دندان قروچه و 7 درمان برای براکسیسم در کودکان و بزرگسالان

دندان قروچه یا براکسیسم وضعیتی است که فرد در آن به صورت آگانه یا غیرآگاهانه (در خواب) دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهد یا آن‌ها را روی هم می‌لغزاند. این کار در بیشتر موارد از روی استرس، اضطراب، اختلالات خواب و حتی مصرف بعضی داروهای خاص رخ می‌دهد.

دندان قروچه در بین بزرگسالان و کودکان زیاد دیده می‌شود، اما بیشتر کودکان را درگیر می‌کند. باید گفت که این حالت در صورت ادامه‌دار بودن نیاز به درمان دارد؛ زیرا باعث ایجاد مشکلاتی در دندان‌ها و مفاصل فک خواهد شد. برای درمان دندان قروچه افراد مختلف، پزشکان در ابتدا به دنبال علت هستند، زیرا با رفع و درمان علت، این وضعیت نیز متوقف خواهد شد.

در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علت و نحوه درمان دندان قروچه در بزرگسالان و کودکان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

نگاهی کلی به موضوع این مقاله

• استرس عامل اصلی دندان قروچه در بزرگسالان است
• کودکان بیشتر از بزرگسالان به براکسیسم دچار می‌شوند

بیشتر بخوانید: ارتودنسی نامرئی و ۵ مزیت بارز آن نسبت به بریس‌های سنتی

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه (Teeth Grinding) یا براکسیسم (Bruxism) حالتی است که فرد دندان‌های خود را روی هم فشار یا سایش می‌دهد. این وضعیت باعث درد فک و مشکلات مختلفی در دندان‌ها می‌شود. نکته مهم و تاثیرگذار در این وضعیت این است که بیشتر افراد متوجه نمی‌شوند که در خواب دندان قروچه می‌کنند.

این حالت در اثر علل مختلفی ایجاد می‌شود و در صورتی که بیمار این کار را به صورت مداوم انجام دهد، نیاز است که درمان شود.

بیشتر بخوانید: جراحی لیفت لثه؛ تغییر محل خط لثه با جِنجیوُ پِلاستی برای لبخندی زیباتر

انواع دندان قروچه

دندان قروچه ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد بیدار یا در خواب است. عمل ساییدن دندان‌ها به هم یکسان است، اما براکسیسم در بیداری و خواب دو حالت جداگانه در نظر گرفته می‌شوند.

بیشتر بخوانید : کشیدن دندان عقل و ۵ مزیت و جلوگیری از بیماری‌های لثه

دندان قروچه هنگام بیداری

افرادی که به این بیماری دچار هستند در طول روز فک خود را به هم فشار می‌دهند و دندان قروچه می‌کنند. این کار معمولا با بروز مسائل عاطفی، احساس اضطراب، استرس، عصبانیت یا تمرکز روی مسئله‌ای خاص رخ می‌دهد.

دندان قروچه بیداری اغلب نیازی به درمان ندارد و فرد با مدیریت استرس خود می‌تواند آن را متوقف یا کنترل کند.

بیشتر بخوانید : تیرگی لثه؛ معرفی ۴ علت اصلی پیگمانتاسیون

دندان قروچه در خواب نشانه چیست؟

این وضعیت در هنگام خواب معمولا نشانه مشکلات زیر است:

• اضطراب و استرس زیاد
• عصبانیت
• عوارض داروهایی مانند بعضی داروهای ضدافسردگی
• نشانه شخصیت بیش فعال یا پرخاشگر فرد
• کشیدن سیگار زیاد یا نوشیدن مشروبات الکی یا کافئینی زیاد
• اختلالات مربوط به خواب

در هنگام خواب انجام براکسیسم یا همان دندان قروچه آسیب بیشتری به فک و دندان‌ها وارد می‌کند؛ زیرا فرد از کاری که می‌کند آگاهی ندارد و به همین دلیل کمکی که نیاز دارد را دریافت نمی‌کند.

یکی دیگر از چالش‌های دندان قروچه در خواب این است که افراد متوجه نمی‌شوند که چقدر محکم فک و دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند. در بعضی موارد برخی افراد نیروی زیادی را با فشار و ساییدن دندان‌ها به هم وارد می‌کنند که باعث درد و آسیب به فک و دندان‌ها می‌شود.

