تغذیه کودکان کم وزن؛ رژیم غذایی 7 روزه برای افزایش وزن کودک

تغذیه کودکان کم وزن در افرادی که کمبود وزن دارند، دغدغه‌ای بزرگ برای بسیاری از والدین است. گاهی اوقات واقعا مشکلی در لاغر بودن کودک وجود ندارد. به این نکته توجه داشته باشید که بین لاغر بودن و کم وزن بودن تفاوت وجود دارد.

 اگر کودک لاغر است و غذاهای ناسالم زیادی می‌خورد، لازم است تغذیه سالم‌تری برای او تدارک دیده شود و اگر مواد مغذی مهم و مورد نیاز بدنش ‌را نمی‌خورد، می‌توان از مولتی‌ویتامین در تغذیه کودکان کم وزن استفاده کرد.

تحقیقات نشان داده است که کودکان دارای رژیم غذایی محدود، احتمالا تاثیرات نامطلوبی از تغذیه، رشد، فعالیت بدنی و سلامت کلی خود دریافت می‌کنند.

کودکانی که برای افزایش وزن به کمک نیاز دارند عبارتند از:

• کودکانی که غذای کافی می‌خورند ولی همچنان کمبود وزن دارند
• کودکانی با بیماری‌های مزمن که به رژیم غذایی خاصی نیاز دارند
• کودکانی که اشتهایشان با خوردن برخی داروها مختل خواهد شد

در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به معرفی مواد غذایی مورد نیاز در تغذیه کودکان کم وزن، برنامه هفتگی غذایی و افزایش وزن کودک به صورت جامع پرداخته شده است.

بهترین مواد غذایی سالم برای افزایش وزن کودک

هنگام برنامه‌ریزی برای تغذیه کودکان کم وزن همه گروه‌های غذایی را باید در نظر گرفت. این فقط یک رژیم غذایی ثابت از همبرگر و پیتزا نیست که باعث افزایش وزن کودک می‌شود؛ اگرچه ممکن است مسیر ‌ترجیحی والدین باشد! برخی از میوه‌ها و سبزیجات بیش از آنچه به نظر می‌رسد، دارای کالری هستند.

مواد غذایی مهمی که حتما باید در برنامه تغذیه کودکان کم وزن لحاظ کرد عبارتند از:

بیشتر بخوانید: 8 تغذیه کودکان دیابتی با مواد غذایی دارای GI بالا و GI پایین

1. پروتئین‌ها

• گوشت قرمز، از جمله گوشت چرخ کرده بره و استیک
• گوشت سفید مانند مرغ و بوقلمون (مخصوصا با پوست)
• ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی خال مخالی، تن، قزل‌آلا و ساردین
• تخم مرغ
• کره‌های آجیل و دانه‌ها، مانند کره بادام هندی، کره بادام، کره بادام زمینی و کره آفتابگردان
• آجیل و دانه‌ها، از جمله گردو، بادام، دانه چیا و دانه کتان
• پروتئین‌های سویا، مانند توفو، تمپه و شیر سویا

بیشتر بخوانید: تغذیه کودکان در زمان اسهال؛ رژیم غذایی و مراقب‌های ضروری

2. لبنیات

• ماست پر چرب
• پنیر پر چرب
• شیر کامل یا با 2 درصد چربی
• دوغ
• خامه
• خامه‌ترش
• پنیر خامه‌ای

بیشتر بخوانید: تغذیه در ورزش؛ کربوهیدرات یا پروتئین، کدام برای مسابقه مهم‌تر است؟

3. چربی‌ها و روغن‌ها

• روغن زیتون
• روغن آووکادو
• روغن کانولا
• کره
• سس سالاد

بیشتر بخوانید: حجم غذای کودکان یک ساله؛ باید و نباید‌های رژیم غذایی کودکان یک ساله

