8 تغذیه کودکان دیابتی با مواد غذایی دارای GI بالا و GI پایین
تغذیه کودکان دیابتی یکی از ارکان اصلی مراقبت و آموزش دیابت در کشورها و فرهنگ‌های مختلف است. شواهد، بیانگر تاثیر وضعیت اجتماعی و اقتصادی بر عادت غذایی افراد در اقلیم‌های مختلف و غلبه این شرایط، بر رژیم غذایی کودکان دیابتی آن مناطق است.
هنگامی‌که کودکی دیابت دارد، باید در مورد برنامه‌ریزی صحیح وعده‌های غذایی آموزش ببیند. آموزش تغذیه کودکان دیابتی و مشاوره سبک زندگی آن‌ها باید با نیازهای فردی تطبیق داده شود و به شیوه‌ای بیمار محور ارائه شود. تاثیر دیابت بر رفتار غذایی را نباید دست‌کم گرفت چرا که ممکن است منجر به اختلالات روانی شود.
برای کنترل درست قند خون نیاز است که بین غذا، ورزش و دارو تعادل وجود داشته باشد و از وعده‌های غذایی سالم شامل غذاهای حاوی کربوهیدرات، پروتئین و چربی استفاده شود.
ازآنجاکه توصیه‌های لازم برای تغذیه کودکان دیابتی بر اساس روند سالم خوری است، برای کل خانواده مناسب است؛ بنابراین مهم است که کل خانواده در ایجاد تغییرات مناسب بر اساس اصول تغذیه کودکان دیابتی مشارکت داشته باشند.
متخصص تغذیه باید برنامه‌ریزی، محتوا و زمان میان وعده‌ها و همچنین وعده‌های غذایی را به صورت برنامه مدونی ارائه دهد. همچنین با توجه به شرایط فردی هر کودک، سبک زندگی و مشخصات عملکرد انسولین توصیه‌های لازم را گوشزد کند.
برخی از نکات موردبررسی در این مقاله عبارتند از:
- چگونگی تاثیر مواد غذایی بر قند خون
- چه چیزهایی باید در بشقاب غذایی یک کودک دیابتی وجود داشته باشد؟
- انواع چربی‌ها کدامند؟
- برنامه غذایی کودکان دیابتی باید به چه شکل باشد؟
در این مطلب از مجله پزشکی سیوطب به معرفی مواد غذایی مناسب برای کودکان دیابتی و همچنین بررسی تاثیر آن‌ها بر قند خون کودکان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
اهداف اصلی برنامه تغذیه کودکان دیابتی
اهداف اصلی یک برنامه غذایی رضایت اشتهایی، ارتقای رشد و نمو طبیعی، تعادل کربوهیدرات‌ها با انسولین و آسان بودن انجام آن است. آگاهی از میزان قند مواد غذایی مختلف بخش مهمی از تغذیه کودکان دیابتی است. به همین دلیل خواندن برچسب‌های مواد غذایی به خصوص برای شمارش کربوهیدرات‌ها بسیار مهم خواهد بود.
برنامه غذایی کودک باید منعطف و واقع‌بینانه باشد و درعین‌حال سبک زندگی، علاقه و ناپسندی کودک را در نظر بگیرد.
اهداف اصلی برنامه تغذیه کودکان دیابتی عبارتند از:
- رضایت کودک از مواد غذایی موجود در رژیم غذایی‌اش
- ترویج و توسعه این هنجار
- متعادل کردن کربوهیدرات‌ها با انسولین
- به راحتی قابل تهیه باشد تا خانواده بتواند آن را در زندگی روزمره خود بگنجاند
بیشتر بخوانید: تغذیه کودکان در زمان اسهال؛ رژیم غذایی و مراقب‌های ضروری
چگونه غذاها بر قند خون تاثیر می‌گذارند؟
نوع و مقدار غذای مصرفی کودک بر میزان قند خون او تاثیر می‌گذارد. اگر کودک بیش‌ازحد غذا بخورد احتمال بالا رفتن قند خون او دور از ذهن نیست. همچنین اگر کودک وعده‌های غذایی خود را حذف کند یا بیش‌ازحد معمول تحرک داشته باشد، احتمال پایین آمدن قند خون او بسیار زیاد است.
