درمان عفونت کلیه و بررسی داروهای موثر بر بهبود التهاب کلیه
درمان عفونت کلیه می‌تواند شامل روش‌های دارویی و غیردارویی باشد که پزشک بسته به علت و شدت علائم پزشک یکی از درمان‌ها را توصیه خواهد کرد. عفونت کلیه که به عنوان عفونت کلیوی یا پیلونفریت نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های دستگاه ادراری به سمت مجرای ادرار حرکت می‌کنند و یک یا هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
بیشتر اوقات، باکتری‌هایی که باعث عفونت کلیه می‌شوند از قسمت دیگری از دستگاه ادراری مانند مثانه، حالب یا مجرای ادرار می‌آیند. لازم به ذکر است افرادی که علائم عفونت کلیه را تجربه می‌کنند باید در اسرع وقت برای درمان عفونت کلیه به پزشک مراجعه کنند، زیرا این بیماری ممکن است باعث آسیب دائمی به کلیه شود یا به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند.
در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به علائم، نحوه تشخیص و درمان عفونت کلیه پرداخته شده است:
دستگاه ادراری چیست؟
برای شناسایی علت و درمان عفونت کلیه لازم است آگاهی مختصری از کلیه و مجاری ادراری داشته باشید تا به خوبی درک کنید که چگونه کلیه‌ها از طریق دستگاه تناسلی دچار عفونت می‌شوند. دستگاه ادراری شامل:
- کلیه‌ها: اکثر انسان‌ها دارای دو کلیه هستند که در دو طرف شکم قرار دارند و مواد سمی را از خون خارج می‌کنند
- حالب: ادرار از طریق لوله‌هایی به نام حالب از کلیه‌ها به مثانه می‌رسد. هر کلیه دارای یک حالب است که آن را به مثانه متصل می‌کند
- مثانه: این اندام توخالی در قسمت تحتانی شکم قرار دارد که ادرار را ذخیره می‌کند
- مجرای ادرار: لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد. در مردان، مجرای ادرار از وسط آلت تناسلی به سمت دهانه‌ای در انتهای آن حرکت می‌کند. در زنان، مجرای ادرار از مثانه به بالای دهانه واژن کشیده می‌شود. مجرای ادرار در زنان کوتاه‌تر از مردان است
بیشتر بخوانید : 6درمان عفونت ادراری (UTI) و 10 سوال مهم که باید از پزشک بپرسید
علائم و نشانه‌های عفونت کلیه
افراد معمولا به سرعت و در عرض یک روز یا چند ساعت دچار عفونت کلیه می‌شوند. علائم عفونت کلیه شامل:
- اسهال
- تهوع و استفراغ
- لرز
- درد پایین کمر
- درد در کشاله ران
- درد در پهلو
- تب
اگر عفونت مجاری ادراری (UTI) وجود داشته باشد، فرد ممکن است در هنگام ادرار کردن دچار درد یا مشکل شود که مانند احساس سوزش است. علائم دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ادرار خونی
- ادرار کدر
- ادرار بدبو
- تکرر ادرار
- ناتوانی در تخلیه کامل مثانه
- درد در قسمت پایین شکم
- گیجی
بیشتر بخوانید: آمادگی قبل از کولونوسکوپی و طریقه مصرف پودر پیدرولاکس برای تخلیه روده
همه‌گیرشناسی ابتلا به عفونت کلیه
مردان و زنان در صورت ابتلا به عفونت کلیه علائم مشابهی خواهند داشت. اما ابتلای زنان به این بیماری به نسبت مردان بیشتر است، چراکه مجرای ادرار زنان معمولا کوتاه‌تر از مجرای ادراری مردان بوده و همچنین واژن و مقعد آن‌ها نیز به مجرای ادرار نزدیک‌تر است. این شرایط می‌تواند ورود باکتری‌ها به بدن را از طریق دستگاه ادراری آسان‌تر کند. در آخر نیز باید خاطر نشان کنیم که زنان باردار نیز بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری یا عفونت کلیه هستند.