4. کربوهیدرات‌ها

• برنج
• سیب‌زمینی معمولی و سیب‌زمینی شیرین
• ذرت
• نان سبوس‌دار؛ نانی که با آرد سبوس نگرفته پخته شده باشد
• پاستا
• جو دوسر
• گرانولا (انواع کم‌قند، 5 گرم یا کمتر در هر وعده قند داشته باشد)

بیشتر بخوانید: تغذیه کودکان رفلاکسی| غذا خوردن مناسب کلید کنترل رفلاکس معده است

5. میوه‌ها و سبزیجات

• نارگیل
• آووکادو
• انجیر
• کشمش و سایر میوه‌های خشک مانند زردآلو، زغال اخته و مویز
• موز
• کدو و سایر سبزیجات ریشه‌دار

بیشتر بخوانید: ۱۰ درمان خانگی دل درد کودکان که باید آن‌ها را بدانید

6. نوشیدنی‌ها

• اسموتی‌هایی با مواد اولیه مانند ماست پرچرب، کره‌های آجیلی یا شیر نارگیل
• شیک‌های پروتئینی تقویت شده با پودر پروتئین، آووکادو، کره‌های آجیل یا شیر شکلات
• کاکائو داغ با شیر کامل

بیشتر بخوانید: تغذیه کودکان در مدرسه و چگونگی ایجاد تنوع غذایی برای فرزندتان

نکات ضروری در تغذیه کودکان کم وزن

با استفاده از مواد غذایی ذکر شده در بالا به عنوان اجزای سازنده تغذیه کودکان کم وزن، برای سیر کردن کودک، لازم است وعده‌ها و میان‌وعده‌های مناسب تدارک ببینید. برای افزایش وزن سالم کودک و همچنین تدوین برنامه‌ای منظم برای تغذیه کودکان کم وزن به نکات زیر توجه داشته باشید:

بیشتر بخوانید : تغذیه کودکان بد غذا و رفع مشکلات اصلی کم غذایی بچه ها

• اجازه ندهید بچه‌ها از نوشیدنی‌ها پُر شوند

مطمئنا آبرسانی برای کودکان از دوران نوزادی تا نوجوانی مهم است؛ اما گاهی اوقات مایعات بیش از حد در معده کودک، جایی برای غذا نمی‌گذارد. برای تقویت اشتها و کنترل تغذیه کودکان کم وزن، نوشیدن مایعات قبل از غذا کنسل شود، به ویژه از نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و آب میوه شدیدا خودداری شود.

• در هر زمانی که کودک گرسنه شد اجازه دهید غذا بخورد

مطمئنا برای بسیاری از ما، غذا خوردن در هر زمانی از روز پسندیده نیست؛ اما بچه‌هایی که در تلاش برای افزایش وزن هستند موضوع جنبه دیگری دارد و غذا خوردن در هر زمانی از روز یک رویکرد کاملا قابل قبول خواهد بود.

• در روز از چندین وعده غذایی کوچک استفاده کنید

یک استراتژی در تغذیه کودکان کم وزن وجود دارد با عنوان غذا خوردن همیشه خوب است. به جای پایبندی به برنامه فشرده صبحانه، ناهار و شام، با خیال راحت با تعداد وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها بازی کنید. کودک امکان دارد با خوردن شش تا هشت وعده غذایی کوچک‌تر در روز نسبت به خوردن سه وعده، کالری بیشتری دریافت کند.

بیشتر بخوانید: غذای مناسب برای رشد کودک

• اجازه ندهید بچه‌ها فقط کالری‌های خالی مصرف کنند

غذاهایی مانند نوشابه، چیپس سیب‌زمینی و غذای فوری احتمال دارد منجر به افزایش وزن شوند، اما از آنجایی که این انتخاب‌ها به طور کلی مواد مغذی کمی ‌دارند، نباید به صورت خالی در رژیم تغذیه کودکان کم وزن قرار بگیرند.

• در غذاهای روزمره کودکان کم وزن افزودنی‌های با کالری بالا قرار دهید

به عنوان مثال، کره‌های آجیل، آووکادو، شیر نارگیل و سایر مواد پر کالری همگی می‌توانند به راحتی به اسموتی‌ها راه پیدا کنند تا تغییری به تغذیه کودکان کم وزن بدهند.

