غذاهای بدون چربی برای کبد چرب در توقف و درمان کبد چرب موثر هستند؟
غذاهای بدون چربی برای کبد چرب نمونه‌ها و انواع مختلفی دارند. از این مواد غذایی می‌توان انواع غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های کم‌چرب، سبزیجات نشاسته‌ای، لبنیات کم‌چرب و بسیاری از مواد دیگر را نام برد.
این مواد غذایی تنوع زیادی دارند و بسیار خوشمزه هستند. به همین دلیل می‌توان گفت که رژیم و غذاهای بدون چربی برای کبد چرب اصلا شبیه به رژیم‌های سخت لاغری نبوده و بسیار پرتنوع و خوشمزه هستند.
بیماران می‌توانند انواع غذاهای بدون چربی برای کبد چرب خود را به روش‌های صحیح طبخ مانند آب‌پز، بخارپز، کبابی و گریل درست کنند. تنها نکته مهم این است که در رژیم غذایی خود از مواد غذایی پرچرب استفاده نکنید. از این غذاها می‌توان به چربی‌های ترانس و اشباع‌شده، مواد غذایی فرآوری و بسته‌بندی‌شده، نوشیدنی‌های قندی و مشروبات الکلی اشاره کرد.
در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی غذاهای بدون چربی برای کبد چرب می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
بیماری کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب با وجود مقادیر غیرطبیعی چربی در کبد مشخص می‌شود که به آن استئاتوز (steatosis) می‌گویند. افرادی که بیماری کبد چرب را بدون علائم و آسیب‌های دیگر دارند، به بیماری کبد چرب غیرالکلی یا NAFLD (nonalcoholic fatty liver disease) مبتلا هستند.
نوع دوم این بیماری کبد چرب مرتبط با الکلی نام دارد که در اثر مصرف بیش‌ازحد مشروبات الکی ایجاد می‌شود.
اگر کبد چرب NAFLD تحت درمان قرار نگیرد، امکان دارد که باعث التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی شده و همچنین باعث ایجاد بیماری به نام استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) شود. این بیماری با سیروز (البته مرحله نهایی سیروز) که یک بیماری به شدت آسیب‌زای کبدی است مرتبط بوده (در این شرایط بیمار نیاز به پیوند کبد دارد) و اغلب به همراه بیماری‌های قلب و عروق ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
باید اشاره کرد که مصرف غذاهای بدون چربی برای کبد چرب، کاهش وزن و رعایت یک رژیم غذایی سالم با مواد مغذی کافی (شامل آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی) می‌تواند پیشرفت بیماری را معکوس یا از آن جلوگیری کند.
در این رژیم غذایی بدون چربی، محدود کردن کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، قندهای ساده، غذاهای سرخ‌شده، فرآوری شده و غذاهای سرشار از چربی اشباع‌شده نیز مهم است. در ادامه بیشتر به رژیم غذایی مناسب برای کبد چرب خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: علائم کبد چرب، علت‌ها و درمان این بیماری مرموز
علائم کبد چرب چیست؟
اغلب اوقات هیچ علامتی از بیماری کبد چرب وجود ندارد، اما در بیشتر موارد این بیماری باعث چاقی مرکزی، فشارخون بالا، چربی خون بالا و مقاومت به انسولین می‌شود. این مسائل مربوط به سلامتی می‌توانند باعث بروز علائم دیگری مانند کمبود انرژی، نوسانات خلقی و اختلال در خواب شوند.
بیشتر بخوانید: ۹ درمان خانگی کبد چرب؛ از قهوه تا رژیم غذایی مدیترانه‌ای
آیا کاهش وزن همراه با مصرف غذاهای بدون چربی برای کبد چرب مناسب است؟
سنگ بنای هرگونه رژیم‌درمانی برای بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی اصلاح سبک زندگی با تمرکز بر کاهش وزن، ورزش، اصلاح رفتار و بهبود حساسیت به انسولین است.
برای این دسته از بیماران کاهش وزن آهسته و پیوسته برخلاف کاهش وزن سریع توصیه می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش وزن سریع می‌تواند بیماری کبد چرب را بدتر کند.
همچنین باید اشاره داشت که رژیم غذایی نقش اساسی در کاهش وزن دارد، به همین دلیل در دسته سلامت خانواده و تغذیه سالم قرار می‌گیرد. کاهش کربوهیدرات‌های ساده و چربی‌های اشباع‌شده می‌تواند باعث معکوس شدن یا جلوگیری از پیشرفت این بیماری شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش حداقل 7درصد از وزن بدن در افراد مبتلا به کبد چرب، تاثیر قابل توجهی در استئاتوز و کبد چرب آن‌ها داشته است.
