کاسنی؛ درمان باورنکردنی 14 بیماری اساسی بدن با مصرف این گیاه دارویی
کاسنی از جمله گیاهان دارویی پر کاربردی است که در زمینه پزشکی و طب سنتی همواره به عنوان یک راه درمانی مورد بررسی و توجه بوده است. دارای گل‌های آبی متمایل به بنفش است که در زمان خاصی از روز باز و بسته می‌شوند.
رشد این گیاه عمدتا در فصل بهار بوده و همه قسمت‌های آن از جمله برگ، گل و ریشه برای درمان بیماری‌های مختلفی از قبیل پاکسازی و سم‌زدایی کبد و کیسه صفرا، مشکلات گوارشی مانند یبوست و هضم بهتر غذا، تقویت سیستم ایمنی و تسکین درد ناشی از آرتروز به کار می‌رود.
در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به تاریخ استفاده از کاسنی، خواص درمانی و عوارض احتمالی آن خواهیم پرداخت تا زمینه استفاده درست از این گیاه برای استفاده‌کنندگان فراهم شود. همچنین به این نکته خواهیم پرداخت که چه کسانی باید در مصرف آن احتیاط کنند.
پیشینه استفاده از گیاه کاسنی در ادوار گذشته
بدون شک به دلیل خواص دارویی بی‌شمار کاسنی استفاده از آن به دوران قبل از میلاد مسیح خواهد رسید. بنا بر متون به جا مانده از پزشکان دوران باستان مانند جالینوس، دیوسکورید، پلین و ابن‌سینا به این نکته خواهیم رسید که استفاده از این گیاه برای درمان بسیاری از بیماری‌ها در ملل مختلف حائز اهمیت بوده است.
ابن سینا پزشک شهیر ایرانی به خواص آن پرداخته و بیان کرده که تصفیه کننده خون، تب‌بر، برطرف‌کننده تشنگی، موثر در درمان دیفتری و همچنین برای بیماری‌های پوستی درمانگری قابل است.
مشخصات گیاه کاسنی و انواع آن
این گیاه دوگونه مصرفی دارد؛ یکی در موارد دارویی و پزشکی و دیگری در مصرف غذایی که بیشتر به عنوان سالاد مورد استفاده است. گونه غذایی آن با نام اندیو، کاسنی فرنگی و کاسنی سالادی شناخته می‌شود.
کاسنی دارای ساقه‌های ظریف و کشیده‌ای هست که ارتفاع آن در حالت خودرو بین نیم متر تا یک و نیم متر و گاهی که شرایط زیستی آن خوب باشد از دو متر نیز تجاوز می‌کند. همچنین این گیاه سرشار از کلسیم، سلنیوم، پتاسیم، روی و منیزیم است و منبع غنی از ویتامین‌هایی C و A می‌باشد.
نام تجاری آن Cichorium intybus بوده و موارد استفاده متفاوتی دارد اما کاربردی‌ترین نوع مصرفی آن عرق کاسنی است. نوع پرورشی معمولا در سه نوع قابل کاشت و استفاده است که عبارتند از:
- اندیو بلژیکی (Belgian Endive)
- رادیکیو (Radicchio)
- پونتارل (Puntarelle)
ارزش غذایی کاسنی
منبع غنی و فوق‌العاده‌ای از مواد معدنی و ویتامین‌ها از جمله منگنز، منیزیم، آهن، کلسیم، پتاسیم و همچنین ویتامین‌های A، C، B6، E و K به شمار می‌رود. در هر نصف لیوان عرق آن 4 گرم قند، 1 گرم فیبر و 8 گرم کربوهیدرات یافت می‌شود که این میزان از مواد غذایی ارزش آن را در رژیم‌های تغذیه‌ای متعدد نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: 11 عرقیات سرد پرکاربرد در درمان خانگی بیماری|کلینیک سیار خانه شما!
خواص کاسنی
فواید بی‌شمار عرق این گیاه بر همگان آشکار است و در واقع همه اجزای آن که از مفردات دارویی مهم به شمار می‌آید قابل استفاده هستند. برگ‌ها، ریشه و جوانه آن در زمینه‌های مختلف درمانی به کار می‌روند. به واقع کاسنی را به صورت دمنوش، قهوه و عرق در آوردن امکان پذیر بوده و با نوشیدن هر کدام از این عصاره‌ها فواید آن قابل دریافت است.
