ترس از زایمان؛ هراسی طبیعی که باید درمان شود
ترس از زایمان به ویژه برای اولین بار مسئله‌ای کاملا طبیعی است. دلیل نرمال بودن این هراس هم این است که هر پدیده‌ای که تجربه آن را نداریم و برای ما ناشناخته باشد، می‌تواند برایمان دلهره ایجاد کند.
البته این ترس همیشه مربوط به زایمان اول نیست. گاهی تجربه نامناسب از تجربه اول، باعث ترس از زایمان دوم می‌شود. درست است که ترس از زایمان طبیعی به شمار می‌رود؛ اما این هراس بسیار حائز اهمیت خواهد بود، زیرا می‌تواند سبب عوارضی برای مادر شود. ترس از زایمان در سه ماه پایانی امکان دارد تاثیرات بیشتری روی مادر و جنین بگذارد، در این مقاله از سیوطب به بررسی تمامی جوانب این پدیده طبیعی اما مهم می‌پردازیم.
ترس از زایمان چیست؟
ترس از زایمان پدیده‌ای طبیعی و شایع است زیرا بارداری یک رویداد بزرگ در زندگی خانم‌ها به شمار می‌رود که اضطراب فراوانی بر مادر وارد می‌کند. همان‌طور که گفتیم این بیم نرمال است اما چاره دارد و بهتر که برطرف شود. زیرا امکان دارد عوارضی را برای مادر و فرزند دلبندش به وجود بیاورد.
ممکن است ترس از زایمان به جایی برسد که در انتخاب نوع به دنیا آوردن فرزند به طور طبیعی یا سزارین از سوی مادر نقش داشته باشد. ترس از زایمان نباید زنان را به سوی سزارین سوق دهد، زیرا این روش یک عمل جراحی بوده و عوارض و دوران نقاهت مختص خود را دارد.
به هراس از حاملگی و زایمان، توکوفوبیا (Tokophobia) نیز می‌گویند و می‌تواند منجر به اجتناب از زایمان شود. می‌توان آن را به انواع اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی کرد.
- نوع اولیه ترس در زنی است که تجربه قبلی بارداری نداشته است
- نوع ثانویه، ترس بیمارگونه از زایمان است که پس از یک رویداد آسیب‌زای مامایی در بارداری قبلی ایجاد می‌شود
بارداری ممکن است به جای اینکه یک تجربه لذت‌بخش باشد، در تعداد کمی از افراد به یک رویداد نگران‌کننده و ترسناک تبدیل شود. ترس امکان دارد بُعد بیمارگونه به خود بگیرد و به اختلالی تبدیل شود که ارزش تشخیص و درمان دارد.
اکثر زنان می‌توانند با تلاش‌های خودیاری، حمایت اجتماعی و کمک‌های پزشکی با ترس و اضطراب کنار بیایند. با این حال، هنگامی که به ترس پاتولوژیک تبدیل می‌شود، توکوفوبیا نام می‌گیرد.
ترس از زایمان همچنین به عنوان مایئوزیوفوبیا یا پارتوروفوبیا معروفیت دارد. این عارضه اولین بار در ادبیات توسط شخصی به نام کناور در سال 1897 توصیف شد.
ترس از زایمان ممکن است در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شود. برخی از زنان رنج دیده برای سقط جنین، سزارین کرده یا دچار هراس می‌شوند.
توکوفوبیا ثانویه به عنوان ترس از زایمان که پس از یک رویداد آسیب‌زای مامایی در بارداری قبلی ایجاد می‌شود، تعریف می‌شود. با این حال، ممکن است پس از زایمان طبیعی، سقط جنین، مرده‌زایی یا ختم بارداری نیز رخ دهد.
به طور معمول، افسردگی دوران بارداری ممکن است همراه با توکوفوبیا باشد.
بیشتر بخوانید:ضرورت اولتراسوند در بارداری و ریسک‌های احتمالی آن
تاریخچه و آمار
هراس از به دنیا آوردن فرزند به وسیله یـک روانپزشـک بـه اسم مارس در اواخـر قـرن نوزدهم شناسایی شـد. تـرس از زایمـان توسـط روان‌شناسان این‌گونه تعریف شد که برخی خانم‌ها، برای اولین بار زایمان را تجربه می‌کنند و تصــورات آن‌هــا از درد نــامعلوم است.
این عدم شناخت، تصـورات آن‌هـا را مشـوش مـی‌کنـد و استرسی زیادی وجود آن‌ها را می‌گیرد. در سوی دیگر برخی زنان تجربه زایمان را دارند اما چون این تجربه ناخوشایند بوده، دچار هراس شده‌اند.
