تشخیص تبخال تناسلی؛ آزمایش خون راهی کلیدی برای کشف ویروس

تشخیص تبخال تناسلی از مواردی به شمار می‌رود که باید در زمان مناسب انجام شود؛ چراکه تاخیر در تشخیص ممکن است، آسیب بسیاری به بیمار وارد کند. تبخال تناسلی یک عفونت شایع مقاربتی بوده که اغلب روی اندام‌های جنسی یا نزدیک آن رخ می‌دهد. تماس جنسی اولین راه انتشار ویروس بیان می‌شود.

پس از عفونت اولیه، ویروس در بدن شما نهفته می‌ماند و می‌تواند چندین بار در سال فعال شود. تبخال تناسلی احتمال دارد باعث درد، خارش و زخم در ناحیه تناسلی شود. اما گاهی هیچ علامتی برای تشخیص تبخال تناسلی یافت نمی‌شود. در صورت آلوده بودن حتی ممکن است هیچ زخم قابل مشاهده‌ای هم رویت نشود و همچنان فرد می‌تواند ناقل باشد.

اگرچه درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما راه‌هایی برای جلوگیری از گسترش آن و درمان شیوع آن در دست است. اقدامات جنسی ایمن کلید پیشگیری هستند. با ما در مجله پزشکی سیوطب همراه باشید تا بیشتر از راه‌های تشخیص تبخال تناسلی بدانید.

تبخال تناسلی را بشناسیم

تبخال تناسلی یک عفونت مسری مقاربتی (STI) است. در افراد مبتلا به تبخال تناسلی تاول‌های دردناکی روی اندام تناسلی ایجاد می‌شود. گاهی اوقات تاول روی مقعد یا داخل آن پدید می‌آید. این عفونت‌ها می‌توانند از بین بروند و ماه‌ها یا سال‌ها بعد بازگردند.

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) باعث تبخال تناسلی می‌شود. HSV از طریق رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی گسترش می‌یابد. شما همچنین می توانید HSV را از بوسیدن یا تماس نزدیک (پوست به پوست) با فردی که زخم باز دارد، دریافت کنید.

بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در مردان، راه‌های درمان و چگونگی پیشگیری از آن

انواع ویروس‌های تبخال کدامند؟

3 نوع ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) باعث تبخال تناسلی می‌شود:

• HSV-1: این نوع معمولا باعث تبخال می‌شود، اما می تواند تبخال تناسلی را نیز به وجود آورد.
• HSV-2: این نوع معمولا باعث تبخال تناسلی می‌شود، اما می‌تواند باعث تبخال نیز شود.
• 3- هرپس زوستر: این ویروس باعث آبله مرغان و زونا می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که در سال 2016، حدود 3.7 میلیارد نفر از افراد زیر 50 سال دارای HSV-1 بودند. در همان سال، حدود 491 میلیون نفر از افراد 15 تا 49 ساله HSV-2 داشتند.

بیشتر بخوانید: درمان ایدز؛ استفاده از داروهای ضدویروس برای مهار عفونت HIV

ویروس‌ها از طریق خراشیدگی پوست یا غشاهای مخاطی وارد بدن می‌شوند. غشاهای مخاطی لایه‌های نازکی از بافت هستند که دهانه‌های بدن شما را می‌پوشانند و در بینی، دهان و اندام تناسلی شما یافت می‌شوند.

هنگامی که ویروس‌ها داخل بدن هستند، خود را در سلول‌ها ترکیب می‌کنند. ویروس‌ها به راحتی تکثیر یا با محیط خود سازگار خواهند شد که درمان آن‌ها را دشوار می‌کند.