بیشتر بخوانید: درمان سیروز کبدی؛ راه‌های مقابله با تنبلی کبد
غذاهای بدون چربی برای کبد چرب شامل چه مواد و غذاهایی می‌شود؟
پیروی از الگوهای غذایی سالم برای همه مهم است، اما افراد مبتلا به بیماری کبد چرب باید به صورت ویژه مراقب آنچه می‌خورند باشند. سازمان‌ها و پزشکان مختلفی در سراسر جهان رعایت اصول رژیم غذایی زیر را بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می‌کنند:
- نیمی از بشقاب در وعده غذایی باید شامل میوه و سبزیجات باشد (روی مصرف میوه‌های کامل و سبزیجات مختلف تمرکز شود)
- نیمی از غلات مصرفی باید غلات کامل باشند
- منابع پروتئینی باید تغییر کنند و از پروتئین‌های کم‌چرب و گیاهی استفاده شود
- به شیر و ماست بدون چربی یا کم‌چرب و نسخه‌های غنی‌شده بدون لاکتوز روی آورده شود
- غذاها و نوشیدنی‌هایی باید انتخاب شوند که قند، چربی اشباع‌شده و سدیم کمتری دارند
بیشتر بخوانید: داروهايي كه برای کبد مضر هستند
معرفی غذاهای بدون چربی برای کبد چرب در رژیم غذایی سازگار با این بیماری
از غذاهای بدون چربی برای کبد چرب می‌توانیم موارد زیر را مثال بزنیم:
- غلات کامل:
جو، گندم، بلغور، توت گندم و برنج قهوه‌ای
غلات کامل، به ویژه آن‌هایی که شاخص گلیسمی پایین‌تری دارند، مانند جو سبوس‌دار، سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند. این مواد می‌توانند به احساس سیری و منظم بودن کار روده کمک کنند و جایگزینی فوق‌العاده‌ای برای کربوهیدرات‌های سفید و تصفیه شده باشند.
بیشتر بخوانید: غذاهای کم چرب و کم نمک مفید برای سلامتی +رژیم فاقد چربی و نمک
- شاخص گلیسمی
برای تمامی مواد غذایی موجود بوده و هر چه عدد آن بالاتر باشد، نشان می‌دهد که قند خون به سرعت بالا رفته و پس از مدت کوتاهی از مصرف آن ماده غذایی، فرد احساس گرسنگی می‌کند.
- حبوبات
لوبیا، عدس، نخود (ترجیحا خشک‌شده و نه کنسرو شده)
حبوبات یکی از اجزاء اصلی منابع گیاهی تامین‌کننده پروتئین‌ها، فیبرها و کربوهیدرات پیچیده هستند که به سیر نگه داشتن و کاهش نوسانات زیاد قند خون کمک می‌کنند. این مواد غذایی همچنین چربی کمی دارند.
بیشتر بخوانید : ۱۵ غذای کم چرب برای سرماخوردگی و تاثیر مصرف آن‌ها در بهبودی و تقویت بدن بیمار
- سبزیجات نشاسته‌ای
سیب‌زمینی شیرین، شلغم و سیب‌زمینی معمولی
این کربوهیدرات‌های پیچیده سرشار از مواد مغذی گیاهی، فیبر و ویتامین‌هایی مانند ویتامین C هستند. ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی بوده که برای تقویت سیستم ایمنی مهم است.
- سبزیجات غیر نشاسته‌ای
بروکلی، اسفناج، کلم پیچ، پیاز، تره‌فرنگی، مارچوبه، کنگر فرنگی، فلفل، پیاز، قارچ، هویج، گوجه‌فرنگی و گل‌کلم
سبزیجات غیر نشاسته‌ای سرشار از فیبر سیرکننده بوده و کالری کمی دارند. این غذاهای بدون چربی برای کسنی که کبد چرب دارند، باید به عنوان پایه اکثر وعده‌های غذایی در نظر گرفته شوند. همچنین این مواد غذایی حجیم و سرشار از مواد مغذی هستند.
سبزیجاتی مانند کنگر فرنگی، تره‌فرنگی و سیر که اولیگو فروکتوز دارند، ممکن است سطح تری‌گلیسیرید و گلوکز را کاهش دهند.
بیشتر بخوانید : لیست صبحانه سالم
- مغزها و دانه‌ها
گردو، تخمه آفتابگردان، بادام، بادام هندی و پسته
این غذاهای بدون چربی برای کبد چرب سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. همچنین امکان دارد که مصرف مغزهایی مانند گردو به کاهش تری‌گلیسیرید و چربی خون نیز کمک کنند و برای کاهش التهابات نیز مفید هستند. توصیه می‌شود که در صورت امکان از مغزهای خام و بدون نمک استفاده شود.
