سولاریوم روشی برای برنزه کردن مصنوعی با استفاده از دستگاههای مخصوص، به شکل تخت است. به طور خاص، دستگاههای سولاریوم شامل لامپهایی هستند که تشعشعاتی شبیه به خورشید منتشر کرده و به برنزه شدن پوست کمک میکنند. فرد روی دستگاه توصیف شده دراز میکشد یا داخل اتاقی با طراحی ویژه پر از لامپهای اشعه ماوراء بنفش (UVR) بیحرکت میایستد. لامپها روشن شده و UVR روی بدن ساطع میکنند و پوست به تدریج برنزه میشود.
این روش به دلیل ماهیت مصنوعی و استفاده از دستگاههای UVR دارای معایب خطرناک و برای سلامتی انسانها بسیار مضر محسوب میشود. این مقاله از مجله سلامت سیوطب به خطرات، مزایا و نکات مهمی در خصوص برنزه کردن با سولاریوم پرداخته که دانستن آن برای دنبالکنندهگان ضروری به نظر میرسد.
روش استفاده از سولاریوم
تجهیزات تخت آفتابی امواج UV-A و UV-B را ساطع میکنند که اجزای طبیعی نور خورشید هستند. این امواج تولید ملانین را افزایش خواهد داد، ترکیبی که به پوست رنگ برنزه میدهد.
یک تایمر تنظیم شده، کاربر روی تخت دراز میکشد تا در اشعه UV غوطه ور شود. یک جلسه معمولی حدود 15 تا 20 دقیقه طول میکشد و محدودیتهای بالایی بر اساس میزان تشعشع تخت آفتاب خاص تعیین میشود.
جدا از اهداف زیبایی، اعتقاد بر این است که تختهای آفتابگیر میتوانند چندین فواید سلامتی را نیز ارائه دهند. با این حال، چند نگرانی مشروع نیز در مورد استفاده از آنها وجود دارد.
بیشتر بخوانید: ۸ عوارض برنزه کردن بدن که افراد نمیدانند و قربانی آن میشوند
آماده سازی پوست برای یک جلسه سولاریوم طولانی مدت
- یک یا دو روز قبل از جلسه برنزه کردن، پوست باید با دوشگرفتن، اصلاح و لایهبرداری آماده شود
- غذاهای حاوی بتاکاروتن مانند هویج و سیبزمینی شیرین بخورید تا بدون سوزش برنزه شوید. برخی از مطالعات نشان میدهد که بتاکاروتن میتواند به کاهش حساسیت به نور خورشید در افراد مبتلا به بیماریهای حساس به نور کمک کند، اما این ادعا هنوز ثابت نشده است
- از لوسیونهای برنزهکننده و تقویتکنندههایی که منحصرا برای برنزه کردن در زیر آفتاب ساخته شدهاند، استفاده شود. لوسیونهایی که برای تخت آفتاب ساخته نشدهاند به برنزه شدن فرد کمک نمیکند و حتی امکان دارد به تخت آفتاب آسیب بزند
- هیدراتاسیون همیشه مورد نیاز است، قبل از رفتن به جلسه برنزه کردن، از یک مرطوب کننده سبک بدون روغن استفاده شود. همچنین باید پوست خود را به طور مداوم پس از جلسات سولاریوم آبرسانی کنید
- با برنزه کردن منظم و استفاده از برنزهکننده، درخشش پوست برای مدت طولانیتری حفظ خواهد شد
- عوارض جانبی و تاثیر برخی از داروها را باید بررسی کرد، برخی از آنها ایجاد کننده حساسیت پوستی با قرار گرفتن در معرض UV هستند
- تخت برنزه در زمان و قدرتی متناسب با بدن تنظیم گردد. برای داشتن رنگ تیرهتر عجله نکنید چون امکان دارد پوست در معرض خطر قرار گیرد. با تعداد دفعات برنزه شدن و تعداد دقایقی که در سولاریوم قرار میگیرید، ایمنی پوست خود را تضمین کنید
- پوشیدن لباس سفید شاید یک نکته قدیمی باشد، اما فراموش نشود پوشیدن لباسهای روشن، به خصوص سفید، واقعا توهم پوست برنزه را ایجاد میکند
بیشتر بخوانید: ماسک صورت برای جوش با استفاده از مواد موجود در آشپزخانه و کابینتهای خود
انواع دستگاههای سولاریوم
دستگاههای خورشیدی به دو دسته عمودی (کابینهای ایستاده) و خوابیده (تخت) تقسیم میشوند. تفاوت دستگاه خوابیده با دستگاه ایستاده در شدت قدرت لامپ و فیلترهای روی صورت است. سولاریومهای ایستاده معمولا آن فیلترها را ندارند و قدرتشان برای کل بدن 180 وات است.
