جراحی لوزه در کودکان و بزرگسالان با روش های مرسوم تا لیزر
جراحی لوزه که به آن تونسیلکتومی (Tonsillectomy) می‌گویند یک روش برای برداشتن بافت‌های لوزه است. لوزه‌ها اولین خط دفاعی بدن در برابر ویروس‌ها و باکتریایی هستند که از راه دهان وارد می‌شوند. البته باید گفت که میزان فعالیت لوزه‌ها در کودکان بیشتر بوده و با رسیدن افراد به سن بلوغ میزان این فعالیت کاهش می‌یابد.
نوع عملکردی که لوزه‌ها دارند باعث می‌شود آن‌ها بیشتر در برابر عفونت قرار بگیرند و به همین دلیل دچار التهاب و عفونت شوند. این موضوع میتواند باعث بروز انواع بیماری مانند گلودرد استرپتوکوکی، التهاب یا ورم لوزه‌ها، مشکلات تنفسی، خروپف و آپنه خواب شوند.
این مشکلات میتواند در سلامتی افراد تاثیر گذاشته و حتی در مواردی باعث ایجاد مشکلات قلبی- ریوی، سینوزیت مزمن و مشکلات تنفسی حاد در بیداری و خواب شود. با توجه به این مشکلات پزشکان برای کودکان و حتی در مواردی بزرگسالان جراحی لوزه را پیشنهاد می‌دهند.
بیشتر بخوانید: گرفتگی صدا، شناخت علائم و بیماری‌های موثر بر تارهای صوتی
لوزه چیست؟
لوزه‌ها دو غده لنفاوی کوچک هستند. آن‌ها در دو طرف و پشت گلو قرار دارند. لوزه‌ها به عنوان اولین خط دفاعی سیستم ایمنی بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌هایی هستند که وارد دهان می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود که این اندام‌ها در برابر عفونت و التهابات آسیب‌پذیرتر باشد؛ اما باید اشاره کنیم که عملکرد سیستم ایمنی لوزه‌ها در کودکان فعال بوده و پس از بلوغ کاهش می‌یابد. احتمال دارد که این تغییر در فعالیت علت نادر بودن ایجاد التهابات لوزه در بزرگسالان را توضیح دهد.
بیشتر بخوانید: درمان سرگیجه با شناسایی بیماری‌های مغزی و عصبی با کنترل بیماری منیر
جراحی لوزه یا تونسیلکتومی چیست؟
تونسیلکتومی یک روش جراحی برای برداشتن لوزه‌ها است. لوزه‌ها دو غده کوچک هستند که در پشت گلو قرار دارند و گلبول‌های سفید خون را در خود جای می‌دهند تا به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک کنند؛ اما گاهی اوقات خود لوزه‌ها نیز عفونی می‌شوند.
التهاب لوزه‌ها، عفونت لوزه نام دارد که میتواند لوزه‌های بیمار را متورم کند و باعث گلودرد شود. اگر این عارضه به صورت مرتب و پی در پی رخ دهد، امکان دارد که بیمار به جراحی لوزه نیاز پیدا کند. از سایر علائم التهاب لوزه می‌توانیم به تب، مشکل در بلع و تورم غدد اطراف گردن اشاره کنیم.
در بیشتر موارد این التهاب با قرمزی گلو یا سفید یا زرد شدن لوزه‌ها همراه است و پزشک به راحتی میتواند عفونت در لوزه‌ها را تشخیص دهد. گاهی اوقات تورم خود به خود از بین می‌رود، اما در موارد دیگر آنتی‌بیوتیک یا برداشتن لوزه‌ها لازم خواهد بود.
همچنین باید اشاره کنیم که برداشتن لوزه میتواند درمانی برای مشکلات تنفسی مانند خروپف شدید و آپنه خواب باشد.
بیشتر بخوانید: درمان خارش دهان با روش‌های پزشکی و خانگی
چه کسانی به جراحی لوزه نیاز دارند؟
التهاب لوزه‌ها و نیاز به جراحی برای برداشت آن‌ها در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. با این حال افراد در هر سنی می‌توانند با مشکل لوزه‌های خود مواجه شوند و نیاز به جراحی داشته باشند.