توصیه‌های لازم برای تغذیه کودکان دیابتی بر اساس روند تغذیه سالم، درواقع برای همه بچه‌ها، بزرگسالان و درنتیجه کل خانواده مناسب است. برنامه‌های تغذیه کودکان دیابتی باید با سنت‌های فرهنگی، قومی، خانوادگی و همچنین نیازهای روانی کودک تطبیق داده شود. تغذیه کودکان دیابتی زمانی که در ترکیب با سایر اجزای مراقبت از دیابت استفاده شود، نتایج بالینی و متابولیک را بیشتر بهبود می‌بخشد.
با طرح این پرسش از افراد مختلف در مورد دیابت اغلب خواهید شنید که بیماری است که در آن فرد نباید شکر و شیرینیجات بخورد. درواقع، افراد مبتلا به دیابت با خوردن شکر و قند مشکلی ندارند، نکته مهم این است که آن‌ها باید بیشتر توجه کنند که چه نوع قندی می‌خورند، چقدر می‌خورند و چه زمانی آن را مصرف می‌کنند. بسیاری از غذاها حاوی انواع قند هستند. آگاهی از میزان قند مواد غذایی مختلف بخش مهمی از تغذیه کودکان دیابتی است.
مواد غذایی به سه گروه اصلی غذایی تقسیم می‌شوند: پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها که درشت مغذی نامیده می‌شوند. ویتامین‌ها و مواد معدنی، ریزمغذی به حساب می‌آیند. بسیاری از غذاها ترکیبی از پروتئین، چربی و کربوهیدرات هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید : حجم غذای کودکان یک ساله؛ باید و نباید‌های رژیم غذایی کودکان یک ساله
شاخص گلیسمی مواد غذایی
شاخص گلیسمی (GI) رتبه‌بندی غذاهای کربوهیدراتی بر اساس سرعت هضم آن‌ها و تاثیر آن‌ها بر سطح گلوکز خون است.
غذاهای با GI پایین
برخی از کربوهیدرات‌ها، روند هضم آرامی دارند و باعث افزایش تدریجی سطح گلوکز خون می‌شوند. این کربوهیدرات‌های آهسته رهش (GI پایین یا شاخص گلیسمی پایین) به ثابت نگه‌داشتن سطح گلوکز خون کمک می‌کنند و در تامین انرژی طول روز نیز موثرند.
برخی از غذاهای با GI پایین در تغذیه کودکان دیابتی عبارتند از:
- نان سبوس‌دار، ماکارونی سبوس‌دار و غلات تصفیه نشده که دارای فیبر بالایی هستند
- برنج
- حبوبات و عدس (مانند لوبیا پخته، نخود، نخود، لوبیا چشم‌بلبلی، لوبیا)
- لبنیات حاوی پروتئین (مانند شیر، ماست، بستنی کم‌چرب)
- میوه‌ها (مانند پرتقال، زردآلو، هلو، آلو، گیلاس، سیب، گلابی، زردآلو خشک، آلو خشک)
- سبزیجات (مانند ذرت، کومارا، یام، تارو، موز سبز)
بیشتر بخوانید : تغذیه کودکان رفلاکسی| غذا خوردن مناسب کلید کنترل رفلاکس معده است
غذاهای با GI بالا
برخی از کربوهیدرات‌ها به سرعت هضم شده و باعث افزایش سریع گلوکز خون می‌شوند و به آن‌ها غذاهای با GI بالا گفته می‌شود. برای مثال هنگام ورزش که سطح گلوکز خون کاهش می‌یابد غذاهای با GI بالا مفید هستند. متخصص تغذیه، استفاده از انواع مختلف کربوهیدرات‌ها را برای تناسب با برنامه غذایی و فعالیت‌های روتین کودک یا نوجوان توصیه خواهد کرد.
بیشتر بخوانید : تغذیه کودکان در مدرسه و چگونگی ایجاد تنوع غذایی برای فرزندتان
اجزای غذایی کودکان دیابتی
1. کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات‌ها تا 55درصد از کل انرژی دریافتی روزانه را تامین می‌کنند.
