درمان فشار خون سالمندان؛ مبارزه با یک بیماری شایع اما قابل کنترل

درمان فشار خون سالمندان به عنوان یک عارضه فراگیر برای این گروه سنی بسیار حائز اهمیت است. فشار خون برای برخی از اشخاص جزء عوارض اجتناب‌ناپذیر کهنسالی است و به همین دلیل در این مقاله می‌خواهیم به بررسی کامل راه‌های درمان فشار خون سالمندان بپردازیم. به یاد داشته باشید همان‌طور که فشار خون بالا خطرناک است، فشار خون پایین هم مضر خواهد بود.

درباره فشار خون سالمندان

درمان فشار خون سالمندان اهمیت بسیاری دارد؛ چراکه هم میزان بالای فشار خون تهدیدکننده زندگی است و هم فشار خون پایین به سلامت اشخاص لطمه می‌زند. اما فشار خون اصلا چه معنایی دارد؟

فشار خون نیرویی است که قلب با پمپاژ خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. این شاخص، شرایط عمومی گردش خون انسان را نشان می‌دهد و اگر فشار بالا باشد به مغز و قلب انسان آسیب وارد می‌شود.

در واقع فشار بالا دلیل بسیاری از سکته‌های مغزی و برخی از انواع بیماری‌ سالمندان مثل عارضه‌های قلب و عروق است. دلایل فشار خون در سالمندان متنوع بوده و فشار خون پایین نیز مثل بالا بودن آن، در کهنسالان و میانسالان بسیار دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان پوکی استخوان سالمندان؛ شایع اما قابل پیشگیری

درمان فشار خون سالمندان با روش‌های غیردارویی

صرف نظر از سن بیمار یا میزان فشار خون بالا، اصلاح سبک زندگی یک ضرورت است. درمان غیردارویی امکان دارد درمان فشار خون را در کنار داروها بهبود بخشد یا از نیاز به دارو به طور کامل جلوگیری کند.

کاهش وزن و تغییر مقدار سدیم دریافتی می‌تواند برای سالمندان بسیار مفید باشد. تغییر از رژیم غذایی پر سدیم (4000 میلی گرم در روز) به رژیم کم سدیم (2000 میلی گرم در روز) طی چندین سال می‌تواند فشار خون را کاهش دهد.

کاهش 10درصدی وزن بدن از طریق یک برنامه ورزشی معقول (یعنی فعالیت بدنی متوسط ​​30 دقیقه در روز حداقل پنج بار در هفته) ممکن است فشار خون را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: زوال عقل چیست؟ هر فراموشی دمانس نیست

درمان فشار خون سالمندان با داروها

بتا بلوکرها

بتا بلوکرها با کاهش جریان خروجی قلب، فشار خون شریانی را کاهش می‌دهند. ثابت شده که این داروها درمانی موثر برای فشار خون بالا هستند. بتابلوکرها همچنین از آزاد شدن رنین (آنزیم فعال کننده آنژیوتانسین) توسط کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند که منجر به کاهش آنژیوتانسین (هورمونی که موجب انقباض عروق و افزایش فشار خون می‌شود) و آلدوسترون (عامل افزایش بازجذب سدیم و ترشح پتاسیم و یون هیدروژن در کلیه) می‌شود.

یک مرور سیستماتیک با استفاده از داده‌های کارآزمایی‌های متعدد در سوئد در بیماران مسن مبتلا به فشار خون بالا و فشار خون سیستولیک (همان عدد اول یا عدد بالا در اندازه‌گیری فشار خون)، میزان پاسخ بتابلوکرها را به‌عنوان خط اول درمان فشار خون بالا در سالمندان ارزیابی کرد.

این تحقیق دریافت که 39درصد از بیماران مبتلا به فشار خون، طول خط اول تک درمانی با بلوکرهای بتا فشار خون‌شان به خوبی کنترل شده است.

با این حال مشخص شد که درمان دیورتیک نسبت به بلوک بتا و در پیشگیری از عارضه‌های عروقی مغز موثرتر است.

دیورتیک  (Diuretic)  موادی هستند که با تاثیر روی کلیه موجب افزایش جریان و حجم ادرار انسان می‌شوند.

بتابلوکرها ممکن است به عنوان درمان کمکی فشار خون در بیماران مبتلا به سایر نشانه‌ها مانند نارسایی قلبی، انفارکتوس میوکارد قبلی یا بیماری علامت‌دار عروق کرونر در تلاش برای پیشگیری بهتر از بیماری‌های قلبی عروقی در نظر گرفته شوند.

بیشتر بخوانید:افسردگی سالمندان چیست، شناخت تمامی علائم روحی و فیزیکی

آلفا بلوکرها

آلفا بلوکرها با اتصال به گیرنده‌های آلفا آدرنرژیک (گیرنده های آلفای قلبی عروقی موجب تنگی رگ‌ها می‌شوند) واقع در عضلات عروق، اثر اعصاب سمپاتیک بر رگ‌های خونی را مسدود می‌کنند. آلفا بلوکرها شریان‌ها و هم وریدها را گشاد می‌کنند زیرا هر دو نوع عروق توسط اعصاب آدرنرژیک سمپاتیک عصب‌دهی می‌شوند و منجر به کاهش مقاومت عروق محیطی خواهند شد.