معمولا جراحی برای افرادی توصیه می‌شود که به صورت مرتب دچار گلودرد استرپتوکوکی (یک بیماری است که دهان و لوزه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و عامل آن یک باکتری به نام استرپتوکوک است) یا التهاب لوزه می‌شوند. به عنوان مثال اگر در یک سال هفت مرتبه دچار التهاب در لوزه‌ها یا استرپتوکوکی شوید، باید برای جراحی لوزه با پزشک خود مشورت کنید. همچنین امکان دارد که لوزه‌ها پس از عفونت‌های مکرر یا مداوم بزرگ شوند یا به طور طبیعی بزرگ باشند.
بیشتر بخوانید: ۸علت خارش دهان چیست؟ آیا هر خارشی باعث آنافیلاکسی می‌شود؟
برداشتن لوزه همچنین میتواند سایر مشکلات پزشکی را درمان کند، از جمله:
- مشکلات تنفسی مربوط به لوزه‌های متورم
- عفونت باکتریایی که باعث التهاب لوزه می‌شود و با درمان آنتی‌بیوتیکی بهبود نمی‌یابد
- عفونتی که منجر به جمع شدن چرک در پشت لوزه می‌شود (آبسه لوزه) و با درمان دارویی یا روش تخلیه بهبود نمی‌یابد
- خروپف مکرر و بلند
- دوره‌هایی که در آن تنفس در خواب متوقف می‌شود یا آپنه خواب
- خونریزی لوزه‌ها
- سرطان لوزه‌ها
- بوی بد و شدید دهان (هالیتوزیس) مربوط به مواد زائد جمع شده در شکاف لوزه‌ها
بیشتر بخوانید: علت خروپف؛ عارضه‌ای پرسروصدا با درمان‌های ناموفق
لوزه سوم چیست؟
به بافت شبیه به لوزه‌ها که در بالای کام و در سقف دهان قرار دارد، لوزه سوم می‌گویند. این بافت میتواند منجر به تنگی نفس، خرخر و خروپف هنگام خواب، عوارض قلبی- ریوی، سینوزیت مزمن و عفونت مکرر گوش شود.
با توجه به عوارضی که این لوزه در بدن ایجاد می‌کند، در بیشتر موارد نیاز است که جراحی شود. به جراحی برداشتن آن آدنوئیدکتومی می‌گویند.
بیشتر بخوانید: ۱۳ درمان خروپف عاملی برای دوری از کشمکش‌های خانوادگی
مزایای جراحی لوزه‌ها برای کودکان و بزرگسالان چیست؟
از جمله مزایای برداشتن لوزه‌ها با توجه به مشکلاتی که ایجاد می‌کنند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کاهش آبریزش بینی
- بهبود وضعیت تنفس در بیداری و خواب
- از بین رفتن اختلالات خواب
- از بین رفتن بوی بد دهان
- بهبود وضعیت صحبت کردن و تلفظ کلمات
- اکثر کسانی که جراحی لوزه انجام می‌دهند در آینده کمتر دچار عفونت گلو می‌شوند
بیشتر بخوانید: ۹ درمان خانگی خشکی گلو؛ زروستومیا را نابود کنید
آماده شدن برای جراحی لوزه
برای انجام جراحی لوزه بیماران باید موارد زیر را رعایت کنند:
- از دو هفته قبل از جراحی بیمار باید با توصیه پزشک مصرف داروهای ضدالتهابی خود را قطع کند. از این نوع داروها می‌توانیم به آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره کنیم. داروهایی از این دست می‌توانند خطر خونریزی را در حین و بعد از جراحی افزایش دهند
- شب قبل از جراحی، بیمار باید از نیمه شب از خوردن و آشامیدن خودداری کرده و برای عمل ناشتا باشد (معده خالی خطر تهوع ناشی از داروی بی‌هوشی را کاهش می‌دهد)
- بیمار باید برای دوره بهبودی در خانه برنامه‌ریزی کند
- معمولا دوره بهبودی بعد از جراحی برای بزگسالان یک هفته است
همچنین اطلاعاتی که قبل از جراحی از بیمار خواسته می‌شود شامل موارد زیر است:
- تمام داروهای مصرفی بیمار از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌های غذایی که به طور منظم مصرف می‌شوند
- سابقه شخصی یا خانوادگی واکنش‌های نامطلوب به داروهای بی‌هوشی
- سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات خونریزی
- آلرژی شناخته شده یا سایر واکنش‌های منفی به داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها
بیشتر بخوانید: وزوز گوش؛ ۱۵ علت صدای زنگی که می‌آید و دیگر نمی‌رود
روش‌های جراحی لوزه
برای جراحی لوزه روش‌های مختلفی وجود دارد که پزشکان براساس تجربه خود هر کدام از آن‌ها را انتخاب می‌کنند. به طور معمول عمل جراحی لوزه‌ها معمولا حدود نیم ساعت طول می‌کشد. در ادامه با چند نمونه از این روش‌ها آشنا خواهیم شد:
بیشتر بخوانید: چه عواملی باعث سرفه صبحگاهی می شود؟
جرای چاقوی سرد
یکی از روش‌های رایج برداشتن لوزه‌ها تشریح با چاقوی سرد (فولاد) نام دارد. در این حالت جراح لوزه‌های بیمار را با چاقوی جراحی خارج می‌کند.