در تغذیه کودکان دیابتی نوع 1 کربوهیدرات نباید محدود شود زیرا بر رشد کودک اثرات مضری می‌گذارد. کربوهیدرات‌ها بیشتر در غلات، میوه‌ها، سبزیجات و محصولات لبنی یافت می‌شوند. در ادامه چند نمونه از غذاهای حاوی کربوهیدرات آورده شده است:
- نشاسته: نان، پاستا، برنج، غلات، ذرت، سیب‌زمینی، کلوچه، کراکر
- میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات شیرین، مانند شلغم، کدوحلوایی، هویج، نخودفرنگی، چغندر، ازگیل
- محصولات لبنی: شیر، ماست
- غذاهای شیرین: شکر تصفیه‌شده، عسل، ملاس، شربت، مربا و ژله، آب‌نبات، شکلات، نوشابه‌های معمولی
در نظر گرفتن تمام کربوهیدرات‌ها در تغذیه کودکان دیابتی مهم است. اگرچه کربوهیدرات به معنای قند است، اما همیشه طعم شیرینی ندارند. این تنها گروهی است که به طور مستقیم و بلافاصله سطح قند خون را افزایش می‌دهد. کربوهیدرات‌ها منبع ضروری انرژی هستند. برخی از غذاهای حاوی کربوهیدرات باعث افزایش سریع سطح گلوکز خون می‌شوند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ درمان خانگی دل درد کودکان که باید آن‌ها را بدانید
افراد مبتلا به دیابت مصرف تمام کربوهیدرات‌ها ازجمله شکر و غذاهای حاوی قند افزوده مانند آب‌نبات و شکلات را به مقدار کم در برنامه غذایی خود دارند؛ اما این قندها نباید بیشتر از 10درصد از کل کالری دریافتی آن‌ها را تشکیل دهد. این بدان معناست که اگر کودکی روزانه 1000 کالری مصرف می‌کند، بخش قندهای مصرفی (کربوهیدرات‌های ساده) نباید بیش از 100 کالری در روز باشد. یادگیری نحوه گنجاندن چنین غذاهایی در رژیم، برنامه تغذیه کودکان دیابتی را آسان‌تر می‌کند. سایر غذاها، ازجمله پروتئین‌ها و چربی‌ها نیز حاوی کربوهیدرات هستند که باید در نظر گرفته شود. به همین دلیل خواندن برچسب مواد غذایی اهمیت دارد.
بیشتر بخوانید : تغذیه کودکان بد غذا و رفع مشکلات اصلی کم غذایی بچه ها
2. فیبر
- دریافت فیبر غذایی کودکان در کشورهای مختلف کمتر از حد توصیه شده است
- طبق تحقیقات جدید مصرف فیبر بیشتری نسبت به حال حاضر برای افراد لازم است
- مصرف انواع غذاهای حاوی فیبر مانند حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار باید تشویق شود فیبر محلول در سبزیجات، حبوبات و میوه‌ها به ویژه برای کمک به کاهش سطح لیپید (C) مفید هستند
- پکتین میوه در تقویت محافظت در مقابل بیماری‌های قلبی عروقی مفید است
- فیبر نامحلول موجود در غلات باعث بهبود عملکرد روده می‌شود
- برای جلوگیری از ناراحتی شکمی باید به آرامی فیبر را در رژیم غذایی افزایش داد
- هرگونه افزایش مصرف فیبر باید با افزایش مصرف مایعات همراه باشد
- غذاهای با فیبر بالاتر به بهبود سیری کمک می‌کند
- غذاهای فرآوری شده دارای فیبر کمتری هستند، بنابراین بهتر است غذاهای فرآوری نشده و تازه مصرف شود
بیشتر بخوانید : غذای مناسب برای رشد کودک
3. غذاهای حاوی چربی در تغذیه کودکان دیابتی
چربی یا لیپید بیشتر در شیر، گوشت و جایگزین‌های این دو ماده غذایی یافت می‌شود. در ادامه چند نمونه از غذاهای حاوی چربی آورده شده است:
- روغن‌ها: روغن حیوانی، گوشت خوک، کره گیاهی
- گوشت: گوشت قرمز و مرغ
- ماهی و صدف
- محصولات لبنی: کره، شیر، خامه و فرآورده‌های خامه‌ای، پنیر و محصولات پنیری
- تخم‌مرغ
- سایر موارد: سس سالاد (کم‌چرب و معمولی)، سس، آجیل، دانه‌ها، زیتون، نارگیل، آووکادو
مانند پروتئین، چربی‌ها نیز به طور مستقیم سطح قند خون را افزایش نمی‌دهند. چربی‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از یک رژیم غذایی متعادل در تغذیه کودکان دیابتی هستند زیرا سلول‌های اسکلتی ضروری برای رشد و تکامل را فراهم می‌کنند. در طول گرسنگی طولانی‌مدت یا سوءتغذیه، بدن چربی‌ها را به قند تجزیه و مصرف می‌کند؛ اما این روند، سالم نیست زیرا چربی‌های تجزیه‌شده، کتون تولید می‌کنند و کتواسیدوز دیابتی (DKA) را ترویج میدهند.
