درمان ناباروری به روش gift چگونه انجام می‌شود؟ تفاوت این روش با IVF در چیست؟

درمان ناباروری به روش GIFT یک روش ساده و می‌توان گفت طبیعی برای لقاح تخمک و اسپرم است. درمان ناباروری به روش GIFT یکی از روش‌های تهاجمی برای بارداری است. در این روش تخمک و اسپرم جمع‌آوری شده و سپس طی یک جراحی کوچک به نام لاپاراسکوپی به لوله فالوپ خانم‌ها منتقل می‌شوند. در این حالت، لقاح بین تخمک و اسپرم در داخل بدن زن رخ می‌دهد.

این روش درمانی برای زنانی که دچار مشکل یا ناهنجاری در لوله فالوپ هستند، قابل انجام نیست. در حالی که برای سایر زنان که دچار مشکلاتی در تخمک‌گذاری، اندومتریوز، یائسگی زودرس و سایر مشکلات ناباروری غیر قابل توضیح هستند مناسب است.

همچنین در درمان ناباروری به روش GIFT نیز می‌توان مانند سایر روش‌ها از تخمک یا اسپرم اهداء شده استفاده کرد.

در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی درمان ناباروری به روش GIFT می‌پردازیم، با ما همراه باشید:

درمان ناباروری به روش GIFT چه نوع تکنیکی است؟

درمان ناباروری به روش GIFT (gamete intrafallopian transfer) به معنی انتقال درون فالوپی گامت و ZIFT (zygote intrafallopian transfer) به معنی انتقال داخل فالوپ زیگوت است. این دو روش درمان ناباروری، نسخه‌های اصلاح شده لقاح آزمایشگاهی IVF (in vitro fertilization) هستند.

مانند IVF این روش‌ها شامل بازیابی تخمک از زنان، جمع‌آوری اسپرم از همسر و سپس انتقال مجدد به بدن زن هستند؛ اما در GIFT و  ZIFT روندهای گفته شده سریع‌تر پیش می‌روند. در حالی که در IVF سنتی، جنین‌ها به مدت 3 تا 5 روز در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرند و بزرگ می‌شوند.

در روش ZIFTتخم‌های بارور شده – که در این مرحله به آن‌ها زیگوت‌ می‌گویند – در عرض 24 ساعت در لوله‌های فالوپ فرد قرار می‌گیرند. در صورتی که در روش GIFT، اسپرم و تخمک فقط قبل از قرار دادن در بدن فرد با هم مخلوط می‌شوند. در این حالت تخمکی که آمادگی یا شانس بیشتری برای بارور شدن داشته باشد در داخل لوله فالوپ بارور می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش IVF و آشنایی با مراحل مختلف لقاح خارج از رحم

چه نوع ناباروری را می‌توان با روش GIFT و ZIFT درمان کرد؟

از درمان ناباروری به روش GIFT و ZIFT می‌توان برای درمان بسیاری از انواع ناباروری‌ها استفاده کرد، مگر در مواردی که فرد دچار آسیب یا ناهنجاری در لوله‌های فالوپ باشد.

همچنین باید به این مورد نیز اشاره داشت که از این دو روش در مورد ناباروری‌های خفیف مردانه نیز استفاده می‌شود؛ البته تا زمانی که اسپرم قادر به بارور کردن تخمک باشد.

در مواردی که زن قادر به تولید تخمک‌های قابل استفاده در روش GIFT نباشد، اما اسپرم همسر مناسب باشد، می‌توان از تخمک یک اهداء کننده در این روش استفاده کرد. یکی از دلایل استفاده از تخمک اهدایی، سن خانم است.

زنان بالای 35 سال نسبت به زنان جوان‌تر با احتمال کمتری تخمک‌های زنده و فعال تولید می‌کنند. همچنین باید اشاره کنیم که احتمال ایجاد نقص مادرزادی در کودکانی که مادران بالای 35 سال دارند بیشتر است. استفاده از تخمک اهداء شده برای زنانی که دچار یائسگی زودرس یا یک بیماری شدید تخمدانی شده‌اند بسیار مناسب خواهد بود.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش IUI یک روش کم درد و بدون دردسر برای تلقیح داخل رحم

به طور کلی می‌توان گفت که از درمان ناباروری به روش GIFT یا ZIFT برای درمان موارد زیر استفاده می‌کنند:

