فتق دیسک کمر چیست؟ آیا اطلاعاتی در این زمینه دارید؟

فتق دیسک کمر یکی از رایج‌ترین مشکلات در ستون فقرات و ایجادکننده درد در ناحیه کمر و حتی پاها است. در این عارضه قسمتی از ماده ژله‌ای موجود در دیسک به دلیل فشار یا ضربه بیرون می‌زند و به اعصاب اطراف خود فشار وارد می‌کند.

میزان فتق دیسک با توجه به شدت آسیب به سه نمونه مختلف برآمدگی، بیرون زدگی و جدا شدن دیسک تقسیم می‌شود. در این حالت روند درمان نیز متفاوت خواهد بود و برای نمونه‌های شدیدتر از درمان‌های تهاجمی‌تر استفاده خواهد شد.

در این مطلب از مجله پزشکی سیوطب به بررسی فتق دیسک، انواع، علل، علائم و درمان آن خواهیم پرداخت. همچنین در کنار روش‌های معمول درمان فتق دیسک، یک روش جدید درمانی به نام کمربند پلاتینر را نیز معرفی خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: کمر درد؛ ۵ درمان قطعی با شناسایی ۹ علت مهم درد کمر در زنان و مردان 

فتق دیسک کمر چیست؟ و چگونه ایجاد می‌شود؟

فتق دیسک کمر به معنی مشکل در بالشتک‌های لاستیکی بین استخوان‌های ستون فقرات است. این بالشتک‌ها همان دیسک‌ها هستند که در تشکیل و عملکرد ستون فقرات نقش اساسی دارند. باید اشاره کنیم که دیسک‌ها بافت‌های نرم و ژله مانندی هستند که در قسمت‌های بیرونی خود کمی سخت‌تر می‌شوند.

در مواقعی در اثر ضربه، فشار یا برخورد شدید دیسک دچار لغزش یا پارگی می‌شود. این در حالی است که فتق دیسک کمر به معنی این است که بخشی از هسته دیسک از طریق پارگی به بیرون از محفظه خود فشار می‌آورد.

فتق دیسک در هر قسمتی از ستون فقرات رخ می‌دهد، اما اغلب این عارضه در قسمت انتهایی کمر ایجاد می‌شود. بسته به اینکه فتق دیسک در کجا رخ دهد، باعث درد، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا خواهد شد.

بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با ۵ درمان گیاهی،۸ درمان غیرجراحی،۳روش تکمیلی 

آشنایی با انواع فتق دیسک کمر برای درمان بهتر

میزان و درجه فتق دیسک کمر را با نام‌های مختلفی می‌شناسند. این موضوع باعث راحت‌تر شدن انتخاب روش‌های درمانی و آشنایی با علائم و عوارض ناشی از فتق دیسک است. به طور کلی فتق دیسک 3 نمونه مختلف دارد که عبارتند از:

• برآمدگی دیسک یا پروتروژن

برآمدگی دیسک زمانی ایجاد می‌شود که دیسک نخاعی و لیگامنت‌های مربوط به آن سالم و بدون مشکل باشند. اما این بافت‌ها در کنار هم به رشته‌های عصبی فشار وارد می‌کنند.

بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با ۵ درمان گیاهی،۸ درمان غیرجراحی،۳روش تکمیلی 

• بیرون زدگی دیسک یا اکستروژن

زمانی می‌گویند که دیسک دچار اکستروژن است که بخش بیرونی دیسک نخاعی پاره شود و به بخش داخلی و ژله مانند آن اجازه بیرون آمدن دهد. احتمال دارد که بیرون زدگی دیسک در شرایطی رخ دهد که لیگامنت‌ها سالم یا آسیب‌دیده باشند.