بیشتر بخوانید : نایت گارد یک محافظ قدرتمند و طولانی‌کننده عمر دندان

علت دندان قروچه چیست؟

علل زیادی برای دندان قروچه وجود دارد، از جمله:

• عادات سبک زندگی

مانند نوشیدن الکل، استفاده از سیگار و مواد مخدر تفریحی و مصرف زیاد کافئین (بیش از شش فنجان قهوه در روز). افرادی که مشروب می‌نوشند و سیگار می‌کشند دو برابر بیشتر از افرادی که سیگار نمی‌کشند دندان قروچه می‌کنند.

• اختلالات خواب
• استرس و اضطراب
• مصرف بعضی داروها از جمله دسته‌ای از داروهای ضداضطراب به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)

بیشتر بخوانید: ارتودنسی ثابت برای چه کسانی مناسب است به همراه فواید و عوارض

چه کسانی در معرض خطر دندان قروچه قرار دارند؟

مردان و زنان تقریبا به یک اندازه دچار براکسیسم می‌شوند. این بیماری در افرادی که سابقه خانوادگی براکسیسم را دارند، بیشتر خواهد بود. سایر عوامل خطر عبارتند از:

• تیپ شخصیتی افراد (افرادی که بسیار حساس هستند و نسبت به محرک‌های مختلف واکنش نشان می‌دهند، بیشتر مستعد این بیماری هستند)
• افرادی که تحت فشار مسائل عاطفی یا کاری هستند
• مصرف سیگار و کافئین زیاد
• بعضی داروهای ضداضطراب

بیشتر بخوانید: کامپوزیت دندان چیست؟ فواید و عوارض آن

همچنین باید اشاره کرد که دندان قروچه با بعضی از اختلالات سلامت روان و بیماری‌های خاص مرتبط است، مانند:

• بیماری پارکینسون
• زوال عقل
• اختلال رفلاکس معده به مری
• صرع
• وحشت شبانه
• اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه انسدادی خواب
• اختلال کمبود توجه بیش فعالی

بیشتر بخوانید: لمینت دندان؛ لمینت سرامیکی بهتر است یا کامپوزیت؟

چرا دندان قروچه مضر است؟

دندان قروچه چندین مشکل ایجاد می‌کند، از جمله:

• تغییراتی در ظاهر صورت فرد (مشکلات زیبایی شناختی)
• شکستگی یا لق شدن دندان‌ها
• آسیب رساندن به مفاصل گیجگاهی فک، عضلات فک و گردن
• خراب شدن یا فرسودگی دندان‌ها

بیشتر بخوانید: ۱۰درمان آفت دهان؛ با روش های خانگی یا مراجعه به پزشک؟

علت دندان قروچه کودک در خواب چیست؟

کودکان نیز مانند بزرگسالان دچار دندان قروچه می‌شوند. احتمال دارد که والدین صدای براکسیسم کودک خود را در خواب بشنوند؛ اما ممکن است که این کار در کودکان منجر به آسیب طولانی مدت نشود؛ زیرا دندان‌ها و فک کودکان به سرعت تغییر می‌کنند و ممکن است تا زمانی که کودک دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهد، دندان قروچه نیز بهبود پیدا کرده باشد. در مواردی دیده شده که براکسیسم در برخی از کودکان تا سنین نوجوانی ادامه داشته است.

صرف نظر از سن، این حالت در کودکان منجر به مواد زیر می‌شود:

• سردرد
• درد فک
• اختلالاتی در مفاصل گیجگاهی فکی یا TMJ (Temporomandibular joints) مانند صدا یا کلیک کردن فک
• ساییدگی و فرسودگی روی دندان‌ها

در حالی که استرس عامل اصلی دندان قروچه در بزرگسالان است، اما معمولا در مورد کودکان اینطور نیست. این حالت در کودکان ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• آلرژی
• نامنظمی دندان‌ها و عدم هم‌ راستایی آن‌ها
• نامناسب بودن تماس بین دندان‌های بالا و پایین
• تحریک دهان
• آپنه انسدادی خواب
• وراثت

بیشتر بخوانید: ترش شدن دهان و ۱۵ علتی که منجر به ترش کردن می‌شوند+ ۵ درمان

دندان قروچه انگلی در کودکان

دندان قروچه و انگل روده در بین کودکان بسیار شایع است؛ اما دانشمندان هنوز رابطه قطعی بین این دو بیماری پیدا نکرده‌اند. پژوهشگران معتقدند که انگل‌های روده موادی تولید می‌کنند که برای بدن سمی هستند. این مواد سمی در بدن باعث بروز علائمی مانند اضطراب، استرس، بی‌خوابی و در آخر دندان قروچه می‌شوند.