ریشه کاسنی را در کشورهای مختلف آسیاب کرده، با آب جوش دم کرده و نوشیدنی مشابه قهوه برای مصرف درست می‌کنند. این نوشیدنی دارای مزه‌ای خاکی و بافتی قهوه مانند و فاقد کافئین است. بهترین جایگزین برای افرادی که مصرف کافئین بالایی داشته و در صدد کاهش آن هستند پودر ریشه کاسنی است.
همان‌طور که قبل‌تر به آن پرداخته شد حاوی مقدار قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است، اما برتری این گیاه نسبت به سبزیجات دیگر در میزان بالای فیبری به نام اینولین است. به دلیل وجود مقدار زیاد فیبر، این گیاه دارویی به شکل مکمل‌ها، غذاهای کنسروی و بسته‌بندی شده در دسترس قرار گرفته است. اینولین فیبری محلول در آب است که با خوردن عرق کاسنی از مقدار کافی آن بهره‌مند خواهید شد.
بیشتر بخوانید: آنغوزه گیاهی با ۸ خواص از کنترل سرطان، دیابت تا بیماری‌های گوارشی
برخی از خواص مهم این گیاه داروئی که موارد استفاده بسیار در طب سنتی دارد عبارتند از:
1. تاثیر کاسنی بر گوارش
از آنجایی که سرشار از اینولین است و این فیبر یک پری بیوتیک بسیار قوی محسوب می‌شود، از آن به عنوان کمک‌کننده‌ای مهم در هضم و گوارش غذا نام می‌برند. بسیاری از مشکلات و ناراحتی‌های روده و گوارش مانند سوزش سر دل، سوء‌هاضمه و ریفلاکس معده با اینولین قابلیت درمان دارند چون فیبر اینولین به شدت اسید موجود در دستگاه‌های بدن را کاهش می‌دهد.
2. کاسنی و درمان بیماری‌های کبدی
با اینکه طبع آن سرد است ولی برای کبد مضر نیست؛ زیرا سردی مفرط منشا بیماری‌های کبدی است. تلخی آن از جمله بازکننده‌های غیر گرم عروق کبدی بوده و این ویژگی منحصر به فرد آن، وجه تمایزش با دیگر گیاهان دارای طبیعت سرد است. مدر صفرا است یعنی باعث ترشح صفرا می‌شود.
با جدا کردن صفرای غلیظ چسبیده به دیواره عروق صفراوی و ریختن آن‌ها به روده باعث افزایش سرعت حرکت دودی روده‌ها شده و عمل آن‌ها را تقویت می‌کند. این فرایند یبوست‌های ناشی از ترشح صفرا به روده را برطرف می‌سازد.
بیشتر بخوانید: فلوس و روش استفاده برای درمان یبوست، نقرس و درد مفاصل
3. کاسنی و پیشگیری از سرطان
بر اساس گزارش‌های بدست آمده در پایگاه‌های پژوهشی پزشکی به دلیل وجود فروکتان‌ها در کاسنی، خاصیت ضد توموری و آنتی‌اکسیدانی آن مورد توجه واقع شده است. پلی فنول‌ها و فیتوکمیکال‌های (ترکیبات شیمیایی که در گیاهان ساخته و بیشتر نقش پزشکی و تغذیه‌ای دارند) موجود در آن اثرات مثبتی بر پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ و سرطان پستان دارد.
4. درمان دردهای ناشی از التهاب مفاصل با کاسنی
به صورت کلی از گذشته تاکنون همیشه از کاین گیاه به عنوان راهی برای کاهش التهاب مفاصل استفاده شده است. مطالعات نیز همواره در راستای تایید خاصیت ضد التهابی آن قدم برداشته‌اند و آن را موثر در درمان بیماری‌های مفصلی دانسته‌اند.
یافته‌های مطالعه‌ای در سال 2010 نشان داد که 70 درصد از افراد مبتلا به آرتروز با مصرف منظم آن کاهش قابل توجه درد را تجربه کرده‌اند. با توجه به نتایج این مقاله و جامعه آماری مورد بررسی می‌توان به کاسنی به عنوان یک ضد التهاب عمومی برای درمان دردهای عضلات و مفاصل استناد کرد.
