درمان تیک عصبی و روش‌های مدیریت سندرم تورت
درمان تیک عصبی روندی پرزحمت است که با پیگیری فرد، خانواده و همراهی متخصصان مدیریت شرایط فرد مبتلا امکان‌پذیر می‌شود. تیک عصبی یا سندرم تورت اختلالی است که باعث حرکات غیرقابل کنترل و صداهای صوتی می‌شود. این اتفاق‌ها را در بیان عام «تیک» می‌نامند. اغلب در اوایل کودکی ظاهر می‌شود و در بزرگسالی بهبود می‌یابد. تیک‌ها می‌توانند خفیف یا شدید باشند. آمار دقیق از افراد مبتلا و نیازمند به درمان تیک عصبی در ایران وجود ندارد، اما می‌دانیم حدود 200.000 نفر در ایالات متحده به نوع شدید سندرم تورت مبتلا هستند. دارو و درمان تیک عصبی می‌تواند به کاهش تیک کمک کند.
بیشتر بخوانید: چرایی بروز اختلال تیک در افراد مختلف و صفر تا صد آن
تیک عصبی چیست؟
سندرم تورت (TS) یک اختلال عصبی است که بر مغز و اعصاب تاثیر می‌گذارد. TS باعث می‌شود شخص حرکات یا صداهایی به نام «تیک» تولید کند. تیک‌ها غیرارادی هستند، بنابراین نمی‌توانید آن‌ها را کنترل یا از آن‌ها پیشگیری کنید. تیک‌های حرکتی شامل حرکات بدن مانند بالا انداختن شانه است. تیک‌های صوتی مانند صاف کردن گلو را شامل می‌شود. تیک‌های حرکتی تمایل دارند قبل از تیک‌های صوتی ایجاد شوند.
تیک عصبی معمولا در اوایل دوران کودکی ایجاد می‌شود. اغلب با بالغ شدن شما بهبود می یابد. TS شدیدترین نوع اختلال تیک است و اصولا فرد مبتلا نیازمند درمان تیک عصبی می‌شود.
بیشتر بخوانید: گردن درد عصبی، شناخت عوامل خطر و راهکارهای تشخیص
تیک عصبی چقدر شایع است؟
از هر 100 کودک یک کودک به نوعی اختلال تیک دارد. سندرم تورت کمتر شایع است و از هر 160 کودک یک نفر را مبتلا می‌کند.
آیا تیک عصبی تنها اختلال تیک است؟
تیک عصبی یا سندروم تورت شدیدترین اختلال تیک است، اما انواع دیگری نیز وجود دارد. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما از علائم برای تعیین نوع اختلال تیک استفاده می‌کند.
اختلالات تیک عبارتند از:
- اختلال تیک موقت: تیک‌های حرکتی یا صوتی (یک یا هر دو) برای کمتر از یک سال
- اختلال تیک مداوم (مزمن): تیک‌های حرکتی یا صوتی (نه هر دو) برای بیش از یک سال
- سندرم تورت: تیک‌های حرکتی و صوتی (هر دو) برای بیش از یک سال
بیشتر بخوانید: بیماری پارکینسون؛ معرفی ۴ عامل موثر در ابتلا به این عارضه
علائم و علل پیدایش تیک عصبی
چه چیزی باعث پیدایش تیک و نیاز به درمان تیک عصبی می‌شود؟
علت دقیق سندرم تورت (TS) ناشناخته است. این عارضه معمولا در خانواده‌ها ایجاد می‌شود، بنابراین ژن‌ها احتمالا نقش دارند. مشکلات مربوط به نحوه متابولیسم مغز شما و انتقال دهنده‌های عصبی نیز ممکن است به TS کمک کند. انتقال دهنده‌های عصبی، مانند دوپامین، مواد شیمیایی در مغز هستند که رفتار و حرکت را تنظیم می‌کنند.
بیشتر بخوانید: درد دست چپ و رابطه آن با بروز سکته و بیماری قلبی
عوامل خطر برای تیک عصبی چیست؟
عوامل خطر برای سندرم تورت عبارتند از:
جنسیت: مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به TS هستند.
سابقه خانوادگی: والدین ممکن است TS را از طریق ژن (ارثی) به فرزندان منتقل کنند.
سلامت دوران بارداری: کودکانی که از مادرانی سیگاری یا آن‌ها که در دوران بارداری مشکلات سلامتی داشتند متولد می‌شوند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای TS باشند. وزن کم هنگام تولد نیز امکان دارد شانس TS را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: ۷ درمان بی حسی دست و بررسی ۶ علت ایجاد این عارضه
علائم سندرم تورت چیست؟
تیک‌ها علامت اصلی تورت هستند که با توجه به آن‌ها و شدت‌شان باید برای درمان تیک عصبی تصمیم‌گیری کرد. آن‌ها معمولا بین سنین 5 تا 7 سالگی شروع می‌شوند و در حدود 12 سالگی به اوج خود می‌رسند.