این مواد سمی در مورد انگل کرمک و کرم آسکاریس که شایع‌ترین نمونه‌های انگل روده در بین کودکان هستند شناسایی شده‌اند.

بیشتر بخوانید: ۱۷ علت زرد شدن زبان و داروهایی که زبان را زرد می‌کنند

آیا دندان قروچه نوعی اختلال خواب است؟

محققان براکسیسم خواب را مورد مطالعه قرار داده‌اند. آن‌ها دریافته‌اند که این اختلال به عنوان نوعی اختلال خواب در سیستم عصبی مرکزی شروع می‌شود. عواملی که می‌توانند مشکل را بدتر کنند عبارتند از:

• استرس و اضطراب
• الکل
• داروها و بیماری‌های خاص
• وراثت
• سیگار کشیدن

بیشتر بخوانید : جرم گیری دندان و خلاصی از بوی بد دهان و تضمین سلامت لثه ‌

دندان قروچه چقدر شایع است؟

دندان قروچه یک اختلال خواب شایع است که حدود 10درصد از بزرگسالان و تا 15درصد از کودکان را مبتلا می‌کند.

بیشتر بخوانید: ۱۷ درمان خانگی دندان درد با اثرگذاری سریع و بدون عوارض

علائم دندان قروچه چیست؟

درست است که برخی افراد متوجه دندان قروچه خود در خواب نمی‌شوند؛ اما علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد فرد دچار این حالت شده است. این علائم عبارتند از:

• مختل شدن خواب
• سردرد یا درد در صورت، به ویژه بعد از بیدار شدن از خواب
• گوش درد
• دندان‌های دردناک یا لق
• درد عضلات فک
• شکستگی دندان
• سایش روی دندان
• مشکل در مفاصل گیجگاهی فکی مانند شنیدن صدای کلیک در فک
• درد در دندان‌ها و فک هنگام غذا خوردن
• قفل کردن فک

شدت این علائم بستگی به فشار و مدت زمانی که فرد دچار این عارضه شده است بستگی دارد.

بیشتر بخوانید: علت و درمان سفیدی زبان|درمان لکوپلاکیا در طب سنتی

چگونگی تشخیص اختلال دندان قروچه

افرادی که علائم مربوط به براکسیسم را دارند باید برای بررسی بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنند. در بیشتر موارد دندانپزشک با توجه به علائم ایجاد شده روش‌های درمانی را مشخص می‌کند.

در بعضی موارد پزشک برای تشخیص دقیق اختلال دندان قروچه در خواب به مطالعه خواب به نام پلی سوموگرافی نیاز دارند. این آزمایش در یک مرکز خواب انجام می‌شود و با کمک آن پزشک تشخیص قطعی را ارائه می‌دهد.

بیشتر بخوانید: جلوگیری از پوسیدگی دندان | علائم و نشانه ها

نحوه درمان دندان قروچه به چه صورتی است؟

هیچ دارویی برای متوقف کردن دندان قروچه وجود ندارد. دندانپزشکان ممکن است روش‌های درمانی زیر را برای درمان براکسیسم پیشنهاد دهند:

 

1.استفاده از محافظ شبانه یا نایت گارد

در مواردی که دندانپزشکان اقدام به قالب‌گیری و ساخت محافظ شبانه یا نایت گارد برای بیمار خواهند کرد؛ این محافظ با کمک قالب‌گیری از دندان‌های فرد به وسیله مواد خاصی ساخته می‌شود و فرد می‌تواند هنگام خواب آن را بین دندان‌های خود قرار دهد. نایت گارد از دندان‌ها و مفاصل در برابر فشار و سایش محافظت خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: شوری دهان؛ درمان شوری دهان و بررسی عوارض شوری دهان

2.تجویز داروهای شل‌کننده عضلانی

در بعضی موارد پزشکان داروهای شل‌کننده عضلانی را برای مصرف قبل از خواب بیمار تجویز می‌کنند.

بیشتر بخوانید: درمان دندان درد عصب کشی شده با روش‌های پزشکی و ۶ روش خانگی

3.تزریق بوتاکس

در مواردی که دندان قروچه بیمار غیرقابل کنترل باشد، پزشکان از تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم) استفاده می‌کنند.