جراحی لوزه‌ها به روش کوتریزاسیون
یکی دیگر از روش‌های رایج برای برداشتن لوزه‌ها شامل سوزاندن بافت‌ها از طریق فرآیندی به نام کوتریزاسیون است.
بیشتر بخوانید: ۱۳ درمان خانگی سینوزیت با روش‌های ساده و کم هزینه؛ از عنبر نسارا تا پیاز
جراحی با ارتعاش اولتراسونیک
ارتعاش اولتراسونیک (با استفاده از امواج صوتی) نیز در بعضی از روش‌های برداشتن لوزه استفاده می‌شود.
جراحی با لیزر
بعضی از انواع لیزرها می‌توانند نقش چاقوی جراحی را ایفا کرده و برای بریدن، بستن سر عروق خونی یا برداشتن و تبخیر بافت‌ها استفاده شوند. این لیزرها معمولا با مکانیسم گرما و حرارت می‌توانند بر بافت‌ها اثر بگذارند.
در جراحی لوزه‌ها نیز می‌توان از لیزر استفاده کرد. در این حالت جراح با کمک لیزر لوزه‌ها را از محل خود برمی‌دارد و هم‌زمان با حرارتی که لیزر تولید می‌کند، عروق خونی را سوزانده و خونریزی را متوقف می‌کند. با این کار دیگر نیازی به بستن و بخیه شدن عروق خونی نیست.
مهم نیست که پزشک چه روش جراحی را انتخاب می‌کند، زیرا بیمار با یک بی‌هوشی عمومی در خواب خواهد بود و دردی را احساس نمی‌کند. بعد از جراحی زمانی که بیمار به هوش می‌آید در اتاق ریکاوری بوده و پرسنل بیمارستان ضربان قلب و علائم حیاتی آن را کنترل می‌کنند.
در بیشتر موارد اکثر افراد می‌توانند در همان روز پس از موفقیت‌آمیز بودن جراحی از بیمارستان مرخص شوند.
بیشتر بخوانید: بهترین راه قطع آبریزش بینی،درمان آبریزش بینی
خطرات در حین جراحی لوزه
برداشتن لوزه یک روش بسیار رایج و معمول است. با این حال مانند سایر جراحی‌ها خطراتی نیز در این روش وجود دارد. این موارد میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ورم
- عفونت
- خونریزی
- واکنش به داروهای بی‌هوشی
عوارض و خطرات بعد از جراحی لوزه
از خطرات بعد از جراحی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
خونریزی: بعد از جراحی ممکن است که لکه‌های خون تیره از بینی یا در بزاق بیمار مشاهده شوند؛ اما جای نگرانی نیست. تنها در صورتی که خون روشن مشاهده شده، بیمار باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کند. در مواردی برای توقف خونریزی به جراحی نیاز است.
تب: اگر بیمار دچار تب بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد شد باید به پزشک اطلاع داده شود.
کم‌آبی بدن: در صورت مشاهده کم‌آبی بدن مانند کاهش ادرار، تشنگی، ضعف، سردرد، سرگیجه یا سبکی سر با پزشک تماس بگیرید. علائم شایع کم‌آبی در کودکان شامل دفع کمتر از دو یا سه بار در روز یا گریه بدون اشک است.