بیشتر بخوانید: تغذیه در ورزش؛ کربوهیدرات یا پروتئین، کدام برای مسابقه مهم‌تر است؟
انواع چربی‌ها
- چربی‌های اشباع‌شده:
این چربی‌ها در دمای اتاق جامد بوده و بر روی بدن تاثیر بدی دارند. چربی‌های اشباع‌شده موجب افزایش سطح کلسترول خون و خطرهای قلبی برای فرد می‌شوند. برخی از غذاهای حاوی چربی اشباع‌شده عبارتند از:
- گوشت خوک
- کره
- محصولات حیوانی مانند گوشت، تخم‌مرغ و شیر
بیشتر بخوانید: آنچه باید در مورد غذای کودک شش ماهه بدانید
- چربی‌های غیراشباع چندگانه:
شامل اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 است.
امگا 3
- ماهی‌های چرب مانند سالمون، خال‌خالی، قزل‌آلا، شاه‌ماهی و ساردین
- روغن و مارگارین
- تخم‌مرغ و محصولات لبنی غنی‌شده با امگا 3
امگا 6
- روغن‌های گلرنگ، آفتابگردان و ذرت
- برخی از مارگارین‌های نرم غیر هیدروژنه
- آووکادو
- تخم‌مرغ
- بادام، گردو، آجیل برزیلی، تخمه آفتابگردان و دانه کنجد
- چربی‌های تک غیراشباع:
در دمای اتاق هم به صورت جامد و هم به صورت مایع وجود دارند. این نوع چربی‌ها با کاهش کلسترول تاثیر خوبی بر بدن می‌گذارند. غذاهای حاوی این نوع چربی عبارتند از:
- روغن‌زیتون
- روغن بادام‌زمینی
- روغن کانولا
- مارگارین‌های نرم غیر هیدروژنه
- آووکادو و آجیل
- بادام، پسته، گردو و بادام‌هندی
این سه نوع چربی در تغذیه کودکان دیابتی به صورت‌های مختلفی در غذاها یافت می‌شوند؛ اما باید از غذاهایی حاوی چربی‌های چند غیراشباع یا تک غیراشباع استفاده کرد. هدف حفظ سطح طبیعی چربی خون (لیپید) در بدن است. سطوح بالای چربی، در تغذیه کودکان دیابتی خطر ابتلا به عوارضی مانند بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: غذای کودک یک ساله |لیست غذای بچه یک ساله
4. پروتئین
دریافت پروتئین در سراسر جهان بسته به شرایط اقتصادی و در دسترس بودن، بسیار متفاوت است. پروتئین منبع ضروری نیتروژن است و تنها زمانی باعث رشد خواهد شد که انرژی کافی در دسترس باشد. منابع پروتئین گیاهی مانند حبوبات باید در تغذیه کودکان دیابتی در اولویت قرار بگیرد. منابع پروتئین حیوانی مانند ماهی، تکه‌های گوشت بدون چربی و لبنیات کم‌چرب بخش مهمی از تغذیه کودکان دیابتی است.