تیک‌ها به دو دسته پیچیده یا ساده تقسیم می‌شوند:
- تیک‌های پیچیده شامل بسیاری از حرکات و گروه‌های عضلانی است. پرش، یک تیک حرکتی پیچیده است. تکرار کلمات یا عبارات خاص، یک تیک صوتی پیچیده است.
- تیک‌های ساده حرکات سریع و مکرر هستند که فقط چند گروه عضلانی را درگیر می‌کنند. شانه بالا انداختن یک تیک حرکتی ساده است. اسنیفینگ یک تیک صوتی ساده است.
نمونه‌های دیگر تیک‌های حرکتی عبارتند از:
- تکان دادن بازو
- خم شدن در ناحیه کمر
- چشمک زدن
- تکان دادن سر یا چرخش سر
- پریدن
- حرکات فک
- حالات چهره پیچ خورده یا تحریف شده
نمونه‌هایی از تیک‌های عصبی صوتی عبارتند از:
- پارس کردن
- غرغر کردن
- داد زدن
- بو کشیدن
- صاف‌کردن گلو
بیشتر بخوانید: سندروم پای بی قرار و روش‌های درمانی خانگی و دارویی
آیا تیک‌ها همیشه مضر هستند؟
برخی از تیک‌ها مضر هستند، مانند تیک‌های حرکتی که باعث می‌شود شخصی به صورت خود ضربه بزند و در نتیجه به درمان تیک عصبی نیاز دارند. تیک صوتی به نام کوپرولالیا منجر به فحش دادن یا زبان نامناسب می‌شود. این نوع تیک می‌تواند باعث شود که شخصی عمدا مخل یا توهین‌آمیز به نظر برسد، حتی اگر یک انگیزه غیرقابل کنترل باشد. کودکان مبتلا به کوپرولالیا ممکن است در مدرسه یا خانه تنبیه غیرقابل قبولی دریافت کنند. بهتر است اختلال این افراد شناسایی شده و درمان تیک عصبی را برای آن‌ها در نظر بگیرید.
بیشتر بخوانید: درمان ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس با داروهای بهبودبخش
تشخیص و آزمایشات پیش از درمان تیک عصبی
سندرم تورت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای اینکه یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی بتواند فردی مبتلا به اختلال تیک عصبی را تشخیص دهد، تیک‌ها باید قبل از سن 18 سالگی شروع شده باشند. برای تشخیص تیک عصبی باید بیش از یک سال باشد که که تیک‌های حرکتی و صوتی (هر دو) را تجربه کرده باشید.
هیچ آزمایش خون یا آزمایش تصویربرداری وجود ندارد که بتواند سندرم تورت را تشخیص دهد. در عوض ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به دقت سابقه پزشکی و علائم را بررسی می‌کند. آن‌ها ممکن است سوالات مفصلی در مورد تیک‌ها بپرسند، از جمله:
- تیک‌ها هر چند وقت یک بار اتفاق می‌افتند؟
- تیک‌ها از چه سنی شروع شدند؟
- ماهیت تیک‌ها (ساده یا پیچیده) چیست؟
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی همچنین امکان دارد آزمایش‌هایی را برای رد سایر شرایطی که می‌توانند باعث تیک شوند انجام دهد.
بیشتر بخوانید: از صرع نترسید | مهم‌ترین چیزهایی که باید در مورد صرع بدانید
آیا اختلال تیک عصبی با سایر مشکلات در سلامتی رخ می‌دهد؟
اکثر افراد مبتلا به تورت مشکلات سلامتی دیگری دارند. این گزینه‌ها معمولا اختلالات سلامت روانی یا رفتاری هستند، از جمله:
- اختلالات اضطرابی
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
- افسردگی
- ناتوانی‌های یادگیری
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD)
بیشتر بخوانید: چه چیزی سردرد آنوریسم مغزی را متمایز می‌کند؟
مدیریت و درمان تیک عصبی
درمان تیک عصبی چیست؟
تیک‌های خفیف که بر فعالیت‌های روزمره تاثیر نمی‌گذارند ممکن است نیازی به درمان تیک عصبی نداشته باشند. با این حال، تیک‌های شدید می‌تواند عملکرد را در محل کار، مدرسه یا در موقعیت‌های اجتماعی دشوار کند. برخی از تیک‌ها حتی منجر به آسیب به خود می‌شوند. در این موارد، دارو درمانی یا رفتار درمانی ممکن است کمک کننده باشد.