بیشتر بخوانید: مسکن های طبیعی ضد درد را بشناسید
5. کاسنی و اثر آن در کاهش وزن
الیگوفروکتوز و اینولین فیبرهای موثر در کاهش وزن به شمار می‌روند که در کاسنی به وفور یافت می‌شوند. هر دوی این فیبرها در تنظیم ترشحات هورمون گرلین نقش موثری دارند. در واقع ترشحات این هورمون با احساس گرسنگی ارتباط مستقیم داشته و کاسنی با کاهش میزان گرلین فرایند پرخوری را مختل کرده و فرد را دچار سیری زود رس می‌کند، به این صورت در کاهش وزن افراد نقش دارد.
6. درمان یبوست با کاسنی
تاثیر فیبر غذایی در از بین بردن یبوست بر کسی پوشیده نیست و از آنجایی که سرشار از فیبر است؛ در درمان یبوست بسیار مفید عمل می‌کند. فیبر با افزایش حجم مدفوع موجب تحریک بیشتر حرکات لوله گوارش و همچنین ترشح شیره معده خواهد شد که این فعل و انفعال به بهبود گوارش منتهی و یبوست را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
همراه با تسهیل فعالیت گوارش احتمال ابتلا به بیماری‌های گوارشی روند کاهشی به خود می‌گیرد و افراد کمتر به این مشکلات دچار می‌شوند.
7. کاسنی و نقش آن در سلامت قلب
کلسترول بد (LDL) از اصلی‌ترین عوامل بروز تصلب شرایین و فشار خون بالا به حساب می‌آید. این کلسترول با رسوب در سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها جریان خون طبیعی را مختل می‌کند. بسیاری از سکته‌های مغزی و حملات قلبی برخاسته از میزان زیاد این کلسترول در بدن است. فیبر اینولین موجود در گیاه کاسنی به طرز چشم‌گیری در کاهش کلسترول بد بدن فعالیت می‌کند و نقشی سازنده در حذف LDL دارد.
در واقع باید دانست که فواید آن (اینولین) فقط کمک‌کننده به دستگاه گوارش نیست، بلکه اثرات درمانی ارزشمند دیگری نیز همراه خود دارد که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. اثرات مثبت این گیاه دارویی باعث شده که محققین همواره در حال تحقیق بر روی آن باشند تا بلکه راه‌های دیگری برای کمک به سلامتی قلب از آن کشف کنند.
علاوه بر اینولین کاسنی منبع غنی از فِنُل‌های گیاهی با خاصیت ضد آریتمی و ضد لختگی خون است. مصرف قهوه و دمنوش این گیاه به جای قهوه‌های معمولی به طور شگفت‌انگیزی در تعادل پلاسما و خون بدن نقش دارد و این به خاطر خاصیت آنتی اکسیدانی این ترکیبات گیاهی است. همسو با این همه ویژگی درمانی می‌توان به کاهش قابل توجه بیماری‌های قلبی و عروقی ناشی از مصرف آن پی برد.
بیشتر بخوانید: داروهای رقیق کننده خون برای بیماری قلبی؛ پیشگیری و درمان لختگی خون
8. نقش کاسنی بر تقویت دستگاه ایمنی
در کنار خواص فراوانش باید به یک ویژگی مهم دیگر این گیاه دارویی اشاره کرد که در دنیای امروز بسیار مهم به نظر می‌رسد و آن تقویت سیستم ایمنی بدن است. هر چقدر سیستم ایمنی افراد قوی‌تر باشد مصونیت از ابتلا به بیماری‌های مختلف بیشتر خواهد بود.
این ماده ارزشمند دارای خاصیت ضد باکتری است که بسیاری از سویه‌های جدید و خطرناک باکتری‌ها را به وسیله ترکیبات پلی فنولیک از بین می‌برد. پلی فنولیک از تقویت کننده‌های سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود.
همچنین وجود آنتی اکسیدانی به نام فیتوکمیکال در کاسنی عوامل خطرناک را از خون زدوده و در نتیجه فرد را از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های قلبی و سرطانی در امان نگه می‌دارد.
9. نقش کاسنی در درمان آسم
ویژگی ضد التهابیش موجب از بین رفتن عفونت‌های تنفسی خواهد شد و فرد را در برابر ابتلا به آسم ایمن می‌سازد. تهیه نوشیدنی با ترکیب برگ‌های تازه آن با برگ کرفس و مقداری هویج فرد را از حملات آسم در امان نگه می‌دارد.
بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان خانگی آسم؛ از حمام بخار تا تمرینات تنفسی
10. کنترل و مبارزه با بیماری آلزایمر
با توجه به این که حاوی مقدار زیادی ویتامین E است توان مبارزه با اختلالات عصبی غیر طبیعی مانند آلزایمر را در خود به صورت بالقوه دارد. پس باید گفت که مصرف مداوم خام و تازه آن در حفظ سیستم عصبی کمک کننده خواهد بود.
11. کاسنی و درمان اختلالات کلیه
عصاره ریشه‌اش موجب افزایش حجم ادرار می‌شود. داشتن ادرار منظم سموم کبد و کلیه را دفع و بدن را از ابتلا به بیماری‌های ناشی از باقی ماندن سموم در امان نگه می‌دارد. همچنین ادرار منظم مقداری از چربی بدن (4درصد) را دفع می‌کند که در صورت عدم دفع ته نشین شده و در بدن ذخیره خواهد شد. این چربی در دراز مدت احتمال دارد زمینه ساز برخی بیماری‌ها در دستگاه ادراری شود.
12. نقش کاسنی در کاهش استرس
بدون شک خاصیت آرام‌بخشی ذهن و کاهش اضطراب ناشی از مصرف کاسنی کاملا آشکار است و با مصرف آن راه ورود اثرات مخرب استرس بر بدن بسته می‌ماند. عصاره ریشه آن به خواب راحت کمک می‌کند و جایگزین بسیار سالم‌تری برای داروهای مضر خواب‌آور به شمار می‌آید.
خطا نیست پذیرفتن این نکته که رفع استرس و اضطراب منجر به کاهش بیماری‌های قلبی، عدم تعادل هورمونی، بی‌خوابی، اختلالات شناختی و پیری زودرس خواهد شد.
13. درمان کم خونی با کاسنی
اساسا کم خونی منشعب از کاهش آهن بدن است و از آنجایی که کاسنی سرشار از آهن است در درمان کم خونی نقش موثری دارد. ترکیب آب برگ سبز آن با آب جعفری و کرفس به عنوان یک تونیک خون عمل می‌کند و سبب افزایش روند تولید خون در بدن فرد خواهد شد. این فرایند شخص را از عوارض کم خونی نجات می‌دهد.
بیشتر بخوانید: 12 مضرات گیاه خواری؛ از کمبود ویتامین D و زینک تا کم‌خونی و اضطراب
14. یک منبع غنی پتاسیم با نام کاسنی
شهرت موز به دلیل داشتن مقادیر زیاد پتاسیم بر همه عیان است. در صورت عدم دسترسی به موز بهترین جایگزین برای آن بذر کاسنی است. بدون شک پتاسیم در دستگاه مجاری ادراری نقشی بسزا دارد و در واقع بخش مهم فرایند دفع است. پتاسیم کافی در بدن تضمینی برای حفاظت از مجاری ادراری در برابر بیماری‌ها خواهد بود.
فواید عرق کاسنی برای خانم‌ها
عرق این گیاه دارویی به دلیل فیبر بالا و ترکیبات معدنی و ویتامین‌های مهم بسیار حائز اهمیت بوده و اثرات مشابهی بر خانم‌ها و آقایان دارد. مصرف عرق کاسنی به تحریک قاعدگی در خانم‌ها منتهی خواهد شد و کسانی که دارای قاعدگی نامنظم هستن می‌توانند از آن به عنوان یک گزینه درمانی استفاده کنند. به دلیل خاصیت تحریک کنندگی قاعدگی در صورت باردار بودن خانم‌ها ترجیحا باید از مصرف آن پرهیز کنند.