در ادامه چند نمونه از غذاهای حاوی پروتئین در رژیم تغذیه کودکان دیابتی آورده شده است:
- گوشت، مرغ، ماهی، صدف
- تخم‌مرغ
- حبوبات: آجیل، لوبیا، عدس، بادام‌زمینی و کره بادام‌زمینی، توفو
- شیر، پنیر، سایر محصولات لبنی
پروتئین به طور مستقیم سطح قند خون را افزایش نمی‌دهد بلکه به بهبود و ترمیم بافت آن کمک می‌کند. غذاهای پروتئینی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را تامین می‌کنند. هنگامی‌که میکروآلبومینوری مداوم یا نفروپاتی رخ بدهد، مصرف بیش‌ازحد پروتئین مضر خواهد بود. البته هنوز شواهد کافی برای محدود کردن مصرف پروتئین وجود ندارد. هرگونه تغییر در مصرف پروتئین در نوجوانی که با رشد طبیعی فرد تداخل داشته باشد نیاز به مدیریت متخصص تغذیه دارد.
5. ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها
- در تغذیه کودکان دیابتی مصرف ویتامین و مواد معدنی مشابه سایر کودکان سالم است
- مصرف بهینه ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان برای سلامت عمومی و محافظت از قلب و عروق ضروری است
- بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات تازه به طور طبیعی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها (توکوفرول‌ها، کاروتنوئیدها، ویتامین C، فلاونوئیدها) هستند و به شدت در برنامه تغذیه کودکان دیابتی توصیه می‌شوند
- مکمل‌های ویتامین‌ها، مواد معدنی یا عناصر کمیاب معمولا برای افراد مبتلا به دیابت توصیه نمی‌شوند مگر اینکه ارزیابی تغذیه کودکان دیابتی کمبود خاصی از این مکمل‌ها را تایید کند
- مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین D برای کودکان خردسال برخی کشورها با رعایت دستورالعمل‌های ملی در دستور کار قرار می‌گیرد
6. نمک
بسیاری از غذاهای فرآوری شده حاوی نمک است (تنها 20 درصد از مصرف آن معمولا سر سفره و در پخت‌وپز اضافه می‌شود). مصرف نمک در بسیاری از کشورها به دلیل استفاده زیاد غذاهای فرآوری شده بسیار بالاست. غذاهای فرآوری شده باید برای کل خانواده کاهش یافته و توصیه‌های عملی برای توسعه مهارت‌های آشپزی با غذاهای تازه و کم‌نمک ارائه شود.
7. الکل
الکل زیاد به دلیل سرکوب گلوکونئوژنز در تغذیه کودکان دیابتی خطرناک است و ممکن است باعث هیپوگلیسمی طولانی‌مدت در افراد جوان مبتلا به دیابت شود (10 تا 12 ساعت یا بیشتر پس از نوشیدن). هنگامی‌که کودک یا جوان شروع به گنجاندن الکل در سبک زندگی خود می‌کند، آموزش در مورد نکات زیر باید حتما انجام شود:
- الکل در بسیاری از جوامع ممنوع و در بیشتر جوامع محدود شده است، اما همچنان یک مشکل بالقوه، سوءاستفاده از آن است
- الکل در کودکان رفتارهای پرخطر را افزایش می‌دهد
- بسیاری از انواع نوشیدنی‌های الکلی جوانان را هدف قرار میدهند. آموزش در مورد محتوای الکل نوشیدنی‌های مختلف بسیار مهم است
- کربوهیدرات باید قبل یا در طول یا بعد از مصرف الکل خورده شود. همچنین لازم است که دوز انسولین تنظیم شود، به خصوص اگر در حین یا بعد از نوشیدن الکل ورزش انجام شود
- توصیه باید شامل نوشیدن در حد اعتدال و روش‌های عملی برای کاهش مصرف الکل مانند استفاده از آبجوهای کم الکل باشد
- آبجوهای کم کربوهیدرات یا دیابتی باید با احتیاط مصرف شوند، زیرا بسیاری از آن‌ها الکل کاهش‌یافته ندارند