حدود 20 تا 78درصد از زنان باردار ترس‌های مرتبط با بارداری و زایمان را گزارش می‌کنند.
13درصد از زنان غیرباردار ترس از زایمان را برای به تعویق انداختن یا اجتناب از بارداری کافی گزارش می‌کنند. ترس در زنانی که تجربه آن را نداشته‌اند شایع‌تر و شدیدتر از زنان باردار است.
فرضیه‌های مختلفی که برای توضیح ترس از زایمان ارائه می‌شوند شامل اختلال در هموستاز عصبی هورمونی (به عنوان مثال، اختلال در مکانیسم‌های تنظیم‌کننده اضطراب)، ارتباطات اجتماعی (روابط با زنانی که تحت زایمان‌های آسیب‌زا بوده‌اند) و ترس‌های مربوط به مراقبت‌های پزشکی مثل احتمال کنترل بی اثر درد زایمان.
علائم و نشانه‌ها
فوبیای زایمان، مانند هر فوبی دیگری می‌تواند از طریق تعدادی از علائم از جمله کابوس، مشکل در تمرکز بر فعالیت‌های کاری یا خانوادگی، حملات پانیک و از حالات روانی ظاهر شود.
ترس از درد زایمان به طور کلی با ترس از درد همراه است. زایمان پیچیده قبلی یا تسکین ناکافی درد ممکن است باعث ایجاد فوبیا شود. ترس از بارداری خود می‌تواند منجر به اجتناب از بارداری شود یا حتی از آنجایی که روش‌های پیشگیری از بارداری هرگز 100درصد موثر نیستند، اجتناب از آمیزش جنسی یا درخواست عقیم‌سازی مثل روش هیسترکتومی را به همراه داشته باشد.
توکوفوبیا یک اختلال روانی ناراحت‌کننده است که امکان دارد توسط متخصصان پزشکی نادیده گرفته شود. همچنین فوبیا و اختلالات اضطرابی خاص مثل توکوفوبیا با افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه همراه هستند.
شناخت توکوفوبیا و ارتباط نزدیک با متخصصین زنان و زایمان یا سایر متخصصان پزشکی می‌تواند به کاهش شدت آن و تضمین درمان کارآمد کمک کند.
بیشتر بخوانید :علائم زایمان، اولین نشانه‌هایی که خبر از مادر شدن می‌دهند
عوامل
برخی از عواملی که ممکن است در ایجاد توکوفوبیا نقش داشته باشند عبارت‌اند از:
- ترس از جان نوزاد یا عدم اعتماد به پزشکان
- ترس از عوارض مربوط به تولد، مانند پره اکلامپسی و مرگ
- ترس از درد
- ترس از پدیده ناشناخته، از دست دادن کنترل و حریم خصوصی
- داشتن سابقه اضطراب، افسردگی یا سواستفاده جنسی در دوران کودکی
- شنیدن داستان‌های دردناک زایمان از دوستان یا در رسانه‌های اجتماعی
- تغییرات هورمونی که مدیریت اضطراب را دشوارتر می‌کند
- عوامل روانی اجتماعی مانند باردار شدن در سنین پایین، فقیر بودن یا عدم حمایت اجتماعی
- عدم اطمینان در مورد روند زایمان
بیشتر بخوانید:علائم بارداری دختر، افسانه‌ها و حقایق پزشکی و علمی
پژوهش‌ها
در مطالعه دیگری که به بررسی میزان شیوع می‌پردازد، محققان تخمین زدند که تنها حدود 0.03درصد از زنان توکوفوبیا را تجربه می‌کنند. ترس از زایمان شامل مجموعه‌ای از احساسات و افکار ترسناک مربوط به زایمان است.
سطوح طبیعی این ترس نسبتا پایین است، در حالی که سطوح شدید می‌تواند بر عملکرد روزانه زن تاثیر بگذارد. تفاوت در برآورد میزان شیوع توکوفوبیا ممکن است بر اساس نحوه تعریف این بیماری توسط محققان متفاوت باشد.
زنانی که سطح نسبتا متوسطی از ترس دارند، ممکن است با زنانی که اضطراب شدید را تجربه می‌کنند، در آمار ترکیب شوند و برخی از زنان ممکن است به اشتباه تشخیص داده شده باشند.
تخمین زده می‌شود که 3درصد از زنان پس از زایمان دچار اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند. این میزان در میان زنان در گروه‌های پرخطر افزایش می یابد.