HSV-1 یا HSV-2 را می‌توان در مایعات بدن یافت، از جمله:

• بزاق
• منی
• ترشحات واژن

بیشتر بخوانید: آزمایش سوزاک برای تشخیص قطعی بیماری

راه‌های انتقال تبخال تناسلی

مسئله‌ مهمی که درباره‌ انتقال و تشخیص تبخال تناسلی وجود دارد این است که بیماری امکان دارد بین افراد مبتلایی که زخم قابل مشاهده ندارند یا اطلاعی از آلودگی خود به ویروس ندارند، انتقال یابد. با توجه به اینکه هر دو نوع ویروس باعث بروز تبخال تناسلی می‌شوند، راه‌های انتقال متفاوتی نیز وجود دارد، از جمله:

• تماس دهان فرد آلوده به تبخال دهانی با دستگاه تناسلی فرد سالم
• آمیزش جنسی و برخورد سطوح تناسلی به هم که با استفاده از کاندوم کاهش پیدا می‌کند
• برخورد بدن فرد سالم با زخم‌های حاصل از تبخال فرد مبتلا
• انتقال از مادر در هنگام زایمان
• انتقال هنگام برخورد سطح بدن فرد مبتلا که ظاهری سالم و طبیعی دارد با بدن فرد سالم از جمله در ناحیه تناسلی
• ویروس تبخال (HSV) می‌تواند از طریق شکاف پوست در هنگام سکس واژنی، دهانی یا مقعدی وارد بدن شود. این ویروس قادر است تا به غشاهای مرطوب آلت (penis)، واژن، مجرای ادراری، دهانه رحم (سرویکس) یا مقعد ورود کند
• بعد از ورود ویروس به بدن، سلول‌های سالم به آن آلوده شده و سیستم دفاعی نرمال بدن به جدال با ویروس می‌پردازد. این جدال موجب ظهور زخم، تاول و ورم می‌شود
• علاوه بر اعضای جنسی، هرپس ژنیتال زبان، دهان، چشم، لثه، لب‌ها، انگشتان و دیگر قسمت‌های بدن را نیز گرفتار خواهد کرد
• در هنگام سکس دهانی ویروس هرپس می‌تواند از تبخال اطراف لب به ناحیه تناسلی شریک جنسی منتقل شود (یا برعکس)
• حتی ممکن است خود فرد دستش را به زخم مالیده و سپس به قسمت‌های دیگر بدن خود به ویژه چشم بمالد و آنجا را نیز آلوده کند

بیشتر بخوانید: علائم ایدز در مردان 2 تا 6 هفته بعد از ورود ویروس پدیدار می‌شود

آشنایی با علائم تبخال تناسلی

اولین علائم این بیماری عفونی معمولا دو روز الی دو هفته پس از اولین آمیزش جنسی با فرد آلوده و آلودگی به ویروس هرپس به وجود می‌آیند. ممکن است در ابتدا در ناحیه تناسلی و مقعد احساس سوزش و خارش شدید احساس شده و به مرور علائم زیر مشاهده شود:

• ایجاد تاول‌هایی دردناک و آبدار به شکل زخم‌های عفونی روی پوست ناحیه تناسلی، مقعد، باسن و ران‌ها
• قرمزی و ملتهب شدن پوست نواحی در معرض ابتلا
• درد ناشی از عبور ادرار از روی زخم‌ها که بیشتر در زنان اتفاق می‌افتد
• سردرد
• علائم آنفلوانزا
• تب و لرز
• خستگی شدید
• ضعف و درد عضلانی
• تورم غدد لنفاوی
• وجود ترشحات در محل زخم‌ها
• تورم غدد لنفاوی

بیشتر بخوانید: واکسن گارداسیل؛ پیشگیری از زگیل تناسلی تا سرطان گردن رحم

 چگونگی تشخیص تبخال تناسلی

پزشکان برای تشخیص تبخال تناسلی با توجه به شرح حال پزشکی، نشانه‌ها و علائمی که بیمار تجربه می‌کند را در نظر می‌گیرند. تشخیص تمایز این بیماری از بیماری‌های عفونی دیگری که با رابطه جنسی منتقل می‌شوند، بسیار مهم است.