مشکلات تنفسی: خروپف یا تنفس پر سر و صدا در طول یک هفته تا 10 روز اول رایج است. با این حال اگر بیمار در تنفس مشکل داشت، به دنبال مرقبت‌های فوری و اورژانسی باشید.
بیشتر بخوانید: ۲ روش آسان بلعیدن قرص و کپسول
دوره بهبودی بعد از جراحی لوزه‌ها
بیماران در حین بهبودی پس از جراحی برداشتن لوزه ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- درد متوسط تا شدید در گلو به مدت یک تا دو هفته
- درد در فک، گوش یا گردن (به ویژه در دو تا سه روز اول پس از عمل)
- حالت تهوع و استفراغ برای چند روز
- تب خفیف برای چند روز
- بوی بد دهان تا دو هفته
- تورم زبان یا گلو
- احساس گیرکردن چیزی در گلو
- اضطراب یا اختلالات خواب در کودکان
در صورت تشدید شدن این علائم یا بروز علائم غیرمعمول بعد از جراحی لوزه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
نکاتی که بیماران باید بعد از جراحی لوزه رعایت کنند:
- بیماران باید برای هیدراته ماندن بدن، بدون آسیب رساندن به گلو، آب بنوشند. همچنین مصرف آبگوشت گرم و میکس شده (نه خیلی داغ) و سس سیب انتخاب‌های غذایی ایده‌آلی در دوران نقاهت اولیه هستند.
- بعد از چند روز بیمار میتواند بستنی، پودینگ، بلغور جو دوسر و سایر غذاهای نرم را اضافه کند. همچنین پیشنهاد می‌شود که بیمار تا چند روز بعد از عمل جراحی لوزه از مواد غذایی سفت، ترد یا تند خودداری کند
- مصرف داروهای تجویز شده و مسکن میتواند به بیمار در کاهش درد و داشتن احساس بهتر کمک کند
- در صورت ایجاد تب یا خونریزی بیمار باید با پزشک تماس بگیرد
- توجه داشته باشید که در دو هفته اول پس از جراحی خروپف طبیعی و قابل انتظار است؛ اما اگر بیمار دچار مشکل تنفسی شد حتما با پزشک تماس بگیرید
- بسیاری از افراد در عرض دو هفته پس از عمل جراحی لوزه آماده بازگشت به مدرسه یا کار هستند (زمان بهبودی برای جراحی لوزه معمولا حداقل 10 روز تا دو هفته است)
بیشتر بخوانید: خون دماغ یا اپیستاکسی، بررسی علت های خون دماغ
بعد از عمل لوزه چی بخوریم؟
پس از جراحی لوزه، کلید بهبودی این است که بیمار مطمئن شود مایعات کافی می‌نوشد. بعد از جراحی مصرف غذاهای نرم و خنک برای بیماران راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر هستند. همچنین این مواد غذایی می‌توانند بیماران را برای مصرف غذاهای دیگر آماده کنند و آرام آرام بیماران به رژیم غذایی قبلی خود برگردند.
بعد از این جراحی توصیه می‌شود که بیماران مواد غذایی زیر را مصرف کنند:
- آب یا هر نوع مایعات دیگری
- بستنی
- اسموتی‌ها
- ماست
- پودینگ
- سس سیب
- آبگوشت
- پوره سیب زمینی
- تخم مرغ همزده
خلاصه
جراحی لوزه در گذشته یک روش رایج برای درمان عفونت و التهاب لوزه‌ها (لوزه) بود. امروزه از این جراحی معمولا برای اختلالات تنفسی در خواب استفاده می‌کنند؛ اما زمانی که التهابات لوزه به طور مکرر رخ دهند یا درمان‌های دیگر موثر نباشند، ممکن است برای درمان و جلوگیری از بیماری‌های گوش و حلق و بینی از جراحی لوزه استفاده شود.
باید گفت که جراحی لوزه برای درمان خروپف، مشکلات تنفسی ناشی از لوزه‌ها و درمان بیماری‌های نادر انجام می‌شود. باید اشاره کنیم که برای این جراحی از روش‌های مختلفی مانند لیزر، چاقوی سرد، کوتریزاسیون و ارتعاش اولتراسونیک استفاده می‌کنند.