 

4. روش‌های درمانی دیگر برای توقف دندان قروچه

در مواردی پزشکان داروهای بیمار را بررسی می‌کنند تا ببینند که آیا مصرف این داروها در ایجاد دندان قروچه نقش داشته‌اند یا خیر. در صورتی که این اختلال ناشی از مشکل دیگر یا مصرف دارویی خاص باشد، پزشک در جهت درمان آن مشکل اقدام می‌کند. با درمان بیماری یا قطع مصرف داروی مرتبط، دندان قروچه متوقف خواهد شد.

بیشتر بخوانید: عفونت دندان روکش شده ۳ دلیل دارد؛ روش‌های درمان عفونت زیر روکش را بشناسید!

5.درمان استرس بیش از حد بیمار

امکان دارد که پزشک سطح استرس بیمار را بررسی کند؛ زیرا استرس یکی از عوامل تاثیرگذار در ایجاد دندان قروچه است. بعد از تشخیص برای کاهش استرس و توقف دندان قروچه، روش‌های درمانی زیر پیشنهاد داده می‌شوند:

• تجویز داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی برای کنترل استرس و احساسات بیمار
• درمان شناختی رفتاری (CBT) ( نوعی گفتگودرمانی است که به کاهش استرس کمک می‌کند)
• ورزش کردن
• فیزیوتراپی

6.درمان خانگی دندان قروچه در خواب

افراد می‌توانند برای درمان اختلال دندان قروچه خود در خواب اقدامات زیر را انجام دهند:

• پرهیز از مصرف الکل و سیگار
• عدم مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئینی مانند قهوه، شکلات و نوشیدنی‌های گازدار
• پرهیز از فشار دادن دندان‌ها روی هم در طول روز
• عدم جویدن اقلام غیرخوراکی مانند مداد یا خودکار
• عدم مصرف مداوم آدامس
• کاهش استرس با انجام ورزش، مدیتیشن، صحبت با مشاور یا روان پزشک
• تنظیم خواب و بالا بردن کیفت خواب

7. درمان دندان قروچه کودکان

برای درمان براکسیسم در کودکان از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• کاهش استرس کودک، به ویژه قبل از خواب
• تشویق کودک به ورزش‌های کششی و ماساژ برای شل شدن عضلات
• توجه به خوراکی‌هایی که کودک می‌خورد
• توجه به مصرف مناسب آب (کم‌آبی موجب بروز مشکلات متعددی خواهد شد)
• بررسی منظم دندان‌های کودک توسط دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان

کودکان زیر 7 سال به درمان برای دندان قروچه نیازی ندارند، اما کودکان بزرگ‌تر به درمان تخصصی نیاز دارند.

 

عوارض دندان قروچه چیست؟

در بیشتر موارد دندان قروچه عوارض جدی ایجاد نمی‌کند؛ اما در صورت شدید بودن ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• آسیب به دندان‌ها و مفاصل فک
• سردردهای تنشی
• درد شدید صورت یا فک

در مواردی اختلال در مفاصل گیجگاهی فکی که درست در جلوی گوش قرار دارند، باعث می‌شوند که هنگام باز و بسته کردن فک، فرد صدای کلیک یا ترکیدن چیزی را حس کند. این موضوع به مرور زمان عاملی برای آرتروز و ساییدگی مفصل گیجگاهی خواهد شد.

 

یادداشت پایانی

دندان قروچه وضعیتی است که در آن فرد دندان‌های خود را به هم می‌ساید یا فشار می‌دهد. برخی افراد این کار را موقع بیداری و برخی موقع خواب انجام می‌دهند که نمونه مربوط به خواب مضرتر است.

در بیشتر موارد فردی که در خواب دندان قروچه می‌کند از مشکل خود باخبر نیست و صبح‌ها با درد در دندان‌ها و فک بیدار می‌شود. باید گفت که دندان قروچه در کودکان بیشتر از بزرگسالان شایع است.

دندان قروچه باعث خراب شدن و ساییدگی دندان‌ها، لق شدن آن‌ها، درد در صورت، گوش، فک و آسیب شدید به مفاصل گیجگاهی فکی خواهد شد؛ به همین دلیل درمان آن مهم است.

این عارضه درمان دارویی خاصی ندارد و در اکثر موارد پزشکان محافظ دندان یا نایت گارد را برای بیمار تجویز می‌کنند و به دنبال رفع علت اصلی دندان قرچه هستند.

 

سوالات متداول