- چربی‌های سالم
روغن زیتون کاملا سالم و آووکادو
- پروتئین بدون چربی
مرغ، گوشت سفید، بوقلمون، تخم‌مرغ و پروتئین‌های گیاهی
پروتئین برای عضلات مهم است و به کاهش احساس سیری کمک می‌کند. در مقایسه با پروتئین پرچرب، پروتئین‌های بدون چربی، کالری و چربی اشباع کمتری دارند که می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. به عنوان مثال تعویض 100 گرم گوشت چرخ‌کرده با 100 گرم مرغ می‌تواند در حدود 150 کالری صرفه‌جویی کند.
بیشتر بخوانید: 12 پروتئین گیاهی برای گیاهخواران؛ از میوه و سبزیجات تا عدس و لوبیا
- ماهی‌های چرب
سالمون، ماهی تن و ساردین
ماهی‌های چرب غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که به کاهش تری‌گلیسیرید و چربی در کبد کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: خواص ماهی و ۲۰ دلیل برای استفاده بیشتر از آن
- میوه‌ها
انواع توت‌ها، کیوی، سیب، پرتقال و لیمو
میوه‌هایی مانند انواع توت‌ها و کیوی سرشار از ویتامین C، فیبر پرکننده و آنتی‌اکسیدان هستند. افرادی که میوه و سبزیجات بیشتری مصرف می‌کنند، تمایل بیشتری به حفظ وزن سالم و دستیابی به شاخص توده بدنی کمتری دارند.
- لبنیات کم‌چرب
ماست یونانی کم‌چرب و کفیر کم‌چرب
ماست کم‌چرب و کفیر سرشار از کلسیم، ویتامین D و پروبیوتیک‌ها هستند که برای رژیم غذایی سالم یک گزینه عالی به شمار می‌روند. تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به اصلاح باکتری‌های روده کمک کنند که ممکن است در درمان کبد چرب غیرالکلی نقش داشته باشند.
- گیاهان
ریحان، گشنیز، جعفری، رزماری، آویشن، پونه کوهی، علف لیمو و اسطوخودوس
گیاهان و ادویه‌ها، طعم‌دهنده‌های غذا به شمار می‌روند و سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های ضدالتهاب هستند. آن‌ها کالری کمی دارند و چربی آن‌ها نیز صفر است.
بیشتر بخوانید : برای تقویت استخوان ها چه غذاهایی بخوریم ؟
غذا و نوشیدنی‌های خاص برای کمک به بهبود کبد چرب
بعضی از غذاهای خاص می‌توانند به صورت ویژه برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید باشند. از این مواد و غذاهای بدون چربی برای کبد چرب می‌توان نمونه‌های زیر را نام برد:
- سیر
سیر یکی از عناصر اصلی در بسیاری از رژیم‌های غذایی سالم است. این ماده غذایی به کاهش وزن و توده چربی در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: 10 خواص سیر و اثرات باور نکردنی آن را در کنترل بیماری‌ها
- اسیدهای چرب امگا 3
مصرف اسیدهای چرب امگا 3 باعث بهبود چربی کبد و سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا در افراد مبتلا به NAFLD (کبد چرب غیرالکلی) می‌شود. غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند شامل ماهی سالمون، ساردین، گردو و دانه کتان می‌شوند.
- قهوه
نوشیدن قهوه برای بسیاری از مردم یک مراسم صبحگاهی عادی است. با این حال این ماده غذایی مزایایی فراتر از یک انفجار انرژی برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دارد. مطالعات نشان داده‌اند که قهوه بدون کافئین آسیب و التهاب کبدی را در موش‌هایی که رژیم غذایی حاوی سطوح بالای چربی، فروکتوز و کلسترول مصرف می‌کردند را کاهش می‌دهد.
همچنین محققان دریافته‌اند که قهوه میزان چربی انباشته‌شده در کبد موش‌ها را کاهش می‌دهد و نحوه سوخت‌وساز انرژی بدن آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
بیشتر بخوانید: چای سبز یا قهوه؟ کدام برای سلامتی مناسب است؟
- کلم بروکلی
خوردن انواع سبزیجات کامل برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید است. در این بین کلم بروکلی یکی از سبزیجاتی است که افراد مبتلا به بیماری کبد چرب باید به طور جدی آن را در رژیم غذایی خود لحاظ کنند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف طولانی مدت بروکلی به جلوگیری از تجمع چربی در کبد موش‌ها کمک می‌کند.