سولارهای خوابیده 160 وات برای هر بدن و 520 وات برای صورت با فیلترهای محافظ قدرت دارند. البته لامپهای صورت را میتوان به طور کامل خاموش کرد.
سولاریومهای عمودی دستگاههای معمولی کم فشار هستند. آنها کمی متفاوت برنزه میکنند زیرا صورت نیز با استفاده از لامپهای کم فشار برنزه میشود. این اثر توسط برنزه کنندههای فشار بالا در تختهای برنزه کلاسیک ایجاد نخواهد شد. طرفداران سولاریومهای کلاسیک افرادی هستند که زمان کوتاه برنزه شدن و همچنین رعایت بهداشت کمتر را ترجیح میدهند.
بیشتر بخوانید : درمان سوختگی درجه یک و دو با ۶ ترفند طلایی خانگی
فواید سولاریوم
برخی از فواید سولاریوم عبارتند از:
1. برنزه شدن دست نیافتنی
این مورد بارزترین مزیت سولاریوم است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید (طبیعی یا مصنوعی) کلید برنزه شدن عالی است.
در برخی کشورها آب و هوا همیشه به افراد اجازه نمیدهد پوست خود را در معرض اشعه خورشید قرار دهند. تختهای آفتابگیر تشعشعات فرابنفش خورشید را تقلید و به شخص کمک میکنند تا پوستی برنزه و طلایی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: پاکسازی پوست و آشنایی با ۹ مزایا انجام آن در خانه و کلینیکهای تخصصی
2. تامین کننده ویتامین D بدن
تامین ویتامین D یکی دیگر از دلایل شناخته شده استفاده از سولاریوم به شمار میرود. اکثر مردم بر این باورند که اشعه ماوراء بنفش برای پوست مضر به نظر میرسد. این تصور یک اشتباه بزرگ محسوب میشود زیرا اشعه ماوراء بنفش فقط در صورتی که بیش از حد باشد، مضر خواهد بود.
در واقع مهم است که بدن خود را در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار دهید زیرا به بدن کمک میکند ویتامین D را که به عنوان ویتامین آفتاب نیز شناخته میشود، تامین کند. در غیاب اشعه ماوراء بنفش، این فرآیند متوقف شده و بدن مقدار مورد نیاز ویتامین D را تولید نخواهد کرد.
برای اینکه بدانید ویتامین D چقدر برای بدن حیاتی است، در ادامه لیستی از نقش ویتامین D در فرآیندهای مختلف در سطح سلولی و مولکولی بیان شده است:
- تراکم استخوان و سلامت دندانها را حفظ میکند
- یک جزء حیاتی در عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی و سیستم ایمنی به شمار میرود
- با تنظیم سطح انسولین به مدیریت دیابت کمک میکند
- در بیان ژنهایی که رشد سلولهای سرطانی را تنظیم میکنند نقش دارد
در حالی که میتوان مکملها را برای جلوگیری از کمبود ویتامین D مصرف کرد، تامین ویتامین D بدن از جمله خواص دستگاه سولاریوم با روش تقلید از فرآیندهای طبیعی محسوب میشود.
بیشتر بخوانید : پی آر پی صورت راهکاری مطمئن برای جلوگیری از پیری پوست
3. استفاده در درمان برخی از بیماریهای پوستی
شرایط پوستی میتواند از حالت خفیف تا حالت شدید که ناتوانکننده است، متغیر باشد مانند بسیاری از بیماریهای دیگر. با این حال، حتی بیماریهای پوستی خفیفتر مانند آکنه، ویتیلیگو و خارش، نه تنها از نظر جسمی روی فرد تاثیر میگذارد، بلکه بر زندگی اجتماعی و اعتماد به نفس او نیز تاثیر خواهد گذاشت، که آنها را بسیار بدتر از اثرات بالینیشان میکند.