زخم‌های ناحیه تناسلی، سیفلیس و شانکروئید (آتشک) از بیماری‌های عفونی دیگری هستند که با تبخال تناسلی اشتباه گرفته می‌شوند.

برای تشخیص تبخال تناسلی باید چندین آزمایش انجام گیرد. معمولا این آزمایش‌ها وجود عفونت و نوع ویروس (نوع یک و دو) را مشخص می‌کنند. انتخاب نوع آزمایش‌ها به علائم، زخم و تاول‌ها بستگی دارد که در زمان مراجعه به پزشک مشخص می‌شود.

بیشتر بخوانید:درمان کلامیدیا؛ مبارزه با خطر ناباروری یا بارداری خارج از رحم

این آزمایش‌ها عبارتند از:

آزمایش کشت میکروبی

برای تشخیص وجود ویروس سیمپلکس در زخم و تاول، کشت میکروبی انجام می‌شود. کشت میکروبی در آزمایشگاه یکی از روش‌های مهم در تشخیص تبخال تناسلی به شمار می‌رود. در زمانی که زخم‌ها تازه پدید آمدند و به اصطلاح باز هستند، برای تشخیص تبخال تناسلی شانس بیشتری وجود دارد. به هر میزان که زخم‌ها کهنه‌تر شوند، شناسایی آن سخت‌تر می‌شود.

بهتریم زمان برای تشخیص و آزمایش‌ها 48 ساعت نخست بعد از بروز علائم است. آزمون کشت میکروبی در افرادی که اولین بار به این ویروس دچار شده‌اند حساسیت بیشتری دارد.

بیشتر بخوانید: درمان زگیل تناسلی؛ آیا درمان قطعی برای زگیل تناسلی وجود دارد؟

آزمایش خون برای تشخیص تبخال تناسلی

انجام آزمایش خون برای زنان و مردانی پیشنهاد می‌شود که فکر می‌کنند، پیش‌تر در معرض ابتلا به ویروس قرار گرفته‌اند، اما هیچ نشان و زخمی ندارند. وظیفه آزمایش خون تشخیص تبخال تناسلی و پارتنی است که بدن برای مبارزه با آن تولید می‌کند. هر دو نوع ویروس‌ها توسط ازمایش خون قابل تشخیص هستند.

اگر پاسخ دریافتی فرد از آزمایش مثبت باشد، یعنی در گذشته به این بیماری مبتلا شده است. البته متاسفانه زمان دقیق ابتلا و شخصی که عامل انتشار بوده است، قابل تشخیص نیست. یکی از مواردی که باید به آن دقت شود، زمان انجام آزمایش است. چراکه امکان دارد با زودتر انجام دادن آزمایش، پاسخ دریافتی منفی باشد. بدن برای مبارزه با ویروس نیاز به چند هفته زمان دارد تا بتواند پادتن تولید کند. به همین علت ممکن آزمایش پادتن منفی باشد، اما بعد از تولید آن، جواب آزمایش همیشه مثبت  خواهد بود.

بیشتر بخوانید: 22 درمان خانگی تبخال تناسلی؛ مبارزه با بیماری مقاربتی در منزل

انجام آزمایش خون برای زوج‌ها اهمیت بالایی دارد؛ چراکه آگاهی از ابتلای یکی از آن‌ها مانع انتقال به فرد دیگر شده و می‌توان روش‌های پیشگیری را در نظر داشت.

همچنین تشخیص اینکه ویروس کدام نوع است، می‌تواند احتمال بازگشت را مشخص کند. احتمال بازگشت در نوع 2 بیشتر است.

بیشتر بخوانید: درمان سوزاک؛ از اندام‌های تناسلی تا گلو و چشم

آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)

آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز برای شناسایی ویروس هرپس (تبخال) در سلول‌ها، ترشحات مجاری ادراری و تناسلی، از آزمایش‌های دیگر دقیق‌تر است. این آزمایش از کشت میکروبی و آزمایش خون بهتر و دقیق‌تر عمل می‌کند. ولی پر هزینه‌تر از آن‌ها است و به همین دلیل انجام نمی‌شود.

