتق است که در سراسر جهان انجام و اغلب به صورت سرپایی خواهد بود. می‌توان جراحی فتق بیضه را تحت بیهوشی عمومی، منطقه‌ای یا موضعی نیز انجام داد.
اکثر جراحی فتق بیضه با روش‌های جراحی کم تهاجمی قابل مدیریت است، اما فتق‌هایی که پیچیده‌تر هستند به جراحی باز نیاز دارند. حدود پنج درصد از جراحی فتق بیضه اورژانسی هستند. نوع جراحی فتق بیضه به وضعیت سلامتی فرد، سابقه جراحی قبلی و تجربه و قضاوت جراح بستگی دارد.
بیشتر بخوانید: درمان کوچکی اندام تناسلی در کودکان و ضرورت جراحی فالوپلاستی
1.جراحی فتق بیضه لاپاراسکوپی
یک روش کم تهاجمی است. جراح چندین برش کوچک و یک و نیم سانتی‌متری در شکم ایجاد می‌کند که نسبتا سریع بهبود می‌یابد. آن‌ها از طریق این برش‌های کوچک، یک لاپاروسکوپ، یک لوله نازک با یک دوربین فیلمبرداری را وارد برش می‌کنند. تعمیرات از طریق سوراخ‌های دیگر با استفاده از ابزارهای بلند و نازک و با هدایت دوربین فیلمبرداری انجام می‌پذیرد. دو نوع جراحی لاپاراسکوپی وجود دارد که عبارتند از:
- ترانس شکمی پیش صفاقی (TAPP)
در طی عمل جراحی ترانس شکمی، ابزارها از طریق دیواره عضلانی شکم و پوشش پوشاننده اندام‌های (صفاق) وارد می‌شوند. یک بخش صفاق بر روی فتق پوست، کنده می‌شود و یک لایه جدید به ناحیه ضعیف شده در دیواره شکم بخیه یا چسبانده می‌شود تا آن را تقویت کند.
بیشتر بخوانید: درمان گردن درد با روش‌های طب سنتی تا جراحی‌‌های مدرن و لیزر
- کاملا خارج صفاقی (TEP)
جراحی کاملا خارج صفاقی جدیدترین تکنیک جراحی فتق بیضه محسوب می‌شود که شامل ترمیم فتق بدون ورود به حفره صفاقی است. پس از تکمیل ترمیم، برش‌های پوست با بخیه یا چسب جراحی بسته می‌شود.
2.جراحی فتق بیضه رباتیک
در این عمل از لاپاراسکوپ نیز بهره می‌برند. تفاوت این است که جراح روی صندلی در اتاق عمل می‌نشیند و ابزار جراحی را از دور کنترل می‌کند.
3.جراحی فتق بیضه باز یا سنتی
روش سنتی جراحی فتق بیضه است. جراح یک برش طولانی در لگن ایجاد می‌کند تا حفره لگن را باز کند. اگر روده گیر کرده یا خفه شده باشد، جراح امکان دارد مجبور شود بخش آسیب دیده را بردارد (رزکسیون روده). ممکن است در زمانی که روده پس از جراحی بهبود می‌یابد، بیمار مجبور به استومی موقت شود. روده دوباره وصل و استوم در یک عمل جراحی دوم بعدا بسته خواهد شد.
درمان فتق بیضه بدون جراحی
پزشک گاهی به بیمار توصیه می‌کند که از کرست یا ساپورت استفاده کند. این زیرپوش‌های حمایتی فشار ملایمی بر فتق وارد کرده و آن را در جای خود نگه می‌دارند. آن‌ها ممکن است ناراحتی یا درد را کاهش دهند.
اگر بیمار قادر به انجام عمل جراحی نباشد، و یا به تسکین موقت قبل از عمل نیاز داشته باشد، از آن‌ها استفاده خواهد کرد. این لباس‌ها فقط باید زیر نظر پزشک استفاده شود چون در بعضی مواقع نتیجه عکس داشته و وضعیت فتق را وخیم‌تر خواهد کرد.