غیرمعمول نیست که ترس از زایمان به عنوان افسردگی پس از زایمان تشخیص داده شود. تمایز بین این تشخیص‌ها برای اطمینان از درمان مناسب و موثر مهم است.
ترس از زایمان در مردان
اگرچه توکوفوبیا ممکن است در مردان نیز دیده شود، بیشتر مطالعات روی مادران متمرکز شده است. علت توکوفوبیا در پدران امکان دارد با ترس در مورد ایمنی مادر و کودک، روند زایمان، دریافت خدمات پزشکی ناکافی و عدم اطمینان در مورد توانایی‌های همسرش مرتبط باشد.
تشخیص ترس از زایمان
مانند هر وضعیت روانی دیگر از جمله فوبیا، توکوفوبیا توسط یک متخصص سلامت روان واجد شرایط، مانند یک روانشناس، روانپزشک، یا مددکار اجتماعی بالینی دارای مجوز تشخیص داده می‌شود.
در برخی موارد، پزشک عمومی نیز ممکن است بتواند تشخیص را بر اساس علائم گزارش شده شما انجام دهد.
بیشتر بخوانید: بارداری خارج از رحم برای مادر خطرناک است؟
درمان ترس از زایمان
مهم است که زنان مبتلا به توکوفوبیا تحت درمان قرار گیرند تا از سلامت مادر و کودک اطمینان حاصل شود. این امر می‌تواند شامل دریافت حمایت از متخصص زنان و زایمان با هماهنگی روانشناس یا روانپزشک باشد.
یک متخصص سلامت روان می‌تواند به بررسی برخی از دلایل زمینه‌ای از جمله افسردگی یا شرایط اضطرابی کمک کند. پزشکان می‌توانند با آرامش دادن، آموزش و مراقبت‌های مناسب کاری کنند تا زنان احساس کنند که ترس‌های آن‌ها در مورد روند تولد به اندازه کافی برطرف شده است.
حمایت اجتماعی مهم است. برای بسیاری صرف دانستن اینکه افرادی هستند که برای کمک به آن‌ها در آنجا آماده‌اند، می‌تواند آرامش‌بخش باشد. چنین حمایتی می‌تواند حس اعتماد به نفس زنان را تقویت کند.
مطالعات نشان داده‌اند که ارائه حمایت از زنان باردار با ترس شدید از بارداری و زایمان می‌تواند یک استراتژی موثر برای به حداقل رساندن علائم باشد. حمایت موثر می‌تواند به صورت انفرادی یا از طریق گروه‌های حمایتی رخ دهد.
چنین حمایتی اغلب توسط افرادی ارائه می‌شود که زنان از قبل می‌شناسند، مانند اعضای خانواده یا دوستان، اما می‌تواند از جانب متخصصان زنان و زایمان، ماماها، روان‌شناسان یا مشاوران نیز ارائه شود.
همچنین نشان داده شده است که داشتن یک تجربه مثبت تولد باعث کاهش ترس از زایمان می‌شود. یک مطالعه نشان داد که زنانی که احساس می‌کنند کنترل بدن خود را در دست دارند و از پیشرفت زایمان به خوبی آگاه هستند، احتمالا علائم ترس را کاهش یا از بین می‌برند.
بسیاری از زنان به دنبال راهنمایی و حمایت سایر زنانی هستند که قبلا تجربه فرزندآوری را داشته‌اند از جمله مادران، خواهران، اعضای خانواده و دوستان. تحقیقات نشان داده که حمایت از زنان با ترس شدید از تولد منجر به کاهش 50درصدی نرخ سزارین می‌شود.
درمان شناختی رفتاری و روان درمانی نیز می‌تواند در درمان توکوفوبیا موثر باشد. این درمان به دلیل مدت کوتاه و تمرکز بر علائم خاص می‌تواند انتخاب خوبی در نظر گرفته شود.
اگر احساس می‌کنید ترس قابل توجهی از زایمان و بارداری ممکن است بر زندگی شما تاثیر بگذارد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای دریافت کمک مورد نیاز خود بردارید.
بیشتر بخوانید: علائم بارداری پسر و روش‌های تعیین جنسیت بدون آزمایش
در مورد احساسات خود بحث کنید
برخی از اضطراب‌ها طبیعی است و پزشک یا مامای شما ممکن است بتواند اطمینان خاطر و کمک بیشتری به شما ارائه دهد. صحبت با دوستان مورد اعتماد یا عزیزان نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
دانستن اینکه افرادی هستند که ترس‌های شما را درک می‌کنند و برای ارائه حمایت در آنجا حضور دارند می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
برنامه‌ریزی کنید
در مورد خواسته‌ها و نیازهای خود، از جمله گزینه‌های خود برای مدیریت درد و زایمان با پزشک صحبت کنید. داشتن یک برنامه و انتخاب روش زایمان می‌تواند به شما کمک کند تا احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشید.