خواص کاسنی برای آقایان
عرق آن برای آقایان منبع عالی از هورمون آندروژن آندروستندرون محسوب می‌شود. مصرف آن به صورت خام و یا به صورت عرقیجاتی باعث افزایش ترشح هورمون‌های جنسی در بدن خواهد شد. کاسنی در کنار فلفل چیلی از شناخته‌ترین غذاهای تقویت‌کننده قوای جنسی آقایان به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید: خاکشیر با ۹ خواص درمانی؛ از درمان سنگ کلیه تا تقویت قوای جنسی
عرق کاسنی را کی بخوریم؟
زمان خاصی برای مصرف آن وجود ندارد. عمدتا بهترین زمان مصرف آن در صورتی که فرد دارای طبع گرم باشد بعد از خوردن غذاهای گرم است چون به عنوان مصلح عمل می‌کند. برخی‌ها در روزهای گرم سال ترکیبی از عرق کاسنی با گلاب را تهیه کرده و در صورت التهاب و برافروختگی پوست ناشی از گرما، به روی پوست اسپری می‌کنند.
عوارض جانبی کاسنی
با توجه به اینکه خواص کاسنی برای بدن بسیار زیاد است اما زیاده‌روی در مصرف آن امکان ایجاد مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- مصرف کاسنی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود چون امکان دارد موجب ایجاد خون‌ریزی در رحم و سقط جنین شود
- زایمان زودرس
- درد و ترش شدن معده
- در صورت داشتن سنگ صفرا باید از خوردن کاسنی پرهیز کرد چون وضعیت فرد را بدتر می‌کند
- احتمال ابتلا به واکنش‌های آلرژیک با مصرف کاسنی افزایش می‌یابد. افرادی که مستعد ابتلا به آلرژی‌های فصلی هستند بهتر است که از مصرف آن در برخی از زمان‌های سال پرهیز کنند
- احتمال تخریب شبکیه چشم (البته به صورت نادر)
بیشتر بخوانید: زنجبیل | ۶ خاصیت مهم این گیاه و فواید درمانی آن را بشناسید
تداخلات دارویی کاسنی با داروهای شیمیایی
داروهای قند خون و داروهای فشار خون با عرق آن تداخل دارد و احتمال دارد که اثرات همدیگر را خنثی سازند.
کاسنی یکی از بهترین گیاهان دارویی برای بشر
کاسنی از جمله گیاهان دارویی است که از دوران باستان تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است. فواید بسیار زیاد این رستنی، قابل چشم پوشی نیست و در درمان بسیاری از بیماری‌ها پیش قدم است.
سرشار از منیزیم، منگنز، کلسیم، آهن و ویتامین‌های مختلفی است که هر کدام از آن‌ها فواید بسیاری برای سلامت انسان دارند. مشتقات این گیاه در درمان بیماری‌های مختلفی مانند سرطان، تقویت گوارش، افزایش میل جنسی، کم خونی و اختلالات کلیه نقشی سازنده دارد.
البته باید مد نظر داشت که مصرف بیش از حد آن همراه با عوارض خواهد بود مخصوصا در زنان باردار. خانم‌های باردار و آن‌هایی که در حال شیر دادن به نوزاد هستند باید قبل از مصرف کاسنی با پزشک مشورت کرده تا از بروز عوارض پیشگیری کنند.
سوالات متداول درباره کاسنی
آیا کاسنی از سکته و حملات قلبی جلوگیری می‌کند؟
فیبر اینولین موجود در گیاه کاسنی به دلیل خاصیت کاهش‌دهندگی کلسترول بد خون از بروز تصلب شرایین و فشار خون بالا جلوگیری به عمل می‌آورد. این دو عامل از اصلی‌ترین دلایل سکته و حملات قلبی هستند. پس می‌توان گفت که مصرف کاسنی از سکته و حملات قلبی جلوگیری می‌کند.
آیا مصرف کاسنی برای زنان باردار خطرناک است؟
با توجه به اینکه کاسنی و فراورده‌های آن به تحریک قاعدگی می‌انجامد، احتمال دارد به دلیل خون‌ریزی زیاد منجر به سقط جنین شود.
آیا در درمان کاهش وزن نقش دارد؟
فیبر موجود در کاسنی به نام اینولین در تنظیم اشتها نقش دارد و کالری دریافتی را کاهش می‌دهد که در نهایت منجر به کاهش وزن خواهد شد.
هورمون گرلین ارتباط مستقیم با گرسنگی دارد و فیبر موجود در کاسنی (اینولین) باعث کاهش ترشحات این هورمون خواهد شد، به همین دلیل شخص احساس سیری زود رس می‌کند و این فرایند در نهایت منتهی به کاهش وزن او خواهد شد.