بیشتر بخوانید: لرزش دست چپ و راست زیاد فرقی ندارد، مهم علت لرزش است
درمان تیک عصبی با دارو
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما امکان دارد داروهای اعصاب را برای درمان تیک عصبی توصیه کند. نورولپتیک‌ها داروهایی هستند که فعالیت دوپامین را در مغز محدود می‌کنند. دوپامین یک ماده شیمیایی است که می‌تواند تیک‌ها را افزایش دهد. سایر داروها می‌توانند به مدیریت شرایطی که با تورت رخ می‌دهد، مانند ADHD یا OCD (وسواس فکری – عملی) کمک کنند.
ADHD: (اختلال بیش فعالی با کمبود توجه یک اختلال سلامت روانی به شمار می‌رود که ممکن است باعث پیدایش سطوح بالاتر از حد طبیعی رفتارهای بیش‌فعال و تکانشی شود)
بیشتر بخوانید: سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، سردردی با شیوع باورنکردنی
رفتار درمانی راهی برای درمان تیک عصبی
تیک‌های مرتبط با تورت غیرارادی هستند، بنابراین چیزی نیستند که بتوانید کنترل کنید. اما درمان‌های جدید به افراد کمک می‌کند تا تیک‌ها را مدیریت کنند و اثرات منفی آن را کاهش دهند.
مداخله رفتاری جامع برای تیک‌ها (CBIT) به افراد کمک می‌کند:
پاسخ به تیک‌ها
انجام یک عمل جدید و متفاوت در هنگام بروز تیک یک «پاسخ رقابتی» است. یک عمل ارادی (بستن چشم‌ها)، عمل غیرارادی (پلک زدن) را محدود می‌کند.
تیک‌ها را بشناسید
گاهی اوقات افراد دقیقا قبل از وقوع تیک احساسی به نام «میل پیش‌آگاهی» دارند. با تشخیص این میل، ممکن است بتوانند تیک را بپوشانند یا سرکوب کنند.
کاهش تیک
هیجان یا اضطراب باعث بدتر شدن تیک می‌شود. آرام ماندن و اجتناب از موقعیت‌های استرس‌زا ممکن است دفعات تیک‌ها را کاهش دهد.
جلوگیری از بروز تیک عصبی
آیا سندرم تورت قابل پیشگیری است؟
سندرم تورت قابل پیشگیری نیست. اما تشخیص زودهنگام و درمان ممکن است از بدتر شدن یا ماندگاری TS در بزرگسالی جلوگیری کند.
چشم انداز فردی که با سندرم تورت زندگی می‌کند چیست؟
هیچ درمانی برای تیک عصبی وجود ندارد. این وضعیت معمولا در اوایل بزرگسالی بهبود می‌یابد. تیک‌ها ممکن است همچنان رخ دهند، اما بیشتر بزرگسالان نیازی به ادامه دارو یا درمان ندارند. افراد مبتلا به سندرم تورت امید به زندگی طبیعی دارند.
چه کاری می‌توانم انجام دهم تا زندگی با تیک عصبی راحت‌تر شود؟
زندگی با سندرم تورت به خصوص برای کودکان می‌تواند چالش برانگیز باشد. ممکن است تمرکز روی تکالیف مدرسه و تعامل با دیگران برای آن‌ها سخت شود. یک سیستم پشتیبانی قوی از دوستان، اعضای خانواده و معلمان به کودکان کمک می‌کند تا تیک عصبی را مدیریت کنند.
کودکان مبتلا به تورت بهتر است از مزایای زیر بهره‌مند شوند:
- حضور در کلاس‌هایی با دانش آموز کمتر
- جلب توجه شخصی در مدرسه
- داشتن زمان بیشتری برای تکمیل تکالیف
چه زمانی باید در مورد سندرم تورت با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرم؟
اگر فردی مبتلا به تیک عصبی را با شرایط زیر ملاقات کردید، فورا با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تماس بگیرید:
- خشن می‌شود
- خود را مجروح می‌کند
- از خودکشی صحبت می‌کند
اختلال تیک عصبی یک بیماری عصبی است. باعث می‌شود که شخص حرکات غیرارادی یا صداهایی به نام تیک تولید کند. این اختلال از دوران کودکی شروع می‌شود و معمولا در اوایل بزرگسالی کاهش می‌یابد. دارودرمانی و رفتار درمانی رایج‌ترین روش‌های درمان تیک عصبی هستند. متخصصان مغز و اعصاب یا روانپزشکان می‌توانند از تورت مراقبت کنند. تمامی مواردی که برای درمان تیک عصبی انجام می‌شود، می‌تواند به مدیریت بهتر شرایط کمک کند و درمان قطعی برای این اختلال به شمار نمی‌روند.