• ناباروری بدون دلیل
• مشکلات تخمک‌گذاری
• اندومتریوز
• مشکلات دهانه رحم
• مشکلات جزئی در اسپرم (همچنین اگر شریک زندگی زن تعداد اسپرم کمی داشته باشد، GIFT انتخاب خوبی است؛ اما اگر تعداد اسپرم او بسیار کم باشد، تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) درمان ارجح است)
• استفاده از اسپرم یا تخمک اهداء شده

بیشتر بخوانید: انسداد لوله‌های فالوپ رحمی؛ عارضه‌ای بدون علائم اما خطرناک برای باروری

روش انجام درمان ناباروری به روش GIFT

فرایند اولیه برای GIFT مانند لقاح آزمایشگاهی است. به این صورت که در مرحله اولیه درمان با هورمون‌های تزریقی برای شروع تخمک‌گذاری صورت می‌گیرد و به دنبال آن تزریق‌های بیشتر دارویی باعث می‌شوند که تخمک‌ها مراحل رشد را طی کنند. به این مرحله مانند روش IVF، تحریک تخمدان‌ها گفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: اختلالات تخمک گذاری؛ مشکلات هورمونی و معضلات تشکیل لقاح

تحریک تخمدان:

برای رشد تخمک‌های بالغ متعدد و جلوگیری از ترشح زودهنگام آن‌ها از بدن زن، دارو تجویز می‌شود. در حین مصرف این داروها، فرد باید هر دو تا سه روز یکبار برای آزمایش خون و سونوگرافی به مطب یا کلینیک پزشک مراجعه کند تا پزشک زنان و زایمان یا متخصص ناباروری بر رشد فولیکول‌ها – کیسه‌های پر از مایع که در آن تخمک‌ها بالغ می‌شوند – نظارت داشته باشد.

بیشتر بخوانید: آندومتریوز چیست و چه علائمی دارد؟

جمع‌آوری تخمک‌ها:

هنگامی که تخمک‌ها آماده بازیابی شوند، پزشک به زن یک داروی بی‌هوشی تزریق می‌کند و یک پروب اولتراسوند را از طریق واژن وارد رحم کرده تا تخمدان‌ها را بررسی و فولیکول‌ها را شناسایی کند. سپس پزشک یک سوزن نازک از طریق دیواره واژن وارد بدن زن خواهد کرد تا تخمک‌ها را از فولیکول‌ها خارج کند. معمولا 8 تا 15 تخمک در این روش بازیابی می‌شوند.

در همین زمان نمونه اسپرم از مرد تهیه می‌شود. توجه داشته باشید که روش تهیه تخمک و اسپرم از زن و مرد مانند درمان ناباروری به روش IVF است.

پس از جمع‌آوری تخمک و اسپرم در روش GIFT، یک جراحی ساده نیاز است. در این جراحی یک برش کوچک در شکم زن ایجاد می‌کنند تا تخمک‌ها و اسپرم را بلافاصله با استفاده از یک لاپاروسکوپ (یک ابزار کوچک تلسکوپ مانند) در لوله‌های فالوپ قرار دهند.

این جراحی کوچک نیاز به بی‌هوشی عمومی دارد؛ اگرچه در بعضی از کلینیک‌ها به صورت یک جراحی سرپایی انجام می‌شود.

اگر همه چیز خوب پیش برود، زمانی که تخمک‌ها در لوله‌های فالوپ قرار می‌گیرند، حداقل یکی از آن‌ها توسط اسپرم بارور می‌شود و به سمت رحم حرکت می‌کند، جایی که بالغ می‌شود؛ اما از آنجایی که تخمک‌ها و اسپرم‌ها قبل از لقاح در لوله‌های فالوپ قرار می‌گیرند، هیچ راهی برای دانستن اینکه آیا لقاح انجام شده است یا خیر وجود ندارد.

به طور معمول برای اطمینان از بارداری، تخمک‌های بیشتری در روش GIFT استفاده می‌شود که خطر چندقلوزایی را نیز افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: اگر فیبروم رحمی شما را نگران کرده است، این مطلب را بخوانید

روش انجام تکنیک ZIFT برای درمان ناباروری

این روش شبیه GIFT است، زیرا باروری در لوله‌های فالوپ انجام می‌شود. تفاوت روش ZIFT با GIFT در این است که در روش ZIFT، اسپرم و تخمک در آزمایشگاه با هم مخلوط می‌شوند و قبل از قرار گرفتن در لوله‌های فالوپ زمان لازم برای بارور شدن به آن‌ها داده می‌شود. باید گفت که با توجه به این موضوع روش ZIFT به روش سنتی لقاح آزمایشگاهی نزدیک‌تر است.