زمانی که کودک نیاز به افزایش وزن دارد، استفاده از دوغ در پنکیک، خامه‌ترش روی سیب زمینی پخته، یا پنیر اضافی در ماکارونی فاقد ضرر هستند.

• ورزش را محدود نکنید

از آنجایی که افزایش وزن اساسا یک معادله بین کالری دریافتی در مقابل کالری مصرفی است، ممکن است به کودکی که وزن کم دارد بگوییم بیش از حد فعال نباشد؛ اما بچه‌ها به ورزش روزانه زیادی نیاز دارند. بهتر است فعالیت آن‌ها محدود نشود مگر اینکه پزشک توصیه کند.

بیشتر بخوانید: آنچه باید در مورد غذای کودک شش ماهه بدانید

• برای تغذیه کودکان کم وزن به متخصص مراجعه کنید

کنار هم قرار دادن تمام دانستنی‌ها برای کمک به افزایش وزن کودک گاهی استرس‌زا خواهد بود. لزوما نباید به تنهایی به دنبال راهی برای تغذیه کودکان کم وزن بود.

کمک گرفتن از یک متخصص تغذیه، به خصوص متخصص در زمینه اطفال، دریچه متفاوتی را در تغذیه کودکان کم وزن ایجاد کند. با دانش تخصصی تغذیه دوران کودکی، یک متخصص تغذیه کودکان شخص را به سمت بهترین انتخاب برای رژیم تغذیه کودکان کم وزن سوق خواهد داد.

برنامه هفتگی غذایی برای چاق شدن کودکان

افزایش وزن می‌تواند به اندازه کاهش وزن چالش برانگیز باشد. در حالی که تمرکز اصلی بر افزایش مصرف انرژی و پروتئین است، حفظ یک رژیم غذایی متعادل و سالم نیز مهم است.

این برنامه غذایی 7 روزه برای افزایش وزن کودک، نمونه‌ای از چگونگی دستیابی به پروتئین بیشتر و دریافت کالری بالاتر از غذاهای انرژی‌زا مانند گوشت بدون چربی، لبنیات، تخم مرغ، دانه‌ها و آجیل را ارائه می‌دهد. برای رسیدن به یک نظم در تغذیه کودکان کم وزن باید تلاش کرد؛ چون اصلاح غذایی کودک برای افزایش وزن او کار آسانی نیست.

کودکانی که مشکل پزشکی دارند باید قبل از تغییر وعده‌های غذایی با یک پزشک مشورت کنند.