بیشتر بخوانید: سرطان مقعد و انواع، علائم و روش‌های درمانی سرطان رکتوم
علل ابتلا به عفونت کلیه چیست؟
عفونت کلیه به دلیل ورود باکتری‌ها یا ویروس‌ها به مجرای ادرار و تولید مثل در مثانه اتفاق می‌افتد. بیشتر اوقات، عفونت کلیه نتیجه عفونت مثانه است که به کلیه‌ها می‌رسد.
عفونت ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- انتقال از روده به اندام تناسلی در طول رابطه جنسی
- انتقال تصادفی مدفوع به مجرای ادرار هنگام پاک کردن با دستمال توالت پس از اجابت مزاج
- ابتلا به عفونت ادراری
بیشتر بخوانید: ادرار خونی؛ معرفی ۷ دسته از اشخاصی که در معرض ابتلا به هماچوری قرار دارند
عوامل خطر عفونت کلیه عبارتند از:
- سنگ کلیه
- داشتن سوند ادراری
- بزرگ شدن پروستات در مردان
- داشتن یک دستگاه ادراری به شکلی که ممکن است ادرار به راحتی از آن عبور نکند
- داشتن رفلاکس تاولی که در آن دستگاه ادراری اجازه می‌دهد تا ادرار به سمت حالب‌ها برگردد
- بارداری
- دیابت
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل دارو یا یک بیماری پزشکی
- آسیب نخاعی یا آسیب عصبی که می‌تواند علائم عفونت مثانه را مسدود کند
بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان
نحوه تشخیص عفونت کلیه
آزمایش ساده‌ای که پزشک می‌تواند انجام دهد، آزمایش ادرار دیپ استیک نامیده می‌شود که شامل آزمایش نمونه‌ای از ادرار با یک نوار تست مخصوص برای بررسی علائم عفونت است. این آزمایش نشان می‌دهد که آیا عفونت کلیه محتمل است و به درمان عفونت کلیه نیازی وجود دارد یا چنین نیست.
با این حال، تایید تشخیص و همچنین کشف اینکه کدام میکروب (باکتری) باعث عفونت می‌شود، مهم است. این اطلاعات به پزشک امکان می‌دهد آنتی بیوتیک صحیح را تجویز کند. بنابراین پزشک باید نمونه ادرار را به آزمایشگاه بفرستد تا بتوان باکتری را شناسایی کرد و آزمایش‌هایی انجام داد تا مشخص شود کدام آنتی بیوتیک آن را از بین می‌برد و موثر در درمان عفونت کلیه است. از آنجایی که ممکن است فرآیند آزمایش چند روز طول بکشد تا نتایج حاصل شود، درمان معمولا بلافاصله شروع می‌شود.
در بسیاری از موارد که عفونت شدید نیست، درمان عفونت کلیه را می‌توان در خانه انجام داد و عفونت را با یک دوره قرص آنتی بیوتیک برطرف کرد. توجه داشته باشید اگر قرار است درمان عفونت کلیه به صورت خانگی انجام شود، در صورتی که علائم بعد از 24 ساعت بهبود نیافت یا فرد احساس ناخوشی بیشتری داشت، باید با پزشک تماس گرفت.
یک متخصص پزشکی معمولا سابقه پزشکی فرد را برای شرایط سلامتی که به عفونت کلیه مرتبط است بررسی می‌کند. روش‌های تشخیصی پیش از درمان عفونت کلیه شامل موارد زیر است:
بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در زنان؛ معرفی ۷ عامل موثر در ایجاد این بیماری
- معاینه فیزیکی
متخصص معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و وضعیت کلی سلامت فرد را بررسی می‌کند. از جمله ضربان قلب، فشار خون، درجه حرارت، علائم کم آبی و تعداد تنفس و در ادامه قسمت میانی تا پایین کمر از نظر درد یا حساسیت ارزیابی می‌شود.