عمل فتق چند ساعت طول می‌کشد؟
ترمیم فتق بیضه را می‌توان به صورت جراحی باز یا جراحی لاپاراسکوپی انجام داد. بیمارستان معمولا دستورالعمل‌هایی را درباره زمانی که باید قبل از عمل، از خوردن و آشامیدن خودداری کرد، برای فرد ارسال می‌کند.
جراحی فتق بیضه معمولا حدود 30 تا 45 دقیقه زمان نیاز دارد تا کامل شود و بیمار معمولا می‌تواند در همان روز به خانه برود. برخی از افراد اگر مشکلات پزشکی دیگری داشته باشند یا به تنهایی زندگی می‌کنند، امکان دارد یک شب را در بیمارستان بگذرانند.
عوارض احتمالی فتق بیضه چیست؟
همه جراحی‌ها دارای خطر کمی برای برخی از عوارض عمومی هستند. این موارد در یک درصد از جراحی فتق بیضه نیز رخ می‌دهند و عبارتند از:
- بزرگ شدن: در طول زمان فشار، فتق موجود بر روی بافت‌های ضعیف شده می‌تواند اثر گلوله برفی داشته باشد و اوضاع را بدتر کند. در مردان یک فتق بیضه بزرگ که به سمت پایین به داخل کیسه بیضه حرکت می‌کند، امکان دارد تورم دردناک به همراه داشته باشد که برای درمان پزشک جراحی فتق بیضه را تجویز خواهد کرد.
- حبس: فتق حبس شده نوعی از فتق است که نمی‌توان آن را کاهش داد و به طور فیزیکی به جای خود بازگرداند. فتق به دام افتاده با بزرگتر شدن بیشتر احتمال دارد باعث درد و سایر عوارض شود.
- انسداد روده کوچک: اگر بخشی از روده کوچک دچار فتق شده و به دام افتاده باشد می‌تواند باعث انسداد روده شود. این انسداد فرد را از دفع گاز باز می‌دارد و به درد شدید شکم، حالت تهوع و استفراغ منتهی خواهد شد.
- خفه کردن: جریان خون فتق خفه شده قطع و این امکان دارد منجر به التهاب، عفونت بافت و در نهایت مرگ بافت (گانگرن) شود. خفه کردن جریان خون فتق یک اورژانس پزشکی بوده و سریعا باید فرد جراحی فتق بیضه انجام دهد.
- تجمع خون یا مایع در فضای باقی مانده از فتق (این حالت معمولا بدون درمان بهتر می شود)
- تورم دردناک و کبودی بیضه‌ها یا قاعده آلت تناسلی
- درد و بی حسی در ناحیه کشاله ران ناشی از آسیب یا گیر افتادن عصب در حین جراحی فتق بیضه
- آسیب به خون رسانی بیضه‌ها
- آسیب به مجرای دفران (لوله‌ای که اسپرم را به بیضه‌ها می‌رساند)
- آسیب به اندام‌های مجاور، رگ‌های خونی یا اعصاب
- خون ریزی
- عفونت
- مشکلات ترمیم زخم
- واکنش به بیهوشی
- لخته شدن خون
اگر فردی بالای 50 سال سن دارد، سیگار می‌کشد یا بیماری دیگری مانند بیماری قلبی یا مشکلات تنفسی دارد، احتمال بروز عوارض جراحی فتق بیضه در او بیشتر خواهد بود.