بیشتر بخوانید: درمان کمردرد چیست؟ روش های معالجه درد کمر 

• جدا شدن دیسک

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بخش مرکزی و ژله مانند دیسک از داخل آن خارج و از بخش اصلی دیسک کاملا جدا شود. در این حالت روش‌های درمان برای بیمار جدی‌تر خواهند بود. البته باید اشاره کنیم که خرید کمربند پلاتینر و استفاده از این محصول برای بهبود علائم بیماران بسیار عالی و مناسب است.

علت فتق دیسک کمر چیست؟

فتق دیسک اغلب در نتیجه ساییدگی و پارگی تدریجی مرتبط با افزایش سن به نام دژنراسیون دیسک رخ می‌دهد. با بالا رفتن سن افراد، دیسک‌ها انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و بیشتر مستعد پارگی و پاره شدن با فشار یا پیچش جزئی می‌شوند.

در مواردی نیز برخی از مردم نمی‌توانند علت فتق دیسک خود را مشخص کنند. اما در اکثر مواقع فتق دیسک در اثر بلند کردن اجسام سنگین رخ می‌دهد. زیرا افراد به جای فشار روی ساق پا و ران به عضلات کمر خود فشار می‌آورند.

بیشتر بخوانید: پلاتینر درمان کمردرد با تکنولوژی UIC در خانه 

علائم فتق دیسک کمر چیست؟

در اغلب موارد فتق دیسک در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شود؛ اما گاهی این عارضه در ستون فقرات گردن نیز رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های فتق دیسک به محل قرار گرفتن دیسک و اینکه دیسک به کدام عصب فشار می‌آورد بستگی دارد.

به طور کلی علائم فتق دیسک عبارتند از:

درد در پاها یا بازوها در اثر فشار به عصب

در صورتی که فتق دیسک کمر در قسمت پایین کمر به اعصاب پاها، مخصوصا سیاتیک فشار بیاورد، باعث درد در پاها می‌شود. در این حالت بیمار دردی در قسمت کمر، باسن، ران و گاهی تا زیر زانوها ایجاد می‌کند.

در صورتی که فتق دیسک گردن منجر به درد در شانه‌ها و بازوی فرد خواهد شد. این درد ممکن است هنگام سرفه، عطسه یا حرکت در موقعیت‌های خاصی به بازو یا پای بیمار وارد شود. توجه داشته باشید که درد اغلب به صورت تیز یا سوزش توصیف می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان کمردرد در پنج دقیقه بدون مراجعه به پزشک 

بی حسی یا گزگز در پاها

افرادی که دچار فتق دیسک هستند، اغلب به دلیل فشار به برخی از اعصاب، در نواحی خاصی دچار گزگز می‌شوند. زیرا عصب آسیب‌دیده توانایی خود را برای انجام وظیفه کم‌کم از دست می‌دهد یا علائمی جدید ایجاد می‌کند. از این علائم می‌توان به درد، احساس ضعف در عضلات و عدم تعادل اشاره کرد. گاهی عدم تعادل در عضلات باعث زمین خوردن یا ناتوانی در بلند کردن اجسام می‌شود.

همچنین باید اشاره کنیم که در برخی افراد فتق دیسک کمر بدون علائم است. در این حالت بیمار حین تشخیص بیماری دیگر یا تصویربرداری از ستون فقرات متوجه مشکل خود می‌شود.

بیشتر بخوانید: معجون برای درمان کمر درد | ۸ درمان خانگی درد کمر 

عوارض فتق دیسک کمر چیست؟

به ندریت فتق دیسک کل کانال نخاعی از جمله تمام اعصاب دم اسبی را تحت فشار قرار می‌دهد. احتمال دارد در موارد نادر به جراحی اورژانسی برای جلوگیری از ضعف یا فلج دائمی نیاز باشد. در مورد اعصاب دم اسبی باید بگوییم که گروهی از ریشه‌های عصبی بلند هستند که به دم اسب شباهت دارند. این ریشه‌ها در قسمتی از کانال نخاعی قرار دارند که نخاع پایان یافته است.