- معاینه رکتوم
اگر بیمار مرد باشد، یک متخصص پزشکی ممکن است با استفاده از معاینه رکتوم دیجیتال، بزرگ شدن پروستات را که گردن مثانه را مسدود کرده است، بررسی کند.
- معاینه لگن
در بیماران زن، پزشک احتمالا معاینه لگنی را انجام می‌دهد تا بررسی کند که آیا بیماری التهابی لگنی بدون علامت وجود دارد یا خیر. در مواقعی نیز ممکن است نیاز به آزمایش بارداری وجود داشته باشد.
- نمونه ادرار
بیمار ادرار متوسط را در یک ظرف مخصوص برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی جمع‌آوری می‌کند. اگر نمونه ادرار حاوی باکتری و گلبول‌های سفید باشد، می‌تواند خبر از عفونت کلیه دهد. هم علائم و هم نتایج آزمایشگاهی می‌توانند به تشخیص کمک کنند.
- تصویربرداری
متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است درخواست تصویربرداری از ناحیه کلیه، از جمله سی تی اسکن، اسکن MRI، یا سونوگرافی کند.
بیشتر بخوانید: درمان سنگ کلیه؛ از آشامیدن آب و مصرف مسکن تا درمان‌های تهاجمی
درمان عفونت کلیه شامل چه روش‌هایی می‌شود؟
فردی که مشکوک به عفونت یا التهاب کلیه است، آزمایش ادرار خود را با منبع مورد اعتماد انجام خواهد داد. دوره معمول درمان عفونت کلیه آنتی بیوتیک است، اگرچه برخی افراد به اشکال دیگری از درمان نیاز دارند.
آنتی بیوتیک‌ها معمولا برای درمان عفونت کلیه مناسب بوده وعفونت را از بین می‌برند. در صورت مشکوک شدن به عفونت کلیه، حتی قبل از مشخص شدن نتیجه آزمایش ادرار، آنتی بیوتیک بلافاصله تجویز می‌شود. برخی از میکروب‌ها (باکتری‌ها) به برخی آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند. بنابراین گاهی اوقات اگر آزمایش ادرار میکروبی (باکتری) مقاوم به آنتی بیوتیک اولیه را نشان دهد، ممکن است نیاز به تغییر آنتی بیوتیک باشد. بسته به اینکه کدام آنتی بیوتیک استفاده شود، دوره مصرف 7 تا 14 روز است.
بیشتر بخوانید: درمان تکرر ادرار؛ از افزایش فواصل تخلیه ادرار تا اصلاح رژیم غذایی
آنتی بیوتیک‌های موثر در درمان عفونت کلیه
اگر علائم فردی حاکی از عفونت باشد، متخصص آنتی بیوتیک‌ها را قبل از دریافت نتایج آزمایش تجویز می‌کند. ممکن است برخی افراد از تسکین درد نیز استفاده کنند.
هنگام مصرف آنتی بیوتیک، فرد باید کل دوره پزشکی را به پایان برساند. هنگامی که نتایج آزمایش دریافت شد، متخصص پزشکی می‌تواند آنتی بیوتیک را به آنتی بیوتیکی تغییر دهد که به طور موثرتری عفونت را درمان کند.