بیشتر بخوانید: خواندن این مطلب در مورد آلزایمر برای هر کسی مفید است

مسدودکننده‌های کانال کلسیم

مسدودکننده‌های کانال کلسیم (CCBs) به کانال‌های کلسیم در عضلات عروق، میوسیت‌های ( نوعی یاخته موجود در بافت ماهیچه‌ای) قلب و بافت گره قلب متصل می‌شوند. این کانال‌ها مسئول تنظیم ورود کلسیم به سلول‌های عضلانی هستند که انقباض عضلات و انقباض میوسیت‌های قلبی را کنترل می‌کنند.

با ایجاد آرامش عضلات عروق، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، مقاومت عروقی سیستمیک را کم می‌کنند که فشار خون شریانی را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی سالمندان و آرامش ذهن

نکات مهم در ارتباط با درمان فشار خون سالمندان

اصولا برای بیمارانی که فشار خون آن‌ها 90/140 میلی‌متر جیوه است، دارو درمانی باید انجام شود. با این حال درمان باید به صورت جداگانه در افراد بالای 75 سال، با فشار خون سیستولیک 140-149 میلی‌متر جیوه یا افراد مسن ضعیف، مانند افرادی که قادر به راه رفتن برای چند دقیقه نیستند، انجام شود.

مسدودکننده‌های کانال کلسیم، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و دیورتیک‌ها با دوز پایین به عنوان داروهای ضدفشار خون در بیماران مسن و غیرمسن توصیه می‌شود.

معمولا دوز اولیه باید نصف دوز استاندارد باشد. اگر اثرات ضدفشار خون کافی نباشد، درمان ترکیبی این داروها باید شروع شود. فشار خون باید به تدریج به دلیل عوارض جانبی، آسیب‌های اندام و کیفیت زندگی که ایجاد می‌کند، کاهش یابد.

فشار خون هدف در افراد 65 تا 74 سال باید کمتر از 140/90 میلی‌متر جیوه باشد و در افراد بالای 75 سال باید کمتر از 150/90 میلی‌متر جیوه قرار بگیرد. اگر شخصی که فشار خون بیشتر از 140/90 میلی‌متر جیوه دارد، با آغاز روند درمان، عوارض خاصی نداشته باشد، ادامه درمان با روش‌های تهاجمی‌تر می‌تواند مفید باشد.

در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر، اگر فشار خون دیاستولیک (به عدد دوم یا عدد پایین در اندازه‌گیری فشار خون گفته می‌شود. این عدد نشان‌دهنده حداقل فشاری است که خون به دیواره شریان‌ها (سرخرگ‌ها) هنگام استراحت قلب وارد می‌کند) کمتر از 70 میلی‌متر جیوه باشد، خطر حوادث قلبی ممکن است افزایش یابد. بنابراین، کنترل فشار خون باید همزمان با نظارت بر عدم وجود تنگی قابل توجه عروق کرونر، علائم ایسکمی میوکارد (بیماری‌های ناشی از کاهش خون‌رسانی به عضله قلب «میوکارد» و «ایسکمی») و یافته‌های الکتروکاردیوگرافی (تست نوار قلب) انجام شود.

بیشتر بخوانید :پوکی استخوان سالمندان چیست و چگونه می‌توان از آن مطلع شد؟

توجه به نکات زیر ضروری است:

• در بیماران مسن، مداخلات پزشکی باید با هدف حفظ فعالیت‌های روزمره زندگی آن‌ها یا جلوگیری از کاهش فعالیت‌ها باشد. پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی که یکی از عوارض عمده فشار خون بالا است، جزء اهداف دیگر مداخلات پزشکی به شمار می‌رود.
• دستورالعمل‌های حاضر توصیه می‌کنند که فشار خون هدف باید در افراد ۶۵ تا ۷۴ ساله کمتر از ۹۰/۱۴۰ میلی‌متر جیوه و در افراد ۷۵ ساله یا بالاتر کمتر از ۹۰/۱۵۰ میلی‌متر جیوه باشد.
• سکته مغزی ارتباط نزدیکی با فشار خون دارد و برای پیشگیری از آن برای افراد 75 ساله یا بالاتر، فشار خون کمتر از 140/90 میلی‌متر جیوه مناسب است. در درمان فشار خون سالمندان، تنظیم و حفظ فشار خون مناسب براساس سن باید به عنوان اولین هدف تعیین شود.
• هیچ مدرکی مبنی بر اینکه فشار خون پایین همیشه برای سالمندان مفید است، وجود ندارد. پس هدف درمان نباید حفظ فشار پایین در بلند مدت باشد، زیرا داروهایی که فشارخون را پایین نگه می‌دارند، دارای عوارض هستند.
• به ویژه، بسیاری از بیماران مسن دارای بیماری مزمن کلیوی هستند و خطر آسیب حاد کلیه مربوط به کاهش بیش از حد فشار خون باید در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید:بررسی کامل بی اختیاری ادرار سالمندان + راه‌های درمان

هشدار در مورد درمان فشار خون سالمندان

در بیمارانی که به دلیل بیماری‌های عروق مغزی یا قلبی عروقی از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند، خطر خونریزی مغزی یا انفارکتوس هموراژیک (سکته خونریزی دهنده) زیاد است.