- برای جلوگیری از هیپوگلیسمی شبانه باید یک میان وعده کربوهیدرات قبل از خواب خورده شود. نظارت بر سطح گلوکز خون (BG) بیشتر از حد معمول در طول شب و روز بعد حداقل تا زمان ناهار لازم است
8. شیرین‌کننده‌های مصنوعی و طبیعی در تغذیه کودکان دیابتی
- به جای نوشیدنی‌های قندی باید آب را جایگزین کرد
- نوشیدنی‌های گازدار قندی یا رژیمی در برنامه تغذیه کودکان دیابتی توصیه نمی‌شود. نوشابه‌های رژیمی یا دمنوش‌ها جایگزین‌های بهتری هستند
- محصولاتی مانند ماست کم‌چرب با شیرین‌کننده‌های طبیعی مفید هستند، به ویژه برای کسانی که اضافه‌وزن دارند
- ساخارین، آسپارتام، آسه سولفام K، سیکلامات‌ها (در برخی کشورها)، آلیتام و سوکرالوز در محصولات کم قند، سبک یا رژیمی برای بهبود شیرینی و خوش‌طعمی استفاده می‌شوند
نمونه برنامه تغذیه کودکان دیابتی
یک برنامه غذایی سالم برای یک کودک 10 ساله مبتلا به دیابت نوع 1 دارای 55 تا 60گرم کربوهیدرات برای وعده‌های غذایی (صبحانه، ناهار و شام) است. در تغذیه کودکان دیابتی 7 سال یا بیشتر باید 15 گرم کربوهیدرات برای میان وعده‌های بعدازظهر و قبل خواب نیز گنجانده شود. 10 گرم کربوهیدرات در تغذیه کودکان دیابتی 1 تا 6 ساله برای میان وعده‌های صبح، بعدازظهر و قبل از خواب لازم است.
برنامه غذایی توصیه شده برای تغذیه کودکان دیابتی
صبحانه
- ساندویچ تخم‌مرغ (نان سبوس‌دار و 1 عدد تخم‌مرغ)
- نصف یک عدد موز
- یک فنجان شیر کم‌چرب
ناهار
- ساندویچ بوقلمون (2 تکه نان سبوس‌دار، 85 گرم بوقلمون، یک قاشق غذاخوری سس خردل)
- یک فنجان آب هویج
- 10 عدد انگور کوچک
- یک فنجان شیر کم‌چرب
عصرانه
- 6 عدد کراکر گندم کامل
- 85 گرم پنیر رشته‌ای
شام
- 85 گرم سینه مرغ
- یک فنجان پاستا گندم کامل
- دو فنجان لوبیا سبز
- یک فنجان شیر کم‌چرب
میان وعده قبل از خواب
- 500 گرم ماست سبک
غذاهای فاقد کربوهیدرات، پروتئین و چربی
برخی از سبزیجات مانند کاهو، کرفس، خیار و فلفل از سه دسته غذایی خارج هستند. ازآنجایی‌که آن‌ها حاوی مقادیر بسیار کمی کربوهیدرات، پروتئین و چربی هستند، آن‌ها را در تغذیه کودکان دیابتی به عنوان غذاهای آزاد در نظر می‌گیرند. آن‌ها طعم و تنوع، فیبر و ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی را به رژیم غذایی اضافه می‌کنند.
یادداشت پایانی
یکی از موارد مهم برای کودکان و جوانان مبتلا به دیابت انتخاب غذاهای متنوع در برنامه غذاییشان است؛ به‌گونه‌ای که بتوانند به راحتی آن را جایگزین رژیم غذایی فعلی خود کرده و کمبودی را احساس نکنند. اکثر کودکان هرروز از 4 گروه غذایی اصلی استفاده می‌کنند که عبارتند از: سبزیجات و میوه‌ها، نان و غلات، شیر و فرآورده‌های لبنی، گوشت بدون چربی، مرغ، غذاهای دریایی، تخم‌مرغ، حبوبات، آجیل و دانه‌ها.
کودکان و نوجوانان باید غذا و مایعات کافی بنوشند تا به اندازه کافی رشد کرده و فعال بمانند. داشتن یک برنامه غذایی روتین و آموزش انتخاب غذاهای سالم در تغذیه کودکان دیابتی بخش مهمی از مدیریت دیابت است. این مسئله به کودک کمک می‌کند تا سطح گلوکز خون خود را در بیشتر مواقع در محدوده هدف، ثابت نگه دارد. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
سلام وقت بخیر ممنون از مطالب مفیدتون.
خیلی تنقلات سالم دیگه هستند که می تونن جایگزین شیرینیجات مضر بشن