برای قرارگیری اسپرم و تخمک‌ها در این روش نیز مانند GIFT از جراحی لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. باید اشاره کنیم که به دلیل مخلوط کردن اسپرم و تخمک قبل از قرارگیری در لوله فالوپ، می‌توان لقاح را تایید کرد و به همین دلیل در این روش از تخمک‌های کمتری استفاده می‌شود. در نتیجه خطر حاملگی چندقلویی با این روش کاهش می‌یابد.

GIFT چقدر طول می‌کشد؟

درمان ناباروری به روش GIFT چهار تا شش هفته طول می‌کشد. این چرخه شامل منتظر ماندن برای بالغ شدن تخمک‌ها، جمع‌آوری تخمک و اسپرم و سپس انجام جراحی برای قرار دادن آن‌ها در لوله‌های فالوپ و در آخر لقاح و بارور شدن تخمک است.

بیشتر بخوانید:  انواع بیماری های زنان و ۵ نکته طلایی پیشگیری خانگی

نرخ موفقیت درمان ناباروری به روش GIFT و ZIFT

مراکز کنترل بیماری‌ها همه روش‌هایی را که فناوری تولیدمثل کمکی یا ART (assisted reproduction technology) را تشکیل می‌دهند، از جمله لقاح آزمایشگاهی (IVF)، GIFT و ZIFT را گرد هم می‌آورد.

بنابراین هیچ راهی برای اطلاع از میزان موفقیت هر تکنیک وجود ندارد. با این حال جدیدترین گزارش‌ها بر اساس داده‌های سال 2015 و منتشر شده در سال 2017 نشان داده‌اند که:

• 3درصد از تمام چرخه‌هایی که از تخمک یا جنین خود زن استفاده کرده‌اند، منجر به بارداری موفق شده است
• حاملگی تک جنینی حدود 70درصد از حاملگی‌ها را تشکیل می‌دهد
• حاملگی چندقلویی 23درصد حاملگی‌ها را تشکیل می‌دهد، در حالی که در 7درصد حاملگی‌ها نمی‌توان تعداد جنین‌ها را تعیین کرد
• حدود 70درصد از سیکل‌های انجام شده منجر به بارداری نمی‌شود
• کمتر از 1درصد از تمام چرخه‌ها منجر به حاملگی خارج رحمی (جنین در خارج از رحم لانه گزینی کرده است) می‌شود
• حدود 82درصد از بارداری‌ها منجر به تولد زنده می‌شود
• حدود 18درصد از بارداری‌ها منجر به سقط جنین، سقط جنین القایی یا مرده‌زایی می‌شود

بیشتر بخوانید: اولین علامت یائسگی، نشانه‌ها، فواید و مدت زمان

مزیت درمان ناباروری به روش GIFT نسبت به سایر روش‌ها چیست؟

برای برخی از زنان که نتوانسته‌اند با لقاح آزمایشگاهی طبیعی باردار شوند،GIFT یا ZIFT ممکن است ایده خوبی باشد. فرایندهای مورداستفاده در GIFT و ZIFT به مفهوم طبیعی بارداری نزدیک‌تر هستند. به عنوان مثال در روش ZIFT، تخمک‌ها در لوله‌های فالوپ قرار می‌گیرند، در حالی که در روش IVF تخمک بارور شده مستقیما در داخل رحم قرار می‌گیرد.

می‌توان این‌گونه عنوان کرد که در درمان ناباروری به روش GIFT لقاح بین تخمک و اسپرم در داخل بدن صورت می‌گیرد و نه در یک ظرف در داخل آزمایشگاه. این موضوع از نظر مذهبی برای برخی افراد مهم است.

با این حال باید گفت که به طور معمول کلینیک‌های درمان ناباروری ترجیح می‌دهند از روش IVF استفاده کنند؛ زیرا با این روش شانس بارداری، بالاتر خواهد بود و همچنین در روش GIFT و ZIFT، زن تحت یک جراحی کوچک قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: مراقبت‌های بعد سزارین و اهمیت آن‌ در سلامت مادر

هزینه‌های درمان ناباروری به روش GIFT و ZIFT

هر دو روش گران هستند و معمولا در کشورهای خارجی بین 15000 تا 20000 دلار در هر چرخه هزینه دارند. توجه داشته باشید که میزان این هزینه به موارد زیر بستگی دارد:

• محل زندگی و نوع بیمارستان یا کلینیکی که انتخاب کرده‌اید
• مقدار داروهایی که باید مصرف کنید
• تعداد سیکل‌هایی که انجام می‌دهید
• مبلغی که شرکت بیمه برای این عمل می‌پردازد

همچنین ممکن است در مواردی روش‌های GIFT و ZIFT هزینه بیشتری نسبت به لقاح آزمایشگاهی سنتی و حتی درمان ناباروری به روش IUI داشته باشند. در این موارد پوشش بیمه‌ای خود را برای هر روش بررسی کنید.