بیشتر بخوانید: حرکات کششی برای کمر درد؛ ۵ نمونه از بهترین تمرینات کششی کمر 

در صورت ایجاد علائم زیر چه از فتق دیسک خود مطلع هستند و چه اطلاعی ندارید به پزشک مراجعه کنید:

• بدتر شدن درد
• بی‌حسی یا ضعف به حدی که فعالیت‌های روزانه را مختل کند
• اختلال در عملکرد مثانه یا روده
• سندروم دم اسبی (بی‌اختیاری در دفع ادرار)
• بی‌حسی زین (کاهش تدریجی حس در نواحی تحتانی که شامل داخل ران، پشت پاها و ناحیه اطراف راست روده)

این علائم نیاز به رسیدگی فوری دارند، پس در صورت ایجاد آن‌‎ها حتما به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: درد دیسک کمر به کجا می زند؟ اطلاعاتی که باید راجع به فتق دیسک بدانید 

درمان قطعی فتق دیسک کمر با روش‌های مختلف پزشکی و خانگی

معمولا پزشکان اولین راهکارهای درمانی را برای فتق دیسک به صورت محافظه کارانه و غیر جراحی انتخاب می‌کنند. در این حالت به بیمار توصیه می‌شودکه سطح فعالیت‌های بدنی خود را برای چند روز کم کند تا میزان درد کاهش یابد. در کنار این کار پزشکان راهکارهای درمانی دیگری نیز تجویز می‌کنند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر در پاها؛ انواع روش‌های درمان 

درمان فتق دیسک کمر با داروهای خوراکی و تزریقی

در مواردی پزشکان در کنار استراحت، یکسری داروهای مسکن و ضد التهاب غیر استروئیدی را تجویز می‌کنند. از این داروها می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

• داروهای مسکن مانند استامینون
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن
• داروهای نوروپاتیک برای کاهش درد مانند گاباپنتین، پره گابالین، دولوکستین و ونلافاکسین
• شل کننده‌های عضلانی برای رفع اسپاسم‌های عضلانی

در صورتی که مصرف داروهای خوراکی باعث بهبود درد و وضعیت بیمار نشود، پزشک تزریق اپیدورال را توصیه می‌کند. در این حالت پزشک با سرنگ‌های خاصی به ناحیه آسیب‌دیده و دردناک داروی استروئیدی و یک بی‌حس کننده تزریق خواهد کرد. دو یا سه روز پس از تزریق، داروها اثر می‌کند و درد بیمار برای 2 تا 3 ماه تسکین می‌یابد.

بیشتر بخوانید: بهترین پماد برای کمر درد و محصولات موضعی موثر در درمان دردهای مفصلی و التهابی 

درمان خانگی فتق دیسک کمر با کمربند پلاتینر

در کنار مصرف داروهای خوراکی یا تزریق، افراد می‌توانند در خانه از کمربند پلاتینر استفاده کنند. این کمربند آلمانی به سه تکنولوژی روز فیزیوتراپی مجهز است. این سه فناوری شامل اولتراسوند، انفرارد و کِلاک پالس هستند که به راحتی درد و گرفتگی‌های کمر را درمان می‌کنند.

به طور کلی در تجهیزات فیزیوتراپی از یکی از این سه تکنولوژی به صورت جداگانه استفاده می‌شود. اما در کمربند پلاتینر هر سه تکنولوژی در کنار هم قرار گرفته‌اند و اثرات خوبی ایجاد می‌کنند. از این اثرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد بلاک عصبی در ناحیه تحت پوشش کمربند
• تسکین درد
• افزایش گردش خون
• بهبود اکسیژن‌رسانی و تغذیه بافت‌ها با مواد مغذی
• رفع اسپاسم‌های عضلانی
• تحریک عضلات به ترمیم و بازسازی خود
• جلوگیری از تحلیل بافت‌ها و عضلات
• تسریع روند بهبودی زخم‌ها
• بهبود دامنه حرکتی مفاصل و نرم شدن آن‌ها

و افزایش کیفیت زندگی بیمار به دلیل بهبود تحرک و فعالیت‌های روزمره که تا قبل از آن به دلیل درد خانه‌نشین بود.