برنامه روزانه	صبحانه	ناهار	شام	دسر شام	تنقلات یا خوراک مختصر
روز اول	-نان سبوس دار برشته شده -دو قاشق غذاخوری کره بادام زمینی -عسل یا شکلات داغ -شیر -چند تکه میوه (مثلا یک گلابی متوسط ​​یا پرتقال)	سالاد مرغ و پاستا	گوشت بره و سبزیجات: با پوره سیب‌زمینی شیرین تهیه شده و با شیر و روغن زیتون سبزیجات پخته شده مصرف شود	بشقاب میوه و پنیر	یک مشت آجیل یا دانه‌های مخلوط
روز دوم	فرنی چیا با میوه	تخم مرغ، پنیر و سالاد و سبزیجات سالاد مانند کاهو، خیار، هویج، فلفل دلمه‌ای یک لیوان آب میوه	ماهی سالمون پخته و سبزیجات به همراه کنجد	سالاد میوه تازه با بستنی	یک مشت آجیل یا دانه مخلوط نان تست میوه با کره و مربا.
روز سوم	-املت با سیب زمینی شیرین -شکلات داغ تهیه شده با شیر	سوپ عدس، سبزیجات و جو سبزیجات خرد شده مانند هویج، کدو‌تنبل، کرفس، پیاز با آب سبزیجات و جو. با ماست طبیعی سرو شود. یک وعده میوه	ماکارانی با گوشت چرخ کرده بدون چربی و گوجه فرنگی، پنیر اضافه شود و همراه با سس و روغن زیتون مصرف شود	اسموتی میوه	مقداری گرم پنیر با گردو
روز چهارم	غلات سبوس‌دار با شیر و میوه	مرغ و رشته‌ فرنگی سبزیجات (مثلا لوبیا، فلفل دلمه‌ای، اسفناج، هویج) پخته شده در روغن کنجد سس سویا شیرین	چند تیکه کیک با سبزیجات سالاد مخلوط	میوه‌های یخ‌زده مانند موز یا انبه با ماست	یک وعده میوه با فنجان شکلات داغ تهیه شده با شیر خامه کامل
روز پنجم	تخم مرغ آب پز با قارچ کافه لاته یا شکلات داغ تهیه شده با شیر خامه کامل	ماهی و چیپس وسبزیجات مخلوط سالاد با سس روغن زیتون یک وعده میوه.	ران مرغ کبابی با سس سالسا انبه سبزیجات پخته شده (مانند هویج، پیاز، لوبیا) در روغن زیتون	مخلوط ماست و جو دوسر و آجیل	برش‌های موز + پنیر + کره آجیل روی نان تست
روز ششم	نان تست با اسموتی میوه یک فنجان شیر خامه‌ای مقداری توت و دو قاشق غذاخوری دانه کتان یا تخمه آفتابگردان و بادام	سالاد تن و برنج سبزیجات برگ‌دار سالاد گوجه‌فرنگی، خیار، هویج، فلفل دلمه‌ای، برنج پخته شده همراه با سس و روغن زیتون	ماهی کبابی با سبزیجات سالاد مخلوط	سالاد میوه تازه	ماست با نان سبوس‌دار و حموص
روز هفتم	تخم مرغ پخته با اسفناج یک فنجان چایی یا قهوه با شیر	سوپ گوشت گاو و رشته فرنگی، سبزیجات مانند جوانه لوبیا، هویج، کلم بروکلی پخته شده در آب یک سیب متوسط ​​یا موز	کباب بره و سبزیجات: سیب‌زمینی پخته به همراه سبزیجات پخته شده و روغن زیتون (برای پخت و پز)	چند برش از میوه	ماست و یک مشت آجیل یا دانه مخلوط

بیشتر بخوانید: غذای کودک یک ساله |لیست غذای بچه یک ساله

برنامه تغذیه کودکان کم وزن برای سنین مختلف (بین 1 تا 12 سال)

بگذارید کودک تصمیم بگیرد که چه مقدار از غذا را بخورد. کودک را مجبور به خوردن نکنید یا مقدار غذایی که او باید بخورد را محدود نکنید. بعضی روزها امکان دارد بیشتر بخورند و بعضی روزها کمتر. اشتهای کودک نوپا روز به روز تغییر می‌کند. از نمونه وعده‌های غذایی زیر فقط به عنوان دستورالعمل‌های کلی در تغذیه کودکان کم وزن استفاده کنید. با وعده‌های کوچک شروع کنید و اگر کودک هنوز گرسنه است، بیشتر به او غذا بدهید.

نمونه وعده‌های غذایی برای تغذیه کودکان کم وزن بین 1 تا 3 سال

کودکان نوپا 1 تا 3 ساله قادر به خوردن انواع غذاهای سالم هستند. همان غذاهایی را که بقیه اعضای خانواده می‌خورند کودک نوپا نیز می‌تواند بخورد.