بنابراین باید کنترل دقیق فشار خون انجام شود. در افراد مسن، هیپوتانسیون ارتواستاتیک (کاهش فشار خون پس از ایستادن) و کاهش فشار خون پس از غذا اغلب مشاهده می‌شود و فشار خون در بسیاری از موارد به دلیل کم کردن مصرف غذا کاهش می‌یابد.

نوسانات فشار خون نیز در بیشتر افراد مسن زیاد است. بنابراین اندازه‌گیری آن در خانه باید به طور پیشگیرانه برای درمان فشار خون سالمندان در نظر گرفته شود.

به طور کلی، خطر کاهش بیش از حد فشار خون نادر است، اما توصیه می‌شود که فشار خون هدف باید همزمان با نظارت بر تغییرات فشار خون دیاستولیک و بیماری عروق کرونر در بیماران مبتلا به فشار خون سیستولیک به دست آید.

اگر فشار خون دیاستولیک به کمتر از 70 میلی‌متر جیوه کاهش یابد، خطر حوادث قلبی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر افزایش پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید: توهم شنوایی سالمندان ممکن است با پیرگوشی همزمان شود

کنترل فشار خون باید همزمان با تایید عدم وجود تنگی قابل توجه عروق کرونر، علائم ایسکمی میوکارد و یافته‌های الکتروکاردیوگرافی انجام شود. در افراد مسن، درمان‌های غیردارویی (اصلاح سبک زندگی)، مانند محدود کردن مصرف نمک، ورزش و کنترل وزن مفید است و باید به طور مثبت انجام شود.

با این حال، تغییرات مشخص در سبک زندگی ممکن است کیفیت زندگی را مختل کند و از این رو اصلاحات سبک زندگی باید به سطح بدون استرس محدود شود.

حتی در افراد مسن راهبردهای اساسی، محدودیت مصرف نمک و کنترل وزن برای چاقی است. از آنجایی که افراد مسن عموما به نمک حساسیت بالایی دارند، محدودیت مصرف نمک موثر خواهد بود.

هدف محدودیت مصرف نمک باید 6 گرم در روز باشد، اما احتیاط لازم است زیرا محدودیت مصرف بیش از حد نمک ممکن است باعث کم‌آبی بدن در اثر تعریق شدید شود.

بیشتر بخوانید: ۱۰ درمان خانگی فشار خون پایین؛ علائم، علل، تشخیص و داروهای درمانی هیپوتانسیون

علاوه بر این، تغییرات شدید در طعم غذا باعث کاهش مصرف خوراکی در رژیم غذایی می‌شود که در برخی موارد منجر به سوتغذیه خواهد شد. بنابراین برای راهنمایی باید بر مدیریت شرایط عمومی نیز تاکید شود.

به طور کلی، رژیم غذایی غنی از پتاسیم توصیه می‌شود، اما توجه به هیپرکالمی مرتبط با اختلال عملکرد کلیه یا دیابت ضروری است. مصرف کلسیم باید 800 میلی‌گرم در روز یا بیشتر برای پیشگیری از پوکی استخوان باشد.

ورزش درمانی برای افراد مسن دارای فشار خون بالا (بیماران مبتلا به فشار خون زیاد با میانگین سنی 75 سال) نیز مناسب است. باید به طور منظم به مدت 30 تا 40 دقیقه در هر جلسه سه بار یا بیشتر در هفته انجام شود.

در صورت وجود عوارضی مانند بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی و بیماری استخوان و مفاصل، انجام ورزش درمانی باید به صورت انفرادی بر اساس نظر متخصصان ارزیابی شود.

بیشتر بخوانید: تغییرات بدن با افزایش سن

سخن پایانی در ارتباط با درمان فشار خون سالمندان

با توجه به داروهایی که عمدتا برای درمان فشار خون سالمندان مورد استفاده قرار می‌گیرند، متخصصان توصیه می‌کنند که مسدودکننده‌های کانال کلسیم باید به عنوان داروی خط اول در بیماران 55 ساله یا بالاتر انتخاب شوند.

همه داروهای ضدفشار خون، از جمله بتابلوکرها، برای درمان فشار خون بالا در سالمندان توصیه شده است و توضیح داده شده که دیورتیک‌ها و مسدود کننده‌های کانال کلسیم ممکن است برای درمان فشار خون سالمندان که فشار بالا دارند، مناسب باشند.