بیشتر بخوانید : ۱۱درمان خانگی کیست تخمدان؛ خودتان می‌توانید کیست‌ها را نابود کنید؟

مزایای روش GIFT چیست؟

از جمله مزیت‌های درمان ناباروری به روش GIFT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لقاح طبیعی تخمک و اسپرم در لوله فالوپ
• مناسب برای افرادی که اعتقادات مذهبی دارند و ترجیح می‌دهند که لقاح در داخل بدن رخ دهد
• این روش هیچ ارتباطی با سرطان ندارد (مطالعات اخیر هیچ ارتباطی بین داروهای باروری تحریک‌کننده تخمک‌گذاری و سرطان را نشان نداده‌اند)
• توجه داشته باشید که لاپاراسکوپی یک جراحی جزئی است، بنابراین بیمار می‌تواند در همان روز به خانه برود

بیشتر بخوانید: درمان بوی بد واژن با روش‌های پزشکی و خانگی

معایب روش GIFT چیست؟

درمان ناباروری به روش GIFT یک تکنیک وقت‌گیر و پرهزینه است که نیاز به داروها و جراحی دارد. همچنین در طی یک چرخه از این روش، بیمار باید تحت نظارت بوده و آزمایشات و سونوگرافی‌های مختلفی انجام دهد.

به طور کلی معایب این روش را عبارت‌اند از:

• پرهزینه و وقت‌گیر
• نیاز به جراحی برای انتقال تخمک و اسپرم به لوله فالوپ زن
• افزایش عدم موفقیت و بارداری زن به دلیل عدم لقاح تخمک و اسپرم (در صورتی که روش IVF تخمک بارور شده به بدن زن منتقل می‌شود و حتی در روش ZIFT احتمال لقاح موفقیت‌آمیز بیشتر است)
• شانس چند برابری چندقلوزایی به دلیل قرارگیری چندین تخمک در حین انتقال به لوله فالوپ (یک مطالعه بزرگ در مورد چرخه‌های GIFT نشان داده که اگر سه یا چهار تخمک منتقل شود، میزان بارداری برای دوقلوها یا سه‌قلوها تقریبا 22درصد است)
• سایر خطرات سلامتی مانند روش IVF در این روش نیز وجود دارد. به این صورت که به دلیل مصرف داروهای مختلف برای رشد تخمک‌ها که باعث به بلوغ رسیدن فولیکول‌های متعدد می‌شوند، خطر بارداری خارج از رحم یا سندروم تحریک بیش از حد تخمدان وجود خواهد داشت

بیشتر بخوانید: انسداد لوله‌های فالوپ رحمی؛ عارضه‌ای بدون علائم اما خطرناک برای باروری

سخن پایانی

درمان ناباروری به روش gift یک تکنیک اولیه و ساده است که در سال 1980 میلادی برای دستیابی به بارداری در اکثر زوج‌هایی که با استفاده از درمان‌های مرسوم ناباروری (علی‌رغم داشتن اسپرم خوب و لوله‌های فالوپ طبیعی) نتوانستند باردار شوند، ابداع شد.

این روش به این صورت است که تخمک و اسپرم را مانند روش IVF جمع‌آوری کرده و سپس طی یک جراحی کوچک به نام لاپاراسکوپی آن‌ها را به لوله فالوپ فرد انتقال می‌دهند. در این حالت لقاح بین اسپرم و تخمک در بدن زن اتفاق می‌افتد.

درمان ناباروری به روش gift برای همه افرادی که با ناباروری سروکار دارند قابل انجام است و تنها برای زنانی که لوله‌های فالوپ آن‌ها دچار مشکل بوده قابلیت انجام ندارد. همچنین باید اشاره کنیم که این روش برای مردانی که اسپرم آن‌ها به دلایل نامعلوم قادر به بارور کردن تخمک نیست، بسیار مناسب است. البته باید اشاره داشت که در این روش درمانی حتما اسپرم باید قدرت لقاح با تخمک و بارور کردن آن را داشته باشد.

درمان ناباروری به روش GIFT مانند روش‌های دیگر هزینه و استرس زیادی دارد، به همین دلیل آرام بودن و دوری از استرس در این دوران برای زنان بسیار مهم و تاثیر گذار است.