انواع آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌های تجویز شده به شرایط سلامتی فرد مبتلا به عفونت کلیه و سابقه پزشکی او بستگی دارد. برخی از افراد ممکن است به آنتی بیوتیک‌های خاصی حساسیت داشته باشند. اولین درمان عفونت کلیه معمولا شامل یک آنتی بیوتیک عمومی است و در صورت عدم موفقیت داروی اول، داروهای قوی‌تری در دسترس خواهند بود. آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت کلیه عبارتند از:
- نیتروفورانتوئین
- تری متوپریم
- فسفومایسین
- پیومسیلینام هیدروکلراید
- آموکسی سیلین
- سفالکسین
- سیپروفلوکساسین
- سفوروکسیم
- co-amoxiclav
توجه: فرد مبتلا به عفونت کلیه باید مایعات زیادی مصرف کند تا از تب و کم آبی جلوگیری شود. توصیه‌های مصرف مایعات بسته به نوع عفونت ممکن است متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بی اختیاری ادرار؛ از تقویت مثانه تا تمرینات عضلات لگن
درمان بیمارستانی التهاب کلیه
زمانی که علائم بیمار بهبود نمی‌یابد یا علائم تشدید می‌شود، امکان دارد نیاز به درمان در بیمارستان وجود داشته باشد. در درمان بیمارستانی آنتی بیوتیک از طریق ورید بازو به صورت داخل وریدی تجویز می‌شود.
اگر فردی دچار کم آبی شود، ممکن است مایعات با قطره تزریق شوند. اکثر موارد بستری شدن در بیمارستان بیش از 3 تا 7 روز طول نمی‌کشد.
درمان عفونت کلیه توسط جراحی
فردی که دارای سنگ کلیه یا بزرگی پروستات است که مجرای ادرار او را مسدود می‌کند ممکن است نیاز به درمان از طریق جراحی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: درمان درد سنگ کلیه با استفاده از دارو روش‌های خانگی
عوارض ابتلا به عفونت کلیه
اگر بیمار به دنبال درمان سریع عفونت کلیه نباشد، خطر عوارض جدی وجود خواهد داشت، از جمله:
پیلونفریت آمفیزماتوز (EPN): این یک عارضه بسیار نادر و بالقوه کشنده است. EPN یک عفونت شدید بوده که در آن باکتری‌های نکروزان بافت کلیه را از بین می‌برند. علائم شامل تب، حالت تهوع، درد شکم، استفراغ و گیجی است. زنان مبتلا به دیابت شانس ابتلای بیشتری به این عفونت دارند. لازم به ذکر است که در صورت داشتن این وضعیت ممکن است فردی نیاز به جراحی برای درمان عفونت کلیه داشته باشد.
آبسه‌های کلیه: چرک می‌تواند در بافت‌های کلیه جمع شود. علائم شامل خون در ادرار، کاهش وزن و درد شکم است. گاهی اوقات جراحی برای تخلیه چرک ضروری خواهد بود. افراد مبتلا به سنگ کلیه، دیابت و همچنین زنان بارداری بیش از افراد عادی در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
نارسایی حاد کلیه: یک یا هر دو کلیه ممکن است کار خود را متوقف کنند. زمانی که درمان شروع به اثر می‌کند احتمالا فرد به دیالیز نیاز داشته باشد.
ترومبوز ورید کلیوی: لخته شدن خون در یکی از وریدهای اصلی کلیه ممکن است منجر به کمبود خون به اندام شود. این وضعیت می‌تواند باعث آسیب حاد کلیه یا بیماری مزمن کلیه شود.