بیشتر بخوانید: بهترین آمپول برای کمر درد؛ موثرترین درمان برای کمردرد چیست؟ 

فیزیوتراپی و ورزش برای درمان فتق دیسک کمر

فیزیوتراپی به تنهایی باعث بهبود وضعیت بیمار و درد او می‌شود. زیرا در دوره‌های مختلف فیزیوتراپی با کمک تجهیزات، ورزش‌ها و حرکات مختلف سعی می‌شود تا اثرات زیر ایجاد شوند:

• کاهش فشار از روی اعصاب
• بهبود وضعیت دیسک‌ها
• تقویت عضلات اطراف دیسک آسیب‌دیده
• نرم شدن مفاصل سفت

و در نهایت هدف کلی فیزیوتراپی کاهش درد بیمار برای بهبود کیفیت زندگی اوست. همچنین توصیه می‌شود که بیماران در کنار دوره‌های فیزیوتراپی از ورزش‌های تقویت‌کننده و کششی برای بهبود وضعیت بدن و کمر خود استفاده کنند. زیرا با تقویت عضلات، فشار کمتری روی مفاصل و دیسک‌ها وارد می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر؛ چه زمانی نیاز به جراحی برای درمان دیسک کمر وجود دارد؟ 

جراحی فتق دیسک کمر آخرین راهکار درمان این عارضه

در صورتی که گزینه‌های درمانی محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی و مصرف داروها، درد بیمار را کاهش ندهند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. برای تعیین روش مناسب جراحی محل و شدت آسیب ایجادشده بسیار مهم است. البته باید گفت که مواردی مانند سن بیمار، سلامت کلی بدن و سایر مسائل نیز در انتخاب روش جراحی تاثیرگذار هستند.

احتمال دارد که برای بیمار جراحی ستون فقرات در نظر گرفته شود، اگر موارد زیر را داشته باشد:

• دردی که فعالیت طبیعی را محدود یا کیفیت زندگی فرد را مختل کند
• نقایص عصبی پیشرونده مانند ضعف پا یا بی‌حسی در اندام‌ها
• از دست دادن عملکرد طبیعی روده و مثانه
• مشکل در ایستادن یا راه رفتن
• دارو درمانی و فیزیوتراپی بی‌تاثیر باشد

در این حالت‌ها پزشک جراحی را برای بیمار توصیه می‌کند. از این جراحی‌ها می‌توان به لامینوتومی کمری و دیسک مصنوعی اشاره کرد. لامینوتومی کمری روشی است که اغلب برای تسکین درد پا و سیاتیک ناشی از فتق دیسک استفاده می‌شود. این جراحی از طریق یک برش کوچک در مرکز کمر و روی ناحیه فتق دیسک صورت می‌گیرد.

در جراحی لامینوتومی امکان دارد که بخشی از لامینا برداشته شود. همچنین طی جراحی عضلات کمر به سمت پهلوها منتقل می‌شود تا جراح بتواند مهره‌ها را ببیند. سپس یک سوراخ کوچک بین مهره آسیب‌دیده ایجاد می‌کند تا به فتق دیسک دسترسی پیدا کند.

پس از برداشتن دیسک از طریق دیسککتومی، احتمال دارد که ستون فقرات به تثبیت نیاز داشته باشد. در این حالت از فیوژن ستون فقرات همراه با لامینوتومی استفاده می‌شود. این در حالی است که در جراحی دیسک مصنوعی، یک برش از طریق شکم ایجاد می‌شود تا دیسک آسیب‌دیده برداشته و جایگزین شود. باید گفت تعداد کمی از بیمارانی که دچار فتق دیسک کمر هستند به دیسک مصنوعی نیاز دارند.

سوالات متداول در مورد فتق دیسک کمر