نشان داده شده که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش همراه با درمان پزشکی میتواند به مدیریت و حتی درمان چندین بیماری پوستی مانند آکنه، پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، خارش، ویتیلیگو، اسکلرودرمی و چندین درماتوز حساس به UV کمک کند.
این درمان که فتوتراپی نامیده میشود، در ابتدا در مطب متخصصان پوست ارائه میشد. با این حال، تعداد فزایندهای از مردم ترجیح میدهند به دلیل در دسترس و مقرون به صرفه بودن، از سولاریوم به عنوان یک جایگزین مناسب بهره ببرند.
بیشتر بخوانید: درمان خشکی پوست و ۱۰ درمان خانگی سدی محکم در مقابل باکتریهای مهاجم
4. درمان اشکال خاصی از افسردگی
اختلال عاطفی فصلی (SAD) که به عنوان افسردگی زمستانی نیز شناخته میشود، نوعی افسردگی است که زمستانها در افراد ساکن در عرضهای جغرافیایی بالاتر رخ میدهد. علائم کمبود انرژی، تحریک پذیری، افزایش خواب آلودگی، افزایش وزن به دلیل پرخوری، خستگی و میل بیش از حد به کربوهیدرات را در بر میگیرد.
گمان میرود شیوع این اختلال به دلیل فقدان نور خورشید باشد. به خوبی شناخته شده که قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش باعث میشود بدن با ترشح اندورفین واکنش نشان دهد که احساس خوبی در افراد به وجود میآورد.
برعکس، فقدان اندروفین باعث ایجاد اختلال عاطفی فصلی در افرادی خواهد شد که مستعد ابتلا به آن هستند. نشان داده شده که تخت آفتاب در برخی از بیماران این وضعیت را کاهش داده است. در حالی که سولاریوم فواید متعددی دارد، خطرات ناشی از تختهای آفتابگیر را نیز نمیتوان نادیده گرفت.
بیشتر بخوانید: درمان سلولیت پوستی؛ تجمع چربیها را پراکنده کنید
عوارض سولاریوم
برخی از عوارض سولاریوم عبارتند از:
1. سوختگی پوست
تختهای آفتابگیر همان تابش خورشید را تولید میکنند، به همین دلیل باید اقدامات احتیاطی مشابه زمانی که به خورشید استوایی میروید انجام شود. اکثر استفاده کنندگان از تختهای آفتابگیر متعلق به مناطق معتدل یا یخبندان هستند و از اقدامات احتیاطی که هنگام قرار گرفتن در معرض سطوح تابش گرمسیری باید انجام شود آگاه نیستند و به همین خاطر اغلب در معرض بیش از حد در معرض اشعه UV قرار میگیرند که دچار سوختگی پوست میشوند.
بیشتر بخوانید : علت سلولیت به همراه ۶ عامل اصلی در ایجاد ترکهای پوستی
2. پیری زودرس پوست
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش با پیری زودرس پوست مرتبط است که به آن ظاهری خشن، چرمی و چروک میدهد. این به دلیل اثر مخرب اشعه UV-B است.
بیشتر بخوانید : لیزر پوست، کدام تکنولوژی برای پوست شما مناسب است+۸ نکته طلایی
3. سرطان پوست
دو نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:
- ملانوما نوع کمتر شایع، اما خطرناکتر سرطان پوست است و بیشترین تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پوست مختص ملانوما به نظر میرسد. ملانوما از جمله عوارض برنزه کردن بدن و سرطانی است که در سلولهای اپیدرمی که ملانین (ملانوسیتها) تولید میکنند شروع میشود.
طبق گفته انجمن سرطان آمریکا (ACS) ملانوما تقریبا همیشه قابل درمان است، در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
- غیر ملانوما در سلولهای سنگفرشی واقع در اپیدرم، هم در داخل و هم در خارج از بدن رخ میدهد. غیر ملانوم اغلب در مناطقی از بدن که در معرض آفتاب قرار دارند، از جمله صورت، گوشها، گردن، لبها و پشت دستها ایجاد میشود.
بیشتر بخوانید: مزوتراپی روشی برای افزایش حجم مو، زیبایی پوست و لاغری
4. آسیب چشم فوتوکراتیت
فوتوکراتیت را میتوان به عنوان آفتاب سوختگی قرنیه در نظر گرفت که در زمره عوارض برنزه کردن بدن به شمار میآید. چشم در اثر قرار گرفتن در معرض شدید اشعههای UVC/UVB دچار آفتاب سوختگی قرنیه میشود.