مسمومیت خون یا سپسیس: سپسیس یک اورژانس پزشکی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. این عارضه باعث می‌شود فشار خون فرد بسیار پایین بیاید و بر گردش خون تاثیر بگذارد. خون می‌تواند به قدری آهسته حرکت کند که داخل رگ‌های خونی شروع به لخته شدن کند. اگر خون به درستی در گردش نباشد، کلیه‌ها ممکن است شروع به از کار افتادن کنند. علائم سپسیس عبارتند از:
- ادم
- مشکل در تنفس
- خستگی
- حالت تهوع
- گیجی
- تشنج
- کما
بیشتر بخوانید : درمان عفونت ادراری در زنان؛ از مصرف آنتی‌بیوتیک تا شیوه‌های خانگی
ریسک فاکتورهای ابتلا به عفونت کلیه
- زنان بارداری که ممکن است عفونت‌های بدون علامت داشته باشند
- افرادی که دارای انسداد در لوله‌های کلیه هستند
- افراد دچار نقص ایمنی
- بزرگسالان بالای 80 سال
- هیدرونفروز یا تورم یک یا هر دو کلیه در نتیجه انسداد حالب یا یک ناهنجاری آناتومیک
- سنگ کلیه یا سنگ‌های مجرای کلیه
- یک ارتباط نادر و غیرطبیعی بین مثانه و کولون یا فیستول کولووزیکال
- عفونت‌هایی که با وجود درمان رخ می‌دهند یا ادامه می‌یابند
بیشتر بخوانید: درمان خانگی سنگ مثانه: وقتی سنگ‌ها مهمان مثانه می‌شوند
چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
اگر بیمار به دنبال مشاوره پزشکی نباشد، ممکن است با عوارض روبه‌رو شود. در صورت برور علائم زیر باید فورا به پزشک مراجعه شود:
- احساس درد مداوم در ناحیه میانی تا کمر یا پهلو
- احساس لرز یا تب
- احساس تهوع یا به طور کلی احساس ناخوشی
بیشتر بخوانید: ۱۰ درمان خانگی نارسایی کلیه،نابودی تجمع سموم در بدن
چگونگی جلوگیری برای نبود نیاز به درمان عفونت کلیه
غالبا عفونت کلیه نتیجه یک عفونت از قبل موجود در دستگاه ادراری است. بهترین راه برای جلوگیری از عفونت کلیه، انجام اقداماتی برای جلوگیری از عفونت در مجرای ادرار یا مثانه خواهد بود. برخی از نکات در مورد عواملی که می‌توانند به پیشگیری از عفونت کلیه کمک کنند عبارتند از:
- آبرسانی: مقدار زیادی مایعات به خصوص آب بنوشید
- دفع ادرار: هر زمان که اضطرار داشتید ادرار کنید
- آمیزش جنسی: بعد از رابطه جنسی ادرار کنید. قبل و بعد از مقاربت اندام تناسلی را بشویید
- بهداشت: هر روز اندام تناسلی را بشویید. از اسپری‌های دئودورانت یا دوش روی اندام تناسلی استفاده نکنید
- بهداشت توالت: پس از دفع مدفوع، مقعد را از جلو به عقب پاک کنید. این امر خطر گسترش باکتری به اندام تناسلی را کاهش می‌دهد
- فیبر: مقدار زیادی فیبر بخورید تا مدفوع به راحتی خارج شود و باعث تحریک یا ضایعات پوستی نشود. چراکه یبوست خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد و کمبود فیبر با سنگ کلیه ارتباط دارد
بیشتر بخوانید: درمان ادرار خونی در صورت تشخیص سریع، به راحتی انجام می‌شود
یادداشت پایانی
عفونت کلیه می‌تواند نتیجه تعدادی از شرایط باشد که شایع‌ترین آن‌ها UTI است. زنان در تمام سنین و مردان بالای 65 سال بیشتر در معرض ابتلا به عفونت کلیه هستند. اکثر روش‌های درمان عفونت کلیه شامل مایعات فراوان، ترجیحا آب و یک دوره کوتاه آنتی بیوتیک می‌شوند. برخی از افراد ممکن است نیاز به درمان اضافی نیز داشته باشند.
اگر فردی مشکوک به عفونت کلیه باشد باید با پزشک متخصص مشورت کند. برخی از عفونت‌ها می‌توانند منجر به شرایط جدی‌تری شوند که ممکن است نیاز به درمان بیمارستانی داشته باشند.
افراد می‌توانند شانس ابتلا به عفونت کلیه را از طریق مواردی کاهش دهند. رعایت بهداشت و عادات خوب توالت بعد از دفع مدفوع، پاک کردن جلو به عقب پس از دفع مدفوع و ادرار کردن و شستن اندام تناسلی بعد از رابطه جنسی می‌تواند موجب شود، فرد هیچ وقت نیازی به درمان عفونت کلیه پیدا نکند.