سوالات متداول درباره تبخال تناسلی

بعد از تشخیص تبخال تناسلی سوالات متداولی برای بیمار به وجود خواهد آمد که در ادامه به تعدادی از این سوالات می‌پردازیم:

تبخال تناسلی چقدر شایع است؟

حدود یک نفر از هر شش آمریکایی بین 14 تا 49 سال دارای HSV-2 هستند، ویروسی که باعث تبخال تناسلی می‌شود. متاسفانه آمار دقیقی از افراد مبتلا در کشور وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: عفونت کلامیدیا یک بیماری مشترک بین زنان و مردان

چه کسانی ممکن است به تبخال تناسلی مبتلا شوند؟

تشخیص تبخال تناسلی بر نوجوانان فعال جنسی و بزرگسالان از هر جنسیت و نژاد تاثیر می‌گذارد. فرد در صورت داشتن چندین شریک جنسی و عدم استفاده از کاندوم گسترش دهنده ویروس خواهد بود.

زنان بیشتر در معرض خطر هستند. بافت ظریف واژن می‌تواند پاره شود و ورود عفونت را آسان‌تر کند. زنان سیاه‌پوست آسیب‌پذیرتر هستند. تخمین زده می‌شود که از هر دو زن سیاه پوست بین 14 تا 49 سال، یک نفر به HSV-2 ویروسی که باعث تبخال تناسلی می‌شود، آلوده است.

بیشتر بخوانید: تریکومونیازیس، بیماری عفونی که در زنان شایع‌تر است؛ از خارش تا ترشحات بدبو

تبخال تناسلی کجا تشکیل می‌شود؟

زخم‌های ناشی از تبخال تناسلی می‌توانند موارد زیر را آلوده کنند:

• باسن، مقعد و قسمت داخلی ران
• دستگاه تناسلی زنان شامل واژن، فرج، لابیا (لب های واژن) و دهانه رحم (بافتی که واژن و رحم را به هم متصل می‌کند)
• لب‌ها، دهان، زبان، گونه‌ها و سقف دهان
• آلت تناسلی و بیضه‌ها (بخش‎هایی از دستگاه تناسلی مرد)

بیشتر بخوانید: تبخال تناسلی در زنان و مردان

زخم‌های تبخال چقدر روی اندام تناسلی باقی می‌مانند؟

اولین شیوع ممکن است بین دو تا چهار هفته طول بکشد. شیوع مکرر معمولا بین سه تا هفت روز به طول می‌انجامد.

بیشتر بخوانید: 7 درمان خانگی تریکومونیازیس و روش‌های مرسوم پزشکی

آیا تبخال تناسلی مسری است؟

ویروسی که باعث تبخال تناسلی می‌شود بسیار مسری است. شما بدون تشخیص تبخال تناسلی آن را به دیگران انتقال می‌دهید یا آن را از فردی که آلوده است دریافت می‌کنید. حتی اگر تاول یا علائمی نداشته باشید، باز هم ممکن است فرد دیگری را به ویروس تبخال آلوده کنید.

 

بیشتر بخوانید: ایدز، بررسی راه‌های انتقال و بهترین شیوه‌های پیشگیری HIV

تاثیر هرپس ژنیتال بر بارداری چیست؟

در صورت ابتلا یک زن باردار به ویروس باید برای تشخیص تبخال تناسلی به پزشک اطلاع مراجعه شود. ابتلا به هرپس در دوران بارداری به ویژه اگر برای اولین بار باشد، جنین را با خطر بیشتری مواجه می‌سازد. احتمال آلوده شدن جنین در این قبیل مادران زیاد است (30 تا 60درصد)، زیرا علیه ویروس آنتی بادی ساخته نمی‌شود.
در موارد نادر، نوزاد موقع تولد و عبور از کانال زایمان عفونت را از مادر خود کسب می‌کند (عفونت با هرپس در نوزاد می‌تواند مشکلات جدی مانند آسیب به مغز و مشکلات چشمی در پی داشته باشد).
در صورتی که خانم بارداری برای اولین بار دچار هرپس شود، داروهایی برای کاهش علائم و مدت بیماری وجود دارند. اگر برای اولین بار نباشد، پزشک بعد از تشخیص تبخال تناسلی در شخص داروهایی به وی خواهد داد که احتمال عود بیماری در زمان نزدیک به زایمان یا آن زمان را کم خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در زنان و راه‌های تشخیص HPV در دختران