این وضعیت با قرار گرفتن در معرض منابع مصنوعی شدید UVC/UVB، مانند لامپهای بخار جیوه یا انواع خاصی از لامپهای برنزه کننده ایجاد میگردد.
بیشتر بخوانید: چه غذاهایی برای جوش صورت مضر است
مدت زمان ماندگاری سولاریوم
بسته به رنگ پوست یک فرد معمولی در 3 تا 5 جلسه برنزه خواهد شد که سپس با استفاده منظم از تخت آفتاب قابلیت حفظ شدن دارد. دو جلسه در هفته برای برنزه شدن بیشتر به صورت ایمن و ملایم کافی است.
بسیار مهم است که بین هر جلسه حداقل 72 ساعت فاصله باشد تا پوست فرصت استراحت و بازسازی بین جلسات را داشته باشد. با مراقبت از پوست به این روش میتوان از سوزش یا ایجاد لکههای قهوهای جلوگیری کرد. همچنین، برنزه شدن رنگ بهتری خواهد داشت و ماندگاری بیشتری نیز دارد.
بیشتر بخوانید : روش هاي طبيعي درمان چین و چروك دور لب
مقایسه سولاریوم و نور خورشید
تفاوتهای بین سولاریوم و خورشید طبیعی متفاوت است. سولاریوم طیف نور خورشید را کپی و واکنشهای مشابه برنزه شدن را در پوست ایجاد میکند. جدیدترین سولاریومها از دو نوع اشعه ماوراء بنفش استفاده میکنند: UVA و UVB.
اشعه UVA سالهاست که مورد استفاده قرار گرفته و تا حدودی ایمن در نظر گرفته میشود، زیرا باعث سوختگی نخواهد شد. با این حال، کارشناسان هشدار میدهند که قرار گرفتن در معرض مکرر آن مضر بوده و به پوست آسیب میرساند.
این اشعه عمیقا به داخل پوست نفوذ میکند و باعث آسیب به شبکه فیبریلهای کلاژن و عروق خونی کوچک میشود و در نتیجه پیری پوست را سرعت میبخشد. اشعه UVA برنزه دائمی ایجاد نمیکند، فقط رنگدانههای موجود در اپیدرم را تیره میکند. این به اصطلاح پیگمانتاسیون مستقیم پس از چندین روز از بین خواهد رفت.
بیشتر بخوانید: پارافین تراپی چیست ؟ مزایای موم پارافین و کاربرد پارافین تراپی چیست ؟
مرگ در دستگاه سولاریوم
بر اساس گزارشهای دریافتی، در یکی از اتاقهای برنزه سالنی در اتریش یک خانم در دستگاه فوت کرده بود. زنی 50 ساله ساعت 2:30 بعد از ظهر برای جلسه برنزه کردن بدن در دستگاه دراز کشید و در ساعت 16:45 جسد او پیدا شد.
شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش مصنوعی لامپهای سولاریا خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد. هر چند به ندرت امکان دارد اما دور از ذهن نیست که شخص تحت قرارگیری اشعه دچار عارضه شود و به مرگ او در دستگاه سولاریوم بیانجامد.
یک مطالعه تخمین زد که در سه شهر استرالیا حدود 247 مورد ملانوم ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش از سولاریوم گزارش شده است. علاوه بر این، سالانه 43 مرگ به ملانوم ناشی از سولاریا در استرالیا گزارش میشود.
همچنین شواهدی وجود دارد که استفاده از سولاریوم خطر ابتلا به سرطانهای پوست غیر ملانومی را افزایش میدهد. یک مطالعه استرالیایی تخمین زد که سالانه 2572 مورد جدید سرطان پوست غیر ملانوما در نتیجه استفاده از سولاریوم به وجود میآید.
بیشتر بخوانید: لیفت صورت با نخ؛ معجزهای برای جوانسازی پوست+نحوه انجام
میزان تابش اشعه uv در سولاریوم
دوز ایمن پرتو فرابنفش برای هر یک از افراد متفاوت است. بستگی به نوع پوست و مدت زمان تماس بدن با اشعه دارد. در نتیجه تابش پوست توسط اشعه ماوراء بنفش، تغییر رنگ قهوهای به نام رنگدانه به وجود میآید که ملانین نامیده میشود. مشخص شده که بیشترین بازده تغییر رنگ در پوست دارای تابش با طول موج 290 تا 330 نانومتر است.