چگونه خطر ابتلا به فتق بیضه را کاهش دهیم؟
هیچ راهی برای پیشگیری از فتق اینگوینال مادرزادی وجود ندارد، اما می‌توان با کاهش ساییدگی و پارگی دیواره پایین شکم، خطر ابتلا به فتق اینگوینال مستقیم را کاهش داد. برای مثال باید نکات زیر را رعایت کرد:
- اجسام سنگین را با کمک پاها بلند کنید، نه از شکم یا پشت خود
- اگر وزنه می‌زنید، از مربی بخواهید تمرین را بررسی کند
- سرفه یا عطسه مزمن درمان شود
- درمان یبوست مزمن
- کاهش وزن شکم
- انجام ورزش برای تقویت عضلات شکم و حفظ تناسب اندام
چه زمانی باید در مورد فتق با پزشک تماس گرفت؟
اگر فردی هر یک از این عوارض زیر را قبل یا بعد از جراحی فتق بیضه تجربه کرد، فورا باید پزشک را در جریان بگذارد:
- تب یا لرز
- تهوع و استفراغ
- مشکل در ادرار کردن
- مشکل در مدفوع کردن
- افزایش درد، تورم یا قرمزی
- فتق بزرگتر به نظر برسد و نتوان آن را به داخل هل داد
یادداشت پایانی درباره جراحی فتق بیضه
فتق بیضه یکی از شایع‌ترین شرایطی است که همه افراد از جمله ۲۵درصد از مردان را درگیر می‌کند. جراحی فتق بیضه نیز به همان اندازه رایج و تکنیک‌های مختلفی برای مدیریت آن توسعه و اصلاح شده است. اگر برای شخصی فتق تشخیص داده شد، بهتر است قبل از اینکه پیچیده‌تر شود، فورا آن را درمان کند.
جراحی فتق بیضه اغلب یک روش سرپایی است. این بدان معناست که بیمار می‌تواند در همان روز جراحی به خانه برود. با این حال، در صورت وجود عوارض، امکان دارد فرد مجبور شود تا زمانی که آن‌ها برطرف شوند در بیمارستان بماند.
اگر بیمار جراحی باز داشته باشد، شش هفته زمان نیاز است تا بهبودی کامل به دست آید. در صورت جراحی فتق بیضه با روش لاپاراسکوپی، احتمالا بیمار ظرف چند روز به فعالیت‌های عادی خود باز خواهد گشت.
سوالات متداول درباره جراحی فتق بیضه:
چرا فتق‌ها نیاز به ترمیم و جراحی دارند؟
بسیاری از پزشکان جراحی را توصیه می‌کنند زیرا می‌تواند از یک مشکل نادر اما جدی به نام خفگی جلوگیری کند. این زمانی اتفاق می‌افتد که یک حلقه روده یا تکه‌ای از بافت چربی در فتق گیر کند و جریان خون قطع شود که باعث مرگ بافت خواهد شد.
ترمیم فتق همچنین می‌تواند علائم درد و ناراحتی را تسکین دهد و برآمدگی را از بین ببرد. فتق به خودی خود بهبود نمی‌یابد. با گذشت زمان، فتق‌ها بزرگتر می‌شوند زیرا دیواره عضلانی شکم ضعیف‌تر و بافت‌های بیشتری برآمده می‌گردند. در برخی موارد فتق‌های کوچک و بدون درد هرگز نیازی به ترمیم ندارند.
چه نوع جراحی برای فتق بیضه استفاده می‌شود؟
دو نوع جراحی فتق بیضه وجود دارد:
جراحی فتق بیضه باز: از طریق یک برش در کشاله ران ترمیم می‌شود. جراحی باز ایمن و موثر و سال‌هاست که به عنوان یک روش درمانی مطمئن اجرا می‌گردد.
ترمیم فتق لاپاراسکوپی: روش دیگری برای ترمیم فتق در بزرگسالان است. جراح یک اسکوپ باریک و روشن را از طریق یک برش کوچک در شکم وارد بافت مورد نظر می‌کند. ابزارهای جراحی برای ترمیم فتق از طریق برش‌های کوچک دیگر در شکم وارد می‌شوند.
چه زمانی تاخیر در جراحی فتق بیضه بی‌خطر خواهد بود؟
فتق کوچک و فاقد هرگونه علائم آزار دهنده باشد.
فتق را بتوان به داخل شکم هل داد یا در حالت دراز کشیده از بین برود.
مصرف داروهایی مانند داروهای رقیق‌کننده خون که نمی‌توان آن‌ها را برای جراحی قطع کرد.
وجود مشکلات سلامتی دیگری که جراحی را خطرناک می‌کند.
عفونت پوستی که می‌تواند مواد مورد استفاده برای جراحی فتق بیضه را آلوده سازد.