منوی اول برای تغذیه کودکان کم وزن 1 تا 3 سال

وعده غذایی	مواد غذایی
صبحانه	مینی پنکیک بلغور جو دوسر با موز ورقه شده و کره آجیل – شیر مادر یا شیر در یک فنجان
میان وعده صبح	تکه‌های خربزه رسیده – ماست ساده، وانیلی یا میوه‌ای – آب
ناهار	کوفته (به قطعات کوچک خرد شده) – ماکارونی ساده یا پاستا پنه – سیب زمینی شیرین پخته شده – شیر مادر یا یک فنجان شیر گرم شده گاو
میان وعده بعدازظهر	کراکر گندم کامل بدون نمک – مکعب‌های پنیر – آب
شام	برنج پخته شده با ماهی قزل آلا – هویج و ازگیل – شیر مادر یا آب
میان وعده قبل ازخواب	کیک توتی میوه‌ای با سس سیب – شیر مادر یا یک فنجان شیر گاو

منوی دوم برای تغذیه کودکان کم وزن 1 تا 3 سال

وعده غذایی	مواد غذایی
صبحانه	املت با قارچ ریز شده – انواع توت‌ها با ماست ساده – شیر مادر یا یک فنجان شیر گاو جوشیده
میان وعده صبح	برش‌های سیب با کره آجیل – مکعب‌های پنیر – آب
ناهار	سوپ سبزیجات توفو – سیب‌زمینی شیرین – برش‌های گلابی رسیده – شیر مادر یا یک فنجان شیر گرم شده گاو
میان وعده بعدازظهر	حموص – کراکر گندم کامل – گوجه گیلاسی – آب
شام	بوقلمون – نان یا غلات کامل – آب
میان وعده قبل ازخواب	مخلوط ماست موز – شیر مادر یا یک فنجان شیر گاو

نکاتی برای تغذیه کودکان کم وزن 1 تا 3 سال

• شیر دادن به کودک نوپا را تا سن دو سالگی و بعد از آن نیز باید ادامه داد.
• اگر کودک از پستانک استفاده می‌کند، او را به شیر خوردن با فنجان معمولی عادت دهید. پستانک نوشیدن بیش از حد را برای کودک آسان می‌کند و این مورد فضای موردنیاز برای سایر غذاهای سالم را کمتر می‌کند.
• شیر پرچرب (3.25 درصد) را باید تا دو سالگی در تغذیه کودکان کم وزن قرار داد. بعد از دو سالگی، به شیر بدون چربی ۱ یا ۲ درصد یا سویای غنی‌شده و بدون طعم روی بیاورید.
• نوشیدنی‌های غنی شده سویا، برنج، بادام یا نارگیل به اندازه شیر گاو حاوی مواد مغذی نیستند. قبل از 2 سالگی به جای شیر مادر یا شیر گاو از آن‌ها استفاده نشود.
• بین غذا به کودک آب داده نشود. نوشیدن شیر یا آب میوه بین وعده‌های غذایی اشتها را کاهش می‌دهد.
• غذاهای جدید را در وعده غذایی قرار دهید

رژیم غذایی متعادل برای تغذیه کودکان کم وزن 2 تا 5 سال

• حداقل 5 وعده از انواع میوه‌ها و سبزیجات در روز
• وعده‌های غذایی مبتنی بر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای مانند سیب زمینی، نان، برنج و پاستا
• برخی از لبنیات یا جایگزین‌های لبنی (مانند نوشیدنی‌های سویا و ماست)؛ گزینه‌های کم چرب و کم قند را انتخاب کنید
• برخی از حبوبات، ماهی، تخم‌مرغ، گوشت یا انواع دیگر پروتئین؛ هر هفته 2 وعده ماهی را هدف بگیرید که یکی از آن‌ها ماهی‌های روغنی مانند سالمون یا ماهی خال مخالی باشد
• استفاده از روغن‌ها به مقدار کم در تغذیه کودکان کم وزن
• مصرف مایعات فراوان، 6 تا 8 لیوان
• کودکان خردسال، به‌ویژه آن‌هایی که زیر ۲ سال سن دارند، به انرژی متمرکزی نیاز دارند که از چربی تأمین می‌شود. برخی ویتامین‌ها نیز وجود دارند که فقط در چربی‌ها یافت می‌شوند. به همین دلیل غذاهای پرانرژی مانند شیر کامل، ماست، پنیر و ماهی روغنی در تغذیه کودکان کم وزن بسیار مهم هستند
• زمانی که کودک 2 ساله شد، به تدریج لبنیات کم‌چرب استفاده شود و چربی در سایر غذاها نیز کاهش داده شود
• استفاده از یک رژیم غذایی سالم و کم چرب تا 5 سالگی کودک مانند بزرگسالان توصیه می‌شود