در زمان وضع حمل مادر دچار هرپس ژنیتال چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر در زمان وضع حمل مادری دچار این ضایعات باشد، زایمان از طریق سزارین انجام خواهد شد. سزارین احتمال آلوده شدن نوزاد را کم خواهد کرد.
نوزاد امکان دارد بدون عبور از واژن نیز آلوده شود. این حالت در صورتی رخ می‌دهد که کیسه آب چند ساعت قبل از تولد بترکد. در صورتی که خانم باردار هنگام وضع حمل دچار زخم یا علائم (پیش در آمد) نباشد، تولد نوزاد وی از طریق واژن امکان‌پذیر است.

زن مبتلا به هرپس ژنیتال می‌تواند بچه‌اش را شیر دهد؟

مادر مبتلا به هرپس ژنیتال معمولا می‌تواند بدون آلوده کردن نوزاد، به وی شیر دهد. ویروس از راه شیر به نوزاد منتقل نمی‌شود. اما نوزاد در صورت تماس با تاول یا زخم‌های موجود در سینه مادر می‌تواند آلوده شود.
درصورتی که مادر در روی نوک سینه خود دچار زخم‌های تبخالی است، نباید از آن سینه به بچه شیر دهد، در این صورت تا وقتی که زخم‌ها خوب نشده، می‌تواند شیر خود را بدون تماس با زخم‌ها دوشیده و به نوزاد بدهد.

بیشتر بخوانید :سیفلیس چیست؟ انواع این بیماری مقاربتی و تاثیر آن بر بارداری

علت شیوع تبخال تناسلی چیست؟

پس از عفونت، ویروس از سلول‌های پوست به سلول‌های عصبی منتقل می‌شود و در سلول‌های عصبی غیرفعال (نهفته) خواهد شد. موارد خاصی ممکن است ویروس را دوباره فعال کنند، مانند:

• شرایط استرس‌زا
• بیماری یا تب
• هر چیزی که سیستم ایمنی را سرکوب کند
• قاعدگی زنان
• فشار
• قرارگیری در معرض نور خورشید
• عمل جراحی

مدیریت و درمان تبخال تناسلی

بعد از تشخیص تبخال تناسلی چگونه آن را مدیریت یا درمان کنیم؟

اگر علائم خفیف یا شیوع نادر دارید، نیاز به درمان نیست. در طول شیوع، این مراحل علائم را کاهش می‌دهند:

• کیسه یخ را به اندام تناسلی خود بمالید. کیسه یخ را در یک پارچه شستشو بپیچید یا آن را روی لباس زیر خود بمالید
• اندام تناسلی خود را خشک نگه دارید. زیر شلواری نخی بپوشید و از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید. زخم‌های مرطوب مدت زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارد
• برای تسکین درد از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده کنید
• لباس‌های گشاد بپوشید
• لیدوکائین یک درصد یا دو درصد موضعی به عنوان مسکن موضعی استفاده شود
• داروهای ضد ویروسی از شیوع بیماری جلوگیری می‌کنند. آن‌ها همچنین علائم را کاهش خواهند داد و به رفع سریع‌تر علائم کمک می‌کنند. داروها به صورت قرص یا تزریق داخل وریدی مصرف ‌شوند. این داروها عبارتند: آسیکلوویر، فامسیکلوویر، والاسیکلوویر که بیشتر به صورت خوراکی مصرف می‌شوند. البته آسیکلوویر قدیمی‌ترین و ارزان‌ترین داروی ضد ویروس است. تعداد دفعات مصرف آسیکلوویر بیشتر از فمسیکلوویر و والاسیکلوویر است. مصرف داروهای ضد ویروسی در طول روز احتمال شیوع و سرایت ویروس به افراد دیگر را به حداقل می‌رساند.