اجتناب از شنیدن داستان‌های ترسناک زایمان
شنیدن چنین داستان‌هایی می‌تواند توکوفوبیا شما را تشدید کند. در عوض به دنبال اطلاعات پزشکی خوب باشید و روی تجربیات مثبت زایمان تمرکز کنید. اگر مردم سعی می‌کنند داستان‌هایی را به اشتراک بگذارند که شما نمی‌خواهید بشنوید، کاملا منطقی است که از آن‌ها بخواهید این روند را متوقف کنند.
در کلاس‌های آموزشی شرکت کنید
یادگیری در مورد آنچه در حین زایمان اتفاق می‌افتد و کارهایی که می‌توانید برای مدیریت درد زایمان انجام دهید می‌تواند به شما کمک کند که با نزدیک شدن به زایمان احساس توانایی بیشتری داشته باشید.
با یک مشاور صحبت کنید
اگر ترس شما در زندگی‌تان اختلال ایجاد کرده، از پزشک خود بخواهید که شما را به یک روانپزشک، روانشناس، مشاور یا ارائه دهنده سلامت روان دیگری ارجاع دهد که می‌تواند مشاوره و کمک بیشتری ارائه دهد.
داروها
داروها همچنین ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر رویکردهای درمانی برای درمان افسردگی زمینه‌ای، اضطراب یا سایر اختلالات روان‌پزشکی مورد استفاده قرار گیرند.
درمان توکوفوبیا رویکردی چند رشته‌ای دارد که شامل حمایت روان‌شناختی و مامایی می‌شود.
بیشتر بخوانید :محاسبه سن بارداری؛ آموزش همه روش‌های تخمین زمان زایمان
سخن آخر
ترس از زایمان به ندرت اتفاق می‌افتد اما برخی از زنان آن‌قدر از زایمان می‌ترسند که حتی اگر واقعا بخواهند بچه‌دار شوند، نمی‌خواهند یا تصور می‌کنند که نمی‌توانند آن را تحمل کنند.
ترس شدید از زایمان نیز ممکن است بر تصمیم آن‌ها در مورد چگونگی به دنیا آوردن نوزاد تاثیر بگذارد. این پدیده توکوفوبیا نامیده می‌شود و در هر بارداری ممکن است اتفاق بیفتد.
برخی از زنان در اوایل بزرگسالی یا حتی در نوجوانی به ترس از زایمان مبتلا می‌شوند. زنانی که ترس شدید از زایمان دارند اغلب افسردگی یا اضطراب نیز دارند.
درک اینکه چگونه یک نفر می‌تواند از چیزی که آن را بسیار طبیعی می‌بیند، اینقدر ترسیده باشد، ممکن است برای افراد دیگر دشوار باشد. اما توکوفوبیا یک عارضه روانی است و زنانی که به آن مبتلا هستند نیاز به درمان و حمایت دارند.
علل ترس از زایمان می‌تواند عوامل زیر باشد:
- ترس از زایمان در خانواده
- داستان‌های ترسناک زایمان را از افراد خانواده خود شنیده‌اید
- اختلال اضطرابی
- تجربه مورد آزار جنسی یا تجاوز قرار گرفتن
- مشکلات اندام‌های تناسلی زنانه
برخی از زنان ترس از زایمان را به شکل شدیدی دارند زیرا تجربه زایمان آسیب‌زا داشته‌اند. در این صورت ممکن است اختلال استرس پس از سانحه داشته باشند. این یک وضعیت متفاوت با توکوفوبیا است و نیاز به درمان متفاوتی دارد.
بیشتر بخوانید: ويار صبحگاهی بارداری ، راه هاي كنترل ويار صبحگاهي در بارداری
ترس از زایمان امری کاملا طبیعی می‌تواند باشد، اگر مادر بتواند این ترس را در کنترل خود نگه دارد. بدون شک انجام کاری که از آن شناختی نداریم می‌تواند مقداری نگرانی و دلهره ایجاد کند. اما در گروهی از افراد این ترس موجب فرار از تصمیم برای بارداری یا در شرایط بهتر، تن دادن به سزارین می‌شود. برای بهبود شرایط و درمان ترس از زایمان باید همراهی متخصصان این حوزه را پذیرفت و راه‌کارهای آن‌ها را پیگیری کرد.