رژیم غذایی متعادل در تغذیه کودکان کم وزن 6 تا 12 سال

• هر روز باید حداقل 5 وعده از انواع میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنند
• وعده‌های غذایی را بر اساس سیب زمینی، نان، برنج، پاستا یا سایر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای تشکیل دهند. در صورت امکان غلات کامل را انتخاب کنید.
• استفاده از جایگزین‌های لبنیات مانند نوشیدنی‌های سویا و ماست. گزینه‌های کم چرب و کم قند استفاده شود
• لوبیا و حبوبات، ماهی، تخم مرغ، گوشت و سایر پروتئین‌ها در تغذیه کودکان کم وزن 6 سال به بالا به کار برده شود. هر هفته 2 وعده ماهی در برنامه غذایی قرار گیرد که یک وعده آن‌ روغنی باشد، مانند سالمون یا ماهی خال مخالی
• کاهش مصرف روغن‌های غیر اشباع
• نوشیدن فراوان مایعات؛ 6 تا 8 لیوان در روز
• کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های پُرچرب، پُرنمک و شکر

افزایش کالری در تغذیه کودکان کم وزن

برای کمک به افزایش وزن کودکان باید هم تعداد وعده‌های غذایی و هم مقدار غذای مصرفی افزایش داده شود، به خصوص برای غذاهای نشاسته‌ای مانند نان، برنج، ماکارونی و سیب‌زمینی. اگر کودک برای خوردن وعده‌های بزرگ‌تر مشکل دارد، چگالی انرژی وعده‌های غذایی کودک تا زمانی که به وزن مناسب برسد، افزایش یابد.

چگالی انرژی، مقدار انرژی (کالری) در هر گرم غذا است. غذاهای با چگالی انرژی بیشتر، چربی بیشتری دارند، مانند پنیر، آجیل، شیر کامل و کره آجیل.

یادداشت پایانی

همان‌طور که کاهش وزن در بزرگسالی به عنوان یک فرایند خوب تصور می‌شود، این لزوما در مورد کودکان صدق نمی‌کند. تعداد قابل توجهی از بچه‌ها برای اضافه کردن وزن به کمک نیاز دارند.

کودکان نگرش خود را نسبت به غذا از بزرگسالان اطراف خود می‌آموزند. بهترین راه کمک به کودکان برای داشتن یک تغذیه سالم این است که ببیند بزرگتر او یک رژیم غذایی سالم دارد و همچنین نگرش سالمی ‌نسبت به غذا در او ببیند. دور یک میز بنشینید و از غذایی که می‌خورید لذت ببرید. این باید یک بخش سرگرم کننده و شاد از روز باشد.

غذا را نباید با پاداش یا عشق مرتبط کرد، زیرا کودک یاد می‌گیرد که به جای گرسنگی، برای راحتی به غذا روی آورد. انواع غذاها و طعم‌های متنوع را باید هر چه زودتر و در سنین پایین‌تر در تغذیه کودکان کم وزن قرار داد. اگر کودک اهل غذا خوردن است، غذاهای جدید را به تدریج و در وعده‌های کوچک معرفی کنید.

اصرار نکنید که کودک هر چیزی را که در بشقابش است بخورد. اگر به اندازه دلخواه غذا نمی‌خورد از او انتقاد نکنید چون به تجربه‌ای منفی برای کودک تبدیل خواهد شد.

در تغذیه کودکان کم وزن اگر با دستورالعمل‌ها و توصیه‌های متخصص تغذیه پیش بروید، شاهد بهبود وزن و رشد کودک خواهید بود. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.