بیشتر بخوانید: سوزاک چیست؟ آگاهی‌تان را در مورد بیماری آمیزشی سوزاک بالا ببرید

رژیم درمانی

مقدار مصرف و طول دوره درمان بعد از تشخیص تبخال تناسلی به زمان بروز اولین علائم و عود آن بستگی دارد:

درمان اپیزودیک یا حمله‌ای

در این نوع درمان بیمار مصرف داروهای ضد ویروس را با پیدایش نشانه‌ها و پیش علامت‌های تبخال شروع می‌کند. درمان اپیزودیک به افرادی توصیه می‌شود که کمتر از شش ماه در سال دچار تبخال شوند. متاسفانه درمان اپیزودیک تعداد حمله‌های ویروس را کاهش نمی‌دهد. مزیت این درمان کاهش زمان و شدت بیماری است.

اثرگذاری این درمان زمانی بیشتر می‌شود که کمتر از 72 ساعت اولین نشانه‌ها نمایان شود. بنابراین اگر سابقه تبخال تناسلی دارید بهتر است داروهای ضد ویروس خود را همیشه در دسترس داشته باشید. به این ترتیب با بروز اولین نشانه‌های عود (سوزش، درد یا مشاهده نشانه‌های زخم) مصرف دارو را آغاز کنید.

بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی را جدی بگیرید

درمان سرکوبگرانه

در درمان سرکوبگرانه بیمار هر روز مقدار کمی دارو مصرف می‌کند تا از بروز تبخال جلوگیری شود. درمان سرکوبگرانه علاوه بر این که تعداد و طول حمله‌ها را کاهش می‌دهد انتقال ویروس به شریک جنسی را هم کم می‌کند.

معمولا پزشکان درمان سرکوبگرانه را در موارد زیر توصیه می‌کنند:

• افرادی که سالانه شش بار یا بیشتر دچار تبخال می‌شوند
• افرادی که سیستم دفاعی آن‌ها بر اثر ویروس نقص ایمنی (HIV) و عوامل دیگر ضعیف شده است
• بیمارانی که شریک جنسی آنان تاکنون به تبخال تناسلی دچار نشده و پادتن ضد ویروس هرپس نوع یک و دو در آزمایش خون آن‌ها مشاهده نمی‌شود

در مطالعانی بیان شده که درمان سرکوبگرانه با والاسیکلوویر، احتمال دارد تا 50درصد انتقال ویروس را کاهش دهد. مدت زمان درمان سرکوبگرانه نامشخص است. به پیشنهاد برخی متخصصان بعد از تشخیص تبخال تناسلی به مدت چند روز درمان سرکوبگرانه را متوقف کنید، اگر تبخال دوباره عود کرد، آن را از سر بگیرید.

سخن پایانی

میلیون‌ها نفر با ویروس تبخال تناسلی زندگی می‌کنند. این ویروس عامل بیماری‌ای به همین نام و یک عارضه رایج است. در صورت بروز علائم، نباید خجالت کشید یا از جستجوی مراقبت‌های پزشکی خودداری کرد. درمان‌ها می‌توانند علائم را کاهش دهند، شیوع بیماری را کنترل و شریک جنسی را از عفونت محافظت کنند.

ابتلا به این ویروس نباید بر روابط یا سلامت جنسی شما تاثیر بگذارد. با این حال بعد از تشخیص تبخال تناسلی باید به شریک جنسی خود اطلاع دهید که ویروس در بدن شما وجود دارد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی راه‌های تشخیص تبخال تناسلی و نحوه جلوگیری از انتشار این بیماری مقاربتی را برای شما توضیح خواهند داد.