رنگدانه در سلولهایی به نام ملانوبلاست تشکیل میشود. رنگ به لایههای سطحی اپیدرم رفته و رنگ پوست را تغییر میدهد. اشعه UVB همچنین باعث ضخیم شدن پوست میشود که محافظت بیشتری در برابر آفتاب سوختگی ایجاد خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: لیپوماتیک؛ درمانی بدون عوارض برای خلاص شدن از شر چربیهای اضافی بدن
مدت زمانی که باید از سولاریوم استفاده کرد
تایمر سولاریوم را با توجه به نوع پوست باید تنظیم کرد. اگر پوست حساس به آفتاب باشد ابتدا بیش از پنج دقیقه نباید در معرض آن قرار گرفت و هر نوبت نیز نباید بیش از 10 دقیقه به طول بیانجامد.
در صورت داشتن پوست معمولی، از پنج دقیقه شروع و تا بیش از 12 دقیقه میتوان ادامه داد. اگر نوع پوست با تحمل بالا باشد، یعنی زیر نور آفتاب نمیسوزد، برنزه شدن را با پنج دقیقه شروع و تا بیش از 15 دقیقه میتوان ادامه داد.
در صورت داشتن پوست بسیار حساسی که اغلب در زیر نور آفتاب میسوزد، زمان مطمئنی برای سپری کردن در تخت برنزه وجود ندارد. مدت زمان ماندگاری سولاریوم بسته به نوع پوست، سن و شرایط سلامتی افراد متفاوت است. آنچه که آشکار است ین است که برنزه کردن با دستگاه سولاریوم باید با تکرار همراه باشد.
بیشتر بخوانید: علت موخوره و ۴ معجون خانگی برای جلوگیری از موخوره
روغن نارگیل برای سولاریوم
برای جلوگیری از آسیب به پوست و دستیابی به پوستی درخشان و خوشرنگ ضروری است که از روغنهای طبیعی کمک گرفت. روغن نارگیل برای پوستهایی که زود قرمز و ملتهب میشوند گزینهای مناسب است که با کمک آن پوستی زیبا و طلایی میتوان داشت.
فراموش نکنید که روغن نارگیل خود تامین کننده اسیدهای چرب بدن و حاوی SPF است که از پوست در برابر اشعههای مضر خورشید محافظت میکند. روغن نارگیل از بهترین روغنها برای برنزه کردن و حمام آفتاب به شمار میرود.
بیشتر بخوانید: بوتاکس زیر بغل؛ ایمن و موثر یا موقتی با عوارض فراوان؟
در موارد زیر از سولاریوم استفاده نکنید:
- هنگام بارداری یا در دوران شیردهی
- مبتلا به بیماری تیروئید، کلیوی یا قلبی
- داشتن آکنه گسترده، خالهای زیاد، زگیل و تبخال
- داشتن جای زخم روی پوست
- یکی از اعضای خانواده سرطان پوست داشته باشد
- مشکل داشتن با مویرگهای گشاد شده روی بدن یا صورت
- مصرف داروهایی که قرار گرفتن در معرض نور خورشید را حذف میکند، مانند داروهای ضد بارداری
یادداشت پایانی
هر شخص در طول زندگی خود با اشعه UV روبرو است و مقدار مشخصی از این اشعه دریافت میکند. بیش از حد در معرض اشعه UV قرار گرفتن و افزایش دریافت آن به هر دلیلی، چه برنزه کردن زیر نور آفتاب و چه در دستگاه سولاریوم، ریسک ابتلا به سرطان پوست را به طرز چشمگیری افزایش میدهد.
علاوه بر این استفاده زیاد از حد سولاریوم از اصلیترین عاملهای آسیب به چشم در قسمت قرنیه و ابتلا به آب مروارید است.
سولاریوم هیچگاه گزینه پیشنهادی برای برنزه کردن از جانب متخصصان پوست نیست زیرا پوست برنزه شده در واقع پوست سالمی محسوب نمیشود. عمده متخصصان پوست استفاده از کرمهای برنزه کننده را برای داشتن پوستی خوش رنگ توصیه میکنند که عوارض آن در قیاس با سولاریوم اصلا به چشم نمیآید.