- چای سبز
استفاده از چای سبز برای مقاصد دارویی روشی است که به هزاران سال قبل برمی‌گردد. چای سبز چندین آنتی‌اکسیدان مختلف مانند کاتچین را برای بدن فراهم می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که این آنتی‌اکسیدان‌ها به بهبود علائم بیماری کبد چرب کمک می‌کنند.
- گردو
در حالی که تمام آجیل‌های درختی افزودنی عالی برای هر برنامه غذایی هستند، گردو به صورت ویژه سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است و برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب فوایدی زیادی دارد.
- پروتئین سویا یا آب پنیر
تحقیقات نشان داده‌اند که پروتئین سویا و آب پنیر باعث کاهش تجمع چربی در کبد می‌شوند. پروتئین سویا حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام ایزوفلاون است که به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش چربی در بدن کمک می‌کند.
- مصرف توفو
توفو یا پنیر لوبیا از فرآیند بسته شدن شیر سویا تولید می‌شود. این ماده غذایی در کاهش چربی موجود در کبد چرب بسیار موثر است.
- چغندر
مصرف چغندر به تصفیه خون و همچنین جذب فلزات سنگین در بدن کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: هنگام اسهال چه چيزهايي بخوريم و نخوريم؟
غذاهای غیرمنطبق با رژیم غذایی افراد مبتلا به کبد چرب
از جمله مواد غذایی که برای افراد مبتلا به کبد چرب مناسب نیستند و در بین غذاهای بدون چربی برای کبد چرب قرار نمی‌گیرند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده: نان سفید، برنج سفید، نان شیرینی، ماکارونی سفید و غذاهای آماده
- شیرینکنندههای مصنوعی: شربت ذرت با فروکتوز بالا، شربت افرا و شکر
- چربی ترانس و چربی‌های اشباع‌شده: مارگارین، محصولات پخته‌شده، فرآوری شده، غذاهای سرخ‌شده، شیرینی‌ها، گوشت گاو پرچرب، پنیر پرچرب و غذاهای بسته‌بندی‌شده
- میان‌وعده‌های تصفیه‌شده: چیپس، چوب‌شور، کراکر و کیک برنجی
- نوشیدنی‌های قندی: نوشابه، آب‌میوه و نوشیدنی‌های ورزشی
- شیرینی: کلوچه، کیک، بستنی، دونات و انواع دسر
- گوشت‌های پرچرب فرآوری شده: سوسیس، بیکن و کالباس
- مشروبات الکلی (الکل روی کبد تاثیر می‌گذارد و منجر به بروز بیماری کبد چرب و سایر بیماری‌ها مانند سیروز می‌شود)
- غذاهای سرخ‌شده یا شور (مصرف بیش‌ازحد غذاهای سرخ‌شده یا شور کالری دریافتی بدن را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به چاقی در افراد شود که یکی از علل شایع بیماری کبد چرب است)
بیشتر بخوانید: فواید شیر بز چیست؟
نکات آشپزی برای تهیه غذاهای بدون چربی برای کبد چرب
برای درمان کبد چرب و رعایت رژیم غذایی و تغذیه سالم باید از روش‌های پخت کم‌چرب استفاده شود. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- کباب کردن
- بخارپز کردن
- گریل کردن بدون روغن
- آب‌پز کردن
همچنین توصیه می‌شود که در هنگام پختن سبزیجات، پروتئین‌ها یا سس سالاد، از چربی‌های اشباع‌نشده مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن کانولا استفاده شود. چربی‌های اشباع‌شده مانند کره، خامه و شیر پرچرب باید محدود یا از مصرف آن‌ها اجتناب شود.
برای طعم دادن به غذاهای بدون چربی برای کبد چرب می‌توان از ادویه‌جات تازه یا خشک و گیاهان معطر استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : جایگزین موز در رژیم غذایی چیست؟
یادداشت پایانی
بدن از چربی‌ها برای تامین انرژی استفاده می‌کند و آن را در نواحی مختلفی مانند کبد ذخیره خواهد کرد. اگر محتوای چربی در کبد خیلی زیاد باشد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کبد چرب باشد.
برای درمان کبد چرب، اولین مرحله تغییر رژیم غذایی و استفاده از غذاهای بدون چربی برای کبد چرب است. از این غذاها می‌توان سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، سبزیجات نشاسته‌ای و مغزهایی مانند گردو را نام برد.
این غذاهای بدون چربی برای کبد چرب می‌توانند باعث کاهش چربی در کبد و تری‌گلیسیرید خون شوند. همچنین این مواد غذایی سالم در سلامت کلی بدن نقش اساسی داشته و می‌توانند از بیماری‌های دیگر نیز جلوگیری کنند. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب همراه ما بودید. سوال‌های خود را با ما در میان بگذارید.